Quản lý hoạt động dạy học ở trường chính trị tỉnh điện biên theo hướng đổi mới phương pháp dạy học

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGUYỄN THỊ MINH LAN

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ở TRƯỜNG
CHÍNH TRỊ TỈNH ĐIỆN BIÊN THEO HƯỚNG ĐỔI
MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2014
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGUYỄN THỊ MINH LAN

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ở TRƯỜNG
CHÍNH TRỊ TỈNH ĐIỆN BIÊN THEO HƯỚNG ĐỔI
MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC

Chuyên ngành: Quản lý Giáo dục
Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS TRẦN THỊ TUYẾT OANH

THÁI NGUYÊN - 2014
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu và
kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là trung thực, chưa được sử dụng để bảo vệ
học vị nào và chưa được công bố ở công trình nào.
Tác giả

Nguyễn Thị Minh Lan


LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành Luận văn tốt nghiệp, hoàn thành lớp Cao học quản lý giáo dục
k20 (2012 - 2014) - Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên, tôi đã nhận được rất
nhiều sự tận tình giúp đỡ.
Trước hết, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới các thầy, cô của Đại học
Sư phạm Thái Nguyên. Đặc biệt là các thầy, cô trong Ban giám hiệu, các thầy, cô
Khoa Tâm lý giáo dục, Phòng Quản lý đào tạo Sau đại học đã giảng dạy tận tình, giúp
đỡ, tạo điều kiện để tôi hoàn thành khóa học, hoàn thành đề tài tốt nghiệp đúng tiến
độ và đạt kết quả.
Tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới Cô giáo hướng dẫn khoa
học PGS.TS Trần Thị Tuyết Oanh đã giành nhiều thời gian, công sức tận tâm giúp đỡ
tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài.
Tôi cũng xin cảm ơn tới Ban giám hiệu Trường Chính tỉnh Điện Biên, các
thầy, cô giáo trong nhà trường, các đồng chí học viên các lớp TC LL CT - HC năm
2013, người thân trong gia đình, bạn bè thường xuyên khích lệ, tạo điều kiện thuận

lợi nhất để tôi hoàn thành đề tài.
Quá trình làm đề tài là quá trình tôi được học hỏi và trưởng thành rất nhiều.
Bản thân đã giành nhiều thời gian nghiên cứu, tuy nhiên đề tài cũng không tránh khỏi
những thiếu sót. Kính mong được các thầy, cô giáo, đồng nghiệp, bạn bè đóng góp ý
kiến để đề tài khoa học được hoàn chỉnh.
Xin trân trọng cảm ơn!
Điện Biên, tháng 4 năm 2014
Tác giả

Nguyễn Thị Minh Lan


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ..........................................................................................................
i LỜI CẢM ƠN ...............................................................................................................
ii MỤC LỤC ...................................................................................................................
iii DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU VIẾT TẮT....................................................................
iv DANH MỤC CÁC BẢNG ..........................................................................................
vi DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ ...................................................................................
viii

MỞ

ĐẦU

...................................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài ...................................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................ 3
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .......................................................................... 3
4. Nhiệm vụ nghiên cứu................................................................................................ 3

5. Giả thuyết khoa học ..................................................................................................
4
6. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................... 4
7. Phạm vi và giới hạn nghiên cứu ............................................................................... 5
8. Cấu trúc luận văn ......................................................................................................
5
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
Ở
TRƯỜNG CHÍNH TRỊ TỈNH THEO HƯỚNG ĐỔI MỚI
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC ................................................................ 6
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề................................................................................ 6
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài ............................................................................ 8
1.2.1. Hoạt động dạy học........................................................................................ 8
1.2.2. Quản lý hoạt động dạy học........................................................................... 9
1.2.3. Định hướng đổi mới phương pháp dạy học ............................................... 13
1.3. Hoạt động dạy học ở trường Chính trị tỉnh.......................................................... 17
1.3.1. Đặc điểm hoạt động dạy học ở trường Chính trị........................................ 17
1.3.2. Định hướng đổi mới phương pháp dạy học ở trường Chính trị tỉnh................
19
3

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

1.4. Quản lý hoạt động dạy học ở trường Chính trị tỉnh theo hướng đổi mới
phương pháp dạy học ...................................................................................... 21
1.4.1. Các chủ thể quản lý hoạt động dạy học ở trường Chính trị tỉnh ................ 21

4

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

1.4.2. Nội dung quản lý hoạt động dạy học ở trường Chính trị tỉnh .................... 24
1.4.3. Yêu cầu quản lý hoạt động dạy học ở trường Chính trị tỉnh theo
hướng đổi mới phương pháp dạy học ....................................................... 28
1.4.4. Những yếu tố ảnh hưởng đến QLHĐDH ở trường Chính trị tỉnh theo
hướng đổi mới PPDH................................................................................ 30
Kết luận chương 1....................................................................................................... 32
Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ở
TRƯỜNG CHÍNH TRỊ TỈNH ĐIỆN BIÊN THEO HƯỚNG
ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC........................................... 34
2.1. Một vài nét cơ bản về Trường Chính trị tỉnh Điện Biên ..................................... 34
2.1.1. Lược sử hình thành và phát triển của Nhà trường ...................................... 34
2.1.2. Chức năng, nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức, bộ máy....................................... 36
2.1.3. Tình hình đội ngũ cán bộ quản lý, giảng viên của Nhà trường .................. 37
2.2. Thực trạng hoạt động dạy học ở Trường Chính trị tỉnh Điện Biên theo
hướng đổi mới phương pháp dạy học .................................................................. 40
2.2.1. Thực trạng hoạt động dạy của giảng viên .................................................. 40
2.2.2. Thực trạng hoạt động học của học viên ..................................................... 48
2.2.3. Thực trạng CSVC, thiết bị và tài liệu phục vụ hoạt động dạy học theo
hướng đổi mới phương pháp dạy học ....................................................... 51
2.3. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học ở Trường Chính trị tỉnh Điện Biên
theo hướng đổi mới phương pháp dạy học ........................................................... 56
2.3.1. Thực trạng việc nâng cao nhận thức cho cán bộ, giảng viên, viên chức
nhà trường về DH theo hướng đổi mới PPDH.......................................... 56
2.3.2. Thực trạng sự chỉ đạo đối với hoạt động DH theo hướng đổi mới
PPDH của Nhà trường............................................................................... 58

2.3.3. Thực trạng quản lý hoạt động dạy của giảng viên theo hướng đổi mới
PPDH......................................................................................................... 62
2.3.4. Thực trạng quản lý hoạt động học tập của học viên................................... 65
2.3.5. Thực trạng quản lý CSVC, công tác thi đua, khen thưởng ........................ 68
2.4. Đánh giá thực trạng quản lý HĐDH ở Trường Chính trị tỉnh Điện Biên theo
hướng đổi mới PPDH .......................................................................................... 71
2.4.1. Ưu điểm ...................................................................................................... 71
2.4.2. Hạn chế ....................................................................................................... 72
5

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

2.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế................................................................ 73
Kết luận chương 2....................................................................................................... 75
Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ở TRƯỜNG
CHÍNH TRỊ TỈNH ĐIỆN BIÊ N THEO HƯỚNG ĐỔI MỚI
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC........................................................... 74
3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp ....................................................................... 76
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo sự phù hợp với đặc trưng của trường Chính trị....... 76
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi .............................................................. 76
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa và phát triển ........................................ 77
3.2. Các biện pháp quản lý.......................................................................................... 77
3.2.1. Nâng cao nhận thức và bồi dưỡng ý thức trách nhiệm cho giảng viên,
học viên về DH theo hướng đổi mới PPDH ........................................... 77
3.2.2. Bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, PPDH cho
giảng viên ................................................................................................ 78
3.2.3. Chỉ đạo các bộ phận trong nhà trường xây dựng ý thức, nền nếp học
tập tích cực, chủ động, tự giác cho học viên........................................... 81

3.2.4. Tăng cường đầu tư và quản lý việc sử dụng CSVC, thiết bị, tài liệu
phục vụ hoạt động dạy và học ................................................................ 84
3.2.5. Chỉ đạo công tác kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học viên
theo hướng đổi mới PPDH...................................................................... 86
3.2.6. Kiểm tra, đánh giá thường xuyên hoạt động dạy của giảng viên theo
hướng đổi mới PPDH.............................................................................. 89
3.2.7. Xây dựng cơ chế động viên, khuyến khích đối với giảng viên và học
viên trong thực hiện DH theo hướng đổi mới phương pháp dạy học ..... 91
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp và điều kiện thực hiện các biện pháp .............. 93
3.3.1. Mối quan hệ giữa các biện pháp quản lý .................................................. 93
3.3.2. Điều kiện thực hiện các biện pháp quản lý ............................................... 95
3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp ............................ 96
3.4.1. Mục đích khảo nghiệm.............................................................................. 96
3.4.2. Nội dung và phương pháp khảo nghiệm ................................................... 96
3.4.3. Kết quả khảo nghiệm ................................................................................ 96
Kết luận chương 3....................................................................................................... 98
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ........................................................................... 99
5

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

DANH MỤC CÔNG TRÌNH CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN VĂN................... 102
TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 103
PHỤ LỤC

6

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU VIẾT TẮT
CBQL

Cán bộ quản lý

CNTT

Cộng nghệ thông tin

CSVC

Cơ sở vật chất

ĐCSVN

Đảng Cộng sản Việt Nam

ĐTNCS HCM

Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh

ĐTND

Đoàn thể nhân dân

GD - ĐT

Giáo dục - đào tạo

GV

Giảng viên

HV

Học viên

HTCT

Hệ thống chính trị

HĐND

Hội đồng nhân dân

HV CTQG HCM

Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh

KT - XH

Kinh tế - xã hội

KTDH

Kỹ thuật dạy học

LLCT

Lý luận chính trị

MTTQ

Mặt trận Tổ Quốc

PP

Phương pháp

PPDH

Phương pháp dạy học

QLGD

Quản lý giáo dục

QLHĐ DH

Quản lý hoạt động dạy học

SGK

Sách giáo khoa

TBDH

Thiết bị dạy học

TT - KH - TL

Thông tin - Khoa học - Tư liệu

TC - HC - QT

Tổ chức - Hành chính - Quản trị

TC LLCT - HC

Trung cấp lý luận chính trị - hành chính

THPT

Trung học phổ thông

TCT

Trường Chính trị

iv

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

v

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1.

Số liệu tổng quan về đội ngũ giảng viên (năm 2013) ............................. 37

Bảng 2.2.

Chất lượng đội ngũ giảng viên (năm 2013) ............................................ 38

Bảng 2.3.

Số liệu tổng quan về đội ngũ cán bộ quản lý (năm 2013)....................... 39

Bảng 2.4.
41

Nhận thức của giảng viên về vấn đề dạy học theo hướng đổi mới PPDH....

Bảng 2.5.

Các PPDH được giảng viên sử dụng trong quá trình dạy học ................ 42

Bảng 2.6.

Các KTDH được giảng viên sử dụng trong quá trình dạy học ............... 43

Bảng 2.7.

Thực trạng việc giảng viên tổ chức hoạt động dạy học theo các yêu
cầu của định hướng đổi mới PPDH......................................................... 44

Bảng 2.8.

Những yếu tố ảnh hưởng tới việc thực hiện DH theo hướng đổi mới
PPDH của Nhà trường............................................................................. 46

Bảng 2.9.

Học viên tham gia giải quyết nhiệm vụ học tập...................................... 49

Bảng 2.10. Kỹ năng tự học của học viên................................................................... 50
Bảng 2.11. Sự phù hợp của CSVC, thiết bị, tài liệu phục vụ dạy học theo hướng
đổi mới PPDH (Ý kiến của giảng viên) .................................................. 53
Bảng 2.12. Sự phù hợp của CSVC, thiết bị, tài liệu phục vụ dạy học theo hướng
đổi mới PPDH (Ý kiến của học viên) ..................................................... 54
Bảng 2.13. Các hoạt động nhằm nâng cao nhận thức cho cán bộ, giảng viên, viên
chức Nhà trường về DH theo hướng đổi mới PPDH .............................. 56
Bảng 2.14. Sự quan tâm chỉ đạo hoạt động DH theo hướng đổi mới PP .................. 58
Bảng 2.15. Các chỉ đạo cụ thể đổi mới PPDH của Nhà trường................................. 59
Bảng 2.16. Quản lý công tác chuẩn bị bài lên lớp và tổ chức hoạt động dạy của
giảng viên theo hướng đổi mới PPDH .................................................... 62
Bảng 2.17. Quản lý giảng viên đánh giá kết quả học tập của học viên phù hợp
với đổi mới PPDH ................................................................................... 64
Bảng 2.18. Quản lý hoạt động học của học viên ....................................................... 65
Bảng 2.19. Quản lý CSVC, thiết bị, tài liệu phục vụ DH.......................................... 68
Bảng 2.20. Công tác thi đua, khen thưởng đối với hoạt động DH theo hướng đổi

mới PPDH ............................................................................................... 70
Bảng 3.1.

Kết quả khảo nghiệm tính cấp thiết ........................................................ 97

Bảng 3.2.

Kết quả khảo nghiệm tính khả thi ........................................................... 97

vi

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

vii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ
Sơ đồ 1.1.

Mô hình hoạt động quản lý ..................................................................11

Biểu đồ 2.1.

Nhận thức của học viên về mục đích của hoạt động học tập...............49

viii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong thời đại ngày nay, với xu thế toàn cầu hóa và sự phát triển như vũ bão
của cách mạng khoa học và công nghệ, chiến lược phát triển nhanh và bền vững của
mỗi quốc gia dân tộc đó là sự chú trọng đầu tư cho giáo dục - đào tạo, tạo tiền đề cho
sự phát triển nguồn nhân lực của quốc gia, dân tộc mình. Tài năng và trí tuệ, năng lực
và bản lĩnh của nguồn nhân lực không phải xuất hiện một cách ngẫu nhiên, tự phát
mà phải trải qua một quá trình đào tạo công phu, có hệ thống.
Đối với Việt Nam, tầm quan trọng của giáo dục đối với sự phát triển kinh tế xã hội được Đảng và Nhà nước ta xác định rất rõ. Đảng ta đặt con người ở vị trí trung
tâm, con người vừa là mục tiêu, vừa động lực của sự phát triển. Tại Đại hội toàn quốc
lần thứ VIII của Đảng đã ghi: "...Cùng với khoa học và công nghệ, giáo dục - đào tạo
là quốc sách hàng đầu, nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân
tài"[6, tr 107].
Đặc biệt trong tình hình hiện nay, tại Đại hội toàn Quốc lần thứ XI Đảng ta chỉ
đạo: "Phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu. Đổi mới căn bản, toàn diện nền
giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và
hội nhập quốc tế " [9, tr.130].
Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo trong giai đoạn hiện nay là yêu
cầu khách quan và cấp bách. Trong những thập kỷ qua, nền giáo dục Việt Nam có
những bước phát triển, đạt được những thành tựu đáng ghi nhận, góp phần quan trọng
vào nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực cho công cuộc xây dựng, bảo vệ và đổi mới đất
nước. Tuy nhiên, nền giáo dục đang ẩn chứa những yếu kém, bất cập chậm được khắc
phục. Chất lượng giáo dục còn thấp, quan tâm đến phát triển số lượng nhiều hơn chất
lượng, so với yêu cầu phát triển của đất nước còn nhiều nội dung chưa đạt, chưa thực

sự là quốc sách hàng đầu. Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục nhằm từng bước
khắc phục những hạn chế, bất cập đó, xây dựng nền giáo dục Việt Nam đáp ứng
những đòi hỏi của đất nước trong giai đoạn mới, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại
1

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

hóa, để cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng tiên tiến, hiện đại, trong xu thế
toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế.
Việc đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hóa,
hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế cần được tiến hành với các
nhiệm vụ mang tính đồng bộ. Một trong các nhiệm vụ cơ bản mà trong Chương trình
hành động thực hiện Chiến lược phát triển giáo dục Việt Nam 2011 - 2020 được Bộ
giáo dục và đào tạo xây dựng xác định là: Tiếp tục đổi mới phương pháp dạy học và
công tác quản lý giáo dục. Các nhiệm vụ này được triển khai và tổ chức thực hiện ở
các cấp, từ Bộ Giáo dục và Đào tạo đến các Sở, Phòng Giáo dục - Đào tạo và các cơ
sở giáo dục, các nhà trường.
Quản lý hoạt động dạy học giữ vai trò quan trọng trong công tác quản lý tại
các cơ sở giáo dục, các nhà trường mang tính chủ đạo, tác động trực tiếp đến chất
lượng và hiệu quả đào tạo, là yếu tố quyết định đến sự tồn tại và phát triển của nhà
trường. Để nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục, đào tạo, công tác quản lý hoạt
động dạy học cần thực hiện theo một trong những định hướng có vai trò đặc biệt quan
trọng, đó là "đổi mới phương pháp dạy học". Bởi Phương pháp dạy học phù hợp sẽ
đem lại bộ mặt mới, sức sống mới cho giáo dục trong xã hội hiện đại. Như những triết
lý về phương pháp dạy học đã chỉ ra: "Phương pháp là linh hồn của một nội dung
đang vận động"; "Học phương pháp chứ không phải học dữ liệu"; "thầy giáo tồi
truyền đạt chân lý, thầy giáo giỏi dạy cách tìm ra chân lý"; "Thầy giáo giỏi dạy cho
mọi người hiểu, đồng thời phát huy khả năng tối ưu của mỗi người".

Trường Chính trị tỉnh Điện biên, thực hiện chức năng chủ yếu là giáo dục lý
luận chính trị cho cán bộ dự nguồn, đương chức, công chức toàn tỉnh. Trong những
năm qua đã có nhiều chuyển biến tích cực, cả về quy mô, số lượng, chất lượng. Từ đó
tác động tích cực đến nhận thức chính trị, phương pháp biện chứng, khoa học trong
thực hiện nhiệm vụ của cán bộ, công chức trong tỉnh, góp phần quan trọng vào việc
thực hiện thắng lợi nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh của tỉnh
nhà.

2

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

Tuy nhiên, so với yêu cầu mới thì công tác quản lý hoạt động dạy học theo
hướng đổi mới phương pháp dạy học ở trường Chính trị tỉnh Điện Biê n cũng còn
những hạn chế, bất cấp, có nhiều mặt chưa ngang tầm. Dạy học lý luận chính trị

3

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

còn nặng về lý luận, sách vở, việc cập nhật kiến thức, lý giải lý luận còn hạn chế,
truyền tải lý luận một cách khô khan, một chiều, không phát huy được khả năng
suy nghĩ độc lập, khoa học và sáng tạo của học viên; các phương tiện hỗ trợ dạy
học còn nghèo.....Học viên học một cách thụ động, ý thức tự học tập, tự tìm hiểu,
tự tư duy về lý luận chính trị chưa thành tính tự giác. Từ đó, ảnh hưởng trực tiếp
đến chất lượng đào tạo của nhà trường, ảnh hướng ít nhiều đến chất lượng đội ngũ

cán bộ, công chức của Tỉnh. Việc tìm kiếm, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt
động dạy học nhằm nâng cao chất lượng đào tạo của Trường Chính trị tỉnh Điện
Biên là một thực tế cần được giải quyết.
Từ những lý do nêu trên, tôi chọn đề tài: "Quản lý hoạt động dạy học ở
Trường Chính trị tỉnh Điện Biên theo hướng đổi mới phương pháp dạy học".
Mong muốn góp một phần nhỏ vào công tác quản lý nhằm nâng cao chất lượng đào
tạo của Trường.
2. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu lý luận về quản lý hoạt động dạy học và thực trạng quản lý hoạt
động dạy học ở Trường Chính trị tỉnh Điện Biên, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt
động dạy học theo hướng đổi mới phương pháp dạy học, nhằm nâng cao chất lượng
dạy học, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo của Nhà trường.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu: Quản lý hoạt động dạy học ở Trường Chính trị
tỉnh Điện Biên.
3.2. Đối tượng nghiên cứu: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở Trường
Chính trị tỉnh Điện Biên theo hướng đổi mới phương pháp dạy học.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Xác lập cơ sở lý luận của quản lý hoạt động dạy học ở trường chính trị theo
hướng đổi mới phương pháp dạy học.
- Khảo sát thực trạng quản lý hoạt động dạy học theo hướng đổi mới phương
pháp dạy học tại Trường Chính trị tỉnh Điện Biên.

4

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

- Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở Trường Chính trị tỉnh

Điện Biên theo hướng đổi mới phương pháp dạy học, góp phần nâng cao chất lượng
đào tạo của Nhà trường.
5. Giả thuyết khoa học
Quản lý hoạt động dạy học ở trường Chính trị tỉnh Điện Biên đã phần nào đáp
ứng được những đòi hỏi của công tác giáo dục lý luận chính trị. Tuy nhiên, so với yêu
cầu đổi mới giáo dục lý luận chính trị trong giai đoạn hiện nay thì vẫn còn những bất
cập nhất định trong việc chỉ đạo đổi mới PPDH, làm hạn chế tính tích cực học tập của
học viên, điều đó làm ảnh hưởng đến hiệu quả đào tạo của Nhà trường. Nếu đề xuất
ra được các biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo hướng đổi mới phương pháp
dạy học, thì có thể công tác quản lý hoạt động dạy học đạt hiệu quả hơn, góp phần
nâng cao chất lượng đào tạo của Nhà trường.
6. Phương pháp nghiên cứu
6.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết
Phương pháp phân tích, tổng hợp, khái quát hóa, hệ thống hóa các tài liệu: Các
văn bản của Đảng, Nhà nước về giáo dục lý luận chính trị, các tài liệu lý luận về quản
lý giáo dục, quản lý dạy học, các công trình nghiên cứu khoa học có liên quan đến đề
tài để làm cơ sở lý luận cho việc nghiên cứu.
6.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
6.2.1. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi
Sử dụng hệ thống bảng câu hỏi, các phiếu trưng cầu ý kiến đối với cán bộ quản
lý và giảng viên, học viên ở Trường Chính trị tỉnh Điện Biên, nhằm thu thập số liệu
để đánh giá thực trạng hoạt động dạy học, thực trạng công tác quản lý hoạt động dạy
học theo hướng đổi mới phương pháp dạy học. Từ đó đề xuất các biện pháp phù hợp.
6.2.2. Phương pháp quan sát
Nhằm thu thập thông tin qua việc quan sát các hoạt động quản lý của cán bộ
quản lý và hoạt động dạy của giảng viên, hoạt động học của học viên theo hướng đổi
mới phương pháp dạy học để đề xuất các biện pháp phù hợp.
6.2.3. Phương pháp hỏi ý kiến chuyên gia

4

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

Lấy ý kiến của cán bộ quản lý có kinh nghiệm để xác định tính hiệu quả và
tính khả thi của các biện pháp đề xuất.
6.2.4. Phương pháp khảo nghiệm
Khảo nghiệm bằng phiếu hỏi đối với cán bộ quản lý Nhà trường để khẳng định
tính hiệu quả, tính khả thi của các biện pháp đề xuất.
6.3. Nhóm phương pháp bổ trợ
Sử dụng phương pháp toán học để xử lý kết quả điều tra.
7. Phạm vi và giới hạn nghiên cứu
Tác giả tập trung nghiên cứu quản lý đối với hoạt động dạy học theo hướng đổi
mới phương pháp dạy học ở các lớp hệ đào tạo trung cấp lý luận chính trị - hành
chính của Trường; Số liệu khảo sát năm 2013.
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị Luận văn gồm 3 chương
Chương 1. Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học ở trường chính trị tỉnh
theo hướng đổi mới phương pháp dạy học.
Chương 2. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học ở trường Chính trị tỉnh Điện
Biên theo hướng đổi mới phương pháp dạy học
Chương 3. Biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở trường Chính trị tỉnh Điện
Biên theo hướng đổi mới phương pháp dạy học

5

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

Chương 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
Ở TRƯỜNG CHÍNH TRỊ TỈNH THEO HƯỚNG ĐỔI MỚI
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
Vấn đề dạy học, quản lý hoạt động dạy học, phương pháp dạy học đã được đề
cập đến từ lâu. Lúc đầu cơ sở lý luận về những nội dung này chỉ thể hiện dưới dạng
một số ý tưởng của những nhà triết học, đồng thời cũng là những nhà giáo dục, sau đó
dần dần phát triển và hoàn thiện hơn.
Vào cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX, khoa học giáo dục đã thực sự có những
biến đổi mới về lượng và chất. Những vấn đề chủ yếu trong các tác phẩm kinh điển của
chủ nghĩa Mác - Lênin đã thực sự định hướng cho hoạt động giáo dục, đó là các quy
luật về "sự hình thành nhân cách con người", "tính quy luật về kinh tế - xã hội đối với
giáo dục"... Các quy luật đó đã đặt ra những yêu cầu đối với quản lý giáo dục và tính
ưu việt của xã hội đối với việc tạo ra các phương tiện và điều kiện cần thiết cho giáo
dục. Nhiều nhà giáo dục tiêu biểu xuất hiện trong thời kỳ này như John Dewey (1859 1952), A Macarenco (1888 - 1938), Jean Piaget (1896 - 1980) đã đưa ra những
quan điểm giáo dục hướng đến sự tích cực hóa hoạt động nhận thức của người học.
Khi nói về PPDH, có thể nói đây là vấn đề được nhiều nhà khoa học giáo dục,
nhà tâm lý trên thế giới quan tâm. Đó là các công trình nghiên cứu sâu sắc gắn với tên
tuổi của các nhà khoa học giáo dục của Liên Xô trước đây như: Đannhilốp, Êxipôp,
Lecne, Babansky... Các nhà tâm lý nổi tiếng cũng đã có những công trình nghiên cứu
liên quan đến PPDH như: Piagiê, Lêônchiep... đây là các nhà khoa học với các công
trình nghiên cứu đặt cơ sở lý luận có tính nền tảng cho PPDH.
Ở nước ta, ngay từ ngày khai giảng đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng
hòa (nay là nước CHXH CN Việt Nam), trong thư gửi học sinh nhân ngày khai
trường, Bác Hồ đã viết: "Từ giờ phút này trở đi, các cháu được hưởng một nền giáo
dục hoàn toàn Việt Nam.....làm phát triển hoàn toàn năng lực sẵn có của các cháu".
[16, tr 71 -72]. Nội dung bức thư như một định hướng cho sự phát triển của PPDH.

Trên cơ sở lý luận của Chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh đã có
nhiều nhà khoa học, nhà giáo dục Việt Nam nghiên cứu về quản lý nhà trường, quản
6

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

lý hoạt động dạy học, PPDH. Đặc biệt sau năm 1986 (được coi là mốc của đổi mới tư
duy), nhiều tác giả có các công trình nghiên cứu về vấn đề này như: Hà Thế Ngữ,
Đặng Vũ Hoạt, Đặng Quốc Bảo....[3], [29] và một số nhà giáo giàu kinh nghiệm
cũng quan tâm đến vấn đề này đã có những bài viết góp phần phát triển lý luận dạy
học gắn với thực tiễn dạy học ở Việt Nam như Giáo sư Văn Như Cương, Tôn Thân.
Về quản lý hoạt động dạy học gắn với đổi mới phương pháp dạy học và
quản lý chất lượng, hiệu quả dạy học phải kể đến các công trình nghiên cứu của
các tác giả: Quách Tuấn Ngọc; Trần Kiểm; Trần Kiều; Trần Bá Hoành, Thái Duy
Tuyên... [14], [15], [18],[19], [20], [21], [28], [42], [43] luôn lấy người học làm
trung tâm với ý tưởng cốt lõi là người học phải tích cực, chủ động, sáng tạo trong
quá trình học tập.
Với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin, trong thời gian gần đây có
nhiều bài báo, bài trả lời phỏng vấn thể hiện quan điểm, chính kiến về vấn đề đổi mới
PPDH và công tác quản lý đổi mới PPDH được đăng tải trên các trang web. Như thầy
giáo Nguyễn Thiết Sơn, hiệu trưởng Trường THPT Kim Liên - Hà Nội trả lời phỏng
vấn Báo Giáo dục - Thời đại, thầy khẳng định: Điều quan trọng trong đổi mới
PPDH là giáo viên phải định hướng được rằng: người thày không còn là người
truyền đạt kiến thức một chiều, mà trở thành người hướng dẫn học sinh thu nhận kiến
thức. Nếu định hướng được điều này thì tự khắc PPDH của thầy sẽ thay đổi. Đồng
thời, thầy nhấn mạnh: Để đổi mới PPDH đạt hiệu quả cao, vai trò tự thân của mỗi
giáo viên là rất quan trọng. Bên cạnh đó, đổi mới PPDH phải bắt đầu ngay từ các
trường sư phạm. Mặt khác, các cơ sở giáo dục cần tạo điều kiện cho giáo viên, khích

lệ giáo viên mạnh dạn thể hiện những PP mới [35]. Hay bài viết của thạc sĩ Đặng Thị
Kim Loan, Trường cán bộ Quản lý giáo dục Thành phố Hồ Chi Minh thì nhấn mạnh:
Trọng tâm của vấn đề đổi mới PPDH chính là đổi mới quản lý hoạt động dạy của
giáo viên và đổi mới quản lý hoạt động học tập của học sinh [23]. Bài viết khác của
tác giả Đỗ Tiễn Sỹ với tiêu đề "Đổi mới PPDH trong tư duy quản lý trường học" ở
bài viết đã xác định:: PPDH nên lấy tự học làm trọng, QLDH cũng đề cao quá trình
mỗi chủ thể tự quản lý, lập kế hoạch, tổ chức thực hiện hiệu quả các mục tiêu dạy học
[36]...

7

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

Ngoài ra, nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học gắn với đổi mới PPDH còn
có một số công trình ở trình độ thạc sĩ chuyên ngành Quản lý Giáo dục. Trong các đề
tài này, các nhà nghiên cứu đều tập trung vào một số nội dung về quản lý hoạt động

8

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

dạy học gắn với đổi mới PPDH có ý nghĩa lý luận cũng như thực tiễn ở loại hình nhà
trường THPT, THCS, Trung tâm hướng nghiệp, dạy nghề; Trung học chuyên nghiệp,
cao đẳng và đặc thù của từng địa phương.
Quản lý hoạt động dạy học theo hướng đổi mới PPDH thực sự là vấn đề cấp
thiết được nhiều người quan tâm, nghiên cứu. Với nguồn tài liệu thu thập được, tác

giả nhận thấy, chưa có công trình nghiên cứu nào đi sâu nghiên cứu vấn đề này ở
phạm vi Trường Chính trị tỉnh Điện Biên.
Do đó, tác giả chọn đề tài: "Quản lý hoạt động dạy học ở Trường Chính trị
trỉnh Điện Biên theo hướng đổi mới PPDH" để nghiên cứu, từ đó đề xuất các biện
pháp quản lý phù hợp, mang tính khả thi, nhằm góp phần nâng cao chất lượng dạy
học của nhà trường.
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề
tài
1.2.1. Hoạt động dạy học
Dạy học gồm hai hoạt động thống nhất biện chứng: hoạt động dạy của thầy và
hoạt động học của trò.
Hoạt động dạy là sự tổ chức, điều khiển tối ưu quá trình người học lĩnh hội tri
thức, qua đó hình thành và phát triển nhân cách của người học [33]. Người thầy là
chủ thể của hoạt động dạy với nội dung dạy học theo chương trình quy định, bằng
hình thức nhà trường; vai trò chủ đạo của hoạt động dạy được biểu hiện với ý nghĩa là
tổ chức và điều khiển người học học tập, giúp người học nắm kiến thức, hình thành
kỹ năng, thái độ.
Hoạt động học là quá trình tự giác, tích cực, tự lực chiếm lĩnh tri thức khoa học
dưới sự điều khiển sư phạm của thầy, trong đó người học là chủ thể, tri thức khoa học
là đối tượng để chiếm lĩnh [33]. Về bản chất, học là sự tiếp thu, xử lý thông tin chủ
yếu bằng các thao tác trí tuệ dựa vào vốn sinh học và vốn đạt được của cá nhân, từ đó
có được tri thức, kỹ năng, thái độ, hành vi mới. Học có hai chức năng thống nhất với
nhau: lĩnh hội (tiếp thu thông tin dạy của thầy) và tự điều khiển quá trình chiếm lĩnh
tri thức khoa học của mình (tự giác, tích cực, tự lực).
Hoạt động dạy và hoạt động học trong mối quan hệ thống nhất biện chứng với
nhau. Khi tiến hành hoạt động dạy, người thầy không nhằm phát triển chính mình mà
nhằm tổ chức, tái tạo nền văn hóa xã hội, nhằm tạo ra cái mới trong tâm lý người học.
Muốn làm được điều đó, cái cốt lõi trong hoạt động dạy là làm sao tạo ra được tính
8

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

tích cực trong hoạt động của người học, làm cho người học vừa ý thức được đối
tượng cần lĩnh hội, vừa biết cách lĩnh hội được đối tượng đó. Chính tính tích cực này
của người học trong hoạt động học quyết định chất lượng học tập. Cũng chính vì thế,
trong lý luận dạy học người ta khẳng định rằng chất lượng học tập phụ thuộc vào
trình độ tổ chức và điều khiển hoạt động học của người thầy. Như vậy, hai hoạt động
dạy và học được tiến hành do hai chủ thể thầy - trò, thực hiện hai chức năng tổ chức lĩnh hội gắn bó chặt chẽ với nhau. Hoạt động dạy diễn ra để tổ chức và điều khiển
hoạt động học và hoạt động học chỉ có đầy đủ ý nghĩa của nó khi được diễn ra dưới
sự tổ chức và điều khiển của hoạt động dạy. Với ý nghĩa đó, hoạt động dạy và hoạt
động học hợp thành hoạt động dạy học, trong đó người dạy thực hiện chức năng tổ
chức và điều khiển, người học có chức năng hoạt động tích cực để lĩnh hội kinh
nghiệm mà xã hội đã tích lũy được, biến kinh nghiệm xã hội thành kinh nghiệm cá
nhân, tạo ra sự phát triển tâm lý của chính mình.
Quá trình dạy học luôn ở trạng thái vận động và phát triển. Nó gồm nhiều nhân
tố cấu trúc tồn tại trong mối quan hệ biện chứng. Không có dạy thì không có học và
không có học thì việc dạy vô nghĩa. Nhờ hoạt động học mà nhân cách của người học
ngày càng được phát triển và hoạt động dạy lại có thêm tiền đề mới, cơ sở mới để tiến
hành ở trình độ cao hơn. Mặt khác, trong quá trình dạy học, hoạt động chuyên môn,
nghiệp vụ sư phạm của thầy cũng được nâng cao và hoàn thiện.
Như vậy, hoạt động dạy học gồm hai hoạt động thống nhất biện chứng, trong
đó dưới sự lãnh đạo, tổ chức điều khiển của thầy, người học tự giác, tích cực tự tổ
chức, tự điều khiển hoạt động học tập của mình nhằm thực hiện những nhiệm vụ dạy
học. Hoạt động dạy học là hoạt động đặc trưng của nhà trường, quy định sự tồn tại
của nhà trường. Nếu không có hoạt động dạy của thầy và hoạt động học của học sinh
thì không có nhà trường.
1.2.2. Quản lý hoạt động dạy học
1.2.2.1. Quản lý

* Khái niệm quản lý
Trong quá trình phát triển của khoa học quản lý, đặc biệt là quá trình xây dựng
lý luận quản lý, khái niệm quản lý được nhiều nhà nghiên cứu lý luận cũng như thực
hành quản lý bàn tới và được phổ biến ngày càng rộng. Có nhiều cách quan niệm
khác nhau về quản lý, đây là một số quan niệm chủ yếu.
9

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>