giải phẫu học cơ quan tụy

MỤC TIÊU
 Mô tả được vị trí, hình thể ngoài, liên quan và cấu tạo của tụy
 Mô tả được mạch, thần kinh chi phối tụy
 Nêu được các liên hệ lâm sàng, chức năng thích hợp


TÀI LIỆU HỌC TẬP
 GP người, Nguyễn Văn Huy, Hoàng Văn Cúc (CB), Y học, 2011
 GP người, tập 2, Trịnh Văn Minh (CB), GD, 2011
 GP lâm sàng, Harodellis, Nguyễn Văn Huy dịch, Y học, 2006
 Atlas GP người, Frank H. Netter, Nguyễn Quang Quyền dịch, Y học
 Tài liệu tiếng anh: Gray’s anatomy for students
 Phần mềm


NỘI DUNG
I.

Đại cương

II.

Hình thể ngoài và liên quan

III. Cấu tạo của tụy
IV. Mạch, thần kinh của tụy


I. ĐẠI CƯƠNG
 Tụy là một tuyến tiêu hóa vừa có chức năng
ngoại tiết vừa có chức năng nội tiết

 Kích thước
Dài 12-15 cm
Cao 6 cm
Dày 3 cm
 Màu trắng hồng


ĐẠI CƯƠNG
 Vị trí
- Nằm trong ổ bụng, sau phúc mạc
- Một phần nằm trên mạc treo ĐT ngang
Một phần nằm dưới mạc treo ĐT ngang
- Nằm ở vùng thượng vị, hạ sườn T


II. HÌNH THỂ NGOÀI, LIÊN QUAN
 Tụy hình búa dẹt
 Chia làm 4 phần
- Đầu
- Cổ
- Thân
- Đuôi


HÌNH THỂ NGOÀI, LIÊN QUAN
 Đầu tụy
- Nằm trong khung tá tràng
- Phần dưới trái có mỏm móc
- Giữa 2 phần là khuyết tụy
 Liên quan mặt sau

- TM chủ, TM thận
- ĐM chủ
- Ống mật chủ
 Liên quan mặt trước
- Mạc treo ĐT bám mặt trước tụy


HÌNH THỂ NGOÀI, LIÊN QUAN
 Cổ tụy
- Phần giới hạn giữa đầu và thân
- Mặt sau:
+ ĐM chủ
+ ĐM, TM mạc treo tràng trên
- Mặt trước
+ Liên quan môn vị qua túi mạc nối
- Bờ trên
+ Đm thân tạng
- Bờ dưới
+ ĐM, TM mạc treo tràng trên


HÌNH THỂ NGOÀI, LIÊN QUAN
 Thân tụy
- Có hình lăng trụ tam giác gồm 3 bờ
3 mặt
+ Mặt trước trên
Trên đường bám rễ mạc treo
Phủ bởi PM thành sau túi MN
Liên quan với thành sau dạ dày
+ Mặt trước dưới

Dưới đường bám rễ mạc treo
Phủ bởi lá sau dưới MTĐT ngang
Ở trên góc tá-hỗng tràng
Liên quan các quai hỗng tràng
+ Mặt sau
K được PM phủ
Dính vào thận, tuyến thượng thận T


HÌNH THỂ NGOÀI, LIÊN QUAN
 Bờ trên
- Ngăn cách giữa mặt trước-sau
- Đm lách chạy dọc bờ trên
 Bờ dưới
- Ngăn cách mặt dưới-sau
- Đầu phải bờ dưới có ĐM-TM MTTT
 Bờ trước
- Ngăn cách mặt trên-dưới
- Có rễ MTĐT ngang bám


HÌNH THỂ NGOÀI, LIÊN QUAN
 Đuôi tụy
- Nằm trong 2 lá dây chằng lách thận
- Liên quan lách, cuống mạch


III. CẤU TẠO TRONG
 Tụy ngoại tiết
- Tiết ra dịch tụy đổ vào tá tràng

- Đơn vị cơ sở là các tuyến nang
- Ống tiết
Đổ vào ống tụy chính
Ống tụy phụ
 Tụy nội tiết
- Tiết ra Insulin, glucagon đổ vào máu
- Gồm các tiểu đảo Langerhans


IV. MẠCH, THẦN KINH: ĐỘNG MẠCH
 Từ ĐM thân tạng
- ĐM tá tụy trước trên
ĐM tá tụy sau trên
→ Nhánh của ĐM vị-tá tràng
- ĐM tụy lớn
ĐM tụy lưng
→ Nhánh của ĐM lách
 Từ ĐM MTTT
- ĐM tá tụy dưới trước
- ĐM tá tụy dưới sau
 Các nhánh nối với nhau ở đầu tụy


TĨNH MẠCH
 Đi kèm ĐM đổ trực tiếp hoặc gián tiếp
vào TM cửa


BẠCH HUYẾT
 Bạch huyết tụy đổ vào các hạch bạch

huyết ở rốn lách, bờ trên, bờ dưới tụy


THẦN KINH
 Thần kinh GC, PGC từ
- Đám rối tạng
- Đám rối mạc treo tràng trên
Đi theo ĐM chi phối tụy