Một số biện pháp tổ chức trò chơi dân gian trong chương trình thể dục tiểu học

“Một số biện pháp tổ chức trò chơi dân gian trong chương trình thể dục tiểu học”

PHẦN I
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Trò chơi trong học tập là phương tiện giáo dục trí tuệ cho trẻ, nhất là các
em học sinh cấp Tiểu học. Việc sử dụng hợp lí các trò chơi dân gian sẽ giúp
các em phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo và hứng thú hơn trong
quá trình lĩnh hội kiến thức mới. Bên cạnh đó, thông qua trò chơi, các em có
cơ hội hiểu về nguồn cội, hòa mình vào thiên nhiên và giúp các em hiểu biết
thiên nhiên sâu sắc.
Trò chơi dân gian của dân tộc ta khá đa dạng và phong phú, là sản phẩm
được đúc kết từ lao động sản xuất của nhân dân và được lưu truyền qua các
thế hệ. Các trò chơi vừa mang tính chất vận động vừa đòi hỏi trí tuệ và tinh
thần tập thể, tính cộng đồng, đoàn kết của người chơi. Một số trò chơi dân
gian phổ biến như: Trò chơi nhảy dây, nhảy lò cò, nhảy bao bố, ô ăn quan,
……luôn tạo được sự yêu thích từ các em học sinh.
Một ưu thế của trò chơi dân gian là thường đơn giản, dễ tổ chức, dễ chơi,
ít tốn kém. Chúng ta có thể sử dụng những dụng cụ có sẵn trong thiên nhiên
như: Hòn đá, cái gậy, viên bi, thậm chí là lá dừa. Các đồ vật này dễ tìm thấy
trong vườn, nhất là ở miền thôn quê. Trò chơi dân gian có nhiều loại hình phù
hợp với tính cách của mối người như sôi nổi, điềm đạm hay trầm tính. Mỗi trò
chơi có những luật chơi khác nhau, mang sắc thái riêng biệt khiến người chơi
hào hứng và không bao giờ cảm thấy chán.
Với xu thế hội nhập và phát triển cùng với sự ảnh hưởng trực tiếp từ
những trào lưu văn hóa mới, trò chơi dân gian đã phần nào bị lãng quên và có
nguy cơ mai một ở bộ phận giới trẻ. Thay vào đó là các trò chơi mới nhưng
không phù hợp với nền văn hóa và thể chất của người Việt Nam. Hiểu được
vấn đề này, những năm gần đây, ở một số địa phương, trò chơi dân gian được
quan tâm và chú trọng.

“Một số biện pháp tổ chức trò chơi dân gian trong chương trình thể dục tiểu học”

Là một giáo viên đang giảng dạy bộ môn Giáo dục thể chất của một
trường tiểu học thuộc huyện miền núi, tôi nghĩ rằng việc đưa trò chơi dân gian
vào trong giảng dạy là vô cùng cần thiết. Dù ở trong điều kiện học tập tốt hay
chưa được tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh, khuyến khích học sinh
tự phát hiện và chiếm lĩnh kiến thức. Mục đích của các trò chơi là học mà
chơi chơi mà học. Vừa truyền thụ kiến thức mới vừa có thể củng cố kiến thức
vừa học, tạo không khí nhẹ nhàng bớt căng thẳng, học sinh dễ tiếp thu bài và
phản ứng nhanh.
Tuy nhiên, việc sử dụng trò chơi dân gian đối với lứa tuổi học sinh tiểu
học còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc như: Không gian chơi, hiệu quả của
trò chơi, sự an toàn và đảm bảo tính vui tươi của trò chơi. Vì vậy, để tổ chức
các trò chơi dân gian trong các tiết học thể dục đạt hiệu quả cao nhất luôn là
bài toán khó đối với đội ngũ giáo viên. Do đó, tôi luôn trăn trở để tìm ra các
biện pháp nhằm phát huy được hết những ưu điểm của trò chơi dân gian trong
giảng dạy ở nhà trường. Vì vậy, tôi đã chọn nghiên cứu đề tài: “Một số biện
pháp tổ chức trò chơi dân gian trong chương trình thể dục tiểu học”
2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
- Để giúp học sinh trường tiểu học Hoàng Văn Thụ hiểu thêm về các trò
chơi dân gian và hứng thú hơn trong giờ học thể dục.
- Nhằm giúp cho các em biết được một số kiến thức và những kĩ năng
khi tham gia trò chơi.
- Qua đó tạo cho các em có nề nếp, ý thức trong giờ học thể dục cũng
như hoạt động thể dục thể thao nhằm góp phần giáo dục đạo đức, lối sống
lành mạnh và hình thành nhân cách cho các em.
3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
- Qua quá trình tìm hiểu tâm lí các em học sinh ở trường, thì các em rất
thích vui chơi và thích được chơi những trò chơi mới lạ nhằm thư giản sau
những tiết học căng thẳng.

- Trong nhiều năm qua đến giờ ra chơi là học sinh thương hay chơi đuổi


“Một số biện pháp tổ chức trò chơi dân gian trong chương trình thể dục tiểu học”

bắt, dọc đất hay một số ít trò chơi không sinh động. Vì thế tôi mạnh dạn đưa
trò chơi dân gian vào môn giáo dục thể chất của nhà trường.
- Tôi khảo sát sự hiểu biết về trò chơi dân gian trên 34 học sinh khối lớp
5 và 40 học sinh khối lớp 4 Trường Tiểu học Hoàng Văn Thụ với kết quả như
sau:
Học sinh khối lớp 5: 70 học sinh
1
2
3
4
5
6

Học sinh biết về trò chơi dân gian
Học sinh tự tin, mạnh dạn tham gia vào trò chơi
Học sinh thích tham gia vào trò chơi dân gian
Tinh thần đoàn kết của học sinh
Học sinh biết tự tổ chức được trò chơi
Số học sinh biết sáng tạo khi tham gia chơi

14/70
16/70
18/70
16/70
8/70

4/70

Học sinh khối lớp 4: 70 học sinh
1
2
3
4
5
6

Học sinh biết về trò chơi dân gian
Học sinh tự tin, mạnh dạn tham gia vào trò chơi
Học sinh thích tham gia vào trò chơi dân gian
Tinh thần đoàn kết của học sinh
Học sinh biết tự tổ chức được trò chơi
Số học sinh biết sáng tạo khi tham gia chơi

16/70
17/70
18/70
17/70
6/70
4/70

4. PHẠM VỊ NGHIÊN CỨU
Một số biện pháp để tổ chức tốt trò chơi dân gian cho học sinh Trường
Tiểu học Hoàng Văn Thụ.
5. THỜI GIAN NGHIÊN CỨU VÀ ÁP DỤNG:
- Thời gian nghiên cứu: năm học 2017-2018.
- Thời gian áp dụng, nhân rộng trong toàn trường: năm học 2018-2019

PHẦN II
NỘI DUNG


“Một số biện pháp tổ chức trò chơi dân gian trong chương trình thể dục tiểu học”

1. CƠ SỞ LÝ LUẬN:
Hoat động trò chơi trong môn giáo dục thể chất là phương tiện để giáo
dục ác em tính kỉ luật, tính khéo léo và phát huy tính đoàn kết trong tập thể.
Thông qua trò chơi nó đêm đến cho các em nhiều điều bổ ích, hoạt động chủ
đạo của trẻ em chính là hoạt động vui chơi, trẻ em không chỉ cần được chăm
sóc sức khỏe, được học tập, mà quan trọng nhất trẻ phải được thỏa mãn nhu
cầu vui chơi. Trò chơi nói chung và trò chơi dân gian nói riêng có vai trò quan
trọng trong chương trình giáo dục học sinh, vì vậy giáo viên cần áp dụng các
trò chơi dân gian hợp lí, có hiệu quả nhất trong các hoạt động giảng dạy, cũng
như giờ ra chơi giúp học sinh “chơi vui, học càng vui”, nhằm mục đích rèn
luyện sức khỏe, tính kiên nhẫn, tính tự lực, tự quản để các em học tốt hơn.
2. CƠ SỞ THỰC TIỄN:
Trong thời đại hội nhập như hiện nay, thì đa số phụ huynh công việc xã
hội rất nhiều nên thời gian gần gủi bên con mình rất ít, bên canh đó công nghệ
thông tin đang phát triển mạnh mẻ, nó kéo theo các trò chơi hiện đại mang
tính bạo lực, kích động, gây ảo tưởng, nó đã và đang xâm nhập vào cuộc sông
của chúng ta nói chung và đặc biệt là lứa tuổi học sinh tiểu học nói riêng.
Trong khi đó trò chơi dân gian ngày càng bị mai một và lãng quên. Do đó việc
đưa trò chơi dân gian lồng ghép, giảng dạy trong môn thể dục, hoạt động
ngoài giờ lên lớp, giờ ra chơi . . . là việc làm cần thiết đối với mỗi giáo viên
chúng ta.
Trò chơi dân gian không chỉ giúp cho các em vui chơi mà nó còn phát
triển sức khỏe, sự khóe léo, tự tin, tính đoàn kết, tính kỉ luật và giúp cho các

em thêm yêu quê hương đất nước mình hơn.
3. TÌNH HÌNH THỰC TRẠNG:
3.1. Về phía nhà trường:
Trường tiểu học Hoàng Văn Thụ là điểm trường thuộc khu vực miền núi,
nhưng đa số là học sinh người kinh, trường được công nhận đạt chuẩn quốc
gia giai đoạn 1 (1996 – 2000) và được công nhận vào tháng 3 năm 2001, đang


“Một số biện pháp tổ chức trò chơi dân gian trong chương trình thể dục tiểu học”

phấn đấu đạt chuẩn giai đoạn 2, tuy nhiên chưa có sân chơi, nhà đa năng dành
riêng cho việc giảng dạy môn thể dục của giáo viên cũng như việc tập luyện
của học sinh.
3.2. Về phía học sinh:
Đa số học sinh còn bở ngở khi tham gia tập luyên, tham gia vào trò chơi
cũng như các hoạt động tập thể. Các em còn thụ động, chưa tập trung cao độ
trong các hoạt động của nhà trường.
3.3. Về phía giáo viên:
Giáo viên chưa chú trọng vào việc tổ chưc trò chơi cho các em, lông
ghép trò chơi vào các tiết dạy, các buổi sinh hoạt ngoại khóa, sinh hoạt đội . . .
chưa đa dạng.
4. CÁC BIỆN PHÁP THỰC HIỆN:
4.1. Sưu tầm và chọn các trò chơi cho phù hợp với học sinh
Ngoài sự hiểu biết của bản thân tôi còn sưu tầm thêm trên mạng và các
sách trò chơi dân gian của nước ta, sau khi sưu tầm tôi phân các trò chơi thành
các nhóm khác nhau:
4.1.1. Nhóm các trò chơi luyện sự nhanh nhẹn và dẻo dai: Lò cò tiếp sức,
người thừa, chi chi chành chành, mèo đuổi chuột, rồng rắn lên may, cướp cờ,
cá sấu lên bờ, kéo co, cáo và thỏ, thả chó, nhảy bao bố, cắp cua . . .
4.1.2. Nhóm trò chơi rèn luyện sự phán đoán, tinh mắt, thính tai, tính toán

chính xác: Chim bay cò bay, bịt mắt bắt dê, bỏ khăn, đếm sao, tập tầm vông,
ô ăn quan, cờ gánh, chơi chuyền, bắn bi, nu na nu nống, dung dăng dung dẻ....
Khi tổ chức trò chơi cho các em, tôi chọn các trò chơi phù hợp với lứa
tuổi học sinh, phù hợp với địa điểm chơi, thì mới phát huy được hết tác dụng
của trò chơi.
Ví du: - Tổ chức trò chơi “Mèo đuổi chuột”, “Bỏ khăn”


“Một số biện pháp tổ chức trò chơi dân gian trong chương trình thể dục tiểu học”

Khi tổ chức các trò chơi này chúng ta phải tổ chức ở ngoài sân rộng
có bóng mát, nếu tổ chức trong phòng thì phòng phải rộng đảm bảo an
toàn cho học sinh.
- Tổ chức trò chơi “Người thừa” thì chúng ta chỉ tổ chức cho học sinh từ
khối lớp 4 trở lên. Vì nếu tổ chức trò chơi này cho các em lớp nhỏ thi không
an toan, do các em nhỏ tính kỉ luật chưa cao nên khi đuổi nhau các em đẩy
nhau ngã rất nguy hiểm.
4.2. Khi tổ chức các trò chơi phải thực hiện đúng các nguyên tắc sau:
- Đảm bảo học sinh nắm rõ được nội dung, yêu cầu, luật chơi và cách
thức chơi.
Giáo viên nêu tên trò chơi và giải thích rõ ràng, nội dung, yêu cầu trò
chơi, đến khi học sinh hiểu rõ ràng thì mới tổ chức cho các em chơi. Vì nội
dung trò chơi sẽ cho học sinh biết mình cần làm gì, làm thế nào trong khi chơi
thì khi đó học sinh mới thực hiện đúng mục đích, yêu cầu trò chơi và học sinh
chơi hứng thú hơn và thu được kết quả tốt trong tổ chức trò chơi.
- Đảm bảo học sinh phát huy được tính cực, tinh thần đoàn kết. tính sáng
tạo trong quá trình chơi và tổ chức trò chơi.
Khi tổ chức trò chơi tôi thường chú ý đến sự tiếp thu, tham gia của học
sinh từ mức độ thấp đến mức độ cao. Một là giáo viên chọn trò chơi, hướng
dẫn rồi tổ chức cho học sinh chơi. Hai là giáo viên chọn trò chơi, hướng dẫn

và học sinh tổ chức chơi. Ba là học sinh tự chọn trò chơi, tự hương dẫn và tự
tổ chưc chơi dưới sự quản lý của giáo viên.
- Khi tổ chức trò chơi đảm bảo diễn ra tự nhiên, không gò ép, học sinh
tham gia nhiệt tình, hứng thú và vui chơi thoải mái.


“Một số biện pháp tổ chức trò chơi dân gian trong chương trình thể dục tiểu học”

- Khi tổ chức phải luân phiên các trò chơi hợp lý: Do đối với học sinh lứa
tuổi tiểu học thì sự chú ý và hứng thú chưa bền vững. Vì thế tôi luôn tổ chức
luân phiên các trò chơi và chọn trò chơi không quá dài, phù hợp với tâm sinh
lý của học sinh, để cho các em luôn hứng thú với trò chơi mà không nhàm
chán.
- Khi tổ chức trò chơi phải có tính thi đua tập thể phát huy tinh thần đoàn
kết.
Khi tổ chức trò chơi tôi luôn chú ý đến yếu tố thi đua đồng đội với nhau,
để kích thích tính tích cực của mỗi cá nhân học sinh và tính đoàn kết của tập
thể.
4.3. Hòa mình với học sinh:
- Trong quá trình tổ chức trò chơi, tôi chủ động hòa mình với các em để
có sự tương tác tốt giữa giáo viên với học sinh và để các em không cảm thấy
có khoảng cách giữa học sinh với giáo viên. Từ đó làm cho các em tham gia
vào trò chơi một cách tự nhiên nhất, nhiệt tình nhất và hào hứng nhất.
- Để cho học sinh luôn hứng mỗi khi tham gia vào trò chơi, tôi luôn thay
đổi trò chơi cho hợp lí tránh sự nhàm chán cho các em. Trong quá trình dạy
học tôi luôn tìm tòi, rèn luyện những kĩ năng tổ chức trò chơi và luôn hòa
mình với các em, cùng chơi với các em giống như một người bạn lớn tuổi. Vì
trong tổ chức trò chơi người quản trò là người rất quan trọng, các em có tích
cực hay không, có vui chơi hết mình hay không, có hào hứng hay không là do
sự xử lý linh hoạt, khéo léo của người quản trò.

4.4. Tổ chức thi tìm hiểu trò chơi dân gian:
Trong quá trình tổ chức trò chơi cho các em, tôi muốn cho các em hiều
thêm về trò chơi dân gian của dân tộc Việt Nam, ngoài một số trò chơi mà tôi
đã tổ chức và phổ biến cho các em, tôi còn tổ chức cho học sinh thi tìm các
trò chơi dân gian ngoài các trò chơi mà tôi đã tổ chức.
Tôi tổ chức cho học sinh chơi theo hình thức tiếp sức:


“Một số biện pháp tổ chức trò chơi dân gian trong chương trình thể dục tiểu học”

- Giáo viên cho học sinh tìm hiểu, bàn bạc, trao đổi trong tổ về các trò
chơi dân gian mà giáo viên chưa phổ biến và tổ chức.
- Cho học sinh chơi: 3 tổ tương ứng với 3 bảng phụ, trong vòng 3 phút
khi có hiệu lệnh của giáo viên thì em đầu tiên của mỗi tổ chạy lên và ghi tên 1
trò chơi lên bảng phụ rồi chạy về chạm vào tay em thứ 2, em thứ 2 chạy lên
thực hiện như em thứ nhất trò chơi tiếp tục tới em thứ 3,4,5. . . cho đến hết 3
phút, tổ nào ghi nhiều tên trò chơi nhất thì đứng thứ nhất, lần lược hai tổ còn
lại về nhì và ba, qua đó giáo viên nhận xét tuyên dương tổ về nhất.
Thông qua trò chơi này, giúp cho các em biết nhiều trò chơi dân gian hơn
và giúp cho các em phát huy hoạt động nhóm cũng như tinh thần đoàn kết.
5. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU:
Sau khi áp dụng các biện pháp tổ chức trò chơi dân gian trên đã đạt được
kết quả cụ thể sau:
- Phần lớn các em học sinh đã biết được nhiều trò chơi dân gian, nắm
được cách thức chơi và tổ chức được trò chơi.
- Khi tham gia vào trò chơi các em rèn luyện thêm thể chất, sự nhanh
nhẹn, khéo léo mà đặc biệt là tinh thần tập thể, tinh thần đoàn kết và gắn bó
với nhau hơn.
* Kết quả cụ thể:
Khối lớp 5: 70 học sinh

1
2
3
4
5
6

Học sinh biết về trò chơi dân gian
Học sinh tự tin, mạnh dạn tham gia vào trò chơi
Học sinh thích tham gia vào trò chơi dân gian
Tinh thần đoàn kết của học sinh
Học sinh biết tự tổ chức được trò chơi
Số học sinh biết sáng tạo khi tham gia chơi

32/70
32/70
34/70
32/70
28/70
25/70

Khối lớp 4: 70 học sinh
1

Học sinh biết về trò chơi dân gian

36/70


“Một số biện pháp tổ chức trò chơi dân gian trong chương trình thể dục tiểu học”

2
3
4
5
6

Học sinh tự tin, mạnh dạn tham gia vào trò chơi
Học sinh thích tham gia vào trò chơi dân gian
Tinh thần đoàn kết của học sinh
Học sinh biết tự tổ chức được trò chơi
Số học sinh biết sáng tạo khi tham gia chơi

PHẦN III
KẾT LUẬN

37/70
40/70
36/70
30/70
25/70


“Một số biện pháp tổ chức trò chơi dân gian trong chương trình thể dục tiểu học”

1. Ý NGHĨA CỦA SANG KIẾN:
- Giúp cho học sinh hiểu thêm về các trò chơi dân gian của dân tộc Việt
Nam, về cách thức tổ chức một trò chơi.
- Thông qua các trò chơi nhằm tập cho các em nề nếp học tập, biết giữ
gìn sức khỏe, vui chơi lành mạnh và giáo dục đức, nhân cách cho các em.

- Tạo cho các em sự hứng thú luyện tập để nâng cao sức khỏe, nhằm phát
huy hiệu quả các bài tập của môn thể dục nói riêng và tất cả các môn học khác
của học sinh nói chung.
2. BÀI HỌC KINH NGHIỆM:
Khi thực hiên sáng kiến nay tôi đã rút ra một số kinh nghiệm cho bản
thân:
- Khi giảng dạy cũng như lúc tổ chức trò chơi, giáo viên phải chuẩn bị đồ
dùng dạy học thật phong phú, đa dạng và phù hợp với nội dung.
- Giáo viên phài chọn lọc, tập huấn cho cán sự lớp thật nhanh nhẹn, linh
hoạt và tổ chức lớp hiệu quả nhất.
- Trong giảng dạy cũng như tổ chức trò chơi, người giáo viên phải nắm
được đặc điểm tâm sinh lý và sức khỏe của học sinh, để điều chỉnh lượng vận
động vừa sức, uốn nắn kịp thời cho các em. Thông qua đó tuyên dương kịp
thời nhằmm tạo hứng thú cho các em.
- Khi tổ chức trò chơi giáo viên phải biết gần gũi, hòa mình với học sinh,
thì các em mới tự tin, tích cực, hào hứng tham gia chơi một cách tự nhiên và
tiết dạy mới đạt hiệu quả cao.
- Qua quá trình áp dụng các biện pháp trên, tôi thấy các em học sinh
Trường Tiểu học Hoàng Văn Thụ ngày càng ham thích học bộ môn thể dục
hơn, sức khỏe và tinh thần của các em ngày càng được cải thiện hơn.
3. ĐỀ XUẤT:
- Để có điều kiện tập luyện môn thể dục, phát triển tốt về thể chất, tôi có
vài yêu cầu đến cấp trên:


“Một số biện pháp tổ chức trò chơi dân gian trong chương trình thể dục tiểu học”

+ Đề nghị nhà trường và chính quyền địa phương hỗ trợ kinh phí cải tạo
lại sân hoạt động để các em có sân vui chơi.
+ Đề nghị bộ phận thiết bị - đồ dùng dạy học cấp thêm một số đồ dùng

dạy học cho phân môn thể dục như: tranh, ảnh và một số dụng cụ phục vụ trò
chơi như: bóng, cầu, vòng…
+ Quan tâm, giúp đỡ học sinh nghèo, cấp phát trang phục thể dục cho các
em.

+ Tổ chức thường xuyên phong trào thể dục thể thao để các em
tham gia vui chơi trong năm học để có tinh thần tự tập ở nhà.