Quy luật thay thế các kiểu nhà nước theo quan niệm của chủ nghĩa mác lênin

Chia sẻ facebookGoogle +TwitterLinkedinPinterest
1. Kiểu nhà nước là gì?
Kiểu nhà nước là tổng thể những dấu hiệu (đặc điểm) cơ bản,đặc thù
của nhà nước, thể hiện bản chấtgiai cấp và những điều kiện tồn tại và
phát triển của nhà nước trong 1 hình thái kinh tế xã hội nhất định.
Các nội dung liên quan:

Các kiểu nhà nước trong lịch sử thế giới

Kiểu nhà nước mới được ra đời thông qua những điều kiện nào?

Chứng minh kiểu nhà nước sau tiến bộ hơn kiểu nhà nước trước
2. Nguyên nhân sâu xa của sự thay thế kiểu nhà nước
Mầm mống của mỗi sự thay thế đều nằm trong lòng chế độ cũ. Khi hạt
giống đó phát triển đến một mức nhất định, giai cấp cầm quyền cũ bị lật
đổ và giai cấp mới giành được chính quyền thông qua 1 cuộc cách mạng


xã hội. Giai cấp mới giành được chính quyền, về cơ bản tiến bộ hơn so
với giai cấp cũ nhưng vẫn kế thừa những ưu điểm của giai cấp cũ.
3. Sự thay thế các kiểu nhà nước trong lịch sử mang tính quy luật.
Theo quan niệm của chủ nghĩa Mác-Lênin trong phép duy vật biện
chứng thì quy luật là những mối liên hệ khách quan, bản chất, tất nhiên,
phổ biến và lặp đi lặp lại giữa các sự vật,hiện tượng hay giữa các mặt
của sự vật hiện tượng.nói sự thay thế các kiểu nhà nước có tính quy
luật bởi kiểu nhà nước mới thay thế kiểu nhà nước cũ đều lặp lại những
đặc điểm,dấu hiệu chung mà sự thay thế nào cũng có.
a) Quy luật thứ nhất của sự thay thế các kiểu nhà nước là tính tất
yếu khách quan
Đây là 1 biểu hiện quan trọng của quy luật phát triển và thay thế các
hình thái kinh tế xã hội trong thượng tầng chính trị pháp lý. Xét theo

quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin trong phép duy vật biện chứng thì 1
hình thái kinh tế xã hội là 1 sự vật khách quan còn lực lượng sản xuất là
mặt nội dung và quan hệ sản xuất là hình thức của hình thái kinh tế xã
hội.Quan hệ sản xuất biến đổi chậm hơn,lúc đầu quan hệ sản xuất còn là
thích hợp cho lực lượng sản xuất. Nhưng do lực lượng sản xuất biến đổi
nhanh hơn nên sẽ đến lúc quan hệ sản xuất lạc hậu hơn so với trình độ
phát triển của lực lượng sản xuất và sẽ trở thành yếu tố kìm hãm lực
lượng sản xuất phát triển.Để mở dường cho lực lượng sản xuất phát
triển, con người phải thay đổi quan hệ sản xuất cũ bằng quan hệ sản xuất
mới phù hợp với lực lượng sản xuất. Sự thay đổi của phương thức sản
xuất là 1 điều khách quan bởi bản thân quan hệ sản xuất là 1 sự
vật,mang tính tất yếu là do sự phát triển của lực lượng sản xuất là không
ngừng,con người ngày càng phát triển và nhận thức sâu sắc hơn về thế
giới khách quan.
Trong suốt quá trình lịch sử thế giới đã có 4 kiểu nhà nước ra đời và thay
thế nhau,đều do sự ra đời và thay thế các hình thái kinh tế xã hội.
Nhà nước chủ nô là kiểu nhà nước đầu tiên trong lịch sử, ra đời trên cơ
sở tan rã của chế độ thị tộc,bộ lạc,gắn liền với chế độ tư hữu và phân


chia xã hội thành các giai cấp đối kháng. Quan hệ sản xuất chiếm hữu nô
lệ được xây dựng dựa trên cơ sở chế độ chiếm hữu của chủ nô đối với
toàn bộ tư liệu sản xuất và người nô lệ. Nô lệ không có tư liệu sản xuất,
bị coi là tài sản của chủ nô, vì vậy bị bóc lột rất tàn nhẫn và phải phục
tùng vô điều kiện những ý muốn của chủ nô. Sự bóc lột không có giới
hạn đó làm cho mâu thuẫn chủ nô và nô lệ ngày càng gay gắt. Nô lệ
không muốn bị bóc lột,họ đứng lên đấu tranh chống lại chủ nô. Mặt
khác,giai cấp chủ nô cũng nhận thấy không thể duy trì quan hệ sản xuất
cũ. Họ giải phóng nô lệ,giao đất canh tác cho họ và thu thuế trên những
vùng đất đó. Chính điều đó đã dẫn đến sự chuyển hoá dần từ phương

thức sản xuất chiếm hữu nô lệ sang phương thức sản xuất phong
kiến.Nhà nước chiếm hữu nô lệ dần bị diệt vong và thay vào đó là nhà
nước phong kiến.
Cơ sở kinh tế của nhà nước phong kiến là quan hệ sản xuất phong kiến
đặc trưng bằng chế độ sở hữutư nhân về tư liệu sản xuất chủ yếu là
ruộng đất và 1 phần sức lao động của nông dân. Nông dân không có
ruộng đất,phải làm thuê cho địa chủ và nộp tô thuế. Sự phát triển mạnh
mẽ của sản xuất và các cuộc phát kiến địa lí đem lại nguồn của cải lớn
về Châu Âu. Trên cơ sở đó,công cuộc tích luỹ tư bản được tiến hành,
hình thành 2 giai cấp mới tư sản và vô sản.Giai cấp tư sản đang lên,có vị
thế kinh tế nhưng lại bị chế độ phong kiến và giáo hội cùng quan hệ sản
xuất phong kiến kìm hãm. Mâu thuẫn giữa giai cấp tư sản và chế độ
phong kiến ngày càng gay gắt,họ đứng lên đấu tranh.hình thái kinh tế xã
hội phong kiến dần bị thay thế bởi hình thái kinh tế xã hội tư bản chủ
nghĩa và nhà nước tư sản ra dời thay thế nhà nước phong kiến.
Cơ sở kinh tế của nhà nước tư sản là các quan hệ sản xuất tư bản chủ
nghĩa,chủ yếu dựa trên chế độ tư hữu về tư kiệu sản xuất và bóc lột giá
trị thặng dư.người nông dân, công nhân vẫn tự do,và về hình thức vẫn
bình đẳng với chủ. Tuy nhiên,do không có tư liệu sản xuất,người công
nhân phải làm thuê và kết quả,họ vẫn lệ thuộc vào nhà tư sản. Quan hệ
sản xuất tư bản chủ nghĩa ở thời kì đầu là những quan hệ sản xuất tiến
bộ so với quan hệ sản xuất phong kiến, tạo ra điều kiện thuận lợi cho sự
phát triển lực lượng sản xuất. Nhưng do được xây dựng dựa trên cơ sở tư
hữu tư nhân về tư liệu sản xuất và bóc lột giá trị thặng dư, khi chủ nghĩa
tư bản phát triển đến giai đoạn chủ nghĩa đế quốc, những quan hệ đó đã


trở nên mâu thuẫn,không còn phù hợp với lực lượng sản xuất đã phát
triển đến 1 trình độ xã hội hoá rất cao. Mâu thuẫn này ngày càng gay
gắt,đòi hỏi phải có 1 cuộc cách mạng để xoá bỏ quan hệ sản xuất tư bản

chủ nghĩa, thiết lập 1 quan hệ sản xuất mới phù hợp với trình độ phát
triển của lực lượng sản xuất. Đó là kiểu quan hệ sản xuất xã hội chủ
nghĩa dựa trên chế độ công hữu về tư liệu sản xuất.cuộc cách mạng về
quan hệ sản xuất sẽ dẫn đến sự thay thế hình thái kinh tế xã hội chủ
nghĩa tư bản sang xã hội chủ nghĩa và sự thay thế kiểu nhà nước tư
sản bằng kiểu nhà nước xã hội chủ nghĩa.
b) Quy luật thứ 2 của sự thay thế các kiểu nhà nước là kiểu nhà
nước mới thay thế kiểu nhà nước cũ thông qua các cuộc cách mạng
xã hội
Sự thay thế kiểu nhà nước này bằng kiểu nhà nước khác tiến bộ hơn là 1
quy luật tất yếu. Tuy nhiên, giai cấp thống trị đại diện cho phương thức
sản xuất cũ không bao giờ chịu rời bỏ quyền lực nhà nước,do vậy giai
cấp đại biểu cho phương thức sản xuất mới phải tập trung lực lượng đấu
tranh cho họ. Như vậy sự thay thế các kiểu nhà nước chỉ được diễn ra
thông qua con đường là các cuộc cách mạng.1 kiểu nhà nước mới xuất
hiện trong quá trình cách mạng khi giai cấp cũ bị lật đổ và giai cấp thống
trị mới giành được chính quyền.
Vào giai đoạn cuối của chế độ chiếm hữu nô lệ.Ở phương Tây, đế quốc
Rôma lâm vào tình trạng khủng hoảng.Từ thế kỉ III,những cuộc đấu
tranh của nô lệ làm cho sản xuất bị giảm sút,đình đốn. Người Giéc-man
là 1 bộ tộc lớn sinh sống ở phía Bắc và Đông Bắc Rôma từ nhiều thế kỉ
trước công nguyên,đến thế kỉ IV do sự tấn công của người Hung nô vào
khu vực Đông và Nam Âu,các bộ lạc người Giéc-man ồ ạt xâm nhập vào
lãnh thổ Rôma.Năm 476,đế chế Rôma sụp đổ, chế độ chiếm nô kết thúc,
xã hội của người Giéc-man bước vào quá trình phong kiến hoá.Ở
phương Đông, chế độ chiếm nô tuy không rõ ràng, nhưng cũng đã xuất
hiện ở Trung Quốc từ thiên niên kỉ III TCN từ thời nhà Hạ.Trải qua các
thời kì Xuân Thu-Chiến Quốc,đến năm 221 TCN, nhà Tần là nước lớn
mạnh hơn cả đã thông nhất Trung Quốc, xác lập chế độ phong kiến.

Do sự phát triển của lực lượng sản xuất cùng với thành quả của các cuộc
phát kiến địa lí ở Châu Âu làm cho quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa
xuất hiện, mâu thuẫn với quan hệ sản xuất phong kiến.giai cấp tư sản đã
tiến hành các cuộc cách mạng chống lại nhà nước phong kiến: cách
mạng Hà Lan (1566), cách mạng tư sản Anh (1649).Và với đỉnh cao là
cách mạng tư sản Pháp (14/7/1789), chế độ phong kiến lung lay khắp
Châu Âu. Đến giữa thế kỉ XIX,chủ nghĩa tư bản đã xác lập trên toàn
Châu Âu.Ở Châu Á,Nhật Bản là nước duy nhất tiến hành cách mạng tư
sản thông qua cuộc Duy tân Minh Trị năm 1868.
Tính đến nay,sự tồn tại của nhà nước tư sản đã mang lại cho văn minh
nhân loại nhiều tiến bộ lớn,nhưng do tồn tại trên cơ sở tư hữu về tư liệu
sản xuất,các nhà tư sản nước tư sản vẫn không thể thoát khỏi những hạn
chế của nó, tức là sự thống trị của 1 số ít nắm quyền lực về kinh tế, vẫn
còn tình trạng người bóc lột người.Chính vì vậy,việc thay thế nhà nước
tư sản bằng 1 kiểu nhà nước mới tiến bộ hơn vẫn là 1 xu thế lịch sử. Với
thắng lợi của cuộc cách mạng tháng 10 Nga,lần đầu tiên trong lịch
sử,chủ nghĩa xã hội được thiết lập,kiểu nhà nước xã hội chủ nghĩa ra đời.
Tiếp đó.nhà nước xã hội chủ nghĩa được hình thành ở Việt Nam, Trung
Quốc, Triều Tiên,Lào, Cu Ba thông qua các cuộc cách mạng như cách
mạng tháng 8/1945 ở Việt Nam. Hiện nay nhà nước xã hội chủ nghĩa
mới chỉ xuất hiện ở 1 số nước,có mầm mống ở 1 số nước Mỹ la tinh,
nhưng trong tương lai sẽ là kiểu nhà nước tiến bộ nhất và tồn tại trên
khắp thế giới. Sau khi hoàn thành sứ mệnh lịch sử của mình, chủ nghĩa
xã hội sẽ tiêu vong và không còn tồn tại kiểu nhà nước nào nữa.
c) Quy luật 3 của sự thay thế các kiểu nhà nước là kiểu nhà nước
mới bao giờ cũng ưu việt và tiến bộ hơn kiểu nhà nước cũ bị thay
thế
Theo quan điểm của chủ nghĩa mác-Lênin thì sự thay thế các kiểu nhà
nước tuân theo nguyên lý của sự phát triển. Nhà nước mới bao giờ cũng

đại diện cho phương thức sản xuất mới,dựa trên phương thức sản xuất
mới và thúc sự phát triển của phương thức sản xuất mới.Đó là sự hoàn
thiện trong quá trình phát triển của các kiểu nhà nước.Nhà nước chiếm
nô là kiểu nhà nước đầu tiên trong lịch sử,ra dời và phát triển dựa trên


quan hệ sản xuất chiếm hữu nô lệ.Cùng với sự phát triển của lực lượng
sản xuất và hình thái kinh tế xã hội,kiểu nhà nước phong kiến ra dời thay
thế nhà nước chủ nô.
Vì là đại diện cho phương thức sản xuất mới nên nhà phong kiến có
nhiều điểm tiến bộ hơn nhà nước chủ nô.Sự xuất hiện của nó đánh dấu 1
bước phát triển mới của xã hội loài người, nó đã tạo ra những điều kiện
thuận lợi cho sự phát triển kinh tế xã hội mà đặc biệt là xoá bỏ ách nô lệ
cho những người lao động, nâng cao năng suất lao động xã hội.hình thức
bóc lột của nhà nước phong kiến tinh vi hơn,đỡ tàn bạo hơn nhà nước
chủ nô. Nông dân đã có kinh tế riêng, có 1 số quyền công dân,có thể lập
gia đình riêng. Về chức năng,hình thức,bộ máy nhà nước phong kiến
tiến bộ hơn, tổ chức chặt chẽ,hình thức đa dạng hơn.
Nhà nước tư sản là kiểu nhà nước hoàn thiện nhất trong lịch sử các kiểu
nhà nước bóc lột. So với quan hệ sản xuất phong kiến, nông dân, công
nhân được tự do,về hình thức bình đẳng với chủ như những công dân.
Tuy nhiên,do không có tư liệu sản xuất,họ vẫn bị lệ thuộc vào giai cấp tư
sản. Hình thức bóc lột của giai cấp tư sản với giai cấp vô sản tinh vi và
vô hình hơn.Xét về mặt lịch sử,nhà nước tư sản với những thể chế dân
chủ là 1 tiến bộ lớn so với nhà nước phong kiến, đặc biệt trong thời kì
đầu đã xác lập những thể chế dân chủ nghị viện,quyền tự do dân chủ,phổ
thông đầu phiếu… Nhưng sau đó,các quyền tự do dân chủ ngày càng bị
thu hẹp. Nhà nước tư sản cũng rất đa dạng về hình thức do sự khác nhau
về trình độ phát triển kinh tế,tương quan lực lượng giữa các giai cấp và
mức độ mâu thuẫn giữa chúng.

Tuy là kiểu nhà nước hoàn chỉnh hơn nhưng nhà nước tư sản vẫn có bản
chất là nhà nước bóc lột.Và tuân theo quy luật tất yếu của lịch sử,nhà
nước xã hội chủ nghĩa ra đời. Đây là kiểu nhà nước ưu việt ,tiến bộ nhất
và là kiểu nhà nước cuối cùng. Tính ưu việt tiến bộ nhất của nó được thể
hiện trên mọi mặt. Với cơ sở kinh tế là quan hệ sản xuất xã hội chủ
nghĩa mà đặc trưng là chế độ công hữu về tư liệu sản xuất, lao động
là nghĩa vụ của tất cả các thanh viên trong xã hội,thực hiện nguyên tắc
phân phối theo số lượng và chất lượng lao động. Các thành viên trong xã
hội hoàn toàn bình đẳng trong sở hữu về tư liệu sản xuất,trong lao động
và trong hưởng thụ. Nền tảng xã hội là liên minh giữa giai cấp công
nhân, nông dân và tầng lớp trí thức. Nhà nước xã hội chủ nghĩa là nhà


nước của dân,do dân,vì dân,dân chủ là thuộc tính của nhà nước xã hội
chủ nghĩa.
d) Quy luật thứ 4 của sự thay thế các kiểu nhà nước là tính kế thừa
Nhà nước mới ra đời không bao giờ đập tan hoàn toàn kiểu nhà nước cũ
mà bao giờ cũng kế thừa những mặt,những yếu tố tích cực của nhà nước
cũ còn phù hợp với nó.
Nhà nước phong kiến ra dời trên cơ sở kế thừa rất nhiều yếu tố của nhà
nước chiếm nô. Quan hệ sản xuất phong kiến xây dựng dựa trên cơ sở
chiếm hữu về tư liệu sản xuất bởi nó phù hợp với trình độ lực lượng sản
xuất lúc bấy giờ. Về chức năng,nhà nước phong kiến cũng kế thừa nhà
nước chủ nô như bảo vệ chế độ sở hữu của giai cấp thống trị,trấn
áp nhân dân lao động. Nhà nước phong kiến cũng tiến hành chiến tranh
để mở rộng lãnh thổ như nhà nước chủ nô. Về hình thức thì nhà nước
phong kiến vẫn là chính thể quân chủ,bộ máy nhà nước mang tính quân
sự, tập trung, quan liêu, Về pháp luật,nhà nước phong kiến vẫn duy trì
hình thức chủ yếu là tập quán pháp.
Cũng theo quy luật kế thừa đ,nhà nước tư sản ra đời trên cơ sở kế thừa

những điểm của nhà nước phong kiến phù hợp với mình. Đó là bản chất
bóc lột,chế độ tư hữu về tư liệu sản xuất, sự áp bức thống trị của thiểu số
người với đa số nhân dân. Về đối ngoại, nhà nước tư sản cũng âm mưu
nô dịch các dân tộc khác,Về hình thức thì nhà nước tư sản kế thừa chế
độ quân chủ ở 1 chừng mực nhất định, đó là chế độ quân chủ lập hiến.
Cũng ra dời và thay thế nhà nước tư sản theo quy luật kế thừa,nhưng nhà
nước xã hội chủ nghĩa với bản chất chuyên chính vô sản, 1 nhà nước của
dân, do dân, vì dân, đã xoá bỏ tất cả những quan hệ bóc lột cùng chế độ
tư hữu về lực lượng sản xuất, chỉ kế thừa những yếu tố tiến bộ tích cực
với mục đích của cuộc cách mạng vô sản. Giai cấp vô sản kế thừa bộ
máy nhà nước cũ, cải tạo và phục vụ cho mục đích của mình, cải tạo và
kế thừa các cơ sở kinh tế, xây dựng nền kinh tế nhiều thành phần định
hướng xã hội chủ nghĩa, kế thừa các quan điểm nhân quyền, tự do dân
chủ trong các tuyên ngôn độc lập của Mỹ, Pháp. Về hình thức pháp luật,
nhà nước xã hội chủ nghĩa cũng kế thừa yếu tố tích cực của pháp luật
tư sản như xây dựng hiến pháp…


Sự thay thế kiểu nhà nước này bằng kiểu nhà nước khác trong lịch sử là
một quy luật tất yếu,khách quan của lịch sử. Mặc dù hiện nay, sự thay
thế này diễn ra chưa hoàn toàn bởi nhà nước xã hội chủ nghĩa chưa được
thiết lập trên toàn thế giới nhưng trong tương lai,nhà nước tư sản sẽ tiêu
vong,nhà nước xã hội chủ nghĩa – kiểu nhà nước tiến bộ nhất và là kiểu
nhà nước cuối cùng trong lịch sử sẽ được xác lập trên toàn thế giới. Và
sau khi hoàn thành sứ mệnh lịch sử của mình, nhà nước xã hội chủ nghĩa
sẽ tiêu vong,sau đó sẽ không còn một kiểu nhà nước nào khác nữa.

Các tìm kiếm liên quan đến Quy luật thay thế các kiểu nhà nước: chứng
minh kiểu pháp luật sau tiến bộ hơn kiểu pháp luật trước, quy luật thay
thế các kiểu pháp luật, các kiểu nhà nước phát triển theo xu hướng nào,

bảng so sánh các kiểu nhà nước, kiểu nhà nước sau tiến bộ hơn kiểu nhà
nước trước, các kiểu tổ chức bộ máy nhà nước trên thế giới, kiểu nhà
nước đầu tiên trong lịch sử, chứng minh nhà nước xã hội chủ nghĩa
là kiểu nhà nước cuối cùng trong lịch sử, nguyên nhân sâu xa của sự
thay thế kiểu nhà nước là, theo quan điểm của chủ nghĩa mác – lênin, sự
thay thế các kiểu nhà nước là do, theo học thuyết mác – lênin, sự thay
thế kiểu nhà nước sau đối với kiểu nhà nước trước trong lịch sử phát
triển xã hội, mang tính,…