Giải pháp nâng cao kết quả thu bảo hiểm xã hội khối doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn thành phố bắc ninh, tỉnh bắc ninh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ðÀO TẠO

BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM
----------------------------

LÊ THUÝ PHƯƠNG

GIẢI PHÁP NÂNG CAO KẾT QUẢ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI
KHỐI DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH
TRÊN ðỊA BÀN THÀNH PHỐ BẮC NINH, TỈNH BẮC NINH

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ
MÃ SỐ

: 60.34.04.10

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
GS.TS. NGUYỄN VĂN SONG

HÀ NỘI - 2015


LỜI CAM ðOAN
Tôi xin cam đoan đây là đề tài nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu
được sử dụng trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng. Các kết
quả nghiên cứu trong luận văn được tập hợp tại cơ quan Bảo hiểm xã hội
thành phố Bắc Ninh chưa từng được ai nghiên cứu và công bố trong bất cứ
công trình khoa học nào.
Người cam đoan

Lê Thuý Phương

Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế

Page i


LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình thực hiện đề tài: “Giải pháp nâng cao kết quả thu bảo
hiểm xã hội khối doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn thành phố Bắc
Ninh” tôi đã nhận được sự quan tâm giúp đỡ của các thầy cô giáo Bộ
môn Kinh tế Tài nguyên và Môi trường, Khoa Kinh tế và Phát triển nông
thôn - Học viện Nông nghiệp Việt Nam; Ban Giám đốc bảo hiểm xã hội
tỉnh và thành phố Bắc Ninh, các đồng nghiệp trong cơ quan và các doanh
nghiệp; sự ủng hộ, động viên của gia đình và bè bạn.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến GS.TS Nguyễn Văn Song, người
đã tận tình chỉ bảo, hướng dẫn tôi thực hiện và hoàn thành luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám đốc Bảo hiểm xã hội tỉnh và
thành phố Bắc Ninh, các đồng nghiệp trong cơ quan và các doanh nghiệp
đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình điều tra, thu thập số liệu để
hoàn thành đề tài nghiên cứu.
Tôi xin cảm ơn gia đình và bạn bè đã giúp đỡ, động viên tôi trong suốt
quá trình học tập và thực hiện luận văn tốt nghiệp.
Luận văn là kết quả của quá trình nghiên cứu công phu, sự làm việc
khoa học và nghiêm túc của bản thân, song do khả năng và trình độ có
hạn nên không thể tránh khỏi những khiếm khuyết nhất định.
Tôi mong nhận được sự quan tâm, đóng góp ý kiến của các thầy
cô giáo và những độc giả quan tâm đến đề tài này.
Xin trân trọng cảm ơn!

Tác giả

Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế

Page ii


Lê Thuý Phương

Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế

Page ii


MỤC LỤC
Lời cam đoan

i Lời

cảm ơn

ii Mục lục

iii Danh mục các chữ viết tắt

vi

Danh mục bảng

vii Danh

mục hình, sơ đồ, biểu đồ

ix Phần 1

MỞ ðẦU

1

1.1

Tính cấp thiết của đề tài.

1

1.2

Mục têu nghiên cứu

2

1.2.1 Mục têu chung

2

1.2.2 Mục têu cụ thể

2

1.3

ðối tượng và phạm vi nghiên cứu

2

1.3.1 ðối tượng nghiên cứu

2

1.3.2 Phạm vi nghiên cứu

3

Phần 2 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ THU BHXH KHỐI DOANH
NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH.
2.1

4

Cơ sở lý luận của thu bảo hiểm xã hội khối doanh nghiệp ngoài
quốc doanh

4

2.1.1 Những vấn đề cơ bản về BHXH
2.1.2 Công tác thu BHXH
2.1.3 Khái niệm, đặc điểm và vai trò của DNNQD
2.1.4 Các nhân tố ảnh hưởng đến kết quả thu BHXH
2.2

Cơ sở thực tễn về BHXH và công tác thu BHXH

4
10
22
24
28

2.2.1 Bảo hiểm xã hội của các nước trên thế giới

28

2.2.2 Kinh nghiệm ở một số địa phương trong nước

39

Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế

Page 3


2.2.3 Kinh nghiệm của các địa phương trong tỉnh Bắc Ninh
2.3

47

Một số bài học rút ra cho tác giả và địa phương về thu BHXH
khối doanh nghiệp ngoài quốc doanh

49

Phần 3 ðẶC ðIỂM ðỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
3.1

51

ðặc điểm của địa bàn nghiên cứu.

51

3.1.1 Vị trí địa lý, ðiều kiện tự nhiên:

51

3.1.2 ðiều kiện kinh tế - Xã hội.

51

3.2

ðặc điểm cơ bản của Bảo hiểm xã hội thành phố Bắc Ninh

57

3.2.1 Quá trình hình thành và phát triển

57

3.2.2 Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý Bảo hiểm xã hội thành phố Bắc Ninh.
58

3.3

Phương pháp nghiên cứu.

60

3.3.1 Khung phân tích

60

3.3.2 Nguồn số liệu

61

3.3.3 Phương pháp phân tch số liệu

62

3.3.4 Hệ Thống chỉ tiêu phân tích

62

Phần 4 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
4.1

65

Thực trạng kết quả thu BHXH khối DNNQD tại Bảo hiểm xã hội thành
phố Bắc Ninh

65

4.1.1 Tổ chức bộ máy quản lý thu của Bảo hiểm xã hội thành phố Bắc Ninh
65
4.1.2 Tình hình thực hiện kế hoạch thu Bảo hiểm xã hội

66

4.1.3 Kết quả thu BHXH khối DNNQD trên địa bàn thành phố Bắc Ninh
4.1.4 Công tác kiểm tra, giám sát
4.2

Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả thu BHXH khối DNNQD

68
78
81

4.2.1 Nhận thức, ý thức, tâm lý, thói quen của người lao động và người
sử dụng lao động.
4.2.2 Tốc độ tăng kinh tế và thu nhập bình quân đầu người
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế

82
84
Page 4


4.2.3 Qui mô doanh nghiệp

Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế

85

Page 5


4.2.4 Quy trình thu nộp và thủ tục tham gia BHXH

86

4.2.5 Thái độ, ý thức của cán bộ bảo hiểm xã hội

87

4.2.6 Công tác thanh tra, kiểm tra của các cấp chính quyền
4.3

88

Một số giải pháp nhằm nâng cao kết quả thu BHXH khối
DNNQD trên địa bàn thành phố Bắc Ninh.

90

4.3.1 ðịnh hướng tăng cường, nâng cao kết quả thu bảo hiểm xã hội
trên địa bàn thành phố Bắc Ninh

90

4.3.2 Mục tiêu nâng cao kết quả thu bảo hiểm xã hội khối doanh
nghiệp ngoài quốc doanh đến năm 2020.

91

4.3.3 Một số giải pháp cơ bản nhằm nâng cao kết quả thu bảo hiểm
xã hội khối doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn thành
phố
Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh.
Phần 5 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

92
101

5.1

Kết Luận

101

5.2

Kiến nghị

103

5.2.1 Kiến nghị với Bảo hiểm xã hội Việt Nam.

103

5.2.2 Kiến nghị đối với Bảo hiểm xã hội tỉnh Bắc Ninh

104

5.2.3 Kiến nghị đối với Ủy ban nhân dân thành phố Bắc Ninh
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Phụ lục

Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế

105
106
108

Page 5


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
BHXH

Bảo hiểm xã hội

BHYT

Bảo hiểm y tế

DNNQD Doanh nghiệp ngoài quốc doanh
DN

Doanh nghiệp

UBND

Ủy ban nhân dân

Qð

Quyết định

Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế

Page 6


DANH MỤC BẢNG
STT

Tên bảng

Trang

3.1

Tình hình đất đai thành phố Bắc Ninh giai đoạn 2011 – 2013

4.1

Tình hình thực hiện kế hoạch thu BHXH giai đoạn 2010-2013

4.2

Tổng hợp tình hình tham gia BHXH giai đoạn 2010 -2013

4.3

Tổng hợp tình hình lao động tham gia BHXH giai đoạn 2010 – 2013

4.4

Bảng tổng hợp kết quả thu BHXH khối DNNQD giai đoạn
2011 - 2013

52
67
69

73

4.5

Bảng tổng hợp nợ BHXH giai đoạn 2010 – 2013

4.6

Danh sách các DNNQD nợ BHXH trên 12 tháng

75

4.7

Số DNNQD trốn đóng BHXH giai đoạn 2011 – 2013

76

4.8

Số lao động trong DNNQD trốn đóng BHXH giai đoạn 2011 –
2013

4.9

71

74

77

Kết quả kiểm tra các DNNQD giai đoạn 2011-2013

78

4.10. Kết quả kiểm tra liên ngành tại các DNNQD giai đoạn 20112013
4.11

Kết quả kiểm tra việc chấp hành pháp luật BHXH ở một số
DNNQD năm 2013.

4.12

83

Bảng tổng hợp mức độ hiểu biết của chủ sử dụng lao động về
pháp luật BHXH đối với các DN điều tra

4.14

80

Bảng tổng hợp trình độ chuyên môn của chủ Doanh nghiệp với
các DN điều tra.

4.13

79

83

Bảng tổng hợp thu nhập bình quân của người lao động tại các
DN điều tra.

4.15

Tổng hợp điều tra số lao động tại các DNNQD

4.16

Số lượng và tỉ lệ chủ doanh nghiệp trả lời đánh giá về

Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế

84
85
86
Page vii


4.17

Ý kiến đánh giá của chủ doanh nghiệp về thái độ phục vụ, thời
gian giải quyết và chất lượng BHXH

4.18
4.19

87

Tổng hợp tình hình thanh tra, kiểm tra công tác thực hiện Luật
BHXH tại các DNNQD

89

Dự báo số lượng DNNQD giai đoạn 2013 - 2020

91

Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế

Page 8

DANH MỤC HÌNH, SƠ ðỒ, BIỂU ðỒ
STT

Tên hình, sơ đồ, biểu đồ

Trang

Hình 2.1. Công nhân công ty may Văn Phú (Nho Quan) làm hàng xuất khẩu
41
Sơ đồ 2.1. Quy trình công tác thu BHXH:

16

Sơ đồ 3.1. Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý Bảo hiểm xã hội thành phố
Bắc Ninh.

58

Sơ đồ 3.2. Khung phân tích

60

Biểu đồ 4.1 Tốc độ tăng số thu BHXH khối DNNQD giai đoạn 2010-2013

67

Biểu đồ 4.2. ðơn vị tham gia BHXH khối DNNQD

70

Biểu đồ 4.3. Lao động tham gia BHXH khối DNNQD

72

Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế

Page 9


Phần 1
MỞ ðẦU
1.1. Tính cấp thiết của đề tài.
Hiện nay ở hầu hết các quốc gia trên thế giới, dù ở chế độ xã hội
nào, dù nền kinh tế phát triển hay đang hoặc kém phát triển cũng đều
thực hiện chính sách Bảo hiểm xã hội (BHXH) và Bảo hiểm y tế (BHYT).
Ở nước ta chính sách BHXH được ðảng, Nhà nước quan tâm ban hành
ngay sau khi Cách mạng Tháng Tám thành công và thường xuyên bổ sung,
điều chỉnh cho phù hợp yêu cầu thực tiễn đất nước, đảm bảo cuộc sống
cho cán bộ, công chức, viên chức, người lao động.
Cùng với sự phát triển kinh tế của đất nước, với công cuộc đổi mới của
ðảng hiện nay khối DNNQD ngày càng lớn mạnh, tỷ lệ thu BHXH, BHYT trong
khối ngày càng chiếm tỷ lệ cao trong cơ cấu quỹ BHXH. Thành phố Bắc
Ninh nói riêng và tỉnh Bắc Ninh nói chung là tỉnh có nhiều khu, cụm công
nghiệp nên số lượng DNNQD lớn. Trong những năm qua BHXH thành phố Bắc
Ninh triển khai mở rộng đối tượng đã có nhiều doanh nghiệp đóng BHXH cho
người lao động góp phần vào thành tích của BHXH thành phố nói riêng và
toàn ngành BHXH nói chung. Tuy nhiên trong tổng kết sơ bộ năm năm qua
quá trình thực hiện chính sách BHXH đối với khu vực DNNQD ở thành phố
Bắc Ninh còn nhiều hạn chế, thiếu sót, đang đặt ra vấn đề quan tâm cần giải
quyết đó là việc phát triển đối tượng tham gia BHXH bắt buộc khu vực

ngoài quốc doanh còn yếu. Tuy đây là khu vực có nhiều lao động, nhưng tỷ
lệ tham gia BHXH còn quá thấp, chưa tương xứng với tềm năng của thành
phố. Công tác tuyên truyền, thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm pháp
luật BHXH đối với chủ doanh nghiệp cố tnh không đóng, đóng không
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế

Page 1


đúng, không kịp thời, không đầy đủ BHXH cho người lao động và vấn đề giải
quyết

Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế

Page 2


nợ tồn đọng BHXH đang là một trong những bức xúc hiện nay. Việc thực
hiện cải cách thủ tục hành chính, đổi mới phong cách phục vụ của đội ngũ
cán bộ trực tiếp làm công tác thu BHXH và ứng dụng công nghệ thông tin
vào quản lý thu BHXH bắt buộc còn chậm đổi mới (BHXH Thành phố Bắc
Ninh,
2013). Những vấn đề trên, nếu không được quan tâm khắc phục sẽ tác
động xấu đến toàn bộ hoạt động BHXH trên địa bàn thành phố Bắc Ninh.
Từ những lý do trên, tôi chọn đề tài: "Giải pháp nâng cao kết quả thu
Bảo hiểm xã hội khối Doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn thành
phố Bắc Ninh - tỉnh Bắc Ninh" làm đề tài nghiên cứu nhằm góp phần giải
quyết những vấn đề còn hạn chế đã nêu trên.
1.2. Mục tiêu nghiên cứu
1.2.1. Mục tiêu chung

Trên cơ sở phân tích, đánh giá kết quả thu BHXH khối DNNQD giai đoạn
2010-2014 ở địa bàn thành phố Bắc Ninh, từ đó đề xuất những giải pháp chủ
yếu nhằm nâng cao kết quả thu BHXH khối DNNQD trên địa bàn, đảm bảo
phát triển sự nghiệp BHXH một cách bền vững.
1.2.2. Mục tiêu cụ thể
- Hệ thống hóa những vấn đề lý luận về kết quả thu BHXH và kết quả
thu BHXH khối doanh nghiệp ngoài quốc doanh.
- ðánh giá thực trạng và các nguyên nhân ảnh hưởng đến kết quả
thu
BHXH khối DNNQD trên địa bàn thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh.
- ðề xuất giải pháp nâng cao kết quả thu BHXH khối DNNQD trên địa
bàn thành phố Bắc Ninh giai đoạn 2010-2015 và đến 2020.
1.3. ðối tượng và phạm vi nghiên cứu
1.3.1. ðối tượng nghiên
cứu
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế

Page 3


Nghiên cứu đối tượng tham gia BHXH khối DNNQD trên địa bàn
thành phố Bắc Ninh.

Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế

Page 4


1.3.2. Phạm vi nghiên cứu
1.3.2.1. Phạm vi về nội dung nghiên cứu

Chỉ nghiên cứu về kết quả thu BHXH khối DNNQD trên địa bàn thành
phố Bắc Ninh giai đoạn 2011-2014, không đề cập đến thu BHXH khối
HCSN, khối ngoài công lập, DNNN, DN có vốn ðTNN, BHXH tự nguyện, thu
BHYT và đối tượng thuộc lực lượng vũ trang
1.3.2.2. Phạm vi về không gian
Luận văn tập trung nghiên cứu tại cơ quan BHXH thành phố Bắc Ninh,
các DNNQD tham gia BHXH trên địa bàn thành phố và các huyện, thị xã lân
cận như Quế Võ, Yên Phong, Từ Sơn.
1.3.2.3 Phạm vi về thời gian
Các tài liệu và số liệu nghiên cứu được thu thập từ các nguồn trong giai
đoạn từ 2010-2014, tập trung vào giai đoạn 2011-2014.

Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế

Page 5


Phần 2
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ THU BHXH KHỐI DOANH
NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH.
2.1. Cơ sở lý luận của thu bảo hiểm xã hội khối doanh nghiệp ngoài quốc
doanh
2.1.1. Những vấn đề cơ bản về BHXH
2.1.1.1. Khái niệm và bản chất của BHXH
*Khái niệm BHXH
BHXH là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập
của người lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản,
tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp, hết tuổi lao động hoặc
chết, trên cơ sở đóng vào quỹ bảo hiểm xã hội (Nguyễn Văn ðịnh, 2005).
* Bản chất của BHXH

BHXH là sự đảm bảo thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập đối với
người lao động khi họ gặp phải những biến cố làm giảm hoặc mất khả
năng lao động, mất việc làm trên cơ sở hình thành và sử dụng một quỹ tền
tệ tập trung nhằm đảm bảo đời sống cho người lao động và gia đình họ,
góp phần đảm bảo an toàn xã hội (Nguyễn Văn ðịnh, 2005).
Với cách hiểu như trên, Bản chất của BHXH được thể hiện ở những nội
dung chủ yếu sau đây:
+ BHXH là nhu cầu khách quan, đa dạng và phức tạp của xã hội nhất là
trong xã hội mà sản xuất hàng hoá hoạt động theo cơ chế thị trường, mối
quan hệ lao động phát triển đến một mức nào đó. Kinh tế càng phát triển thì
BHXH càng đa dạng và hoàn thiện. Vì thế có thể nói kinh tế là nền tảng của
BHXH hay BHXH không vượt quá trạng thái kinh tế của mỗi nước.
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế

Page 6


+ Mối quan hệ giữa các bên trong BHXH phát sinh trên cơ sở quan hệ

Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế

Page 7


lao động diễn ra giữa 3 bên: Bên tham gia BHXH, bên BHXH và bên được
BHXH. Bên tham gia BHXH có thể chì là người lao động hoặc cả người lao
động và người sử dụng lao động. Bên BHXH thông thường là cơ quan chuyên
trách do Nhà nước lập ra và bảo trợ. Bên được BHXH là người lao động và
gia đình họ khi đủ các điều kiện ràng buộc cần thiết.
+ Những biến cố làm giảm hoặc mất khả năng lao động, mất việc làm

trong BHXH có thể là những rủi ro ngẫu nhiên trái với ý muốn chủ quan
của con người như: Ốm đau, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hoặc cũng có
thể là những trường hợp xẩy ra không hoàn toàn ngẫu nhiên như: tuổi già,
thai sản. ðồng thời những biến cố đó có thể diễn ra cả trong và ngoài quá
trình lao động.
+ Phần thu nhập của người lao động bị giảm hoặc mất đi khi gặp phải
những biến cố, rủi ro sẽ được bù đắp hoặc thay thế từ một nguồn quỹ tền
tệ tập trung được tồn tch lại. Nguồn quỹ này do các bên tham gia BHXH
đóng góp là chủ yếu, ngoài ra còn được sự hỗ trợ từ phía Nhà nước.
Mục tiêu của BHXH là nhằm thoả mãn những nhu cầu thiết yếu của
người lao động trong trường hợp bị giảm hoặc mất thu nhập, mất việc
làm. Mục têu này đã được tổ chức lao động quốc tế (ILO) cụ thể hoá như
sau:
+ ðền bù cho người lao động những khoản thu nhập bị mất để đảm
bảo nhu cầu sinh sống thiết yếu của họ;
+ Chăm sóc sức khoẻ và chống bệnh tật;
+ Xây dựng điều kiện sống đáp ứng các nhu cầu của dân cư và các nhu cầu
đặc biệt của người già, người tàn tật và trẻ em.

Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế

Page 8


Với những mục têu trên, BHXH đã trở thành một trong những
quyền con người và được ðại hội đồng Liên hợp quốc thừa nhận và ghi vào
Tuyên ngôn Nhân quyền ngày 10/12/1948 rằng : “Tất cả mọi người với tư
cách là

Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế

Page 9


thành viên của xã hội có quyền hưởng BHXH, quyền đó được đặt trên cơ sở
thoả mãn các quyền về kinh tế, xã hội và văn hoá, nhu cầu cho nhân cách
và sự tự do phát triển con người”.
BHXH mang cả bản chất kinh tế và cả bản chất xã hội. Về mặt kinh tế,
nhờ sự tổ chức phân phối lại thu nhập, đời sống của người lao động và
gia đình họ luôn được bảo đảm trước những bất trắc, rủi ro xã hội. Về mặt xã
hội, do có sự chia sẻ rủi ro của BHXH, người lao động chỉ phải đóng góp
một khoản nhỏ trong thu nhập của mình cho quỹ BHXH, nhưng xã hội sẽ có
một lượng vật chất đủ lớn trang trải những rủi ro xảy ra. Ở đây, BHXH đã
thực hiện nguyên tắc “lấy của số đông bù cho số ít”.
2.1.1.2. Vai trò của BHXH
Hoạt động BHXH là hoạt động sự nghiệp của toàn xã hội, phục vụ mọi
thành viên trong xã hội, lợi nhuận không phải là mục têu của hoạt
động BHXH. Do đó, chính sách BHXH có vai trò quan trọng trong đời sống
kinh tế
- xã hội của một quốc gia và được thể hiện ở các mặt sau
đây:
- Thứ nhất, thực hiện chính sách BHXH nhằm ổn định cuộc sống người
lao động, trợ giúp người lao động khi gặp rủi ro: Ốm đau, tai nạn lao động bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp, sớm trở lại trạng thái sức khỏe ban đầu
cũng như sớm có việc làm.
- Thứ hai, thực hiện tốt chính sách BHXH, nhất là chế độ hưu trí, góp
phần ổn định cuộc sống của người lao động khi hết tuổi lao động hoặc không
còn khả năng lao động.
- Thứ ba, thực hiện chính sách BHXH, góp phần ổn định và nâng cao
chất lượng lao động, bảo đảm sự bình đẳng về vị thế xã hội của người

Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế

Page
10


lao động trong các thành phần kinh tế khác nhau, thúc đẩy sản xuất phát
triển.
- Thứ tư, BHXH là một công cụ đắc lực của Nhà nước, góp phần vào
việc phân phối lại thu nhập quốc dân một cách công bằng, hợp lý giữa
các

Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế

Page
11


tầng lớp dân cư, đồng thời giảm chi cho ngân sách nhà nước, bảo đảm an
sinh xã hội bền vững (Nguyễn Văn ðịnh, 2005).
2.1.1.3. Nội dung cơ bản của BHXH:
Chúng ta đều biết, BHXH là một hệ thống đảm bảo khoản thu nhập
giảm hoặc bị mất đi do người lao động bị giảm hoặc mất khả năng lao động,
mất việc làm vì các nguyên nhân như: ốm đau, tai nạn, già yếu. Chính vì vậy
đối tượng của BHXH chính là thu nhập của người lao động bị biến động giảm
hoặc mất đi do bị giảm hoặc mất khả năng lao động, mất việc làm của những
người lao động tham gia BHXH
+ ðối tượng tham gia: ðối tượng tham gia BHXH là người lao động và
người sử dụng lao động. Tuy vậy tuỳ điều kiện phát triển kinh tế xã hội của
mỗi người, đối tượng này có thể là tất cả hoặc một bộ phận những người lao

động.
+ Loại hình: BHXH được phân thành BHXH bắt buộc và BHXH tự
nguyện. BHXH bắt buộc là loại hình BHXH mà người lao động và người sử
dụng lao động phải tham gia theo Luật BHXH. BHXH tự nguyện là loại hình
BHXH mà người lao động tự nguyện tham gia, được lựa chọn mức đóng và
phương thức đóng phù hợp với thu nhập của mình để hưởng BHXH.
+ Hệ thống chế độ BHXH:
Theo công ước quốc tế 102 của tổ chức lao động thế giới ILO được ký
kết tại Genever 1952, hệ thống các chế độ BHXH được khuyến nghị để các
nước thực hiện theo

chế độ trợ cấp ốm đau; chăm sóc y tế; trợ cấp

thất nghiệp; tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp; trợ cấp thai sản; trợ cấp gia
đình; trợ cấp tuổi già, hưu trí; trợ cấp mất người nuôi dưỡng (tử tuất); trợ
cấp tàn
phế.
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế

Page
12


Việc triển khai hệ thống các chế độ BHXH ở các nước hiện nay là có
sự khác nhau nhất định tuỳ thuộc vào điều kiện kinh tế chính trị xã hội
của mỗi nước hiện nay chỉ có một số ít các nước phát triển mới thực hiện
được

Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế

Page
13