Nghiên cứu đa dạng thành phần loài thân mềm hai mảnh vỏ thuộc phân lớp Pteriomorphia trong hệ sinh thái rừng ngập mặn tại khu vực huyện Tiên Yên, tỉnh Quảng Ninh

TR

NG

B ăTĨIăNGUYÊNăVĨăMỌIăTR NG
I H C TÀI NGUYÊN VÀ MỌI TR
NG HÀ N I

LU N V N TH C S
NGHIÊN C U A D NG THÀNH PH N LOÀI THÂN M M
HAI M NH V

THU C PHÂN L P PTERIOMORPHIA

TRONG H SINH THÁI R NG NG P M N T I KHU V C
HUY N TIÊN YÊN, T NH QU NG NINH
CHUYÊN NGÀNH: KHOA H C MỌI TR

BỐI

CS N

HÀ N I, N M 2019

NG


TR

NG

B ăTĨIăNGUYÊNăVĨăMỌIăTR NG
I H C TÀI NGUYÊN VÀ MỌI TR
NG HÀ N I

LU N V N TH C S
NGHIÊN C U A D NG THÀNH PH N LOÀI THÂN M M
HAI M NH V

THU C PHÂN L P PTERIOMORPHIA

TRONG H SINH THÁI R NG NG P M N T I KHU V C
HUY N TIÊN YÊN, T NH QU NG NINH

BỐI

CS N

CHUYÊN NGÀNH: KHOA H C MỌI TR
MÃ S : 8440301
NG

IH

NG D N KHOA H C:

PGS.TS. HOÀNG NG C KH C

HÀ N I, N M 2019

NG

TR

CỌNGăTRỊNHă
CăHOĨNăTHĨNHăT Iă
NG
I H C TÀI NGUYÊN VÀ MỌI TR
NG HÀ N I
Cánăb ăh

ngăd năchính: PGS.TS.ăHoƠngăNg căKh c

Cánăb ăch măph năbi nă1: PGS.TS.ă

ăV năNh

ng

Cánăb ăch măph năbi nă2: PGS.TS.ăPh mă ìnhăS c

Lu năv năth căs ăđ
H Iă
TR

NGă

căb oăv ăt i:

NGăCH MăLU NăV NăTH CăS

IăH CăTĨIăNGUYÊNăVĨăMỌIăTR
NgƠyăă...ăăthángăă...ăăn mă2019

NGăHĨăN I


L I CAM OAN
TôiăxinăcamăđoanăđơyălƠăcôngătrìnhănghiênăc uăc aăriêngătôi,ăth căhi nătrênă
đ aăbƠnăhuy năTiênăYên,ăt nhăQu ngăNinhăd
Ng căKh c.ăCácăcácăk tăqu ănghiênăc uăđ

iăs ăh

ngăd năc aăPGSăTS.ăHoƠngă

cătrìnhăbƠyătrongălu năv n lƠătrungăth c,ă

kháchăquanăvƠăch aăt ngăđ ăb oăv ă ăb tăk ăh iăđ ngănƠo.
Hà N i, ngày tháng n m 2019

Bùi

cS n


L IC M N
Tôiă xină chơnă thƠnhă c mă nă Bană Giámă hi uă Tr
Môiătr

ng,ăKhoaăMôiătr

HoƠngăNg căKh căng

ngă

iă h că TƠiă nguyênă vƠă

ng,ăcácăth yăcôăgiáoăvƠăđ căbi tălƠăPhóăgiáoăs ăTi năs ă

iătr căti păh

ngăd năkhoaăh căđƣăt nătìnhăgiúpăđ ,ătruy nă

đ tănh ngăki năth c,ăkinhănghi măquỦăbáuăchoătôiătrongăth iăgianăh căt păc ngănh ă
quáătrìnhăhoƠnăthƠnhălu năv n.
Tôiăc ngăxinăt ălòngăbi tă năU ăbanănhơnădân huy năTiênăYên,ăt nhăQu ngă
Ninh,ăcùngătoƠnăth ăđ ngănghi păb năbèăđƣăgiúpăđ ăđ ngăviênătôiăhoƠnăthƠnhăkhoáă
h c.
Doăh năch ăv ăth iăgian, m cădùăđƣăc ăg ngăh tăs c,ănh ngălu năv năkhôngă
th ă tránhă kh iă nh ngă thi u sótă nh tă đ nh.ă Tôiă r tă mongă nh nă đ

că nh ngă Ủă ki nă

đóngăgópăxơyăd ngăt ăcácăquỦăth yăcô.
Lu nă v nă đ
Tr

ngă

că hoƠnă thƠnhă theoă ch

iăh căTƠiănguyênăvƠăMôiătr

ngă trìnhă đƠoă t oă Caoă h că khoáă 3ă t iă

ng HƠăN i.

TôiăxinăchơnăthƠnhăc mă n.
Hà n i, ngày tháng n m 2019.

Bùi

cS n


M CL C

DANH M C CÁC T

VI T T T

DANH M C B NG
DANH M C HÌNH
M

U ...................................................................................................................1

1.

t v năđ ............................................................................................................. 1

2.M c tiêu nghiên c u.............................................................................................. 2
3. N i dung nghiên c u ............................................................................................ 2
CH

NGă1:ăT NG QUAN TÀI LI U ...................................................................3

1.1. Khái quát v phân l p Pteriomorphia (phân l p trai cánh) ............................... 3
1.1.1. V trí phân lo iăvƠăđ căđi m hình thái chung ................................................. 3
1.1.2.ă

căđi m sinh h c và sinh thái h c................................................................ 3

1.1.3. Phân lo i ......................................................................................................... 4
1.2. Khái quát v đi u ki n t nhiên, xã h i

khu v c nghiên c u ........................ 8

1.2.1.ă i u ki n t nhiên .......................................................................................... 8
1.2.3.ă i u ki n kinh t - xã h i ............................................................................. 18
1.3. Khái quát tình hình nghiên c u v đaăd ng thành ph n loài thu c phân l p
Pteriomorphia ......................................................................................................... 20
1.3.1. Trên th gi i ................................................................................................. 20
1.3.2. T i Vi t Nam ................................................................................................ 22
CH

NGă2:ă

2.1.ă

iăt

2.2.ăPh

IT

NG, PH MăVIăVĨăPH

NGăPHÁPăNGHIÊNăC U ...25

ng và ph m vi nghiên c u ................................................................... 25
ngăphápănghiênăc u................................................................................. 25

2.2.1.ăPh

ngăphápăthuăth p s li u ....................................................................... 25

2.2.2.ăPh

ngăphápănghiênăc uătƠiăli u.................................................................. 25

2.2.3.ăPh

ngăphápăthuăm uăngoƠiăth căđ a........................................................... 26

2.2.4.ăPh

ngăphápăx lý m u ............................................................................... 28

2.2.5.ăPh

ngăphápăphơnătíchăm u ......................................................................... 28

2.2.6ăPh

ngăphápăx lý s li u ............................................................................. 29


CH

NGă3:ăK T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N ............................... 31

3.1. Danh l c các loài thu c phân l p Pteriomorphia trong KVNC. ..................... 31
3.2. C u trúc thành ph n loài phân l p Pteriomorphia trong KVNC..................... 32
3.3. M i quan h c a khu h phân l p Pteriomorphia trong khu v c nghiên c u v i
các khu v c lân c n ................................................................................................ 40
3.4.ăKhóaăđ nh danh phân l p Pteriomorphia trong khu v c nghiên c u .............. 42
3.4.1. M t s nguyên t c chung trong xây d ngăkhóaăđ nh danh .......................... 42
3.4.2.ăKhóaăđ nh danh các h thu c phân l p Pteriomorphia trong khu v c nghiên
c u .......................................................................................................................... 43
3.4.3. Mô t các loài thu c phân l p Pteriomorphia trong khu v c nghiên c u .... 46
3.5.ă aăd ng loƠiăvƠăđ căđi m phân b c a phân l p Pteriomorphia..................... 71
3.5.1.ă aăd ngăloƠiăvƠăđ căđi m phân b c a các loài theo thành ph năc ăgi i c a
n năđáy ................................................................................................................... 71
3.5.3.ă aăd ngăloƠiăvƠăđ căđi m phân b c aăcácăloƠiătheoăđ m n c aăn

c ....... 76

3.6. V năđ s d ngăvƠăđ nhăh ng qu nălỦăđaăd ng sinh h c phân l p

Pteriomorphia khu v c nghiên c u ..................................................................... 78
3.6.1. Vai trò c a loài thân m m hai m nh v

khu v c nghiên c u .................. 78

3.6.2. Hi n tr ng khai thác, s d ng và các nhân t tácăđ ngăđ n s phát tri n c a
phân l p Pteriomorphia khu v c nghiên c u ...................................................... 82
K T LU N VÀ KI N NGH .................................................................................89
TÀI LI U THAM KH O .......................................................................................91


DANH M C CÁC T

Vi t t t/ký hi u
DSH
KVNC
UBND
RNM

VI T T T

N i dung di n gi i
aăd ng sinh h c
Khu v c nghiên c u
y ban nhân dân
R ng ng p m n


DANH M C B NG
B ng 1. 1. Th ng kê các lo iăđ t huy n Tiên Yên ....................................................... 14

B ngă2.ă1.ă

aăđi m, t aăđ các xã l y m u t i KVNC ............................................... 28

B ng 3. 1. Danh l c thành ph n loài thu c phân l p Pteriomorphia t i KVNC .......... 31
B ng 3. 2. T l % s cá th , gi ng trong các h phân l p Pteriomorphia t i KVNC . 34
B ngă3.ă3.ă

phong phú c a các loài thu c phân l p Pteriomorphia t i KVNC ....... 37

B ng 3. 4. T n s xu t hi n c a các loài thu c phân l p Pteriomorphia
B ng 3. 5. Thành ph n loài Thân m m hai m nh v
B ng 3. 6.

căđi m các loài phân b theoăn iăs ng

B ng 3. 7. Thành ph n loài phân b theoăn iăs ng

KVNC .... 38

KVNC v i các khu v c lân c n . 41
KVNC ................................... 73
KVNC ...................................... 74


DANH M C HỊNH
Hình 1.1. C u t o chung c a h Mytilidae .................................................................5
Hình 1.2. C u t o c a gi ng bàn mai thu c b Pterioida............................................6
Hình 1.3. C u t o chung c a h Ostreidae ..................................................................6
Hình 1.4. C u t o chung c a h Pectinidae thu c b Pectinoida ...............................7

Hình 1.5. C u t o c a m t s h tiêu bi u thu c b Arcoida .....................................8
Hình 1.6. C u t o c a h Limidae...............................................................................8
Hình 2. 1. B năđ các khu v c l y m u t i r ng ng p m n huy n Tiên Yên ...........27
Hìnhă3.ă1. aăd ng v các b t i KVNC ....................................................................33
Hình 3. 2. T l % cá th c a các b t i KVNC ........................................................33
Hình 3. 3. T l % các h thu c phân l p Pteriomorphia t i KVNC ........................34
Hình 3. 4. S l

ng cá th t i các h thu c phân l p Pteriomorphia t i KVNC ......35

Hình 3. 5. Anadara antiquata (Linnaeus, 1758) .......................................................47
Hình 3. 6. Anadara granosa (Linnaeus, 1758) .........................................................48
Hình 3. 7. Anadara subcrenata (Lienschke, 1869) ...................................................49
Hình 3. 8. Anadara nodifera (Martens, 1860) ..........................................................50
Hình 3. 9. Estellacar olivacea (Reeve, 1844) ...........................................................51
Hình 3. 10. Brachidontes curvatus (Dunker, 1857) ..................................................52
Hình 3. 11. Brachidontes emarginatus (Reeve, 1858) ..............................................53
Hình 3. 12. Brachidontes senhousei (Berson, 1842).................................................54
Hình 3. 13. Xenostrobus atrata (Lischke, 1871).......................................................55
Hình 3. 14. Perna viridis (Linnaeus, 1758) ..............................................................56
Hình 3. 15. Modiolus philippinarum (Hanley, 1843) ...............................................57
Hình 3. 16. Septifer virgatus (Wiegmann, 1837) ......................................................58
Hình 3. 17. Crassostrea ariakensis (Fujita, 1913) ....................................................59
Hình 3. 18. Crassostrea gigas (Thunberg, 1793) .....................................................60


Hình 3. 19. Crassostrea rivularis (Gould, 1864) ......................................................61
Hình 3. 20. Saccostrea cucullata (Born, 1778).........................................................62
Hình 3. 21. Saccostrea glomerata (Gould, 1850) .....................................................63
Hình 3. 22. Saccostrea mordax (Gould, 1850) .........................................................64

Hình 3. 23. Saccostrea pestigris (Hanley, 1846) ......................................................65


M
1.

U

tv nđ
Vi tă Namă lƠă m tăqu că giaă cóă khí h uă nhi tă đ iăgióă mùaă vƠă đ aă hìnhă r tă đaă

d ng, khíăh uăđ cătr ngăkhácănhauăgi aăcácămi n.ă óălƠăc ăs ăthu năl iăđ ăsinhăv tă
phátă tri nă đaă d ngă v ă thƠnhă ph nă c ngă nh ă s ă l ngăloƠi.
ngă v tă thơnă m mă vôă
cùngăđaăd ngăv ăhìnhăthái,ăt pătínhănênăcóăth ăthíchănghiăv iănhi uămôiătr
khác nhau.

ngăs ngă

Thơnăm mă(Mollusca)ălƠăm tăngƠnhătrongăphơnălo iăsinhăh căcóăcácăđ căđi mă
nh ăc ăth ăm m,ăcóăth ăcóăv ăđáăvôiăcheăch ăvƠănơngăđ ,ătùyăl iăs ngămƠăv ăvƠăc uă
t oăc ăth ăcóăth ăthayăđ i.ăNgƠnhăThơnăm măcóănhi uăch ng lo iăr tăđaăd ng,ăphongă
phúăvƠălƠănhómăđ ngăv tăbi năl nănh tăchi măkho ngă23%ăt ngăs ăcácăsinhăv tăbi nă
đƣăđ

căđ tătên.ăThơnăm măhaiăm nhăv ăhayănhuy năth ăhaiăm nhăv ă(Bivalvia)ăhayă

l păChơnărìuălƠăm tăl păđ ngăv tăthơnăm măg măcácăloƠiănghêu,ăhƠu,ăsòă n a,ătrai,ă
đi p,ă vƠă m tă s ă khác.ă Thơnă m mă haiă m nhă v ă g mă 4ă phơnă l p,ă trongă đóă
PteriomorphiaălƠăm tătrongăs ănh ngăphơnăl pătiêuăbi uăc aăthơnăm măhaiăm nhăv .

Phơnăl păPteriomorphiaăcóămangăgơn,ăm tăs ădínhăvƠoăch tăn năb ngăcáchăs ăd ngă
l păt ămƠăchúngăt ăti tăra.ăBƠnăchơnăb ătiêuăgi m.ăCácămépăc aăl păph ăkhôngăđ că
h pănh t,ămangăth ngăl năvƠăh ătr ăchoă n.ăPhơnăl pănƠyăbaoăg mănhi uăloƠiătrai,ă
sòăvƠăhƠuăn iăti ng.
H ăsinhătháiăr ngăng păm năhuy năTiênăYênăt nhăQu ngăNinhăcóăt ngădi nă
tíchăkho ngă6000ăha,ăđ

căcoiălƠăh ăsinhătháiăr ngăng păm năđi năhìnhăc aăkhuăv că

phíaă b că Vi tă Nam.ă R ngă ng pă m nă t iă đ aă ph ngătr căđơyă cóă ch tă l ngăr ngă
t t,ăr tăphongăphúăv ăs ăl ngăloƠiăcơy,ăv ăh ăsinhăthái,ăv ăn iăc ătrúăc aăcácăloƠiă
th yăsinhăcóăgiáătr ăkinhăt ăcao,ăđƣăđemăl iăngu năl iăvƠăsinhăk ăt tăchoăng iădơnă
đ aăph ng.ăN iăđơyăđóngăvaiătròănh ăm tă"máyăđi uăhòaăkhôngăkhí"ălƠmămátăchoă
toƠnă huy n,ă lƠă h ă th ngă phòngă th ă b oă v ă ng iă dơnă đ aă ph ngă tr că mùaă m aă
bƣo,ăc ngălƠăn iăcungăc păd iădƠoăcácăloƠiăth y,ăh iăs n.ă ơyăchínhălƠămôiătr ngă
s ngă thu nă l iă choă cácă qu nă xƣă sinhă v tă sinhă s ngă vƠă phátă tri nă trongă đóă cóă cácă
nhómăđ ngăv tăkhôngăx ngăs ng.ăM tăs ălo iăthơnăm măhaiăm nhăv ăthu căphơnă
l păPteriomorphia khôngăch ăcóăgiáătr ăđ iăv iăh ăsinhătháiămƠăcònăcóăgiáătr ăv ăkinhă
t ă nh ă th că ph m,ă đ ă trangă s c,ă m ă ngh ầ nh ă hƠu,ă sò,ă đi p.ă Choă đ nă nay,ă vi că
1


nghiênăc uăs ăđaăd ngăc aănh ngăloƠiăthơnăm măhaiăm nhăv ănóiăchungăvƠăphơnăl pă
Pteriomorphia nói riêng trênăđ aăbƠnăhuy năTiênăYênăcònăh năch ,ăch aăđ căquană
tơmănghiênăc uănhi u.ă
Xu tă phátă t ă nh ngă líă doă trên,ă chúng tôi th că hi n đ ă tƠi: ắNghiên c u đa
d ng thành ph n loài Thân m m hai m nh v thu c phân l p Pteriomorphia
trong h sinh thái r ng ng p m n t i khu v c huy n Tiên Yên, t nh Qu ng
Ninh”.
2.M c tiêu nghiên c u

-ăXácăđ nhăđ căđaăd ngăthƠnhăph năloƠi,ăđ căđi măphơnăb ăc aăthơnăm măhaiăm nhă
v ăthu căphơnăl păPteriomorphiaă ăkhuăv cănghiênăc u
- Xácăđ nhăđ căhi nătr ngăkhaiăthác,ăs ăd ngăvƠăcácănhơnăt ătácăđ ngăđ năđaăd ngă
sinhăh căloƠiăthu căphơnăl păPteriomorphiaă ăkhuăv cănghiênăc u.
3. N i dung nghiên c u
- á
nh a d ng thành ph n oài th n m m hai m nh v
Pteriomorphia hu v nghi n u

thu

ph n

p

i m ph n

a oài th n m m hai m nh v thu

ph n

p

hu v

u

+ăKh oăsát,ăthuăm uăt iăth căđ a
+ Phân tích, xácăđ nhăđaăd ngăthƠnhăph năloƠi
-

á

nh

t riomorphia

nghi n

+ Phân chia cácăsinhăc nhă ăkhuăv cănghiênăc u
+ Xácăđ nhăđ căđi măphơnăb ătheoăsinhăc nhă ăkhuăv cănghiênăc u
- á
oài

nh hi n tr ng hai thá , s d ng và
hu v nghi n u

nh h

ng qu n ý a d ng sinh h

+ Xácăđ nhăcácăgiáătr ăc aăcác loài thu căphơnăl p Pteriomorphia
+ Xácăđ nhăhi nătr ng khai thác,ăs ăd ng cácăloƠiăcóăgiáătr .
+ Xácăđ nhăcácănhơnăt ăđeăd aăđ năđaăd ngăsinhăh căloƠiă(khíăh u,ămôiătr
+

nhăh

ng qu nălỦăđaăd ngăsinhătrongăkhuăv cănghiênăc u

2

ng, ....)


CH

NG 1: T NG QUAN TÀI LI U

1.1. Khái quát v phân l p Pteriomorphia (phân l p trai cánh)
1.1.1. V trí phân lo i vƠ đ c đi m hình thái chung
Thơnăm măhaiăm nhăv ăhayănhuy năth ăhaiăm nhăv ă(danhăphápăkhoaăh c:ă
Bivalvia,ătr

căđơyăg iălƠăLamellibranchiaăhayăPelecypoda)ăhayăl păChơnărìuălƠăm tă

l păđ ngăv tăthơnăm m.ăChúngăkhôngăcóăđ u,ăc ngănh ăd iăr ngăkitin.ăL pănƠyăg mă
cácăloƠiănghêu,ăhƠu,ăsòăn a,ătrai,ăđi p,ăvƠăm tăs ăkhác;ăm tăph năs ngă ăn
ph nă cònă l iă ăn

căm n,ă

că ng t.ă aă s ă lƠă đ ngă v tă nă l c.ă Mangă ti nă hóaă thƠnhă m tă b ă

ph nă g iă lƠă ctenidium,ă m tă c ăquană dùngă đ ă nă vƠă th .ăChúngă th
trongătr mătích,ăn iăchúngăt

ngăđ iăanătoƠnătr

ngăchônă mìnhă

căk ăthù.ăM tăs ănh ăloƠiăđi p,ăcóă

th ăb i.
V ăđ

că c uă t oă t ă canxiă cacbonată vƠă g mă haiă m nhă đ

Haiă m nhă v ă th

ngă đ iă x ngă haiă bên,ă kíchă th

milimetăt iăh năm tămét,ădùăđaăs ăkhôngăv

că dínhă v iă nhau.ă

că v ă bi nă thiênă t ă d

iă m tă

tăquáă10ăcm.

PteriomorphiaălƠă m tă phơnăl păc aănhuy năth ăhaiă m nhăv ăbi n.ă Baoăg mă
cácăb ă Arcoida,ăOstreoida,ăPectinoida,ăLimoida,ăMytiloida,ăvƠăPterioida.ăPhơnă l pă
Pteriomorphiaă c ngă ch aă m tă s ă h ă đƣă tuy tă ch ngă ch ngă h nă nh ă Evyanidae,ă
Colpomyidae, Bakevelliidae, Cassianellidae và Lithiotidae.
Phơnăl pănƠyăc aăđ ngăv tăthơnăm măcóămangăgơn,ăm tăs ădínhăvƠoăch tăn nă
b ngă cáchă s ă d ngă m tă l păt ăchơn,ă bƠnă chơnă b tiêuă gi m.ă Cácă mépă c aă l păph ă
khôngăđ
1.1.2.

căh pănh t.ăCácămangăth

c đi m sinh h c và sinh thái h c
Thu tăng ăBivalviaăđ

m

ngăl năvƠăh ătr ăchoă n.ă

căs ăd ngăl năđ uătiênăb iăLinnaeusătrongă năb năth ă

iăc aătácăph măSystemaăNaturaeăn mă1758ăđ ăch ănh ngăđ ngăv tăcóăhaiăm nhă

v .ă Tr

că đơy,ă chúngă cònă cóă tênă Pelecypoda,ă ngh aă lƠă "chơnă rìu"ă (d aă trênă hìnhă

d ngăc aăchơnăkhiăv

năra)ăầ

3


Phơnăl păPteriomorphiaăbaoăg măcácăloƠiăcóămangăt măvƠălƠănhómăs ngă ăb ă
m tăn năđáy.ăM tăs ăloƠiăs ngăbámăvƠoăgiáăth b ngănúiăt .ăChơnătiêuăgi m.ăDi mă
b ămangăđ căx ăthƠnhătua.ăMangăl năvƠăcóăch căn ngăh ătr ăchoăquáătrìnhăl căth că
n.ăPh năl nă năm nhăv năth căv t,ăviăkhu năvƠăt oăđ cătr ngăchoăb ăm tătr mătíchă
vƠăn căng t.ăPhơnăl pănƠyăbaoăg măcácănhómă i p,ăSòăvƠăHƠu.ă ngăth iăc ngălƠă

nhómăduyănh tătrongăl păhaiăm nhăv ăg măcácăloƠiăcóăđi măm tăthôăs .ăH uăh tăloƠiă
đ ngăv tăthơnăm măhaiăm nhăv ăcóăđ iăs ngăítădiăchuy năvƠănhi uăloƠiăthíchănghiă
v iăvi căvùiămìnhătrongăbùnăm măb ngăcáchăs ăd ngăchơnăd păbênă(chơnărìu).
M cădùăh uăh tăthơnăm măhaiăm nhăv cóăđ iăs ngăítădiăchuy n,ănh ngăm tă
s ă loƠiă đ că bi tă lƠă cácă loƠiă thu că h ă i pă thìă cóă th ă b iă trongă kho ngă cáchă ng n,ă
th ngăđ ăl nătránhăk ăthù. i păb iăb ngăcáchăs ăkhépăm ănhanhăhaiăv ălƠmăb nă
n căt ăxoangămƠngăáoăraăngoƠi.ă i păth ngăb iăđ căm tăkho ngăng n,ăkho ngă
vƠiămétăm iăl n.
Phơnăl păPteriomorphiaăc ngăgi ngănh ăh u h tăcácăloƠiăhaiăm nhăv ăcóăs ă
phơnăchiaăđ ngăđ uăv ăgi iătínhă(đ nătính)ăvƠăm tăs ăloƠiălƠăl ngătínhă(chúngăs nă
xu tăc ătinhătrùngăvƠătr ng).ăS ăl ngătínhăđ ngăth iăx yă raă khiăcácă ngă s năxu tă
tinhă trùngă vƠă nangă tr ngă s nă xu tă xenă k ă trongă cácă tuy nă sinhă d că (nh ă trongă h ă
Tridacnidae),ăho căcácătuy năsinhăd căcóăth ăđ căphátătri năthƠnhăm tăbu ngătr ngă
vƠă tinhă hoƠnă riêngă bi t,ă nh ă trongă t tă c ă cácă đ iă di nă c aă phơnă l pă Anomalodes.ă
Trongăl ngătínhăliênăti p,ăm tăgi iătínhăphátătri năđ uătiên.ăThôngăth ng,ăđóăs là
giaiă đo nă namă (protandry),ă nh ngă trongă m tă vƠiă tr ngă h p,ă đóă lƠă giaiă đo nă n ă
(protogyny).ă i uănƠyă đ căth yărõănh tă đ iăv iăloài hàu Châu Âu, Ostrea edulis,
n iănh ngăconăđ cănh ătr ăthƠnhăconăcáiăkhiăchúngăgiƠăđi.ă
1.1.3. Phân lo i
L păBivalviaăcóăkho ngă7.650ăloƠiătrongă90ăh .ăN mă2010,ăm tăh ăth ngăphơnă
lo iăm iăv ăl păhaiăm nhăv ăđ căcôngăb ăb iăBieler,ăCarteră&ăCoan,ăbaoăg măc ă
phơnă l pă Pteriomorphiaă [21].ă Tuyă nhiên,ă phơnă lo iă hi nă t iă đ că ch pă nh nă c aă
phơnăl păPteriomorphiaătrênăth ăgi iăbaoăg mă6ăb ăchính,ă24ăh ăv iăkho ngă1500
loài (theo Wikipedia.org ậ Pteriomorphia).
B ăMytiloida

4


N iăb tăv iăh ăMytilidae,ăgi ngăModiolus, Mytilus, Lithophaga - V m.ăH uă

h tăcácăloƠiăs ngăbámătrênăn năc ngănh ăvƠoătuy năt ă ăchơn.ăChúngăth ngăs ngă
trongăvùngăn căm năho căvùngăc aăsông,ăm tăs ăítăloƠiăs ngătrongăn căng t.ăVƠiă
loƠiăs ngăn ócăm nănh ăLithophaga đ căvƠoăn năđáăvôiă(k ăc ăsanăhô)ăho căs ngă
c ngăsinhăv iăh iătiêu.ăMytilus edulis lƠăm tătrongănh ngăsinhăv tăch ăth ăs ăôănhi m
môiătr

ngă[13].

Hình 1.1. C uăt oăchungăc aăh ăMytilidae
B ăPterioida
Baoăg măcácăh :ăPinnidae,ăMalleidae,ăPteriidae,ăPulvinitidae.ăTrongăđóăn iăb tă
v iăh ăPinnidae,ăgi ngăPinna (bƠnămai).ăV ăm ng,ăd ăv ăvƠăcóăth ădƠiăđ nă1m.ăC ă
khépăv ătr

căl năh nănhi uăsoăv iăc ăkhépăv ăsau.ăChúngăs ngă ăvùngăbi nănhi tă

đ i,ăn iăn

căc n,ăm tăph năvùiătrongăn năđáyăvƠăbámăvƠoăd

iăn năr nănh ăvƠoăcácă

s iăt ă[13].
B ăOstreoida
Baoăg măcácăh :ăOstreidae,ăGryphaeidae.ăH ăOstreidaeăậ h ăhàu là nhóm có
giáătr ăth
Conătr
v ătr

ngăph m.ăChúngăn mătrênăm nhăv ătráiăvƠăbámăch căch nătrênăn năđáy.ă

ngăthƠnhăkhôngăcóăchơnăvƠăkhôngăbƠiăti tăraăcácăs iăt .ăKhôngăcóăc ăkhépă

căvƠăv ăc aăchúngăthìăthi uăl păxƠăc .ăHàu thayăđ iăgi iătính,ăđ cătr ăthƠnh

5


cáiăvƠăng căl i,ăhi năt ngănƠyăl păl iăm iăvƠiăn măvƠăkéoădƠiăsu tăđ iăs ngăc aă
chúng.ăM iăconăcáiăm iăn măcóăth ăs năsinhăkho ngă1ătri uătr ngă[13].

Hình 1.2. C uăt oăc aăgi ngăbƠnămaiăthu căb ăPterioida

Hình 1.3. C uăt oăchungăc aăh ăOstreidae
B ăPectinoida
Baoăg măcácăh :ăAnomiidae,ăPlicatulidae,ăDimyidae,ăEntoliidae,ăPectinidae,ă
Propeamussiidae,ă Spondylidae.ă Trongă đó,ă b ă nƠyă n iă b tă v iăh ă Pectinidae,ă gi ngă
Chlamys, Pecten, Aequipecten, Argopecten, Placopecten (đi p).ăăNhi uăloƠiăcóăth ă
b iăb ngănh ăho tăđ ngăm ăđóngăv ăđ tăng tălƠmăv tăraătiaăn căm nhăđ yăconăv tă

6


theoăchi uăng căl iănh ngăm tăs ăloƠiăthìăkhôngăb iăđ cămƠăn măho căbámătrênă
n năc ngănh ăcácăs iăt .ăKhôngăcóăc ăkhépăv ătr că ăcácăloƠiătrongăh ănƠy.ăTuyă
nhiên,ăc ăkhépăv ăsauăthìăphátătri năvƠăđơyăc ngălƠăph năduyănh tămƠăconăng iăs ă
d ngă lƠmă th că ph m.ă H ă Anomiidaeă v iă đ că đi mă l pă v ă cóă hìnhă trònă ho că hìnhă
ovalăvƠăsáng,ăchúngăth ngăs ngăbámătrênăn năc ngăb ngăkitinăho căđáăvôiănh ăvào
cácăs iăt ăphóngăraăt ăm tăl ătrênăm nhăv ăph i.ăKhôngăcóăc ăkhépăv ătr
khépăv ăsauăthìătiêuăgi măr tănhi uă[13] [26].

c,ăcònăc ă

Hình 1.4. C uăt oăchungăc aăh ăPectinidaeăthu căb ăPectinoida

B ăArcoida
Baoă g mă cácă h :ă Arcidae,ă Noetiidae,ă Cucullaeidae,ă Glycymerididae,ă
Parallelodontidae,ăLimopsidae,ă Philobryidae.ă Trongăđó,ăh ăArcidaeă n iăb tă h năc ă
v iăcácăgi ngăsòăv iăkho ngă200ălo iătrongăt ănhiên.ăChúngăcóăkíchăth călo iănh ă
vƠăv a,ăs ngăt pătrungă ămôiătr ngăsông,ăbi n,ăn căl .ă cătr ngăc aăh ăArcidaeă
lƠăhaiăm nhăv ăcóăth ăkhép,ăm ,ăv ăsòăđaăd ngăv ăkíchăc ,ămƠuăs c,ăhoaăv nă[13].
B ăLimoida
Baoă g mă 1ă h ă duyă nh tă Limidae,ă h ă nƠyă bao g mă 130ă loƠiă v iă 10ă gi ng.ă
căphơnăb ăr ngărƣiă ăt tăc ăcácăvùngăbi năt ănôngăđ năvùngăn căsơu,ăcácăloƠiă
7


nƠyă th ngă s ngă népă mình.ă Ph nă l nă cácă loƠiă đ uă cóă kh ă n ngă b iă l iăkhôngă đ uă
b ngăcáchăv yătayăáoădƠiă(theoăWikipedia.org/limidae)

Hình 1.5. C uăt oăc aăm tăs ăh ătiêuăbi uăthu căb ăArcoida

Hình 1.6. C uăt oăc aăh ăLimidae
1.2. Khái quát v đi u ki n t nhiên, xã h i

khu v c nghiên c u

1.2.1. i u ki n t nhiên
a. V trí đ a lý:
Huy năTiênăYênălƠăhuy nămi nănúi,ăvenăbi nă ăv ătríătrungătơmăkhuăv cămi nă
ôngăt nhăQu ngăNinh,ăhuy năn mă ăt aăđ ăđ aălỦăt ă21o11’ăđ nă21o v ăđ ăB căvƠăt ă

107 o 13’ăđ nă107 o 32’ăkinhăđ ă ông.

8


-

PhíaăB căvƠăTơyăB căgiápăhuy nă ìnhăL păt nhăL ngăS n

-

PhíaăNamăgiápăV nhăB căB

-

PhíaăTơyăNamăgiápăhuy năBaăCh ăvƠăTP.ăC măPh

-

Phíaă ôngăB căgiápăhuy năBìnhăLiêuăvƠă ôngăNamăgiápăhuy nă

măHƠ.

Huy năTiênăYênăn mă ăđi mătrungăgianăgi aăTP.ăMóngăcáiăvƠăTP.ăH ăLong,ă
cóăv ătríălƠăgiaoăđi măc aăcácăqu căl ăđiăqua:ăQu căl ă18A n iăli năH ăLongăv iăc aă
kh uăMóngăCái.ăQu căl ă18Căt ăth ătr năTiênăYênăđiăc aăkh uăHoƠnhăMô.ăQu căl ă
4Băch yăquaăTiênăYênăm tăđo nădƠiăkho ngă10km,ăn iăTiênăYênăv iăt nhăL ngăS n.ă
V iăđi uăki năv ătríăđ aălỦănh ătrên,ăTiênăYênăcóăđi uăki năđ ăphátătri n kinhăt ăd chă
v ,ătr ăthƠnhăm tăhuy năcóăch căn ngăt ngăh pă- liênăk tăvùngăc aăkhuăv că ôngă
B căt nhăQu ngăNinh,ăvùngăbiênăgi iăVi tă- Trung,ăkhuăv căt păk t,ătrungăchuy nă

hƠngăhoáăbiênăgi iăvƠălƠăc ăs ăd chăv ăh uăc năchoăcácăkhuăkinhăt ăm ătrongăt ngă
lai.
Huy năcóăb ăbi nădƠiă35kmăti păgiápăv iăv nhăB căB ălƠăđi uăki năthu năl iă
đ ăgiaoăl uăkinhăt ăvƠăphátătri năkinhăt ăbi n.ă
TiênăYênăcóăv ătríăquơnăs ăquanătr ngăđ iăv iăvùngă ôngăB căc aăT ăqu c,ă
doă đóă đ că NhƠă n că quană tơmă đ uă t ă choă phátă tri nă kinhă t ă vƠă c ngă c ă qu că
phòng, an ninh [14].
b.

a hình
TiênăYênălƠăhuy năcóăđ aăhìnhătrungăduămi nănúiăvenăbi n,ăn mătrongăcánhă

cungă ôngă Tri uă- MóngăCái.ăPhíaă ôngă B călƠăvùngăđ iănúiăth p,ăphíaăTơyăB că
huy nălƠăvùngăđ iănúiăth păđ ăcaoăt ă100ă- 400m,ăphíaăNamălƠăvùngăđ ngăb ngăphùă
saăvenăbi n,ăđ aăhìnhăt ngăđ iăd cătho i,ăl năsóng,ăđ ăcaoătrungăbìnhăt ă+24ăm,ă
caoă nh tă +50m,ă th pă nh tă +1-3m,ă th pă tho iă d nă t ă B că - Tơyă B că xu ngă Namă ôngă Namă raă h ngă bi n.ă Theoă đ că đi mă đ aă hình,ă lƣnhă th ă huy n chia thành 2
vùng:
Vùngă mi nă núi:ă G mă 6ă xƣă (HƠă Lơu,ă i nă Xá,ă Yênă Than,ă Phongă D ,ă iă
D c,ă iăThƠnh)ă ăphíaăB că- TơyăB c,ăđ aăhìnhăchiaăc tăm nh,ăb ăxóiămònăr aătrôiă
m nh,ăch ăy uălƠăr ngăvƠăcơyăđ căs n,ăch nănuôi.

9


Vùngăđ ngăb ngăvenăbi n:ăG mă5ăxƣă( ôngăNg ,ă ôngăH i,ăH iăL ng,ăTiênă
Lƣng,ă ngăRui)ăvƠăth ătr n,ăm tăph năđ căc iăt oăcanhătácăvƠăbƣiăsúăv t,ăc năcátă
venă bi nă b ă ng pă th yă tri u,ă ch ă y uă phátă tri nă nôngă - lơmă nghi pă vƠă khaiă thácă +ă
nuôiătr ngăth yăh iăs năvenăbi n.
aăhìnhăđaăd ngăđƣ t oăchoăTiênăYênăđi uăki năthu năl iăđ ăphátătri năkinhă
t ă nhi uă ngƠnhă ngh ,ă đaă d ngă hóaă nôngă s nă ph m.

aă hìnhă núiă caoă phùă h pă choă

phátătri nălơmănghi p,ăcơyăd căli u,ăchoăch nănuôiăđ iăgiaăsúc. aăhìnhătrungăduă
vƠăđ ngăb ngăvenăbi năphùăh păphátătri năl ngăth c,ăcơyăcôngănghi păng năngƠy,ă
ch nă nuôiă giaă súc,ă giaă c m,ă th yă c m,ă nuôiă tr ngă vƠă đánhă b tă th yă s n. D ngă đ aă
hìnhăvenăbi năc aăhuy năr tăthu năl iăchoăphátătri năngƠnhăduăl chăsinhăthái [14].
c. Khí h u
TiênăYênămangăđ cătr ngăc aăvùngăkhíăh uănhi tăđ iăgióămùaămi nănúiăđaiă
cao,ă phơnă hóaă 2ă mùa;ă mùaă m aă đ ngă th iălƠă mùaă h ă nóngă m,ă mùaă đôngă l nhă vƠă
ch uă nhăh
t

ngăc aăgióă mùaă đôngă b c.ăTheoătƠiăli u,ăs ăli uă c aătr măd ăbáoăkhíă

ngăthu ăv năTiênăYênăcóănh ngăđ cătr ngăkhíăh uănh ăsau:

Nhi t

hông hí:
Nhi tăđ ătrungăbìnhăn mă 23,00C,ănhi tăđ ăcaoănh tătuy tăđ iă 28,30C,ănhi tăđ ă

th pănh tătuy tăđ iă 15,20C,ănhi tăđ ăkhôngăkhíăth păth

ngăb tăđ uăt ăthángă12ăđ nă

thángă2ăn măsau,ăcaoăd năt ăthángă4ăđ năthángă7.
HƠngăn mă ăTiênăYênăs ăngƠyăs ăgi ăn ngăc ăn mălƠă1.490ăh,ăgiáăl nhăd
100C th

iă

ngăxu tăhi năvƠoăkho ngă2ă- 3ăngƠy,ăs ăngƠyănóngătrênă 300C kho ngă6ă- 7

ngƠy,ănhi tăđ ăkhôngăkhíădaoăđ ngăt ă 150C - 250C kho ngă170ăngƠyătrongăn m,ăv iă
t ngă tíchă ônă trênă 100C c ă n mă vƠoă kho ngă 8.3270C,ă trongă đóă l nănh tă vƠoă thángă 7ă
(8800C),ănh ănh tăvƠoăthángă2ă(4400C).
Tuyă nhiênă đ iă v iă vùngă caoă nh ă xƣă HƠă Lơu,ă

iă ThƠnh,ă

iă D că nhi tă đ ă

thayăđ iăm nh,ăcóăn măl nhănh tănhi tăđ ăkhôngăkhíăxu ngăt iă30CăvƠăs
xu tăhi nă nhăh

ngămu iă

ngăđ năs năxu tănôngă- lâm - ng ănghi p.

Nhìnă chungă nhi tă đ ă khôngă khíă ă Tiênă Yênă t

ngă đ iă đ ngă đ uă gi aă cácă

tháng,ămùaăhèănhi tăđ ădaoăđ ngăt ă26,2ă- 28,50C,ămùaăđôngăt ă15,2ă- 20,20C do

10


v yă l

ngănhi tă trênă đ mă b oă choă s nă xu tă nông,ă lơm,ă ng ă nghi pă đ

căthu nă l i

[14].
L

ng m a:
Là vùng ch uă nhăh

ngăc aăkhíăh uăđôngăb cănênăl

ngăm aătrungăbìnhăc ă

n mă2.117,9ămm,ăn măcaoănh tă2.852ămm,ăth pănh tăkho ngă870ămm,ăl

ngăm aă

phơnătheoă2ămùaărõăr t:ă
- Mùaăm aănhi u:ăTh
t ngăl

ngăt ăthángă5ăđ năthángă9ăkéoădƠiăt pătrungăchi mă75ă- 85 %

ngăm aăc ăn m,ătrongăđóăm aănhi uănh tălƠăthángă7ăvƠăthángă8.

- Mùaăm aăít:ăT ăthángă10ăđ năthángă4ăn măsau,ăl
l

ngăm aăch ăcònă15- 25%ăt ngă

ngăm aăn m,ăm aăítănh tălƠăthángă1 [14].
m hông hí:
Doă cóă l

ngă m aă kháă l nă nênă l

(26%),ăđ ă măkhôngăkhíăt

ngă b că h iă trungă bìnhă hƠngă n mă th pă

ngăđ iătrungăbìnhăhƠngăn măkháăcaoăđ tăt iă84%,ăđ ă mă

khôngăkhíăcaoănh tăvƠoăthángă2,ă3ăđ tăt iă87-92%,ăth pănh tăvƠoăthángă1ăđ tătr ăs ălƠă
76%.
Nhìnă chung,ă đ ă m khôngă khíă ăTiênă Yênă cóă s ă chênhă l chă gi aă cácă vùngă
nh ngăkhôngăl n,ăph ăthu căvƠoăđ aăhình,ăđ ăcaoăvƠăcóăs ăphơnăhoáătheoămùaănênă
c ngăkháăthu năl iăchoăvi căs năxu tănôngănghi p [14].
Gió:
Cóă2ălo iăgióăth nhăhƠnhăth iătheoăh

ngăvƠătheoămùaărõăr t:ă

+ V ămùaăđông:ăTh nhăhƠnhăgióăB căvƠă ôngăB c,ăhƠngăthángăcóă4 - 7ăđ t,ăm iăđ tă
5- 6 ngày.
+ăV ămùaăhè:ăCh uăchiăph iăc aăgióămùaăTơyăNam,ăh
Tơyănam.ăMùaănƠyăth

ngăgióăch ăy uălƠăNamăvƠă

ngăxu tăhi năbƣoăvƠăápăth pănhi tăđ iătheoăth ngăkêănhi uă

n măbƣoăvƠăápăth păđ ăb ăvƠoăQu ngăNinhăcóăt năsu tă28%ăsoăv iătoƠnăqu c [14].
Bão:
Là vùng mi nănúiăvenăbi năth
th

ngăhayăch uă nhăh

ngătr căti păc aăbƣo,ăbƣoă

ngăxu tăhi năvƠoăthángă6ăđ năthángă10,ăhƠngăn măth

ngăcóă3ăđ nă4ăc năbƣoăvƠă

ápăth pănhi tăđ iăđ ăb ăvƠoăđ tăli năv iăs căgióăc pă8ăđ năc pă10,ăgơyăraăm aăl nă

11


kéo dài 3- 4ăngƠyăvƠăgơyăl ăc căb ăt ngăđ aăph

ngălƠmăthi tăh iăchoăs năxu tănôngă

- lâm - ng ănghi păvƠăđ iăs ngăc aănhơnădơn [14].
S

ng mu i:
ă Tiênă Yênă s

ngă mu iă th

ngă x y raă ít,ă songă c ngă cóă n mă s

ngă mu iă

xu tă hi nă ă cácă xƣă vùngă caoă vƠoă cu iă thángă 12ă vƠă thángă 1ă gơyă thi tă h iă đ nă cơyă
tr ngăv tănuôi.
S
lƠă s
s

ngămùăth

ngăxu tăhi năvƠoămùaăđông,ăcóăđ yăđ ă3ălo iăs

ngă mùă b că x ,ă s

ngă mùă bayă h iă vƠă s

ngă mùă bìnhă l u,ă ph ă bi nă nh tă lƠă

ngămùăbayăh i.ăM iăthángăvƠoămùaăđôngăcóă3- 5ăngƠyăcóăs

thángă3ăcóăs

ngămùăchínhă

ngămùătrongăđó;ă

ngămùănhi uăh n.ă

Nhìnă chungă khíă h uă Tiênă Yênă cóă đ ă l

ngă nhi t,ă ánhă sángă m tă tr i,ă l

m aăd iădƠoăthu năl iăchoăphátătri nănhi uălo iăcơyătr ng,ăcơyăl

ngă

ngăth că(Lúa, ngô,

khoai,ă s n...),ă cơyă th că ph mă (rauă xanh,ă đ u...),ă cơyă côngă nghi pă ng nă ngƠyă (đ uă
t

ng,ăl c...),ăcơyăcôngănghi p,ăcơyăđ căs năqu ,ăh i...
Bênă c nhă nh ngă thu nă l i,ă cònă cóă nh ngă khóă kh nă nh ă mùaă đôngă cóă kh ă

n ngăx yăraăs

ngămu i,ămùaăhèăm aăl n,ăbƣoăho tăđ ngăm nhăcóăth ăpháăhu ănhƠă

c a,ăđêăđi u,ăhoaămƠuăgơyăl ăl t,ăxóiămònăđ t... [14]
d. Th y tri u
Sông:
TiênăYênăcóăhaiăconăsôngăl nălƠăsôngăTiênăYênăch yăt ăBìnhăLiêuăxu ng.ăSôngă
KheăTiênă(sôngăph ăc )ăcóăngu năg căch yăt ăL ngăS năxu ng,ădoăđ aăhình núi cao
vƠăd cădòngăch yăquaăđ aăhìnhăđ iănúiăcóăđ ăd căl nănênăhƠngăn măcóăl ăl n.
SôngăTiênăYênăch yătheoăh

ngăB căNamăvƠă ôngăB căđ ăvƠoăv ngăTiênăYênă

ăc aăsôngăTiênăYên,ăđ ăd călòngăsôngă0,6%,ăl uăv căth
dòngăch yăt pătrungănhanh.ă

ngăcóăhìnhănanăqu tăt oă

ăcaoăl uăv căph năl năt pătrungăhaiăbênăb ăsông,ăphíaă

đôngăvƠătơyăl uăv căcóăt iă90%ălƠăvùngănúi.ăR ngăđ uăngu năcònănhi uăch aăb ăch tă
pháăchoănênăl uăv căkháă năđ nh.
Dòngăch yăbìnhăquơnănhi uăn măđ tăt iă461/săkm2. Mùaăm aăl ădòngăch yăl n,
mùaănƠyădòngăch yăđ tăt iă81,7%ăl

ngăch yăc ăn m,ăl ălênăxu ngănhanhăkéoădƠiăt ă
12


1- 2ăngƠyăm iăđ t.ăKhiăcóăm aăl
l iăc năki tăngay,ăl ăchínhăv ăth

ngăn

cădơngăcaoăđ tăng t,ăh tăm aăl

ngăn

că

ngăxu tăhi năt ăthángă5ăđ năthángă10ăđ nhăl ăl n,ă

t pătrungănhanh,ăbiênăđ ăl ătrungăbìnhă4m.
L ăs măth

ngăxu tăhi năvƠoăcácăthángă4- 5ăgơyăraănh ngătr năm aăđ uămùa,ă

t năth tătrênăl uăv căl nădoăv aăch yăquaămùaăkhôănênăđ nhăl ăth
l ătrênăcácăsôngăth
L ămu năth

ngănh ,ăbiênăđ ă

ngăđ tăkho ngă1m.
ngăx yăraăvƠoăcácăthángă10,ă11ădoăcácătr năm aăcu iămùa,ăl

ngă

m aă nh ă nênă l ă c ngă nh ,ă ch ă y uă lƠă l ă đ nă nh ngă biênă đ ă l ă cóă th ă l nă h n,ă
th

ngăt ă1,5ă- 2,5ămăchoănênăt năth tăl ăítăh n [14].

Bi n:
Th yătri uăvùngăTiênăYênălƠăch ăđ ănh tătri uătrongăm tăngƠyăcóăm tăl năn
lênăvƠăm tăl năn

că

căxu ng.ăCácăsôngănh tătri uăcóăbiênăđ ăl năt ă70- 90cm,ăđ ăl nă

th yătri uăvùngăTiênăYênănh ăsau:
C căđ iăđ tă480cm
Trungăbìnhăđ tă340cm
C căti uăđ tă195cm
Th yă tri uă m nhă th
c

ngă ph

ngă xu tă hi nă ă cácă thángă 6,ă tháng7,ă thángă 8.ă Khiă tri uă

ngă ti nă th yă cóă th ă raă vƠoă cácă b nă ă th ă tr nă Tiênă Yênă đ

că nh ă b nă

Khoă2,ăb năChơu.
Th yăhóa:ăNhi tăđ ăn

căbi năthayăđ iătheoămùa,ăc căđ iăvƠoămùaăhè,ăc căti uă

vƠoămùaăđông.
H ăth ngăsôngăsu iăphơnăb ăt
nh ă h p,ă cungă c pă n

că t

ngăđ iăđ uătrongăăt oăraănhi uăvùngăđ ngăb ngă

iă choă s nă xu tă vƠă đ iă s ngă sinhă ho tă c aă nhơnă dơn.ă

NgoƠiăh ăth ngăsôngăsu iăTiênăYênăr tăítăh ăđ păch ăy uăch ălƠăđ pătrƠnănh .ăDi nă
tíchăt

iătiêuăhuy năTiênăYênăch ăy uălƠăb măt ăn

căsông [14].

1.2.2. Các ngu n tƠi nguyên
Tài nguyên đ t:
TƠiă nguyênă đ tă c aă huy nă Tiênă Yênă đ
hi nătrongăb ngăsau:
13

căchiaă thƠnhă 9ă nhómă đ tă chínhă th ă


B ngă1.ă1. Th ngăkêăcácălo iăđ tăhuy năTiênăYên
TT

Nhóm đ t

Di n tích (ha)

T l (%)

1

Nhómăđ tăcát

256,26

0,4

2

Nhómăđ tăm n

5026,87

7,76

3

Nhómăđ tăphèn

341,77

0,53

4

Nhómăđ tăphùăsa

1673,8

2,58

5

Nhómăđ tăxám

256,25

0,4

6

Nhómăđ tănơuătím

8469,21

13,07

34986,86

54

7

tăvƠngăđ

8

tămùnăvƠngăđ ătrênănúi

261,68

0,4

9

tănhơnătác

1354,49

2,09

Di n tích đi u tra

52627,19

81,23

Di nătíchăkhôngăđi uătraă(sông,ăsu i)

12162,55

18,77

T ng di n tích t nhiên

64789,74

100

*
Nhómăđ tăcát:ăDi nătíchă256,26ăha,ăchi mă0,39%ădi nătíchăđ tăt ănhiên,ăđ că
hìnhăthƠnhăvenăbi n,ăvenăcácăsôngăchínhădoăs ăb iăđ păch ăy uăt ăs năph măthôăv iă
s ăho tăđ ngătr mătíchăphùăsaăc aăh ăth ngăsôngăvƠăbi n,ăphơnăb ăch ăy uă ăcácăxƣă

venăbi nănh ăTiênăLƣng,ă ôngăH i.
*
Nhómăđ tă m n:ăDi nătíchă5.026,87ăha,ăchi mă7,76%ădi nătíchăđ tăt ănhiên,ă
đ tă m nă đ că hìnhă thƠnhă t ă nh ngă s nă ph mă phùă saă sôngă l ngă đ ngă trongă môiă
tr ngăn c,ădoă nhăh ngăc aăn căm năvenăc aăsôngătrƠnăcóăt ngăs ămu iăhòaă
tană>2,5%.ăPhơnăb ă ăcácăbƣiăngoƠiăsôngăthu căcácăxƣăvenăbi n.ăNhómăđ tăm năcóă1ă
đ năv ăđ tăvƠă03ăđ năv ăđ tăph :ăđ tăm năsúăv t;ăđ tăm nănhi u;ăđ tăm năítăvƠătrungă
bình.
*
Nhómăđ tăphèn:ăDi nă tíchă341,77ha,ăchi mă0,53%ădi nătíchăt ănhiên,ăđ că
hìnhăthƠnhă d iăr ngă ng pă m năvƠă ăcácăvùngăđ mătr ng,ăcóăt ăl ăh uăc ăcao,ăb ă
glây.
*
đ

Nhómăđ tăphùăsa:ăDi nătíchă1.673,8ha,ăchi mă2,58%ădi nătíchăđ tăt nhiên,
căhìnhăthƠnhăt ăs năph măb iăt ăch ăy uăc aăcácăconăsông,ăsu iăl nătrongăvùng,ă

cóă1ăđ năv ăđ tăvƠă6ăđ năv ăđ tăph .

14