Những lời khuyên chọn nghề nghiệp

NHỮNG LỜI KHUYÊN CHỌN NGHỀ
NGHIỆP
1. Những câu chuyện.
Câu chuyện thứ nhất :
“Em đang là sinh viên năm nhất của một trường đại học ở Hà
Nội, chuyên ngành tiếng Nhật. Hiện em rất hoang mang về sự lựa
chọn của mình vì em nhận ra mình đã sai lầm khi quá xem nhẹ việc
chọn ngành học phù hợp với bản thân.
Ở phổ thông, em là học sinh thuộc loại khá giỏi. Bởi có vốn
tiếng Anh từ cấp 1, lại khá thiên về các bộ môn xã hội nên em chọn
khối D để thi đại học. Từ năm học lớp 11, em đã chọn Kinh tế quốc
dân hoặc ĐH Ngoại thương là mục tiêu thi vào vì đơn giản đó là
những trường tốp đầu và đang rất hot. Thông tin về các ngành
kinh tế này, em chỉ tìm hiểu qua Internet chứ không có anh chị,
người thân nào có kinh nghiệm tư vấn cho.
Đến năm lớp 12, em nhận thấy việc mình thích thi kinh tế chỉ
vì chaỵ theo xu hướng, muốn có cái mác sinh viên trường đại học
lớn chứ không hiểu ngành nghề và đam mê. Cộng thêm lý do ngại
điểm cao nên em quyết định chuyển mục tiêu sang thi Ngôn ngữ
Nhật. Thế mạnh của em là tiếng Anh, thi ngành đó, em sẽ được
nhân đôi điểm và không lo trượt. Rồi em cũng đỗ đại học với điểm
số cao.
Ngày đầu đi học, em bị sốc hoàn toàn vì lúc đó em mới biết
tiếng Nhật có hình thù ra sao, ngữ pháp, Kanji thế nào. Quả thật,
tiếng Nhật là một môn học khó ngoài sức tưởng tượng. Em cứ ngỡ
mình học tốt tiếng Anh thì học ngôn ngữ nào khác cũng không có


vấn đề gì, nhưng tất cả chỉ là ngộ nhận. Những tuần đi học tiếp
sau đó là chuỗi ngày em bị khủng hoảng vì ngợp trước cuộc sống

đại học. Em lờ mờ nhận ra mình có gì đó không ổn. Trong khi bạn
bè cùng lớp có định hướng rất sớm về việc thi ngành này, vì đam
mê anime, manga hay các món ăn, nhóm nhạc, phim Nhật và đã
học thêm tiếng trước thì em không biết điều gì ngoài những thứ rất
chung chung về đất nước hoa anh đào.
Em bị tụt lại phía sau và cảm thấy rất chán chường. Lên đại
học, tất cả dự định của em sụp đổ hoàn toàn. Em từng tính sẽ tham
gia câu lạc bộ này nọ để năng động hơn, đi làm thêm để lấy kinh
nghiệm… nhưng việc học nặng nề quá, em chẳng còn thời gian cho
các hoạt động khác. Cứ thế vài tháng sau, em thấy mình dù đã cố
gắng vẫn không thể tiếp thu ngôn ngữ Nhật được. Em tự ti và co
mình lại trước bạn bè.
Em chia sẻ với bố mẹ, thầy cô cấp 3 và nhận được rất nhiều sự
động viên. Ai cũng nghĩ một đứa có cá tính, học hành ổn như em
sẽ vượt qua và lấy lại phong độ nhanh thôi. Em cũng đã nghĩ như
thế, vẫn luôn ép mình hướng về phía trước và không suy nghĩ vẩn
vơ nữa. Nhưng kết quả học tập kỳ 1 vừa qua khá tệ hại khiến em
thất vọng thêm về bản thân.
Em xin làm thêm cho một công ty liên quan đến tiếng Nhật để
học hỏi. Vào đó em mới hiểu ra, chỉ có tiếng Nhật thôi sẽ không đủ
để làm việc bởi ngoại ngữ rốt cuộc chỉ là công cụ, mình cần biết
thêm chuyên ngành khác. Em đồng thời nhận ra, tiếng Nhật chỉ là
ý thích nhất thời, bồng bột của mình. Em vẫn rất thích tiếng Anh,
muốn trao dồi, gắn bó hơn với ngôn ngữ này. Giờ đây khi đã bước
sang nửa cuối học kỳ 2, em vẫn không tài nào tìm cho mình niềm
ham thích tiếng Nhật.
Hóa ra trước khi thi đại học, thay vì để ý đến ngành mình thi
(tiếng Nhật) xem có phù hợp với bản thân không, em lại chỉ chăm
chăm đi tìm hiểu bên kinh tế chán thế này, không tốt thế kia để
thấy rằng chọn ngôn ngữ Nhật là hợp lý.

Giờ đây, em muốn thi lại Kinh tế, không phải để chạy theo thời
đại mà vì ít nhất ngành này sẽ đào tạo cho em một chuyên môn cụ
thể. Thế mạnh tiếng Anh, tin học của em cũng được phát huy, có
môi trường để hòa nhập và năng động hơn. Bố mẹ em thì không
muốn em thi lại lần nữa vì nghĩ rằng ngành này sẽ thất nghiệp, học
tiếng Nhật vẫn hơn. Bố mẹ đã bảo một câu khiến em băn khoăn
mãi: “Mày có xác định được mình thích gì mà theo đuổi đâu, nhỡ
đỗ rồi sang bên đó lại ủ rũ, chán chường… như bây giờ thì thế
nào”.
Đúng vậy, mọi người có thể bảo em đứng núi này, trông núi
nọ... là do em kém cỏi và thụ động, nhưng em không muốn giống
như bao nhiêu anh chị khác, học xong 4 năm ra trường vẫn chẳng
định hướng công việc cho mình, đam mê của mình.
Em rất mong nhận được những lời khuyên của mọi người để
định hướng đúng đắn ngành nghề và tìm ra được đam mê cho bản
thân. Em cũng hy vọng rằng, câu chuyện của mình sẽ là bài học
kinh nghiệm cho các bạn học sinh nghiêm túc, chín chắn hơn trong
việc chọn ngành nghề để không phải hối hận như em nữa.”
(Nguồn Vnexpress)
Câu chuyện thứ hai :
"Em đang ghét ngành mình học vô cùng. Là dân chuyên Lý
của THPT Hà Nội Amsterdam, em chọn Tài chính ngân hàng như
một giải pháp phù hợp khi không biết thi vào đâu và không có ai
giúp định hướng nghề nghiệp. Càng học, em càng nhận ra mình
ghét tính toán và những con số lằng nhằng. Dù điểm số vẫn đạt
loại giỏi, nhưng em cảm thấy không hứng thú, đôi lúc mệt mỏi và
không biết học để làm gì", sinh viên một ĐH danh tiếng ở Hà Nội
chia sẻ. (Nguồn Vnexpress)

Câu chuyện thứ ba :
“Hơn 6 năm trước, tôi thi vào ngành Tài chính doanh nghiệp
của ĐH Kinh tế TP HCM nhưng không đủ điểm. Tôi khá buồn


nhưng thực sự khi đăng ký ngành đó, tôi cũng chẳng hình dung
được mình sẽ học gì, sẽ làm gì sau khi ra trường. Tôi lại bắt đầu
loay hoay đăng ký nguyện vọng 2, tìm hiểu, tôi trao đổi với gia
đình về dự định đăng ký vào ngành Quan hệ công chúng lúc bấy
giờ chỉ có ĐH Văn Lang đào tạo. Nhưng anh tôi phải đối, ba mẹ
của tôi cũng phản đối vì không thích con gái ra ngoài giao tiếp
nhiều, vì ngành đó quá nhiều áp lực và stress.
Còn tôi, thấy nó hợp với tính ham chơi, thích sự thoải mái, tự
do, thích giao tiếp với mọi người. Rồi cả gia đình hướng tôi theo
ngành Thẩm định giá, theo nghề của chú vì "nghe nói nghề đó có
tiền lắm". Tôi cũng đọc, cũng tìm hiểu, thấy nó cũng là ngành mới,
cũng lạ, mà tôi thích những cái lạ, và hơn hết, cả gia đình tôi
muốn tôi học ngành đó. Tôi với tự ti rớt NV1, cũng im lặng làm
theo.
4 năm trong trường đại học, khoảng thời gian có ý nghĩa nhất
với tôi, khiến tôi cống hiến hết mình, đó là những ngày tôi làm chủ
nhiệm một câu lạc bộ học thuật của khoa, thường xuyên tổ chức
các buổi hội thảo cho sinh viên trong khoa về chuyên ngành, về kỹ
năng mềm... Tôi thích cái cảm giác được gặp và trao đổi với các
giảng viên, mời họ về giảng.
Tôi thích cái cảm giác được lên kế hoạch chương trình, được
phân công cho các bạn trong câu lạc bộ theo đúng sở thích và khả
năng của họ, quản lý, giám sát tiến độ hội thảo, thích cái cảm giác
đứng sau điều phối một chương trình. Có những chương trình
thành công, có những chương trình thất bại, nhưng nhờ đó, tôi học

được thêm nhiều bài học. Tôi đấu tranh hết mình cho quyền lợi của
các bạn thành viên. Chúng tôi vui cùng nhau, buồn cùng nhau sau
mỗi chương trình.
Năm 3 đại học, đã có lúc tôi nghỉ học triền miên vì cái cảm
giác sợ đến lớp, sợ cái cảm giác bị đuối giữa những môn học mình
không hứng thú và không thể thu nạp vào đầu. Tôi đã phải gọi điện
cho một người thầy tâm lý ở trường cấp 3 của mình để nhờ thầy tư
vấn, động viên.


Năm 4 đại học, sắp ra trường, đã trải qua kỳ kiến tập và cả
thực tập, những ngày khảo giá làm đề án, thông tin tuyển dụng
trong ngành hầu hết chỉ tuyển nam mà chẳng ai muốn tuyển nữ, tôi
càng thấy mông lung hơn với tương lai của mình, mờ mịt, trắng
xóa...
Tôi chia sẻ với mẹ những điều đó, và khi nghe mẹ nói: "Thôi,
giờ nếu con thích marketing hay event gì đó thì con hãy lựa chọn
cho chính mình". Tôi nghe câu nói đó mà òa khóc, khóc vì ấm ức
tại sao không nói câu đó ngay từ cái ngày tôi đề nghị được học
PR, tại sao ngăn cấm tôi để tôi phải học cái ngành mình không
thích đến mãi bây giờ mới nói câu đó; khóc vì cảm thấy tự ti khi tôi
sợ chuyển hướng bây giờ là quá muộn, tôi không thể cạnh tranh lại
với những bạn đã được đào tạo bài bản khác.
Rồi tôi ra trường, lại vẫn mông lung. Duyên cớ đẩy đưa, tôi
nhận được 2 công việc hoàn toàn trái ngược nhau: 1. thư ký giám
đốc cho một công ty làm đẹp, 2. thẩm định viên trong một ngân
hàng. Và rồi một lần nữa, dưới sức ép của gia đình, tôi lại chọn
cái thứ 2 vì sự "ổn định" và "đúng chuyên ngành". Nhiều người
nhìn vào tôi và ganh tỵ, họ nói tôi quá may mắn, nhiều bạn bè
trong lớp mong được như tôi mà không được. Nhưng họ không

biết, 2 tháng đầu tiên thử việc, tôi đã gọi điện về khóc lóc, làm
loạn bao nhiêu trận đòi nghỉ việc vì không chịu nổi cách làm việc
của lão tổ trưởng hách dịch, bao nhiêu người lần lượt nghỉ việc
cũng vì lão, vậy mà cái đứa tôi lại trụ lại mãi đến giờ.
Họ cũng không biết trong 2 năm qua, tôi đã phải trải qua và
chứng kiến những gì trong cái ngành ngân hàng khốc liệt này. Qúa
đáng sợ với một con bé mới chân ướt chân ráo ra trường với bao
hoài bão như tôi, dù tôi cũng không phải tuýp người nhìn đời qua
lăng kính màu hồng.
Đã bao lần lá đơn xin thôi việc nằm chễm chệ trên bàn tôi
nhưng rồi lại bị xé đi. Tôi bảo tôi mê event, muốn theo marketing,
thích kinh doanh riêng, nhưng tôi lại nghi ngờ khả năng của mình.
Tôi hèn nhát, do dự! Mức lương của tôi không cao, nhưng cũng
không hẳn là thấp, nếu nhảy trái ngành và nhận được mức lương


thấp hơn, tôi cũng không cam lòng. Ít ra nó vẫn nuôi sống tôi, vẫn
giúp tôi có thể phụ thêm cho gia đình mỗi khi nhà có chuyện.
Mỗi lần trong phòng có người nghỉ việc, lòng tôi lại đau đáu
không yên. Tôi cũng muốn nghỉ! Nhưng nghỉ rồi làm gì bây giờ?
Đã bao lần tôi applycông việc trái ngành nhưng không ai gọi.
Chính tôi còn không biết tôi thích cái gì, có khả năng trong lĩnh
vực gì thì liệu ai có thể giúp tôi định hướng được bước đi của mình
chứ?
Sau 2 năm ra trường, tôi vẫn luẩn quẩn trong cái vòng bế tắc
của mình. Loay hoay không tìm được lối ra!” (Nguồn Vnexpress)
Câu chuyện thứ tư : ...
Câu chuyện thứ năm : ...
Và rất nhiều nữa ...
Chọn sai nghề và chới với giữa lưng chừng cuộc đời đang trở

thành một điều gì đó mang tính hiển nhiên trong xã hội, khi mà nó
trở nên quá phổ biến. Theo thống kê không chính thức từ Trung
tâm dự báo nguồn nhân lực TP Hồ Chí Minh, có đến 60% học sinh
chọn sai nghề và cũng tầm con số đó là những người lớn đang hối
hận với lựa chọn của mình.
Có rất nhiều người bỏ ra công sức cho 4,5 năm học Đại học,
cao đẳng, nhưng ra trường thì không xin được việc. Rất nhiều bạn
trẻ học Quản trị kinh doanh là một ví dụ. Nghe đến tên ngành học
có vẻ rất kiêu, sau này có thể làm quản lý. Nhưng thực tế, khi ra
trường, đa phần đều làm công việc bán hàng, hoặc những những
công việc không liên quan gì đến Quản trị kinh doanh. Nó là một
sự lãng phí thời gian và công sức.
2. Học sai nghề đem lại hậu quả gì?
Lãng phí thời gian


4, 5 năm Đại học hay 3 năm Cao đẳng không phải là một
quảng thời gian ngắn. Rất nhiều người chọn học nghề đã bắt đầu đi
làm, tích lũy vốn và đang có hướng kinh doanh khi một số bạn
khác còn đang đi học Đại học. Tất nhiên điều này không đại diện
cho tất cả. Nhưng không ít trường hợp trong thực tế là như vậy.
Sau ngần đó thời gian, bạn ra trường, không kiếm được việc
làm, hoặc thấy không còn thích nghề đã học nữa, bạn quyết định
học một nghề khác. Vậy đấy, bạn mất đến trên dưới 8 năm cho
việc học nếu chọn sai. Gần 30 tuổi, và bạn chưa có kinh nghiệm gì
nhiều, cơ hội công việc sẽ dần khép lại.
Lãng phí tài năng
Tại sao chọn sai nghề lại lãng phí tài năng? Mỗi người đều có
những đặc điểm riêng và thế mạnh tính cách riêng. Bill Gates
không thể giỏi vẽ tranh như Picasso được. Và Picasso đi học khoa

học máy tính thì cũng sẽ là một anh nhân viên quèn suốt đời. Mỗi
người trong chúng ta đều có những tài năng riêng. Và chọn không
đúng điều mình có thế mạnh để theo đuổi là bước đầu tiên cho sự
thất bại của những chuỗi ngày sau đó. Nếu bạn có đọc qua cuốn
sách 7 loại hình thông minh, bạn sẽ đồng tình hơn nữa với quan
điểm này.
Học nhưng thiếu động lực
Bạn học tốt khối A. Bạn có tính hướng nội và thích nghiên cứu
khoa học. Bạn mường tượng ra tương lai dành cho mình là một
phòng thí nghiệm với những chiếc máy tính. Nhưng, bố bạn có
người bà con là quản lý Sở Tài nguyên và Môi trường. Vậy là bố
bạn muốn bạn học ngành Quản lý Môi trường và vào đó làm cho
ổn định. Rồi bạn cũng nghe theo lời Bố. Kết quả là bạn phải học
những môn mà bạn không chút hứng thú. Bạn vẫn lên mạng tìm
hiểu về khoa học máy tính, về lập trình, ... Điểm số của bạn chỉ lẹt
dẹt ở mức trung bình. Và điều đó càng khiến bạn mất thêm động
lực. Cái bằng Trung bình sau khi ra trường không khiến bạn thất


nghiệp, nhưng nó khiến bạn đánh mất đi bản thân mình. Bạn đã
giỏi về nghiên cứu khoa học nhưng cuối cùng lại xếp hạng Trung
bình với cái ngành bạn không hề thích thú. Và sau đó là quãng đời
còn lại không chút động lực để phấn đấu thêm nữa.
Khó tìm việc làm
Học sai nghề khiến bạn mất động lực học tập là một phần lý
do cho việc này, khi kết quả học tập của bạn không được như
người khác. Bên cạnh đó, khi phỏng vấn tuyển dụng, người phỏng
vấn luôn quan tâm đến động lực làm việc của bạn là gì. Động lực
làm việc là yếu tố then chốt để một nhân viên có gắn bó lâu dài với
công ty hay không. Nếu bạn chọn sai nghề, câu hỏi này sẽ khiến

bạn bối rối và trả lời chung chung. Chỉ cần một số thủ thuật nhỏ,
nhà tuyển dụng sẽ phát hiện ra điều đó. Thí dụ, người ta sẽ hỏi
thêm bạn về những việc bạn làm khi rảnh rỗi, hay sở thích của bạn
là gì, ... để đánh giá thêm về câu trả lời động lực làm việc của bạn.
Thua kém những người khác trong công việc
Cũng giống như trong quá trình học tập vậy, khi làm việc, bạn
sẽ thua kém những người khác nếu bạn chọn ngành không phải là
thế mạnh của mình.
Bạn là người hướng nội nhưng công việc của bạn đòi hỏi phải
giao tiếp nhiều thì bạn đang ở thế bất lợi so với người hướng
ngoại. Bạn không hăm hở gì với những hoạt động đông đúc, thậm
chí đôi khi bạn muốn né tránh công việc. Việc này sẽ khiến bạn
không có chỗ đứng tốt trong tổ chức mình làm việc và rất khó để
thăng tiến.
Nhưng, cũng là một người hướng nội, cộng thêm khả năng
phân tích và giải quyết vấn đề, bạn có thể trở thành một con Sói
già trong ngành đầu tư Tài chính với khả năng quan sát và phân
tích vấn đề của mình.


Trở thành người dẫn đầu hay chỉ là cái bóng mờ nhạt trong
công việc bắt đầu từ cách mà bạn chọn lựa nghề nghiệp cho mình
như thế nào.
Tương lai mờ mịt và cuộc sống bế tắc.
Không cần phải nói thêm nhiều về điều này nếu bạn đã đọc
qua những điều ở trên. Động lực là yếu tố then chốt cho sự thành
công. Bạn không thể thành công nếu không có sự cố gắng, và bạn
cũng không thể cố gắng nếu bạn không có chút động lực nào dành
cho nó.
Bạn sẽ trả giá bằng mười mấy năm hoặc cả cuộc đời nếu

ngưỡng cửa này bạn đưa ra lựa chọn sai lầm!
Vậy chọn nghề như thế nào mới gọi là ĐÚNG? Tiêu chuẩn
nào để đánh giá việc này? Phần cuối của cuốn sách này, chúng tôi
sẽ gợi mở cho các bạn câu trả lời.
3. Vì sao nhiều người chọn sai nghề?
Thiếu định hướng
Bạn không nhận biết được đâu là thế mạnh của bản thân. Bạn
không biết được học Đại học, Cao đẳng là học kiểu gì. Bạn không
biết được công việc thực tế ra sao.
Mọi thông tin về tương lai công việc nó như nằm trong chiếc
hộp đen. Bạn thực sự chẳng tìm được mấy thông tin phù hợp từ
internet, toàn mấy bài viết chung chung của báo này rồi báo kia lấy
đăng lại. Đọc lui đọc tới có bấy nhiêu nội dung. Và thực sự không
có nhiều nội dụng đi sâu vào hướng dẫn từng bước. Người xung
quanh thì mỗi người một ý. Người tư vấn thế này, người tư vấn thế
kia. Bạn cảm thấy rối bời.
Thiếu định hướng dẫn bạn đến việc sử dụng những nền tảng và
nhân tố không thích hợp để đưa ra quyết định lựa chọn nghề


nghiệp. Nó dẫn đến các nguyên nhân còn lại bên dưới. Vấn đề của
bạn là thiếu thông tin, thiếu cơ sở dựa vào. Và không biết cơ sở
nào đúng cơ sở nào sai. Bạn đang bên trong một ma trận và không
biết đầu ra nằm ở đâu.
Trong việc định hướng nghề nghiệp, chọn nghề đúng thế mạnh
của bản thân là một điều vô cùng quan trọng. Bạn hãy nhớ, VÔ
CÙNG QUAN TRỌNG. Hầu hết những người thất bại với công
việc của mình đều là những người ngồi nhầm chỗ. Một anh đầu óc
bay bổng, mơ mộng với một tâm hồn lãng mạn đi làm kế toán, suốt
ngày làm việc với mấy con số chán ngắt. Một chị có đầu óc kinh

doanh, khả năng giao tiếp và bán hàng tuyệt vời lại đi làm nhân
viên ngân hàng suốt ngày nhập số liệu, tính toán sổ sách tiền vào
tiền ra. Một chị khác thì thích cuộc sống hướng ngoại, yêu thiên
nhiên, thích đi đây đi đó thì lại suốt ngày chôn thân trong bốn bức
tường với công việc văn phòng. Sẽ không có chút động lực làm
việc nào cho những tình huống như vậy. Không có động lực làm
việc nghĩa là hiệu quả công việc không cao. Và cuối cùng là không
có thăng tiến, cuộc sống bế tắc và thua kém người khác.
Học lực / Điểm chuẩn đầu vào của ngành học
Học lực là yếu tố khá quan trọng để bạn quyết định lựa chọn
trường và ngành trong trường đó. Nếu lựa chọn vướt quá khả năng
của bạn, việc trượt Đại học có thể khiến bạn chới với trong một
khoảng thời gian. Bên cạnh đó là những vấn đề về tâm lý bạn cần
đối mặt.
Với yếu tố học lực, nếu để đến lớp 12 bạn mới xem xét thì đã
khá muộn. Ví dụ, năm lớp 12, bạn nhận ra rằng mình phù hợp với
công việc ngành Y dược. Để thi vào Y dược, bạn cần học tốt khối
B. Nhưng than ôi! Giờ là năm lớp 12 rồi, đã quá trễ khi bạn không
hề đầu tư gì cho môn Sinh học. Cho nên, hướng nghiệp từ sớm,
thậm chí là lúc còn học cấp 2 sẽ giúp bạn chủ động hơn rất nhiều
trong tập trung học lực của mình đúng hướng.


Định hướng từ trung học để chuẩn bị cho nghề nghiệp
tương lai.
Ở Việt Nam, đa phần bố mẹ đều muốn con em mình học giỏi
đều các môn. Điều này thực sự là một thảm họa giáo giục. Các
nước có phương pháp giáo dục tiên tiến, không nước nào có phần
đông bố mẹ như vậy. Có 2 nguyên lý ở đây : một là, nguyên tắc
80/20 (nguyên lý Pareto); hai là, con cá thì không thể leo cây.

Nguyên lý 80/20 định nghĩa thế này, 80% kết quả là do 20%
nguyên
nhân
(Tìm
hiểu
thêm
tại
:
Ví dụ, theo thống
kê, 80% đất ở Ý thuộc sở hữu của 20% dân số; 80% doanh thu của
một công ty đến từ 20% số lượng khách hàng; ...
Tương tự cho bạn, 20% môn học sẽ mang lại 80% kiến thức
thế mạnh cho bạn. Khi bạn học xong và đi làm, bạn sẽ thấy một
điều rằng, rất nhiều kiến thức trong nhà trường không còn được sử
dụng trong công việc và ngoài cuộc sống của bạn nữa; và thậm chí,
bạn còn không nhớ tới nó nữa. Thực trạng của nền giáo dục hiện
nay là, học sinh quá tải. Mỗi người phải chọn cho mình một mũi
nhọn, và tập trung hết sức lực của mình vào đó, bạn sẽ thành công
theo cách riêng của bạn.
Con cá thì không thể leo cây. Einstein nói : “Everyone is a
genius. But, if you just a fish on its ability to climb a tree, it will
live its whole life believing it’s stupid” (Ai cũng là thiên tài.
Nhưng nếu bạn đánh giá con qua cách nó leo cây, nó sẽ sống cả
cuộc đời với niềm tin rằng nó là kẻ ngu ngốc). Giả sử, bạn có thiên
hướng trí tuệ theo hướng văn học nghệ thuật, do vậy bạn sẽ có lối
tư duy theo hướng từu trượng; điều này nghĩa là bạn sẽ không
mạnh về tư duy logic, bạn không giỏi các môn tự nhiên; nếu bạn có
cố gắng học để lấy điểm cao đi nữa, khi ra trường đi làm, bạn vẫn
sẽ bị tụt lại phía sau những người với bộ não được thiết kế sẵn với
khả năng tư duy logic. Nếu bạn biết đến cuốn sách “7 loại hình

thông minh” của Thomas Armstrong, bạn hẵn sẽ đồng tình với


quan điểm này. Cuốn sách đề cập đến 7 loại hình thông minh, và
mỗi người có trong mình một hoặc một vài trí thông minh trội hơn.
Nếu bạn tập trung vào phần trội hơn này, bạn sẽ chiến thắng.
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%

84%
72%

68%

66%

64%

60%

58%

52%

46%

Ví dụ về bảng điểm các loại hình thông minh của một người
Với ví dụ ở sơ đồ trên, hai loại hình thông minh trội nhất của
người này là khả năng suy xét nội tâm (có khả năng tốt trong việc
tìm thấy ý nghĩa cuộc đời) và tình yêu với thiên nhiên (có động lực
làm việc cao với môi trường gần gũi thiên nhiên); xếp ngay sau đó
là khả năng tư duy logic (khả năng nghiên cứu, giải quyết vấn đề
chuyên sâu). Những công việc liên quan đến du lịch, nông nghiệp,
môi trường sinh thái, ... sẽ phù hợp trong trường hợp này. Nếu từ
lúc trung học, người này tập trung vào toán, lý, hóa và sau đó lại
chọn công việc trong một nhà máy sản xuất, điều tất yếu là động
lực làm việc của người này sẽ thấp và khó để phát huy nhiệt huyết,
đam mê của mình.
Nếu bạn đang còn chưa đến lớp 12, và đọc được cuốn sách
này, thì hãy tạm thời ngưng cắm đầu vào sách vở, hãy xác định thế
mạnh và động lực nghề nghiệp của mình trước; sau đó, xác định


những môn bạn cần đầu tư nhiều nhất. Hãy bỏ ra 20 phần trăm sức
lực, và bạn sẽ nhận về 80 phần trăm kết quả. Bạn sẽ đảm bảo tốt
hơn học lực của mình với khối ngành mà bạn đã định hướng ngay
từ ban đầu.
Học lực không đủ vào trường tốt thì sao?
Không sao cả, trường không có danh tiếng cao không có nghĩa
là cơ hội phát triển tương lai của bạn kém đi. Tất cả nằm ở bản
thân bạn, trường học không quyết định nhiều đến việc một người
thành công hay không.

Những người lương cao mà tôi quen biết có hai kiểu : một là
khả năng về học thuật rất giỏi, hai là kỹ năng bổ trợ trong công
việc rất giỏi.
Về khả năng học thuật, đây là những người có khả năng
nghiên cứu chuyên sâu một lĩnh vực chuyên ngành hẹp nào đó. Ví
dụ như những người nghiên cứu sinh học, tạo ra giống cây trồng
mới; hay những kỹ sư công nghệ có khả theo kịp tiến bộ khoa học
với khả năng về tư duy logic tuyệt vời; ... Để thành công với những
công việc này, bên cạnh niềm đam mê còn cần khả năng thiên bẩm
về tư duy logic. Và số người này không nhiều nếu bạn nhìn những
người xung quanh bạn.
Về những kỹ năng bổ trợ, đây là những người có khả năng sử
dụng nhiều loại hình trí thông minh của mình để phát triển sự
nghiệp. Thí dụ khả năng gây ảnh hưởng lên người khác, khả năng
thuyết phục, khả năng giao tiếp, kỹ năng thương lượng, kỹ năng
quản lý và lãnh đạo, ...
Một người bạn thành công với nghề nghiệp của mình với mức
lương 2000$/tháng ở độ tuổi 30 chia sẻ với tôi rằng, công việc của
bạn chỉ 20% là chuyên môn và 80% là kỹ năng bổ trợ.
Điều này nói lên điều gì liên quan đến việc chọn trường?
Trường học chất lượng có thể giúp bạn nếu bạn thuộc tốp người


nghiên cứu chuyên sâu về học thuật. Với nhóm người thứ hai,
trường mà họ chọn không phải là vấn đề, vấn đề là họ định hướng
bản thân như thế nào, những kỹ năng nào mà họ cần có để phát
triển sự nghiệp của mình.
Hiện nay, rất ít nhà tuyển dụng quan tâm đến việc bạn học
trường nào. Cái có họ cần ở một ứng viên là sự phù hợp giữa kỹ
năng và yêu cầu công việc, cộng với động lực làm việc ở ứng viên

là gì khi ứng tuyển vào công ty của họ. Hầu hết sinh viên mới ra
trường sẽ được đào tạo lại khi gia nhập một công ty, đặc biệt là các
công ty nước ngoài. Rất nhiều bạn của tôi chỉ học ở những trường
Đại học không mấy danh tiếng, nhưng lại rất thành công với những
công việc ở Thành phố Hồ Chí Minh.
Vậy nên, nếu học lực của bạn có khả năng không vào được
một trường tốt, bạn nên chọn cho mình một trường khác nằm trong
khả năng của mình. Kỹ năng và thái độ mới là thứ mà nhà tuyển
dụng quan tâm ở bạn nhiều nhất.
Vậy nếu bạn không đủ khả năng vào đại học?
Dưới đây là câu chuyện gần đây được rất nhiều tờ báo lớn chia
sẻ :
“Uống cà phê với người bạn cùng thời phổ thông. Bạn mình
bảo tao luôn theo dõi mỗi bước đi của mày, nhiều khi muốn gặp
mày làm vài chai nhưng tao hơi ngại và hơi tự ti.
Ngày xưa đi học mày học tệ hơn tao. Vây mà giờ tao với mày
cách xa nhau quá. Đời cũng bất công thật. Tao học đại học chính
quy ra giờ... Mày thì chả học hành gì, giờ mới đi học quản trị kinh
doanh tại chức mà lại thành đạt thế. Đúng là mỗi người có một cái
số.
Tôi nói với ông nhé:
- Thứ nhất: Đừng bao giờ cảm thấy tuyệt vọng hay hụt hẫng
trước sự hào hoa, xán lạn của người khác... Vì mỗi người, đều có


một giá trị, và giá trị đó không ai có thể sánh bằng, huống chi
chúng ta là bạn bè.
Thứ hai: Ông và rất nhiều người mắc một sai lầm rất lớn đó là
luôn nghĩ: "Người này, người kia chả học hành gì mà vẫn thành
công". Tôi chưa thấy trên đời này có một ai thành công dù là một

chút mà không học cả, trái lại họ còn học rất rất nhiều. Nếu ông
nói "họ chả có bằng cấp nào mà vẫn thành công thì tôi còn tạm
đồng ý" .
Để tôi nói cho ông nghe một sự thật. 8 năm qua số sách mà tôi
đọc gấp 100 lần những cuốn sách mà ông biết. Số tiền mà học phí
mà tôi trả nhiều gấp 100 lần số tiền mà ông trả để có được tấm
bằng Đại học. Và hơn hết những khó khăn, những áp lực tôi vượt
qua nhiều hơn 1.000 lần những gì mà ông đã trải qua. Ông có biết
một năm sau ngày ra trường nhiều lúc bạn bè gọi đi cà phê, hát
karaoke tôi luôn từ chối không. Không phải tôi không thích đâu,
mà là những khi đó tôi phải xoay sở, vật lộn với công việc để kiếm
từng đồng trang trải cuộc sống. Tôi đoán ông chưa trải qua cảm
giác ba tháng liền ăn mỳ tôm, dắt xe đi bộ 20 km trong đêm vì
không có tiền đổ xăng đúng không.
Tôi chia sẻ những điều này với ông để ông hiểu rằng cuộc đời
mỗi người do chính người đó quyết định. Cuộc sống của tôi ngày
hôm nay là kết quả của những gì tôi đã lựa chọn, suy nghĩ, hành
động trong suốt 8 năm qua. Và cuộc sống của ông 8 năm sau sẽ là
kết quả của những gì ông lựa chọn suy nghĩ, hành động bắt đầu từ
ngày hôm nay.
Cho dù tôi hay ông có là ai đi chăng nữa chúng ta mãi là
những người bạn. Tôi không thể giúp ông về tiền bạc những tôi có
thể giúp ông định hướng, tôi không cho ông sự cam kết nhưng tôi
sẽ cho ông niềm tin.
Vậy nhé. Tiền cà phê hôm nay ông trả nhé!”


Đây không phải là câu chuyện hư cấu, nó là thực tế mà rất
nhiều người đạt được. Tôi có một người em dưới một khóa, nhà
khó khăn nên không thể vào đại học được, nhưng giờ là chủ của

vườn nấm. Bạn có nền tảng gia đình làm nông cộng với ham muốn
thay đổi cuộc đời, nên giờ đang sở hữu một vườn nấm ở quê. Bạn
cũng vừa cất cho gia đình một căn nhà khang trang bằng những
đồng tiền tự bản thân kiếm được ở độ tuổi 28.
Một trong những vấn đề hiện tại của hệ thống giáo dục Việt
Nam là thừa thầy thiếu thợ. Ai ai cũng muốn có một tấm bằng Đại
học. Nhưng các bạn trẻ đâu biết rằng, có được tấm bằng Đại học là
một chuyện, kiếm ra tiền lại là một chuyện khác.
Và đây là công thức của hầu hết những người không có bằng
Đại học nhưng vẫn thành công : Học một nghề mà mình thấy phù
hợp với bản thân (đam mê nó lại càng tuyệt vời), làm thật tốt và
luôn trau dồi kiến thức với nghề mình học, học thêm kiến thức về
kinh doanh (học từ sách vở hoặc người đi trước), tích lũy một số
vốn và tính toán cho việc làm chủ. Dưới đây là một số câu chuyện
thực tế mà bạn có thể học hỏi.
Câu chuyện thứ nhất :
“Chàng trai làm thuê trở thành ông chủ kiếm hàng chục tỷ
đồng
Sinh ra từ làng và trưởng thành từ vùng quê nghèo khó,
anh Đào Công Trường – Phó chủ tich hội Liên hiệp Thanh niên xã
Tản Lĩnh. Chàng trai này trở thành ông chủ của công ty cổ phần
bánh sữa Ba Vì với doanh thu 10 tỷ đồng/năm.
Công Trường sinh ra và lớn lên trong gia đình bố là công
nhân, mẹ làm ruộng. Công việc Trường bắt đầu làm là chân bán
hàng cho nhà phân phối sữa tại khắp các tỉnh Hà Tây.


Sau 5 năm vừa học, vừa làm, Trường về quê hương lập
nghiệp, vay vốn với 50 triệu đồng. Anh đầu tư xây dựng xưởng sản
xuất bánh sữa lấy tên Trường Vũ.

Thời gian ban đầu, Trường gặp phải rất nhiều khó khăn. Anh
tâm sự: “Với bất kì một người nào khi lập nghiệp sẽ không tránh
khỏi những khó khăn, thất bại rồi mới thành công. Mình luôn biết
lấy thất bại của người khác làm bài học cho mình”. (Nguồn
News.zing.vn)
Câu chuyện thứ hai :
“Chàng trai tay trắng thành ông chủ kiếm 3 tỷ/năm.
Từng bỏ học giữa chừng vì nhà nghèo, không có bằng đại học
nhưng Nguyễn Bách Trường (sinh năm 1987) tại Hoài Đức (Hà
Nội) trở thành ông chủ của cơ sở sản xuất tăm giang Trường
Thịnh. Hiện nay, cơ sở của anh lớn nhất huyện với mức tiêu thụ
gần 40 tấn/năm.
Tốt nghiệp cấp 3, Bách Trường nhập ngũ. Xuất ngũ từ năm
2008, anh trở về quê và theo nghề làm tăm truyền thống của gia
đình.
Sau khi kết hôn, từ vài tạ tăm mẹ cho, vợ chồng Trường bán
được 5 triệu đồng để khởi nghiệp.
Hai năm đầu tiên, Trường sản xuất và kinh doanh tăm theo
cách bán trực tiếp tại các cửa hàng trong vùng. Trong thời gian 2
năm đầu lập nghiệp, Bách Trường gặp nhiều khó khăn chồng chất
khi không có vốn, cơ sở vật chất kém, thiết bị kỹ thuật chưa cao,
thiếu kinh nghiệm quản lý...
Từ một chàng trai mang tăm đi bán rong khắp các nẻo đường,
hiện tại Bách Trường trở thành ông chủ của một xưởng sản xuất
tăm giang có tiếng, đạt doanh thu 3 tỷ/năm. (Nguồn News.zing.vn)
Câu chuyện thứ ba :


“Trượt đại học trở thành chủ chuỗi cửa hàng có doanh thu 20
tỷ/năm

Có điều kiện hơn khi sống tại Thủ đô, Nguyễn Minh Hiền
(phường Trương Định, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội) tuy trẻ tuổi
nhưng đã là chủ của 3 cửa hàng thời trang, 2 nhà hàng Sushi tại
Hà Nội với doanh thu hàng năm xấp xỉ 20 tỷ đồng. Cô trở thành bà
chủ trẻ tuổi của 45 nhân viên.
Thích kinh doanh nên suốt 3 năm học THPT, cô trở thành
nhân viên bán mỹ phẩm tại cửa hàng của người bác. Trượt đại
học, Hiền không ôn thi tiếp mà quyết định thực hiện niềm đam mê
kinh doanh.
Hiền lập nghiệp với việc bán mỹ phẩm trên mạng. Dần tích lũy
vốn 100 triệu đồng, Hiền mở cửa hệ thống 3 hàng thời trang tổng
hợp. Sau đó, cô quyết định mở hệ thống nhà hàng sushi.
Để có được thành công này, cô gái đã xây dựng kế hoạch lâu
dài, trong đó Hiền chú trọng giá cả hợp lý và thái độ phục vụ
khách hàng chuyên nghiệp.” (Nguồn News.zing.vn)

Những tấm gương tỷ phú không bằng đại học ở cả nước ngoài
và Việt Nam có thể quá cao vời đối với các bạn trẻ. Nhưng những
câu chuyện có thật về một sự thành công ở mức độ nào đó có thể
sẽ tạo nhiều hơn cho bạn những động lực để không thất vọng với
việc không thể vào đại học và định hướng sớm cho tương lai.
Mấu chốt để thành công là bạn có động lực với việc mình làm.
Động lực có thể là niềm đam mê, cũng có thể là vì kinh tế gia đình,
hay vì để thể hiện bản thân mình. Dù là động cơ nào đi nữa, bạn
cũng phải có cho mình một cái. Động lực càng lớn, bạn càng có
nhiều cơ hội để thành công.
Chọn ngành học không chọn nghề


Bạn chọn học Marketing vì nó đang là xu thế. Ra trường bạn

kiếm được một công việc là Chuyên viên nghiên cứu thị trường.
Nhưng cái tính ít nói và ngại giao tiếp khiến bạn gặp khó khăn. Tất
nhiên là hiệu quả công việc bạn mang lại không được như người
khác. Làm càng lâu với công việc đó, bạn mới nhận ra rằng, một
khi bạn làm công việc gì đó quá lâu, bạn sẽ rất khó để làm một
công việc khác. Những kỹ năng và kinh nghiệm đòi hỏi ở công
việc khác bạn không có nhiều. Thế là bạn cứ gắn bó với công việc
hiện tại. Và vẫn cứ ì ạch với điểm yếu ngại giao tiếp. Bạn bắt đầu
bế tắc từ đó.
Nhưng thực tế, ngành Marketing vẫn có những công việc dành
cho những người ngại giao tiếp. Những công việc hậu trường
chẳng hạn. Nhưng ngay từ đầu bạn không biết. Đơn giản là bạn
chọn Marketing, ra trường kiếm được một công việc là tốt rồi. Và
sau đó cứ để cho cuộc đời đưa đẩy.
Tôi, tác giả cuốn Ebook này đã từng như vậy. Bạn bè tôi cũng
không khá gì hơn. Có một câu nói của một người bạn làm tôi nghĩ,
“Công việc đầu tiên của một người sau khi ra trường sẽ quyết định
tương lai người đó đi về đâu”. Khi bạn không biết chính xác công
việc mình mong muốn có được sau khi ra trường là gì, bạn sẽ bị
cuộc đời đưa đẩy. Và công việc đầu tiên sẽ đưa đẩy bạn vào một
tương lai bạn không đoán được nó như thế nào. Công việc có khiến
bạn thăng tiến hay không, có phù hợp với tính cách của bản thân
thân hay không, có làm mình có động lực làm việc hay không.
Vậy nên, để không bị cuộc đời đưa đẩy, bạn cần chọn nghề
chứ không phải chọn ngành. Bạn cần biết công việc bạn mong
muốn nó trông như thế nào, hướng phát triển ra sao, và có phù hợp
với bản thân hay không. Sẽ có cách cho bạn biết được những điều
đó.
Bố mẹ tác động

Thế giới quan của các bậc phụ huynh
Có bốn yếu tố quan trọng khiến các bậc phụ huynh làm hại con
mình. Thứ nhất : che chở cho con bằng các yếu tố ngoại sinh, thứ
hai : danh tiếng của gia đình đối với xã hội, thứ ba : áp đặt thế giới
quan của mình lên con cái; thứ tư : theo nghề nghiệp bố mẹ.
Yếu tố thứ nhất : che chở con bằng yếu tố ngoại sinh
Yếu tố ngoại sinh là gì? Trong cuốn sách Động lực 3.0 của
Tiến sĩ tâm lý học Daniel Pink, ông đã đưa ra ba động lực khiến
con người làm việc với năng suất cao nhất và có được niềm hạnh
phúc trong cuộc sống lớn nhất :
– Quyền tự trị (tính tự chủ) – là khao khát được định hướng
cho cuộc đời của chính mình.
– Sự hoàn thiện (làm chủ) – là thôi thúc được ngày càng trở
nên tốt hơn, giỏi hơn ở lĩnh vực nào đó có ý nghĩa đối với bản
thân.
– Mục đích – là mong mỏi được làm những gì để phục vụ cho
mục đích nào đó còn cao cả hơn chính bản thân chúng ta.
Đây là những động lực nội sinh, những động lực được thôi
thúc từ bên trong, khiến con người ta làm việc với niềm đam mê và
không mệt mõi. Ngược lại là động lực ngoại sinh, là tiền bạc, là sự
an toàn về tài chính, là một nơi để ở. Động lực ngoại sinh khi đạt
được rồi khiến con người ta không còn nhiều động lực để phấn đấu
thêm nữa.
Vậy bố mẹ làm hại con mình như thế nào? Muốn con mình
chọn nghề có việc làm lương cao giống tấm gương nào đó mà bố
mẹ biết. Muốn con mình chọn ngành kỹ thuật để có thể nhờ người
quen xin việc, nó đảm bảo sự an toàn, mặc dù con mình là con gái.
Muốn con mình học ở tỉnh lẻ vì Sài Gòn hay Hà Nội phức tạp lắm.
Vân vân và vân vân. Những mong muốn này không hề liên quan gì

đến động lực trong cuộc sống của các bạn trẻ cả. Có thể sau này


khi ra trường đi làm,
àm, các bạn
b trẻ được đối xử như
ư vvậy sẽ có được
một cuộc sống
ống an toàn,
to
nhưng sự nghiệp thì cứ
ứ đi theo một
m đường
ngang không chút gợn
g sóng. Những thế mạnh của
ủa bản thân, những
nh
niềm mơ ước
ớ rồi
ồi cũng
cũ bị triệt tiêu qua thời gian. Nó chính là một
m
phần lý do triệt tiêu
êu năng
nă suất lao động của đất nước.
ớc. Và
V một điều
đáng tiếc là, những
ững tình
t

huống như thế lại đang xảyy ra rrất nhiều.
Để hiểu hơn vềề nhu cầu của con người và điều
ều ggì khiến con
người thấy thỏa mãn,
ãn, bạn
b hãy xem qua vềề tháp nhu cầu
c của nhà
kinh tế họcc Mashlow. Đây là lý thuyết được hầu
ầ hết
ết các công ty vvà
các nhà lãnh đạo trên
ên thế
th giới áp dụng để quản
ản lý nhân ssự. Nó cũng
được áp dụng vào lĩĩnh vực phát triển cá nhân để tạoo đđộng lực phấn
đấu và xây dựng
ựng một
mộ cuộc sống hạnh phúc.

Tháp nhu cầu Mashlow
Hai nhu cầu bên
ên dưới
d
cùng là những nhu cầu
ầu bậc thấp,
th nó liên
quan đến nhà ở, xe cộ,
cộ được đảm bảo về tài
ài chính, được
đư chăm sóc

sức khỏe, ... Ba bậc
ậc nhu ccầu trên cùng là sự thỏa mãn
ãn nnội tại như :
được thể hiện
ệ năng
ăng lự
lực của bản thân, được làm công việc
vi mà mình
thích, đượcc tôn trọng, được giao lưu xã hội.
ộ Ba bậc
ậc nhu cầu
c trên
cùng mới là cái tạo
ạo động
độ lực phấn đấu trong dài hạn
ạn vvà vươn lên


cho mỗi người, cũng như phát huy được tối đa khả năng của bản
thân.
Một người bạn của tôi có một người em họ, bạn tên Hưng, bố
mẹ của Hưng hướng cho Hưng thi vào khối ngành tài chính. Lý do
là một người anh em bà con của Hưng đang làm cho một công ty
tài chính với lương cao ngất ngưỡng. Ra trường, Hưng được anh
họ đưa vào làm việc trong công ty, nhưng sau 5 năm, Hưng không
có được một sự thăng tiến nào trong công việc. Là công ty nước
ngoài nên rất khó để nâng đỡ người thân. Bạn ấy trở nên chán nản.
Trong khi đó, bạn ấy lại có niềm đam mê với nhiếp ảnh, và bạn
chụp ảnh rất có nghệ thuật. Việc mở một Studio chụp ảnh cưới có
thể sẽ mang lại niềm hạnh phúc lớn hơn cho bạn ấy rất nhiều.

Hưng có đề cập đến việc này với bố mẹ nhưng lần nào bố mẹ bạn
ấy cũng nhất mực phản đối. Lý do là, làm cho công ty nước ngoài,
công việc ngành tài chính được xã hội đánh giá cao, với tại sao
bằng cấp Đại học đàng hoàng lại đi làm thợ chụp ảnh cưới! Giờ thì
bạn vẫn lay lắt với công việc ngành tài chính, hằng ngày vẫn chịu
đựng những con số, nhưng vẫn ấp ủ mong muốn mở Studio chụp
ảnh cưới riêng cho mình khi đủ vốn.
Yếu tố thứ hai : danh tiếng của gia đình
Nếu bạn là người thích theo đuổi đam mê và sở thích của mình
nhưng không qua con đường Đại học, đây là yếu tố trở ngại nhất.
Phần lớn phụ huynh ở Việt Nam đều muốn con mình vào Đại học,
dù con muốn một nghề khác phù hợp với bản thân. Bên cạnh đó là
nhu cầu của bố mẹ muốn con chọn ngành nghề có địa vị, có tiền
để mang lại tiếng tăm cho gia đình mà tảng lờ đi việc con mình
thực sự thích hợp với công việc gì.
Không ít bạn trẻ phải đối mặt với tình huống như vậy. Và nếu
không đủ cứng rắn và thiếu lập luận vững chắc, đa phần các bạn trẻ
sẽ nghe theo lời bố mẹ. Và đó là nơi các bạn trẻ bắt đầu chuỗi ngày
chán nản và mất động lực.


Yếu tố thứ ba : áp đặt thế giới quan của mình lên con cái.
Nó có nghĩa là “Bố mẹ sống lâu rồi nên hiểu biết nhiều, bố mẹ
thấy con thi cái này cái kia mới phù hợp. Bố thấy cái ngành kia nó
lông bông lắm. Con nghe lời bố mẹ đi. Không là sau này hối hận
đấy!”. Đại loại là như vậy. Thế giới quan của các phụ huynh đến từ
đâu? Đa phần là từ con cái những người bạn bè, đồng nghiệp của
phụ huynh. Và phần nhiều là không thể hiện đúng thực tế đại
chúng.
Dù là rơi vào yếu tố nào đi nữa, việc phụ huynh can thiệp sâu

vào quyết định lựa chọn nghề nghiệp của con cũng đều là sai lầm.
Trừ khi, phụ huynh là người dẫn dắt con tìm ra thế mạnh của bản
thân, điều mà con thích và hướng con đến với ngành nghề phù hợp.
Không ai muốn làm một việc vì lý do đơn giản là người khác bảo
vậy cả. Nó phải chứa đựng động cơ đúng đắn ở đằng sau đó.
Yếu tố thứ tư : phụ huynh muốn con theo nghiệp của mình
để dễ nâng đỡ.
Các bậc phụ huynh ở nước ta vẫn luôn thương con theo cách
như vậy, lót sẵn đường cho con đi. Nếu bạn nghe về những người
thành công trên thế giới, họ sẽ luôn nói rằng : Hạnh phúc là một
hành trình chứ không phải là đích đến. Điều đó có nghĩa là gì?
Hạnh phúc đến từ hơi thở cuộc sống mỗi ngày, từ những công việc
mình làm, từ những người mình gặp, từ sự quan tâm chăm sóc lẫn
nhau của những người thân thiết. Và hạnh phúc đến trong từng
khoảnh khắc của cuộc sống.
Một công việc nhàm chán và không phù hợp không thể mang
lại cho bạn hạnh phúc. Bạn sẽ thỉnh thoảng có thấy đâu đó câu nói
“Mỗi người có 24 tiếng mỗi ngày, 8 tiếng để làm việc, 8 tiếng để
về nhà, và 8 tiếng để ngủ. Hãy chọn cho mình một công việc và
một người bạn đời khiến bạn hạnh phúc, vậy là bạn có được 24
tiếng hạnh phúc mỗi ngày”.


Trên đây là bốn yếu tố chính từ bố mẹ tác động đến con cái
mình trong quyết định lựa chọn nghề nghiệp. Nếu các bạn trẻ
không tìm hiểu đủ thông tin, lập trường không vững chắc, các bạn
sẽ đi theo con đường được sắp đặt sẵn. Nếu may mắn, ngành nghề
bạn chọn sẽ phù hợp với bản thân, nhưng phần đông thì không như
vậy. Và kết quả là việc học thiếu động lực, ra trường thất nghiệp
hoặc vật vờ với công việc không có thăng tiến gì sau khi ra trường.

Đáng sợ nhất vẫn là những phụ huynh có tư duy độc tài và bảo
thủ, khăng khăng bắt con em đi theo định hướng của bố mẹ và làm
mất đi động lực phấn đấu trong phần đời còn lại của con cái.
Chọn theo ngành theo xu thế
Đây là xu hướng chạy theo ngành “hot”. Hot có nghĩa là đâu
đó có nhiều thông tin cho biết ngành đó có lương cao và dễ xin
việc, là xu thế của thị trường lao động. Các bạn trẻ lựa chọn những
ngành như vậy không sai. Tuy nhiên, ví dụ ngành Truyền thông
Marketing một thời gian khá “hot”, ai ai cũng đổ xô vào, ngay cả
những bạn hướng nội, không nói nổi nữa câu khi giao tiếp với
người lạ, không thích đám đông cũng đổ xô vào thì không còn hợp
lý nữa. Vấn đề vẫn là ngành đúng xu thế nhưng vẫn phải phù hợp
với thế mạnh và đặc điểm của bản thân.
Nhiều người học những ngành không “hot” nhưng ra trường
vẫn thành công với công việc của họ mặc dù thị trường lao động
đang thừa lao động ngành đó. Những người này học đúng thế
mạnh của bản thân, có đam mê với việc học, đầu tư đủ cho kiến
thức và kỹ năng. Cho nên, những người học ngành không “hot”
nhưng đúng thế mạnh của bản thân dễ dàng để dẫn đầu trong thị
trường lao động. Và một công việc tốt thỏa mãn đam mê là không
khó cho họ.
Ngành dễ xin việc / lương cao
Đây là mối quan tâm chủ yếu của cả các bạn trẻ và các bậc phụ
huynh khi chọn ngành nghề. Nhưng hãy cẩn thận! Ngành nào có