ĐỊNH MỨC KINH TẾ KỸ THUẬT

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
KHOA THƯƠNG MẠI

ĐỊNH MỨC KINH TẾ KỸ THUẬTCƠ SỞ CỦA QUẢN TRỊ KINH
DOANH

Người biên soạn: PGS.TS. Nguyễn Thị Xuân Hương


Bài 3
Phơng pháp định mức tiêu dùng
nguyên vật liệu
I.

Phươngưphápưđịnhưmứcưtiêuư
dùngưnguyênưvậtưliệu
II. Phươngưphápưđịnhưmứcưtiêuư
dùngưnguyênưvậtưliệuưtrongư
ngànhưsảnưxuấtưnhiềuưmặtư
hàngưcóưsốưlượngưnhỏưvàưsảnư
xuấtưđơnưchiếc


Bài 3
Phơng pháp định mức
tiêu dùng nguyên vật liệu

I.

Phươngưphápưđịnhưmứcưtiêuư
dùngưnguyênưvậtưliệu

1. Phơng pháp thống kê báo
cáo
2. Dùng phơng pháp tính
nhịp độ phát triển bình
quân
3. Phơng pháp thí nghiệm
kinh nghiệm


I.ưPhươngưphápưđịnhưmứcưtiêuư
dùngưnguyênưvậtưliệu
1. Phơng pháp thống kê báo
cáo

Đâyưlàưphươngưphápưtínhưmứcư
tiêuư dùngư nguyênư liệuư choư kỳư
kếưhoạchưdựaưvàoưưnhữngưsốư
liệuư thựcư chiư vềư nguyênư vậtư
liệuư đểư sảnư xuấtư raư sảnư
phẩmưtrongưkỳưbáoưcáo.ư


I.ưPhươngưphápưđịnhưmứcưtiêuư
dùngưnguyênưvậtưliệu
1. Phơng pháp thống kê báo cáo
Theoư phươngư phápư này,ư trìnhư tựư
địnhưmứcưnhưưsau:
a.ư ư Dùngư phươngư phápư tínhư sốư bìnhư
quân,
- Thu thập số liệu kỳ báo cáo: Căn cứ

vào kết quả sản xuất kỳ báo cáo ng
ời ta thu thập những tài liệu cần
thiết. Số liệu thu thập càng nhiều,
mức độ chính xác càng cao. Những
số liệu đó có thể xếp vào những
biểu theo hệ thống nhất định.


I.ưPhươngưphápưđịnhưmứcưtiêuư
dùngưnguyênưvậtưliệu
1. Phơng pháp thống
kê báo cáo
b.ư Tínhư thựcư chiư bìnhư
quânư vềư nguyênư nhiênư
liệuưđểưsảnưxuấtưraưmộtư
đơnư vịư sảnư phẩmư (hayư
hoànưthànhưmộtưkhốiưlượngư
côngư việc)ư trongư kỳư báoư
cáo


I.ưPhươngưphápưđịnhưmứcưtiêuưdùngư
nguyênưvậtưliệu
1. Phơng pháp thống kê báo cáo (TIếP)
Cáchư thứư nhấtư làư dùngư phươngư phápư bìnhư quânư sốư
n
học:
M0

p

i

i 1

n

Trongưđó:
-ưMo:ưThựcưchiưbìnhưquânưvềưnguyênưvậtưliệuưchoưmộtưđơnưvịư
sảnưphẩmưkỳưbáoưcáo;
-ưpi:ưlượngưthựcưchiưvềưnguyênưvậtưliệuưđểưsảnưxuấtưmộtưđơnưvịư
sảnưphẩmưcủaưlầnưquanưsátưthứưi;
-n:ưsốưlầnưquanưsát

-ápưdụngưcôngưthứcưnàyưtrongưtrườngưhợpưchỉưnắmưđượcư
lượngưnguyênưvậtưliệuưthựcưchiưquaưtừngưlầnưquanưsátư


I.ưPhươngưphápưđịnhưmứcưtiêuưdùngư
nguyênưvậtưliệu
1. Phơng pháp thống kê báo cáo (TIếP)
Cách thứ hai là dùng phơng pháp bình quân
n
gia quyền:
pi qi

M 0 i 1n
qi

i 1

Trong đó:
- qi: lợng sản phẩm sản xuất trong lần quan
sát thứ i
-pi: lợng thực chi về nguyên vật liệu để sản
xuất ra một đơn vị sản phẩm của lần
quan sát thứ i.
PP này áp dụng khi biết lợng sản phẩm sản


I.ưPhươngưphápưđịnhưmứcư
tiêuưdùngưnguyênưvậtư
liệu

1. Phơng pháp thống kê báo cáo
c.ưXácưđịnhưmứcưtiêuưdùngưnguyênưvậtưliệuưchoưkỳư
kếưhoạchưKhiưtiếnưhànhưbướcưnàyưcóưthểưxảyưraưbaưtrườngư
hợpưphảiưtínhưmứcưkhácưnhau:

-

Trườngưhợpưthứưnhất:ưSốưlầnưquanưsátư(n)ư
củaư lượngư thựcư chiư vậtư liệuư choư mộtư sảnư
phẩmưthấpưhơnưthựcưchiưbìnhưquânưkỳư
báoư cáo,ư chiếmư quáư nửaư tổngư sốư lầnư
quanưsátư

1
n'

2
n


I.ưPhươngưphápưđịnhưmứcư
tiêuưdùngưnguyênưvậtư
liệu

1. Phơng pháp thống kê báo cáo
c.ưXácưđịnhưmứcưtiêuưdùngưnguyênưvậtưliệuưchoưkỳư
kếưhoạchư Khiư tiếnư hànhư bướcư nàyư cóư thểư xảyư raư baư trườngư hợpư phảiư
tínhưmứcưkhácưnhau:

-

Trườngưhợpưthứưnhất:

n' 1

n 2

MứcưM1ưđượcưxácưđịnhưtheoưcôngưthức:
ư

M1

p'


n'

Trongưđó:ư
M1ư-ưMứcưtiêuưdùngưnguyênưvậtưliệuưkỳưkếưhoạch
-ưTổngưnhữngưthựcưchiưvậtưliệuưthấpưhơnưthựcưchiưbìnhưquânưđểưsảnưxuấtư
raưmộtưđơnưvịưsảnưphẩm.
n'ư-ưTổngưsốưlầnưquanưsátưcóưthựcưchiưvậtưliệuưthấpưhơnưthựcưchiưbìnhưquânưư


I.ưPhươngưphápưđịnhưmứcưtiêuưdùngưnguyênư
vậtưliệu

1. Phơng pháp thống kê báo cáo
c.ưXácưđịnhưmứcưtiêuưdùngưnguyênưvậtưliệuưchoưkỳư
kếưhoạchư(tiếp)
n' 1
Trườngưhợpưthứưhai:ư

n 2
-

Mứcưcủaưkỳưkếưhoạchưsẽưđượcưtínhưnhưưsau:

M1

p' M



n

o

( n n' )


I.ưPhươngưphápưđịnhưmứcưtiêuưdùngưnguyênư
vậtưliệu

1. Phơng pháp thống kê báo cáo
c.ưXácưđịnhưmứcưtiêuưdùngưnguyênưvậtư
liệuưchoưkỳưkếưhoạchư(tiếp)
- Trườngưhợpưthứư3: n' 1

n 2

P' M

M 1 n'

2

0


I.ưPhươngưphápưđịnhưmứcưtiêuưdùngưnguyênư
vậtưliệu

1. Phơng pháp thống kê báo cáo
d.ưKiểmưtraưsựưthỏaưmãnưcủaưmứcưtheoưcôngư
thức:

Pi min M KH M 0


I.ưPhươngưphápưđịnhưmứcưtiêuưdùngưnguyênư
vậtưliệu

2. Dùng phơng pháp tính nhịp
độ phát triển bình quân:
Khiư sốư liệuư thốngư kêư báoư cáoư vềư lượngư
thựcưchiưnguyênưvậtưliệuưgiảmưdầnư
theoư thứư tựư thờiư gian,ư taư sẽư tínhư
mứcư theoư nhịpư độư phátư triểnư
bìnhư quânư củaư lượngư thựcư chiư
nguyênư vậtư liệuư ởư ư kỳư báoư cáo.ư
Trìnhưtựưtínhưtoánưnhưưsau:


I.ưPhươngưphápưđịnhưmứcưtiêuưdùngưnguyênư
vậtưliệu

2. Dùng phơng pháp tính nhịp
độ phát triển bình quân:
(tiếp)
P ợngưthựcưchiưnguyênưvậtưliệuư
- Tínhưnhịpưđộưphátưtriểnưbìnhưquânưcủaưlư
X
kỳưbáoưcáo,ưtheoưcôngưthức:

n 1

1

P0

Trongưđó:
ư Nhịpư độư phátư triểnư bìnhư quânư củaư lượngư thựcư chiư nguyênư vậtư liệuư kỳư báoư
cáo,ưtínhưbằngư%.
P1:ưLượngưthựcưchiưnguyênưvậtưliệuưlầnưquanưsátưcuốiưcùng.
P0:ưLượngưthựcưchiưnguyênưvậtưliệuưlầnưquanưsátưđầuưtiênư(kỳưgốc).
1
n:ưSốưlầnưquanưsát.
-.ưTínhưmứcưkỳưkếưhoạch:ưMứcưđượcưtínhưtheoưcôngưthức:ưưư
Phươngư phápư nàyư chỉư dùngư khiư điềuư kiệnư sảnư xuấtư củaư kỳư kếư hoạchư vàư kỳư

M X .P


I.ưPhươngưphápưđịnhưmứcưtiêuưdùngưnguyênư
vậtưliệu

3. Phơng pháp thí nghiệm
kinh nghiệm
Thực chất của phơng pháp
thí nghiệm kinh nghiệm là
dựa vào các kết quả thí
nghiệm có kết hợp với kinh
nghiệm của sản xuất để
định mức tiêu dùng nguyên
vật liệu cho một đơn vị

I.ưPhươngưphápưđịnhưmứcưtiêuưdùngưnguyênư
vậtưliệu

3.

Phơng pháp
nghiệm

thí

nghiệm

kinh

Yêu cầu:

- Điều kiện thí nghiệm phải phù hợp
điều kiện sản xuất thực tế - bao
gồm cả điều kiện kỹ thuật của sản
xuất nh trang thiết bị, quy trình
công nghệ, phơng pháp sản xuất và
điều kiện tổ chức quản lý sản
xuất: dây chuyền sản xuất, hậu
cần vật t cho sản xuất, trình độ
của ngời lao động....


I.ưPhươngưphápưđịnhưmứcưtiêuưdùngưnguyênư

vậtưliệu
3.

Phơng pháp
nghiệm

thí

nghiệm

kinh

Cácưbướcưtiếnưhành:

a. Chuẩn bị điều kiện thí nghiệm
b. Tiến hành thí nghiệm
c. Tổng hợp và phân tích số liệu
d. Xác định mức tiêu dùng nguyên vật
liệu
e. Tiến hành sản xuất thử và ban
hành mức tiêu dùng nguyên vật


I.ưPhươngưphápưđịnhưmứcưtiêuưdùngưnguyênư
vậtưliệu

4. Phơng pháp phân tích
tính toán
Thựcư chấtư củaư phươngư phápư phânư
tíchưtínhưtoánưlàưtínhưmứcưchoư

từngưchiưtiếtưcủaưsảnưphẩmưdựaư
trênưcơưsởưnghiênưcứuưcácưnhânư
tốư ảnhư hưởngư chủư yếuư đếnư chiư
phíưvậtưliệu,ưtínhưtoánưtoànưbộư
nhữngư tiêuư haoư vậtư liệuư trongư
sảnư xuấtư vàư tổngư hợpư thànhư
mức


I.ưPhươngưphápưđịnhưmứcưtiêuưdùngưnguyênư
vậtưliệu

4. Phơng pháp phân tích tính
toán
Trìnhưtựưtínhưmứcưtheoưphươngưphápưphânư
tíchưtínhưtoánưnhưưsau:
a. Nghiên cứu các tài liệu ban đầu
b. Phân tích và tính toán từng phần tiêu
hao
c. Tổng hợp mức cho một sản phẩmư
Phơng pháp phân tính toán hay còn gọi là
phơng pháp phân tích kinh tế - kỹ
thuật, là một phơng pháp lập mức tiến


II.ưPhươngưphápưđịnhưmứcưtiêuưdùngưnguyênư
vậtưliệuưtrongưngànhưsảnưxuấtưnhiềuư
mặtưhàngưcóưsốưlượngưnhỏưvàưsảnưxuấtư
đơnưchiếc

1.

Định mức theo
phẩm đại diện

sản

Thựcư chấtư củaư phươngư phápư nàyư làư
phânư nhữngư sảnư phẩmư khácư nhauư
thànhưtừngưnhómưtheoưnhữngưđặcư
tínhưchungưvềưcấuưtạo,ưcôngưdụng,ư
quyư trìnhư sảnư xuất.ư Trongư mỗiư
nhómư lấyư mộtư sảnư phẩmư làmư đạiư
diệnư vàư tínhư mứcư choư sảnư phẩmư
khácư trongư nhómư thôngư quaư hệư sốư
tínhưđổi.


II.ưPhươngưphápưđịnhưmứcưtiêuưdùngưnguyênư
vậtưliệuưtrongưngànhưsảnưxuấtưnhiềuư
mặtưhàngưcóưsốưlượngưnhỏưvàưsảnưxuấtư
đơnưchiếc

1.

Định mức theo
phẩm đại diện

sản

a.ư Phânư nhómư vàư chọnư sảnư
phẩmưđạiưdiện:
Trongư mỗiư nhómư chọnư mộtư sảnư
phẩmư đạiư diện.ư Sảnư phẩmư
đạiưdiệnưnóiưchungưphảiưđiểnư
hìnhưchoưnhómưvềưmặtưkíchư
thướcư (hayư trọngư lượng)ư vàư vềư
mặtưsốưlượng


II.ưPhươngưphápưđịnhưmứcưtiêuưdùngưnguyênưvậtưliệuư
trongưngànhưsảnưxuấtưnhiềuưmặtưhàngưcóưsốưlư
ợngưnhỏưvàưsảnưxuấtưđơnưchiếc

1. Định mức theo sản phẩm đại
diện (tiếp)
b. Xác định hệ số tính đổi của các sản
phẩm trong nhóm (hệ số chuyển) cụ thể
theo công thức:

Pi
Ki
Pdd

Trong đó: Ki Hệ số tính đổi của sản phẩm
định mức trong nhóm; Pi. Trọng lợng của
sản phẩm định mức; Pdd . Trọng lợng
của sản phẩm đại diện.

iI.ưPhươngưphápưđịnhưmứcưtiêuưdùngưnguyênư
vậtưliệuưtrongưngànhưsảnưxuấtưnhiềuư
mặtưhàngưcóưsốưlượngưnhỏưvàưsảnưxuấtư
đơnưchiếc

1. Định mức theo sản phẩm đại
diện (tiếp)
c. Tính mức cho các sản phẩm trong
nhóm theo sản phẩm đại diện, theo
công thức:

Mi = Mdd x Ki
Trong đó Mi - Mức của sản phẩm phải
tính
Mđd - Mức của sản phẩm đại diện (đã
đợc tính theo một trong ba phơng


Câu hỏi ôn tập và thảo luận
1. Trình bày trình tự định mức theo phơng
pháp thống kê báo cáo? (u điểm, hạn chế
và điều kiện áp dụng)?
2. Phơng pháp thí nghiệm kinh nghiệm
trong định mức tiêu dùng (nội dung, u
điểm, hạn chế và điều kiện áp dụng)?
3. Trình tự định mức theo phơng pháp
phân tích tính toán (u điểm, hạn chế
và điều kiện áp dụng)?
4. Các phơng pháp chủ yếu để định mức
nguyên vật liệu cho sản xuất nhiều mặt

hàng có số lợng nhỏ và sản xuất đơn
chiếc.