SKKN: Hướng dẫn xác định đúng các vế câu ghép

Sáng kiến
hớng dẫn học sinh lớp 5
xác định đúng các vế trong câu ghép
tiếng việt trờng hợp vế câu ghép
không đủ chủ ngữ, vị ngữ
I/ đặt vấn đề:
Phân môn Luyện từ và câu lớp 5, ngoài việc giúp học sinh ôn tập các kiểu
câu, các dấu câu đã học còn cung cấp cho các em kiến thức về một kiểu câu mới:
Câu ghép. Câu ghép là câu, xét về cấu tạo có hơn một vế câu (kết cấu chủ vị),
trong đó các vế câu tách biệt tơng đối với nhau, không có vế câu nào nằm trong
lòng, làm thành phần của vế câu kia. Về ý nghĩa, câu ghép nói về nhiều sự vật, sự
việc, hiện tợng, tình cảm, cảm xúc... có liên quan đến nhau. Vì vậy câu ghép
giúp cho học sinh có thêm một cách thức diễn đạt hữu hiệu khi nói và viết.
Sách giáo khoa Tiếng Việt 5 tập 2 nêu khái niệm câu ghép ở mức độ đơn
giản nh sau Câu ghép là câu do nhiều vế câu ghép lại. Mỗi vế câu ghép thờng
có cấu tạo giống một câu đơn (có đủ chủ ngữ, vị ngữ) và thể hiện một ý có
quan hệ chặt chẽ với ý của những vế câu khác.
Qua khái niệm trên, ta hiểu: Trong câu ghép phần lớn các vế câu có đủ chủ
ngữ (CN), vị ngữ (VN) nhng cũng có câu ghép mà một vế câu nào đó không đủ
hai bộ phận chủ ngữ, vị ngữ. Tuy nhiên sách Tiếng Việt 5 chỉ đa ra các câu ghép
có đủ chủ ngữ, vị ngữ ở các vế câu mà không đa ra trờng hợp câu ghép có vế câu
không đủ chủ ngữ, vị ngữ hoặc không đa ra lý giải vì sao không đủ chủ ngữ, vị
ngữ mà vẫn xác định đó là một vế của câu ghép. Chính phần khiếm khuyết này
đã làm cho giáo viên và học sinh gặp nhiều khó khăn trong khi dạy- học. Từ
những đòi hỏi về hiểu biết của bản thân và cuả học sinh, tôi thấy cần phải nghiên
cứu và đa ra một cách làm để học sinh biết cách xác định đúng các vế của câu
ghép trong trờng hợp vế câu không đủ chủ ngữ, vị ngữ.
II/ Giải quyết vấn đề
Đối với học sinh lớp 5 việc xác định các vế câu trong câu ghép ở dạng
thông thờng thì không có gì khó khăn lắm. Nhng đối với dạng câu ghép mà vế
câu không đủ chủ ngữ, vị ngữ thì không đơn giản. Trong khi làm bài tập, học

sinh thờng bỏ qua, không xác định trờng hợp không đủ chủ ngữ, vị ngữ là một vế
câu. Từ thiếu sót đó để học sinh hiểu bài và không lầm lẫn giữa câu ghép có vế
câu không đủ chủ ngữ, vị ngữ với câu đơn có nhiều vị ngữ, tôi mạnh dạn đa ra
một số đặc điểm sau:
1/ Trong vế câu ghép không đủ chủ ngữ, vị ngữ thì bộ phận thiếu là chủ
ngữ.
2/ Vế câu ghép không đủ chủ ngữ, vị ngữ thờng xuất hiện trong một đoạn
văn hay trong một câu ghép có nhiều vế câu. Trong đó bộ phận chủ ngữ bị thiếu
đã xuất hiện một vài lần ở các câu văn hay các vế câu trớc đó.
3/ Vế câu thiếu chủ ngữ luôn đứng sau các vế câu đủ chủ ngữ, vị ngữ và đ-
ợc nối với chúng bằng dấu chấm phẩy hoặc một quan hệ từ.
Với các đặc điểm trên học sinh sẽ vận dụng vào làm bài tập và tôi cũng
dựa vào đó để chữa bài cho học sinh. Sau đây là một vài ví dụ :
Ví dụ 1: Trong đoạn văn:
Mùa xuân phợng ra lá. Lá xanh um, mát rợi, ngon lành nh lá me non.
Lá ban đầu xếp lại, còn e; dần dần xoè ra cho gió đa đẩy.
( Xuân Diệu- Trích Hoa học trò)
Khi xác định, nhiều học sinh cho rằng đoạn văn trên có ba câu đơn. Song
có thể xác định câu thứ ba là câu ghép có hai vế câu.
Lá ban đầu xếp lại, còn e;/ (lá) dần dần xoè ra cho gió đ a đẩy .
CN VN CN VN
Vì CN lá ở vế câu thứ hai đã đợc nêu ở câu một và câu hai và vế thứ nhất
của câu ba nên đợc lợc bỏ đi để giúp cho việc diễn đạt gọn hơn, tránh lặp từ
nhiều lần mà ngời đọc vẫn hiểu đúng nghĩa.
Ví dụ 2: ở mảnh đất ấy, tháng giêng, tôi đi đốt bãi, đào ổ chuột; tháng
tám nớc lên, tôi đi đánh giậm, úp cá, đơm tép; tháng chín, tháng mời đi móc
con da dới vệ sông. ở mảnh đất ấy, những ngày chợ phiên, dì tôi lại mua cho
vài cái bánh rợm; đêm nằm với chú, chú gác chân lên tôi mà lẩy Kiều ngâm
thơ; những tối liên hoan xã, nghe cái Tỵ hát chèo và đôi lúc lại đợc ngồi nói
chuyện với Cún Con, nhắc lại những kỉ niệm đẹp đẽ thời thơ ấu.

(Nguyễn Khải- Tình quê hơng)
Khi xác định vế câu, học sinh chỉ cho rằng hai câu ghép trên có hai vế câu.
Nhng khi cho đối chiếu với những đặc điểm mà tôi đã nêu, học sinh sẽ xác định
đợc câu ghép thứ nhất có ba vế câu, câu thứ hai có bốn vế câu.
Câu 1: ở mảnh đất ấy, tháng giêng, tôi đi đốt bãi, đào ổ chuột;/ tháng
CN VN
tám nớc lên, tôi đi đánh giậm, úp cá, đơm tép;/ tháng chín, tháng mời,(tôi) đi
CN VN CN
móc con da d ới vệ sông .
VN
Câu 2: ở mảnh đất ấy, những ngày chợ phiên, dì tôi lại mua cho vài cái
CN VN
bánh rợm; /đêm nằm với chú, chú gác chân lên tôi mà lẩy Kiều ngâm thơ;/
CN VN
những tối liên hoan xã, (tôi) nghe cái Tỵ hát chèo / và đôi lúc (tôi) lại đ ợc
CN VN CN VN
ngồi nói chuyện với Cún Con, nhắc lại những kỉ niệm đẹp đẽ thời thơ ấu.
ở cả hai câu ghép trên, chủ ngữ tôi đã đợc nhắc đến ở các vế câu trớc đó
nên đến vế câu thứ ba và thứ t thì đợc lợc bỏ.
III/ Kết quả
Bằng cách đa ra các đặc điểm để học sinh xác định các vế trong câu ghép,
trờng hợp có vế câu không đủ chủ ngữ, vị ngữ, tôi nhận thấy học sinh hiểu bài và
làm bài tốt hơn. Từ chỗ không xác định đúng, sau khi dựa vào các đặc điểm đó,
những em học sinh khá, giỏi và một số học sinh trung bình đã làm tốt các bài tập
mà tôi đa ra. Các em đã hiểu sâu hơn về Câu ghép Tiếng Việt và yêu thích học
môn Tiếng Việt hơn.
Trên đây là một sáng kiến nhỏ của tôi trong việc giúp học sinh xác định
đúng các vế của câu ghép Tiếng Việt. Mặc dù đã có nhiều cố gắng nhng do còn
có những hạn chế, tôi mong các cấp lãnh đạo và bạn bè đồng nghiệp góp ý, bổ
sung để tôi có cách hớng dẫn tốt hơn.

Tôi xin chân thành cám ơn !
xác nhận của nhà trờng
Điệp Nông, ngày 01tháng 6 năm 2007
Ngời viết
Nguyễn Thanh Kiềm
cộng hoà x hội chủ nghĩa việt namã
Độc lập- Tự do- Hạnh phúc
bản tóm tắt thành tích cá nhân
Họ và tên: Nguyễn Thanh Kiềm
Năm sinh: 05- 6- 1973
Năm vào ngành: 1995
Đơn vị công tác: Trờng Tiểu học Điệp Nông- Hng Hà
Nhiệm vụ đợc giao: - Chủ nhiệm + giảng dạy lớp 5B
- Bí th chi đoàn
- Dạy bồi HS G toán 5 + thành viên Ban GDTC
Thành tích 4 năm học trớc:
- 4 năm liền giáo viên dạy giỏi cấp huyện
- 4 năm liền hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ
Thành tích năm học 2006 - 2007 nh sau:
I/ Về nhận thức:
Năm học 2006 - 2007 là năm học đầu tiên thực hiện cuộc vận động Ba
không do ngành Giáo dục phát động. Là một đảng viên, giáo viên, tôi luôn có
lập trờng t tởng vững vàng; chấp hành nghiêm chỉnh mọi chủ trơng, đờng lối của
Đảng, pháp luật của Nhà nớc, quy định của Ngành, sự phân công của chi bộ
Đảng, lãnh đạo trờng, không dao động trớc những biến cố xảy ra trong Ngành.
II/ Về thực hiện nhiệm vụ đợc giao:
1/ Công tác chủ nhiệm:
Năm học 2006- 2007, tôi đợc lãnh đạo trờng phân công chủ nhiệm lớp 5B.
Lớp có 34 học sinh, gồm đủ các đối tợng giỏi, khá, trung bình và yếu; học sinh ở
rải rác trên địa bàn toàn xã, một số em có hoàn cảnh khó khăn. Sau khi nhận lớp,

tôi đã tìm hiểu và động viên học sinh, giúp các em yên tâm học tập. Kết quả:
- Tôi đã duy trì sĩ số 100%
- Các khoản thu nộp của lớp đầy đủ theo quy định
- Lớp xếp thứ 3 các hoạt động Đội của khu A.
Lớp có 1 học sinh đạt HSG cấp huyện môn Toán + Tiếng Việt, 1 học sinh đạt
giải viết chữ đẹp cấp huyện, 1 học sinh đạt HSG cấp huyện môn Tiếng Anh.
2/ Công tác chuyên môn
Năm học 2006- 2007 là năm đầu tiên thực hiện chơng trình SGK lớp 5
mới. Tôi đã tích cực tham gia các chuyên đề do Phòng Giáo dục và trờng tổ
chức; ngoài ra, tôi còn tự tìm tòi và học hỏi đồng nghiệp để không ngừng nâng
cao phơng pháp giảng dạy, đáp ứng yêu cầu đổi mới. Kết quả:
- Tôi luôn soạn giảng đầy đủ theo phơng pháp mới; hồ sơ sổ sách xếp loại
khá tốt.
- Các tiết thao giảng đều đạt yêu cầu và đạt yêu cầu cao.
- Kết quả kiểm tra cuối năm:
+ Môn Toán đạt 94,1%. Trong đó loại khá giỏi là 60%
+ Môn Tiếng Việt đạt 100%. Trong đó loại khá giỏi là 60%
3/ Công tác khác
- Là chi uỷ viên, tôi đã cùng các đồng chí trong ban chi uỷ chỉ đạo chi bộ
hoạt động tốt, thực hiện đúng nhiệm vụ lãnh đạo các hoạt động của trờng.
- Là bí th chi đoàn, tôi cùng các đồng chí trong BCH chỉ đạo chi đoàn hoạt
động có hiệu quả, nhiều đồng chí hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình. Chi đoàn
đã hỗ trợ tích cực các hoạt động của Liên đội.
- Là thành viên Ban GDTC, tôi cùng các đồng chí trong Ban hớng dẫn các
đội tuyển hoạt động tơng đối hiệu quả. Đội tuyển Cờ vua và Bóng đá xếp thứ hai
của cụm, có 1 học sinh tham gia đội tuyển bóng đá của huyện.
- Là năm đầu tiên tham gia dạy bồi đội tuyển HSG lớp 5, tôi đã tích cực
tìm tòi các dạng bài tập để truyền thụ cho học sinh. Kết quả có 2 học sinh đạt
học sinh giỏi Toán + Tiếng Việt, 1 học sinh đạt giải viết chữ đẹp cấp huyện.
- Ngoài các hoạt động trên, tôi còn tích cực tham gia các họat động khác

của Nhà trờng.
Trên đây là những kết quả mà tôi đã đạt đợc trong năm học 2006- 2007.
Tôi rất mong đợc các đồng chí trong BGH, Ban thi đua nhà trờng và lãnh đạo
Phòng Giáo dục ghi nhận để tôi đạt đợc kết quả tốt hơn trong năm học tới.
Tôi xin chân thành cám ơn !
xác nhận của nhà trờng
Điệp Nông, ngày 01tháng 6 năm 2007
Ngời viết
Nguyễn Thanh Kiềm