Nghiên cứu sự đa dạng tuyến trùng ký sinh gây sần rễ giống meloidogyne ở tây nguyên tt

1
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC
VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM

HỌC VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ

----------------------------LÊ THỊ MAI LINH

NGHIÊN CỨU SỰ ĐA DẠNG TUYẾN TRÙNG KÝ SINH GÂY
SẦN RỄ Meloidogyne spp. Ở TÂY NGUYÊN

Chuyên ngành: Tuyến trùng học
Mã số: Thí điểm

TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SỸ SINH HỌC

Hà Nội - 2019


2
Công trình được hoàn thành tại: Học viện Khoa học và Công nghệ -Viện
Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam.

Người hướng dẫn khoa học 1: TS. Trịnh Quang Pháp
Người hướng dẫn khoa học 2: PGS. TS. Phan Kế Long
Phản biện 1: …
Phản biện 2: …
Phản biện 3: ….
Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng đánh giá luận án tiến sĩ cấp Học

viện, họp tại Học viện Khoa học và Công nghệ - Viện Hàn lâm Khoa học
và Công nghệ Việt Nam vào hồi … giờ ..’, ngày … tháng … năm 2019

Có thể tìm hiểu luận án tại:
- Thư viện Học viện Khoa học và Công nghệ
- Thư viện Quốc gia Việt Nam


1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Tuyến trùng ký sinh gây sần rễ thuộc giống Meloidogyne là nhóm
tuyến trùng nội ký sinh cố định gây sần rễ. Các loài tuyến trùng sần rễ
Meloidogyne có khả năng ký sinh trên nhiều loại cây chủ khác nhau ở và
phân bố rộng trên thế giới, làm suy giảm năng suất và sản lượng của các
loại cây trồng. Vì vậy, tuyến trùng sần rễ Meloidogyne trở thành mối quan
tâm trong sản xuất nông nghiệp trên thế giới. Tính đến năm 2006, có 111
loài đã được mô tả và có 18 loài Meloidogyne ký sinh trên cây cà phê,
chứng tỏ rằng các loài Meloidogyne có tính đa dạng cao.
Ở Việt Nam, cho đến năm 2000 mới chỉ ghi nhận được 5 loài
tuyến trùng sần rễ Meloidogyne, tại Tây Nguyên được ghi nhận sự xuất
hiện của cả 5 loài này. Các nghiên cứu sau này cho thấy hiện nay tại khu
vực Tây Nguyên sự hiện diện và gây hại của nhóm tuyến trùng
Meloidogyne rất lớn đặc biệt trên cây cà phê và hồ tiêu, làm hàng trăm
hecta cà phê, hồ tiêu đã phải loại bỏ để thay thế trồng những cây trồng
khác .
Những tiêu chuẩn chủ yếu trong phân loại bằng hình thái của
tuyến trùng sần rễ thường sử dụng tấm cắt cutin vùng chậu (hậu môn-sinh
dục) của con cái, ngoài ra các đặc điểm hình thái vùng đầu con đực, vùng
đuôi của ấu trùng; các đặc điểm hình thái lượng của con cái, con đực, ấu

trùng cũng được sử dụng trong nghiên cứu đa dạng hình thái giữa các loài.
Tuy nhiên, sự chồng lấn các đặc điểm hình thái của các quần thể trong
cùng một loài, giữa các loài gần gũi, hay trên các cây chủ khác nhau hoặc
giữa các vùng địa lý khác nhau thường có sự dao động lớn nên gặp nhiều
khó khăn trong chẩn loại bằng các đặc điểm hình thái. Vì vậy, để hỗ trợ
cho phương pháp phân loại dựa trên hình thái, kỹ thuật phân tử đã được sử
dụng hiệu quả trong phân loại các loài Meloidogyne spp., chủ yếu sử dụng
các vùng gen trong hệ gen nhân (18S, ITS, và 28S) và các vùng gen trong
hệ gen ty thể COI và COII và đoạn không mã hóa giữa 2 vùng gen COII16s-rRNA đã hỗ trợ rất nhiều cho các nghiên cứu phân loại và phát sinh
chủng loại của các loài tuyến trùng sần rễ thuộc giống Meloidogyne được
nhanh chóng và chính xác, góp phần phục vụ cho biện pháp đánh giá tác
hại và phòng trừ tuyến trùng sần rễ.
Với tác hại và phân bố rộng của tuyến trùng sần rễ trên cây trồng,
việc ngăn chặn và phòng trừ nhóm tuyến trùng này luôn được quan tâm và


2
định hướng tới nền nông nghiệp an toàn. Biện pháp phòng trừ tuyến trùng
hiện nay chủ yếu sử dụng thuốc hóa học với hàm lượng cao đã gây hiện
tượng kháng thuốc cũng như ảnh hưởng đến môi trường đất, làm suy giảm
sự đa dạng của các sinh vật có ích, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của
con người và vật nuôi. Do đó, các biện pháp phòng trừ sinh học hiện được
chú trọng hơn, khi sử dụng các vi sinh vật để chống lại các loài tuyến
trùng ký sinh thực vật được xem là một trong những biện pháp rất tiềm
năng.
Xuất phát từ thực tiễn về đa dạng cây trồng và địa hình ở Tây
Nguyên, cũng như đa dạng của loài tuyến trùng sần rễ và khả năng gây
hại, chúng tôi thực hiện đề tài: “Nghiên cứu sự đa dạng tuyến trùng ký
sinh gây sần rễ Meloidogyne spp. ở Tây Nguyên’’
2. Mục tiêu nghiên cứu

 Xác định các loài tuyến trùng sần rễ Meloidogyne gây hại trên các
cây trồng chính ở khu vực Tây Nguyên.
 Phân tích đặc điểm hình thái, phân tử và đa dạng của các loài
tuyến trùng sần rễ Meloidogyne ở khu vực Tây Nguyên.
 Đánh giá khả năng sử dụng một số vi sinh vật trong việc hạn chế
sự phát triển của tuyến trùng sần rễ Meloidogyne incognita trong
điều kiện phòng thí nghiệm.
3. Nội dung nghiên cứu
 Nghiên cứu phân bố, tần suất bắt gặp và mật độ của tuyến trùng
sần rễ trên một số cây trồng quan trọng: cà phê, hồ tiêu, rau màu
và cây trồng xen ở Tây Nguyên.
 Nghiên cứu về hình thái và đa dạng của tuyến trùng sần rễ
Meloidogyne ở khu vực Tây Nguyên.
 Nghiên cứu sự đa dạng di truyền của tuyến trùng sần rễ
Meloidogyne ở khu vực Tây Nguyên dựa trên phân tích các vùng
gen nhân và gen ty thể.
 Đánh giá khả năng phòng trừ Meloidogyne incognita của một số
vi sinh vật đối kháng như: nấm Paecilomyces javanicus, vi khuẩn
Lysobacter antibioticus và hợp chất 4-hydroxyphenylacetic acid 4HPAA.
4.Ý nghĩa khoa học và thực tiễn
Ý nghĩa khoa học


3
 Thành phần loài tuyến trùng sần rễ Meloidogyne được bổ sung
mới ở Tây Nguyên, trong đó ghi nhận thêm nhiều cây ký chủ bị nhiễm
tuyến trùng Meloidogyne cũng như sự phân bố của chúng. Mô tả và ghi
nhận loài mới, Meloidogyne daklakensis ký sinh trên cà phê.
 Các chỉ tiêu hình thái của các loài tuyến trùng sần rễ Meloidogyne
ở các cây chủ và địa điểm được đánh giá, so sánh đưa ra sự biến đổi hình

thái trong loài và các loài khác nhau đã xác định được những chỉ tiêu quan
trọng ít thay đổi trong phân loại loài như các đặc điểm hình thái, hình thái
lượng của vân cutin vùng chậu con cái, vùng đầu con đực và phần đuôi ấu
trùng.
 Đánh giá đa dạng di truyền giữa các quần thể trong một loài và
giữa các loài Meloidogyne ở Tây Nguyên được phân tích đưa ra các đoạn
gen bảo thủ và tiến hóa cũng như phát sinh loài. Từ đó góp phần đưa ra
chọn lựa tốt nhất trong phân loại từng nhóm loài Meloidogyne bằng sinh
học phân tử. Bên cạnh đó, lần đầu tiên đóng góp cơ sở dữ liệu các vùng
gen nhân (ITS, D2D3) và gen ty thể (COI, COII-16S, NAD5) của các loài
Meloidogyne có mặt ở Việt Nam trên Genbank.
 Luận án khẳng định vai trò ký sinh và gây chết của vi sinh vật có
lợi trong điều kiện phòng thí nghiệm của nấm Paecilomyces javanicus, vi
khuẩn Lysobacter antibioticus HS124 trong phòng trừ loài Meloidogyne
incognita phổ biến trên nhiều cây trồng.
Ý nghĩa thực tiễn
 Xác định thành phần loài, mật độ tuyến trùng gây sần rễ hại cây
trồng là tiêu chuẩn trong phòng trừ hiệu quả. Cung cấp số liệu về khả
năng ký sinh, ký chủ, gây hại và phân bố của các loài tuyến trùng ký sinh
gây sần rễ góp phần ngăn chặn chúng phát tán trong điều kiện tự nhiên
bảo vệ cây trồng tránh bị lây nhiễm. Từ đó lựa chọn phương thức canh tác
phù hợp đối với từng cây trồng nhất là đối với cà phê và hồ tiêu cũng như
những cây trồng xen và luân canh.
 Luận án cung cấp cơ sở dữ liệu về hình thái và phân tử của các
loài Meloidogyne phục vụ cho tra cứu, tham khảo.
 Đánh giá khả năng phòng trừ tuyến trùng sần rễ Meloidogyne bởi
nấm Pacylomyces javanicus, vi khuẩn Lysobacter antibioticus HS124,
hợp chất 4-HPAA làm cơ sở cho việc lựa chọn các tác nhân trong phòng
trừ, qua đó góp phần giảm lượng thuốc hóa học trong phòng trừ, giữ được

4
cân bằng sinh thái để phát triển bền vững các cây trồng chủ lực ở Tây
Nguyên.
5. Những đóng góp mới của luận án
 Luận án lần đầu tiên đưa ra dữ liệu đầy đủ về phân bố, cây chủ và
đặc trưng hình thái, phân tử của các loài tuyến trùng sần rễ trên cà phê, hồ
tiêu và các cây trồng xen ở Tây Nguyên. Đã xác định thêm nhiều cây chủ
mới nhiễm tuyến trùng Meloidogyne ở Tây Nguyên cũng như cho Việt
Nam. Bổ sung 145 trình tự các vùng gen ITS, D2D3, COI, COII-16S,
NAD5 của các loài tuyến trùng sần rễ ở Tây Nguyên trên Genbank.
 Đã ghi nhận 01 loài tuyến trùng sần rễ mới cho khoa học ký sinh
trên cà phê đã được mô tả, công bố và đặt tên Meloidogyne daklakensis n.
sp. và 01 loài còn lại đã được gửi công bố.
 Lần đâu tiên tại Việt Nam đã đánh giá khả năng ký sinh và gây
chết của nấm Pacylomyces javanicus, vi khuẩn Lysobacter antibioticus
HS124 và chất kháng sinh 4-HPAA đối với tuyến trùng sần rễ M.
incognita trong điều kiện phòng thí nghiệm.
6. Bố cục của luận án
Luận án gồm: 179 trang; Mở đầu 4 trang, tổng quan tài liệu 22
trang. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu:13 trang; kết quả và thảo
luận: 119 trang; Kết luận và kiến nghị: 2 trang; Luận án gồm 34 bảng, 39
hình và 183 tài liệu tham khảo. Các danh mục các công trình công bố, phụ
lục đi kèm.
CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
1.1.
Tình hình nghiên cứu tuyến trùng sần rễ giống Meloidogyne
trên thế giới
1.1.1. Lịch sử nghiên cứu: Berkeley (1855) là nhà khoa học đầu tiên
công bố sự xuất hiện của tuyến trùng sần rễ trên rễ. Đến năm 1949,

Chitwood thống nhất tách giống tuyến trùng Meloidogyne Göldi, 1887
dựa trên loài chuẩn M. exigua (Goldi, 1887) tách khỏi tuyến trùng bào
nang Heterodera. Vị trí phân loại của giống Meloidogyne hiện tại được
theo hệ thống Karsen et al. (2013)
1.1.2. Đặc điểm sinh học, vòng đời của tuyến trùng sần rễ giống
Meloidogyne: Chu kỳ sống của tuyến trùng sần rễ Meloidogyne bao gồm
5 giai đoạn phát triển bao gồm: trứng; ấu trùng tuổi 1(J1) nằm trong trứng;
ấu trùng tuổi 2 (ấu trùng cảm nhiễm-J2) là giai đoạn di động; ấu trùng tuổi
3, 4 (J3, J4) và giai đoạn trưởng thành với con cái và con đực được cố


5
định trong rễ. Tuyến trùng sần rễ Meloidogyne spp. có 2 hình thức sinh
sản khác nhau: sinh sản hữu tính-giao phối bắt buộc (amphimixis) và phần
lớn các loài còn lại là sinh sản lưỡng tính (parthenogensis) không cần con
đực.
1.1.3. Khả năng gây hại trên một số cây trồng: Tuyến trùng sần rễ
Meloidogyne có khả năng ký sinh trên hầu như tất cả các loại cây trồng,
lên tới 5500 loại cây khác nhau, bao gồm từ các cây công nghiệp, nông
nghiệp cho đến các cây cỏ dại. Thiệt hại cho kinh tế của thế giới hàng năm
ước tính lên tới hàng trăm tỷ đô la .
1.1.4. Nghiên cứu phân loại các loài tuyến trùng sần rễ thuộc giống
Meloidogyne
1.1.4.1. Phương pháp phân tích hình thái: Chitwood (1949) và Jebson
(1983) sử dụng chi tiết các đặc điểm: kim hút, DGO, đặc điểm tấm cắt
cutin của con cái, vùng đầu con đực, hình thái lượng của kim hút; khoảng
cách từ gốc kim hút đến lỗ đổ của tuyến thực quản lưng (DGO) để mô tả
các loài. Các nghiên cứu gần nhất đã sử dụng chi tiết các chỉ số hình thái
và hình thái lượng.
1.1.4.2. Phương pháp sinh học phân tử: Các phương pháp hiện nay bao

gồm phân tích các vùng gen ribosome (rDNA) trong hệ gen nhân và các
vùng gen trong hệ gen ty thể (mtDNA).
1.2. Tình hình nghiên cứu tuyến trùng sần rễ giống Meloidogyne tại
Việt Nam.
1.2.1. Tình hình nghiên cứu chung tuyến trùng sần rễ giống Meloidogyne
tại Việt Nam: Các nghiên cứu công bố đã đề cập đến nhiều khía cạnh khác
nhau, trong đó chủ yếu là thành phần loài, phạm vi ký chủ, sự phát triển số
lượng quần thể tuyến trùng và các biện pháp phòng trừ. Nguyễn Ngọc
Châu và Nguyễn Vũ Thanh (2000) có 5 loài tuyến trùng sần rễ thuộc
giống Meloidogyne. Cho đến nay các nghiên cứu còn hạn chế chủ yếu tập
trung vào một số phương pháp phòng trừ.
1.2.2. Tình hình nghiên cứu tuyến trùng sần rễ giống Meloidogyne tại Tây
Nguyên
1.2.2.1. Tổng quan Tây Nguyên: Tây Nguyên là khu vực cao nguyên bao
gồm 5 tỉnh, xếp theo thứ tự vị trí địa lý từ bắc xuống nam gồm Kon
Tum, Gia Lai, Đắk Lắk, Đắk Nông và Lâm Đồng đây là một trong 3 tiểu
vùng của miền Trung Việt Nam. Nằm trong vùng nhiệt đới xavan, khí hậu
ở Tây Nguyên được chia làm hai mùa: mùa mưa từ tháng 5 đến hết tháng
10 và mùa khô từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau. Tây Nguyên có đến 2


6
triệu hecta đất bazan màu mỡ, tức chiếm đến 60% diện tích đất bazan trên
cả nước, đất bazan giàu chất dinh dưỡng, tầng phong hoá sâu, phân bố tập
trung thuận lợi cho việc hình thành các vùng chuyên canh qui mô lớn với
những cây công nghiệp như cà phê, ca cao, hồ tiêu, nên đây là vùng có
diện tích cây công nghiệp lớn nhất cả nước với các cây trồng xuất khẩu
chủ lực là cà phê và hồ tiêu.
1.2.2.2. Tuyến trùng sần rễ giống Meloidogyne tại Tây Nguyên
Tuyến trùng sần rẽ Meloidogyne được xem được xem là đối tượng

gây hại nghiêm trọng trên các vùng trồng cà phê và hồ tiêu ở Tây Nguyên
do gây ra các bệnh vàng lá, còi cọc, chậm lớn trên cà phê, bệnh chết chậm
trên cây hồ tiêu.
1.3. Biện pháp phòng trừ sinh học tuyến trùng sần rễ Meloidogyne.
Phòng trừ sớm là giải pháp quan trọng trong việc kiểm soát tuyến
trùng. Hiện nay, các biện pháp phòng trừ được sử dụng khi cây đã có biểu
hiện triệu chứng thì bệnh do tuyến trùng gây ra đã tương đối nặng nên
việc phòng trừ sẽ khó có hiệu quả hoặc có tác dụng chậm trễ. Biện pháp
sinh học hay phòng trừ sinh học là một biện pháp tạo ra các sản phẩm tác
động trực tiếp hoặc gián tiếp tới tuyến trùng ký sinh thực vật. Nấm
Paecilomyces javanicus có khả năng ký sinh gây chết tuyến trùng
Meloidogyne. Dịch chiết vi khuẩn Lysobacter antibioticus HS124 và hoạt
chất kháng sinh 4-HPAA do chủng vi khuẩn này sinh ra có khả năng ức
chế tuyến trùng Meloidogyne incognita.
CHƢƠNG 2
THỜI GIAN, ĐỐI TƢỢNG, ĐỊA ĐIỂM VÀ PHƢƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tƣợng, vật liệu, địa điểm và thời gian nghiên cứu
2.1.1. Đối tượng nghiên cứu
Các loài tuyến trùng sần rễ thuộc giống Meloidogyne .
2.1.2. Vật liệu nghiên cứu
Một số cây trồng vùng Tây Nguyên: cà phê, hồ tiêu, rau màu, ổi, lúa...
Nấm Paecilomyces javanicus, dịch chiết vi khuẩn Lysobacter antibioticus
HS124, Kháng sinh 4-Hydroxyphenylacetic (4-HPAA) (Hãng Sigma)
2.1.3. Thời gian, địa điểm nghiên cứu
Thời gian khảo sát thực địa được tiến hành từ tháng 1/ 2014 đến
tháng 10 năm 2017 tại một số địa điểm thuộc các huyện: CuM‘ga (tỉnh
Đắk Lắk); Di Linh (tỉnh Lâm Đồng); Kiến Đức (tỉnh Đắk Nông); Chư Sê
(tỉnh Gia Lai) và Đắk Hà (tỉnh Kon Tum)

7
2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu
2.2.1. Khảo sát thực địa và phương pháp thu mẫu
2.2.2. Phương pháp tách lọc tuyến trùng từ đất
Tuyến trùng được tách lọc từ đất theo phương pháp được mô tả của
Nguyễn Ngọc Châu (2003).
2.2.3 Phương pháp tách lọc tuyến trùng từ rễ
Phương pháp tách mẫu rễ theo xay nghiền: theo mô tả Nguyễn
Ngọc Châu (2003). Các mẫu rễ có nốt sần sẽ được soi trực tiếp dưới kính
hiển vi soi nổi để tách con cái và túi trứng.Con cái được phân tích sơ bộ
hình thái và ủ nở trứng thành ấu trùng để nhân nuôi phục vụ cho các
nghiên cứu
2.2.4. Nhân nuôi tuyến trùng sần rễ Meloidogyne spp.
Tuyến trùng thuộc giống Meloidogyne được nhân nuôi trên cây cà
chua theo phương pháp được mô tả của López-Pérez et al. 2011.
2.2.5.Phương pháp xử lý làm trong và làm tiêu bản tuyến trùng
Phương pháp cố định tuyến trùng theo Courtney et al., 1955,
Phương pháp làm tiêu bản cố định; Phương pháp cắt tấm cutin vùng hậu
môn- sinh dục (Hartman & Sasser, 1985).
2.2.6. Nghiên cứu hình thái
Phân loại các loài tuyến trùng sần rễ thuộc giống Meloidogyne dựa
trên khóa phân loại của Eisenback (1985), Hewlett & Tarjan (1981; 1983),
Jepson (1987), Karssen (2002), Kazachenko & Mukhina (2013) kết hợp
với các tài liệu khác có liên quan.
2.2.7. Nghiên cứu đa dạng di truyền
2.2.7.1. Tách chiết DNA: Theo Holterman et al. 2009: Ấu trùng được ủ nở
từ các túi trứng của từng con cái sẽ được sử dụng để tách chiết DNA.
2.2.7.2. Phản ứng PCR
Multiplex-PCR phân loại nhanh các loài Meloidogyne: 3 loài M. arenaria,

M. incognita, M. javanica sử dụng đồng thời 3 cặp mồi đặc hiệu Far/Rar;
Mi2F4/Mi1R1; Fjav/Rjav được mô tả theo Kiewnick et al. (2013).
PCR khuếch đại các vùng gen:
Các vùng gen được sử dụng trong nghiên cứu gồm gen ribosome
(D2D3, ITS) và các vùng gen ty thể (COI, COII-16S, NAD5)
2.2.7.3. Điện di sản phẩm: Kết quả phản ứng Multiplex PCR được so sánh
theo kết quả của Kiewnick et al. (2013).


8
2.2.7.4. Tinh sạch sản phẩm PCR và đọc trình tự DNA: bằng kít GenJet
PCR Purification (Thermo Scientific- Đức) theo quy trình của nhà sản
xuất và được gửi giải trình tự ở công ty Macrogen- Hàn Quốc.
2.2.7.5. Phân tích trình tự DNA: Các trình tự sẽ được lựa chọn để phân tích, so
sánh bằng chương trình ClustalW trong phần mềm BioEdit (Hall. 1999)
2.2.7.6. Thiết lập cây phát sinh chủng loại: Các trình tự của từng vùng
gen sẽ được thiết lập cây phát sinh chủng loại theo phương pháp ML
(Maximum Likelihood) với mô hình phù hợp nhất cho từng trình tự bằng
chương trình Modeltest trong MEGA 6.0 (Tamura et al., 2013),
2.2.8. Nghiên cứu khả năng phòng trừ trong điều kiện phòng thí nghiệm
2.3.8.1. Chuẩn bị nguồn vi sinh vật: Nấm Paecilomyces javanicus cung
cấp bởi trường Đại học Khoa học Tự nhiên- ĐHQGHN, Vi khuẩn
Lysobacter antibioticus từ chế phẩm GCM của Đại học Quốc gia
Chonnam (Hàn Quốc)., Hợp chất 4-HPAA từ hãng Sigma.
2.2.8.2. Đánh giá khả năng ức chế tuyến trùng M. incognita: Các phương pháp
được thực hiện theo phương pháp mô tả của Yoon et al., 2012 có hiệu chỉnh.
2.2.8.3. Phân tích số liệu: Số liệu để tính tỷ lệ trứng nở (%) và tỷ lệ chết
của ấu trùng (%) được chuyển sang hàm Asin ((x/100)^1/2) và phân tích
so sánh ANOVA trong chương trình thống kê SPSS 20.
CHƢƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN

3.1. Tần suất xuất hiện, đặc điểm phân bố, khả năng gây hại của các
loài tuyến trùng sần rễ giống Meloidogyne
3.1.1. Tần suất xuất hiện của các loài tuyến trùng sần rễ giống Meloidogyne
trên một số cây trồng ở Tây Nguyên
Kết quả phân tích 553 mẫu trên 22 cây chủ khác nhau ở các tỉnh
thuộc Vùng Tây Nguyên với sự hiện diện của tuyến trùng sần rễ
Meloidogyne ở 17/22 cây ký chủ với tần suất bắt gặp trung bình là 55,6%.
Lớn nhất được ghi nhận trên cây hồ tiêu 84,3%, cà chua 83,3% và cà phê
68%, các mẫu lạc, bơ, sầu riêng, sắn không ghi nhận được sự xuất hiện
của của tuyến trùng sần rễ Meloidogyne.
3.1.2. Phân bố, mật độ của các loài tuyến trùng sần rễ giống Meloidogyne
bắt gặp trên các vùng thu mẫu và cây chủ
Trên cơ sở phân tích hình thái dựa trên tấm cutin vùng chậu của
con cái, hình dạng đuôi của ấu trùng , phần đầu của con đực của các quần
thể tuyến trùng sần rễ Meloidogyne và phản ứng Multiplex-PCR đã ghi
nhận được 7 loài ở các địa điểm nghiên cứu: M. incognita, M. javanica,


9
M. arenaria, M. enterolobii, M. graminicola và xác định 02 loài mới cho
khoa học, một loài được đặt tên và mô tả với tên Meloidogyne daklakensis
và một loài chưa được công bố tạm đặt là Meloidogyne sp.
3.2. Đặc điểm hình thái các loài tuyến trùng sần rễ Meloidogyne ở Tây Nguyên
3.2.1. Loài M. incognita (Kofoid & White, 1919) Chitwood, 1949
3.2.1.1. Đặc điểm hình thái & hình thái lượng
Con cái: Cơ thể dạng quả lê đến hình cầu, thân tròn, cổ ngắn đến
hơi dài. Phần cutin với vòm lưng nhô cao, hơi vuông và bóp hẹp lại từ hai
phía bên, vân bụng tròn mịn, đứt đoạn không đều, cấu trúc vulva, anus và
mút đuôi rõ ràng. Vùng bên đặc trưng với dạng đứt nối giữa các vân vùng
bụng và vùng lưng.

Con đực: Cơ thể hình giun, thuôn nhỏ ở hai đầu. Đầu dạng bằng,
vùng môi hơi nhô lên, tách biệt với cơ thể. Môi giữa và đĩa môi tạo thành
dạng tròn, hơi nhô cao so với môi giữa. Kim hút to khỏe, chiều dài từ 1521µm. Núm gốc lớn, dạng tròn, tách rời nhau .
Ấu trùng: Cơ thể dạng giun, thon nhỏ vào ở phần đầu và đuôi.
Đuôi thuôn nhọn với phần hyaline dài từ 9,2-17,8µm chiếm khoảng 33%
chiều dài đuôi.
3.2.1.2. Đa dạng hình thái và các đặc điểm chẩn loại
Các quần thể M. incognita trong nghiên cứu có sự đa dạng cao về
các đặc điểm hình thái, hình thái lượng của con cái, con đực, ấu trùng trên
các cây chủ và các địa điểm thu mẫu khác nhau. Trong đó các đặc điểm
tấm cắt cutin vùng hậu môn- sinh dục, đặc điểm kim hút, chiều dài hyaline
ở ấu trùng và đặc điểm vùng đầu của con đực giữa các quần thể là ít biến
đổi nhất.
3.2.2. Loài Meloidogyne javanica (Treub, 1885) Chitwood, 1949
3.2.2.1. Đặc điểm hình thái và hình thái lượng
Con cái: Cơ thể lớn, hình cầu. Phần môi nhô lên tách biệt với cơ thể từ
1-2 vòng đầu ,với phần cổ dài. Nhóm này với đặc trưng rõ rệt nhất ở tấm cutin
vùng sinh dục là có 2 đường bên rất rõ ràng, chạy từ phía trong ra đến hết vân,
vùng lưng cao vuông và hơi hẹp, cho đến thấp tròn, hai vùng bên hơi phình ra
hai phía, các vân mịn và mờ dần phía dưới hậu môn.
Con đực: Cơ thể hình giun, thuôn nhỏ ở hai đầu. Đầu dạng bằng,
vùng môi hơi nhô lên, tách biệt với cơ thể với chiều cao môi từ 4,2-7,0µm. Môi
giữa và đĩa môi tạo thành dạng tròn, hơi nhô cao so với môi giữa. Kim hút to


10
khỏe, chiều dài trung bình từ 17,8-19,7µm. Núm gốc lớn, dạng tròn, tách rời
nhau.
Ấu trùng: Cơ thể có dạng giun, vót nhọn ở phần đầu và đuôi. Đuôi
hình chóp dài với mút đuôi tròn, chiều dài đuôi từ 31-63µm, phần hyaline

chiếm 1/3 chiều dài đuôi với chiều dài từ 9,1-16,7µm, hình dạng đuôi biến đổi.
3.2.2.2. Đa dạng hình thái và các đặc điểm chẩn loại
Các quần thể M. javanica có sự biến đổi các đặc điểm hình thái, hình
thái lượng của con cái, con đực, ấu trùng trên các cây chủ và vùng thu mẫu
khác nhau.
3.2.3. Loài M. arenaria (Neal, 1889) Chitwood, 1949
3.2.3.1. Đặc điểm hình thái và hình thái lượng
Con cái: Cơ thể hình quả bầu, hồ lô, cổ ngắn đến hơi dài. Tấm cutin
vùng hậu môn-sinh dục với đặc điểm phần lưng hơi phình sang hai bên, vùng
lưng tròn, thấp sát vào phía phasmid, không có đường bên nhưng có một đường
dài chạy xen giữa các vân sang hai phía làm đường giao nhau cho vân vùng
lưng và bụng, vulva hẹp với chiều dài vulva từ 16-26µm. Khoảng cách
phasmid nhỏ, mút đuôi không rõ ràng.
Con đực: Cơ thể hình giun, thuôn nhỏ ở hai đầu. Đầu dạng bằng, vùng
môi hơi nhô lên, tách biệt với cơ thể, chiều cao môi 4,2-5,8. Môi giữa và đĩa
môi tạo thành dạng tròn, đĩa môi nằm ngang với môi giữa. Kim hút to khỏe,
chiều dài trung bình từ 14,3-20µm. Núm gốc lớn, dạng tròn, tách rời nhau.
Ấu trùng: Có dạng giun, vót nhọn ở phần đầu và đuôi. Đuôi hình
chóp dài với mút đuôi tròn, chiều dài từ 39-60µm, phần hyaline chiếm 1/3-1/4
chiều dài đuôi với chiều dài từ 12-15,7µm. Hình dạng đuôi biến đổi nhiều.
3.2.3.2. Đa dạng hình thái và các đặc điểm chẩn loại
Các quần thể loài M. arenaria có các chỉ số chiều dài, chiều rộng,
chiều dài cổ, chiều dài từ đầu- lỗ bài tiết, các đặc điểm hình thái và hình thái
lượng tấm cutin ở con cái, các đặc điểm chiều cao môi, chiều dài đuôi,
phasmid, b, b’, c, c’ ở con đực, chỉ số chiều dài kim hút, chiều dài đuôi, chiều dài
hyaline ở ấu trùng ít biến đổi.
3.2.4. Loài Meloidogyne enterolobii Yang, Eisenback., 1983
3.2.4.1. Đặc điểm hình thái và hình thái lượng
Con cái: Cơ thể dạng tròn hoặc quả lê với phần cố từ ngắn đến hơi dài.
Tấm cutin vùng hậu môn-sinh dục thường xuyên có dạng ô van, với các vân thô

và nhẵn; vòm lưng thường từ trung bình đến cao, thường xuyên có dạng vuông,
một số hơi tròn. Đường bên hơi mờ. Vân của vùng trung tâm thường mịn hoặc
nhẵn, mấu đuôi quan sát được; ống phasmid lớn.


11
Con đực: Cơ thể màu trắng đục, dạng giun dài, thuôn nhỏ ở hai đầu.
Đầu dạng bằng, vùng môi hơi cao từ 4,2-5,6µm tách biệt với cơ thể. Môi giữa và
đĩa môi tạo thành dạng quả tạ, đĩa môi dạng tròn, nằm ngang so với môi giữa.
Kim hút khá mảnh. Núm gốc lớn, dạng tròn, tách rời nhau.
Ấu trùng: Cơ thể hình giun, thon, mảnh thon dần cả hai phía, phía đuôi
nhọn. Phần đuôi khá dài, chóp đuôi nhọn, mút đuôi khá đậm, hyaline dài từ 20,126,7µm, đuôi nhỏ, hình dạng đuôi biến đổi.
3.2.4.2. Đa dạng hình thái và các đặc điểm chẩn loại
Các chỉ số chiều dài kim hút, DGO và chiều dài ở ấu trùng là các đặc
điểm ít biến đổi nhất ở loài M. enterolobii giữa các mẫu nghiên cứu, đây là các
đặc điểm có thể sử dụng để phân loại M. enterolobii kết hợp với các đặc điểm ở
tấm cắt cutin vùng hậu môn- sinh dục của con cái.
3.2.5. Loài Meloidogyne graminicola Golden & Birchfield 1965
3.2.5.1. Đặc điểm hình thái và hình thái lượng của loài M. graminicola
Con cái: Cơ thể hình quả lê, tròn với phần cổ ngắn, thẳng. Phần cutin
vùng hậu môn-sinh dục hình tròn vân mịn, vân đều liên tục không bị đứt đoạn,
vòm lưng thấp và tròn bao quanh vulva, anus và mút đuôi.. Vulva tròn, nằm ở vị
trí trung tâm của vùng không có vân.
Con đực: Cơ thể dạng trụ, hình giun, thuôn nhỏ về phía trước hơn về
phía sau. Các vòng cutin phân đốt rõ ràng. Vùng môi liên tục với cơ thể
hoặc hơi tách biệt bằng một sự thắt lại, gần như phẳng ở phần trước, bao
gồm một vòng môi rõ ràng và theo sau bởi 1 hoặc đôi khi là 2 vòng sau
môi rộng. Khung đầu kitin hóa mạnh. Kim hút khá khỏe với các núm gốc
tròn và nghiêng về phía sau chiều dài từ 13,2-17µm.
Ấu trùng : Cơ thể dạng trụ, hình giun và thuôn nhỏ dần về phía

hai đầu. các vòng cutin khá mịn và được đánh dấu bởi các vân ngang rõ
ràng. Đuôi dài 47,7-74,8µm, đuôi nhọn, nhỏ, mút đuôi vót nhọn, hyaline
khá dài, từ 16-24,4µm.
3.2.5.2. Đa dạng hình thái loài M. graminicola
3.2.6. Loài Meloidogyne daklakensis Trinh, Le, Nguyen, Nguyen, Liebanas
& Nguyen, 2018
3.2.6.1. Đặc điểm hình thái và hình thái lượng.
Con cái: Cơ thể hình quả lê với phần cổ ngắn, thẳng không bị uốn
cong. Phần đầu nhọn. Miệng dạng khe ngang với phần môi phân thành 2
đốt, hơi tách biệt với phần còn lại của cơ thể, đĩa môi không hợp nhất với
phần giữa môi và hơi nhô cao, phần môi bên mở rộng. Phần cutin vùng
hậu môn-sinh dục hình tròn hoặc bầu dục, vân mịn, vân đều liên tục


12
không bị đứt đoạn, vòm lưng thấp và tròn bao quanh vulva, anus và mút
đuôi. Phasmids không rõ. Vulva nằm ở vị trí trung tâm của vùng không có
vân.

Hình 3.13. Ảnh chụp loài Meloidogyne daklakensis
(A-E: con cái: A: hình dạng; B-C: phần đầu; D-E: phần hậu môn- sinh dục; F-I:
ấu trùng: F: phần miệng; G: đường bên; H-I: phần đuôi; K-N: con đực: K, L:
phần đầu- miệng; M: đường bên;N: phần đuôi; thước đo:A: 100 µm; B-N: 10 µm;
B, C, E, F, G, I, L, M, N: ảnh chụp SEM; A, D, H, K: ảnh chụp kính hiển vi)

Con đực: Vùng đầu cao, hơi tách ra khỏi cơ thể bao gồm một
vòng môi lớn, môi giữa và đĩa môi tạo thành hình cái nơ, môi bên lơn và
có dạng tam giác, hơi thấp hơn đĩa môi và môi giữa; lỗ mở amphid dạng
khe ngang lớn khá dài nằm ở giữa đĩa môi và môi bên. Vòng môi sau chia
thành bốn phần bởi các khía dọc. Kim hút mập và thẳng, một núm gốc bên

phát triển, hai núm còn lại vát về phía sau.


13
Ấu trùng: Cơ thể dài dạng mảnh, thon dài về phía đuôi. Đuôi
thuôn dài và nhọn.
3.2.7. Loài Meloidogyne sp.
3.2.7.1. Đặc điểm hình thái và hình thái lượng

Hình 3.16. Ảnh chụp loài Meloidogyne sp.
(A-E: con cái: A: hình dạng cơ thể; B-C: phần đầu; D-E: phần hậu mônsinh dục; F-K: ấu trùng: F,G: phần đầu ; H: đường bên; I-K: phần đuôi ;L-O: con đực:
L,M: phần đầu- miệng; N: đường bên; O: phần đuôi; thước đo: A: 100 µm; B-M:10
µm; B, E, G, H, K, M, N, O: ảnh chụp SEM; A, C, F, I, L: Ảnh chụp kính hiển vi)

Con cái: Con cái dạng trong phần đuôi hơi lồi ra ngoài, màu trắng đục.
Phần đầu hơi tách biệt với cơ thể, lỗ miệng dạng khe ngang, nằm trong vùng
trước miệng hình trứng, bao quanh bởi 6 nhú môi trong. Đĩa môi dạng tròn, hơi


14
nhô cao so với môi. Tấm cutin vùng hậu môn-sinh dục dạng tròn đến oval, các
vân nhẵn, liên tục. Vòm lưng thấp và tròn bao quanh vulva và mấu đuôi.
Con đực: Phần đầu là cao và tròn, gồm vòng môi lớn và hai vòng sau
môi, đôi khi chứa các vòng không hoàn toàn. Vùng đầu là không tách biệt với cơ
thể. Các môi phụ lưng và môi phụ bụng hợp nhất thành môi giữa, mỗi môi với
hai nhú đầu.
Ấu trùng: Cở thể mảnh, thuôn dần đến phần đuôi thuôn dài. Đuôi dạng
nón nhọn với chóp tròn không phân đốt. Hyaline rõ ràng. Phasmids nhỏ, rõ ràng
3.3. Đa dạng hình thái, hình thái lƣợng các loài Meloidogyne
3.3.1. Phân tích đa dạng hình thái lượng giữa các loài Meloidogyne spp.

Ở con cái qua phân tích các chỉ số khác biệt (CDA) bằng phần mềm
Genstat 12 với 20 chỉ số hình thái lượng ghi nhận được 3 giá trị có ý nghĩa là chỉ
số Stl, EP, a và tỷ lệ EP/ST, đây là các chỉ số phù hợp với các mô tả của các loài
Meloidogyne.Kết quả phân tích CDA của 26 chỉ số hình thái lượng của con đực
chỉ có 2 chỉ số cho vectơ có ý nghĩa là chỉ số b’ và c’ có thể sử dụng trong phân
loại các loài Meloidogyne.Trong phân tích CDA của 16 chỉ số hình thái lượng
của ấu trùng ghi nhận 3 chỉ số cho chỉ số vectơ có ý nghĩa là chiều cao môi,
DGO, Hyaline, b và c’ đây được xem là các chỉ số có thể phân biệt được các loài.
3.3.2. Đa dạng hình thái giữa các loài Meloidogyne spp.

Hình 3.21. Đặc điểm so sánh tấm cutin vùng chậu của con cái các loài
tuyến trùng sần rễ Meloidogyne spp., (Thước đo: 10 µm;)


15

Hình 3.22. Đặc điểm so sánh vùng đầu con đực giữa các loài tuyến trùng sần rễ
Meloidogyne spp. (Thước đo: 10 µm)

Hình 3.23. Đặc điểm so sánh phần đuôi ấu trùng tuổi 2 giữa các loài tuyến
trùg sần rễ Meloidogyne spp.,
(Mũi tên chỉ vị trí phasmid; thước đo:10 µm)


16
3.4 . Phân tích đa dạng di truyền các loài Meloidogyne spp.
3.4.1. Phản ứng Multiplex-PCR
Kết quả sản phẩm điện di của loài M. incognita cho kích thước
300 bp, loài M. arenaria cho kích thước 420 bp và loài M. javanica cho
kích thước 670 bp, phù hợp với nghiên cứu của Kiewnick et al., 2013.

Phương pháp này có thể sử dụng để phân loại nhanh 3 loài M. incognita,
M. javanica, M. arenaria trong cùng một phản ứng Multiplex-PCR.

Hình 3.24. Hình điện di sản phẩm Multiplex PCR
(Giếng M: Marker 100; J: M. javanica; A: M. arenaria; I: M. incognita;
1-27: M. incognita ; 28-29: M. graminicola; 30-36: M. javanica; 37-40:
M. daklakensis; 41-43: M. enterolobii; 44-48: M. arenaria; 49-50:
Meloidogyne sp; +, - : mẫu đối chứng)


17
3.4.2. Phân tích đa dạng di truyền
3.4.2.1 Vùng gen ITS-rDNA

Hình 3.25. Cây phát sinh chủng loại các loài Meloidogyne spp., dựa trên vùng
gene ITS xây dựng theo phương pháp Maximum Likelihood (mô hình TN92+G).
Số ở gốc các nhánh là giá trị bootstrap với 1000 lần lấy lại mẫu (%). Các số hiệu
phía sau tên loài là ký hiệu mẫu hoặc mã số genbank


18
3.4.2.2 Vùng gen D2D3-rDNA

Hình 3.26. Cây phát sinh chủng loại các loài Meloidogyne spp., dựa trên vùng gene
D2D3
xây dựng theo phương pháp Maximum Likelihood (mô hình K2+G). Số ở gốc các
nhánh là giá trị bootstrap với 1000 lần lấy lại mẫu (%). Các số hiệu phía sau tên
loài là ký hiệu mẫu hoặc mã số genbank

19
3.4.2.3.Vùng gen COI-rRNA

Hình 3.27. Cây phát sinh chủng loại các loài Meloidogyne spp., dựa trên vùng
gene COI xây dựng theo phương pháp Maximum Likelihood (mô hình GTR+G).
Số ở gốc các nhánh là giá trị bootstrap với 1000 lần lấy lại mẫu (%). Các số hiệu
phía sau tên loài là ký hiệu mẫu hoặc mã số genbank


20
3.4.2.4. Vùng gen COII-16S rRNA

Hình 3.28. Cây phát sinh chủng loại các loài Meloidogyne spp., dựa trên vùng gene
COII-16S xây dựng theo phương pháp Maximum Likelihood (mô hình
HKY+G+I). Số ở gốc các nhánh là giá trị bootstrap với 1000 lần lấy lại mẫu (%).
Các số hiệu phía sau tên loài là ký hiệu mẫu hoặc mã số genbank


21
3.4.2.5. Vùng gen NAD5

Hình 3.29. Cây phát sinh chủng loại các loài Meloidogyne spp., dựa trên vùng
gene NAD5 xây dựng theo phương pháp Maximum Likelihood (mô hình
GTR+G). Số ở gốc các nhánh là giá trị bootstrap với 1000 lần lấy lại mẫu (%).
Các số hiệu phía sau tên loài là ký hiệu mẫu hoặc mã số genbank.

Thảo luận:
Trong nghiên cứu này khi phân tích cả 5 vùng gen ở tất cả các
loài Meloidogyne phổ biến được nhóm lại với nhau (M. incognita, M.
javanica, M. arenaria, M. arabicida, M. izalcoensis) tạo thành 1 nhánh

(nhánh Ia) với bootstrap lên tới 99 ở gen ITS, 92 ở gen D2D3, 96 ở gen
COI, 99 ở gen COII-16S và 98 ở gen NAD5, đây được xem là các loài
nhiệt đới do được ghi nhận nhiều nhất ở các nước nhiệt đới, trong khi các


22
loài ôn đới (M. hapla; M. fallax, M. chitwoodi) nhóm lại với nhau thành 1
nhánh khác. Ba loài thuộc nhánh Ia bao gồm M. incognita, M. javanica,
M. arenaria có mức độ tương đồng rất cao khó có khả năng phân biệt
chúng. Jansen et al., 2016 đã phân tích các vùng gen ty thể bao gồm COI,
COII, CO3, NAD1, NAD3, NAD5 kết quả các loài Meloidogyne nhánh Ia
này có thể phân loại một các chính xác, trong đó đoạn gen NAD5 chứa số
vị trí sai khác nhiều nhất và đây được xem là vùng gen ưu tiên cho các
loài Meloidogyne nhánh Ia. Việc giải trình tự và phân tích vùng gen
NAD5 hiệu quả nhất cho các loài M. incognita, M. javanica, M. arenaria,
đối với các loài còn lại như M. ethiopica, M. inornata, M. luci ở nhánh Ia
có thể cần bổ sung thêm vùng gen COII-16S.
Kết quả đó cũng thể hiện trong nghiên cứu này khi phân tích 5
vùng gen ở 3 loài M. incognita, M. javanica, M. arenaria ghi nhận sự biến
đổi nucleotide ở vùng NAD5 là nhiều nhất từ 1-2%, và tạo thành các
nhánh khác nhau ở 3 loài này. Vị trí biến đổi và các phân tích phát sinh
chủng loại cũng thể hiện điều này khi các nhóm loài được tách ra thành
các nhánh gần nhau.
Các phân tích loài M. enterolobii (5342, 5349, 5352) liên quan
chặt chẽ với các loài nhiệt đới hơn là các loài ôn đới, nên loài
M.enterolobii thuộc nhánh chứa các loài Meloidogyne nhiệt đới. Kết quả
này phù hợp với nghiên cứu của Tigano et al., 2005 ở cả 5 vùng gen phân
tích đều dễ dàng phân biệt loài M. enterolobii với các loài khác, tạo thành
1 nhánh tách biệt với nhánh Ia (nhánh Ib) với bootstrap lên tới 99 ở gen
ITS, 92 ở gen D2D3, 99 ở gen COI, 100 ở gen COII-16S và 100 ở gen

NAD5.
Đối với các loài khác ngoài nhánh I trên thì các vùng gen trên
hoàn toàn phù hợp khi sử dụng để phân tách loài. Onkendi, Moleleki
(2013) chứng minh các vùng gen ITS, D2D3 là công cụ hữu ích để nhận
dạng các loài M. marylandi, M. graminis và M. naasi hoặc M. enterolobii,
M. hapla, M. chitwoodi và M. fallax. Để xác định đến các loài gần gũi hơn
có thể sử dụng đến vùng gen ty thể do có sự tiến hóa cao hơn và sự bảo
thủ trong cùng 1 loài .
Sự đa dạng di truyền giữa các quần thể trong cùng một loài và
giữa 3 loài M. incognita, M. javanica, M. arenaria là rất thấp do chúng có
ít sự biến đổi di truyền, tuy nhiên sự đa dạng di truyền giữa các quần thể
các loài khác nhóm MIG là rất cao. Kết hợp với các phân tích đa dạng
hình thái với sự biến đổi lớn các đặc điểm hình thái, hình thái lượng giữa


23
các quần thể khác nhau trong cùng một loài chỉ là các biến đổi hình thái
liên quan đến cây ký chủ và địa điểm thu mẫu. Do vậy, đối với đa dạng di
truyền của các loài nhiệt đới thì các gen nhân (ITS, D2D3) và gen ty thể
(COI, COII) khó có thể tách loài và sử dụng trong phân tích tiến hóa
nhưng lại phù hợp với các loài ngoài nhóm loài M. incognita, M. javanica,
M. arenaria. Và chỉ gen NAD5 có khả năng phân tích tiến hóa giữa các
M. incognita, M. javanica, M. arenaria. Bên cạnh đó, để phân tích và
giám định nhanh giữa các loài nhiệt đới M. incognita, M. javanica, M.
arenaria có thể sử dụng các mồi đặc hiệu.
3.5. Thử nghiệm các phƣơng pháp phòng trừ tuyến trùng M.
incognita
3.5.1. Ảnh hưởng của nấm Paecylomyces javanicus
Khả năng nở trứng giảm dần khi nồng độ nấm tăng lên, tỷ lệ nở trứng
lần lượt giảm còn 11,8%, 8,9% và 3,8% ở CT1, CT2 và CT3 so với khả

năng nở trứng ở trong nước 39,1% và trong NaCl 0,9% 30% sau 120 giờ
theo dõi.
Đối với ấu trùng chết trong môi trường nồng độ nấm sau 120 giờ theo
dõi lên tới 75% trong khi đó ở trong môi trường nước cất và NaCl 0,9% tỷ
lệ chết này đạt 2,6- 6,8%.

Bảng 3.28. Ảnh hưởng của nấm P.
javanicus đến tỷ lệ nở trứng của tuyến
trùng M. incognita

Bảng 3.29. Ảnh hưởng của nấm P.
javanicus đến tỷ lệ chết của ấu trùng
M. incognita

3.5.2. Ảnh hưởng của vi khuẩn Lysobacter antibioticus HS124
Vi khuẩn có tác động trực tiếp sau 72 giờ tỷ lệ chết của ấu trùng tuổi
2 ở CT2 và CT3 là 14,8 và 23,8% sai khác có ý nghĩ với CT1 và ĐC và
đạt cao nhất ở CT3 sau 168 giờ với tỷ lệ chết đạt 65,5% trong khi đó ở ĐC
là 15%.