Phân tích bài thơ Con cò của Chế Lan Viên
Chế Lan Viên viết bài thơ con cò vào năm 1969,in trong tập Hoa ngày thờng, chim
báo bão. Bài con cò mang âm điệu đồng dao, nhịp thơ và giọng thơ thấm vào hồn ca
dao, dân ca một cách đằm thắm nhẹ nhàng. Thể thơ tự do kết thành chuỗi lời ru ngân
nga, ngọt ngào, biểu hiện tình thơng và ớc mơ của ngời mẹ hiền đối với đứa con thơ.
Đoạn đầu bài thơ hiện lên hình ảnh ngời mẹ hiền bế con thơ trên tay, cất lời ru bài
Con còbay lả bay la Con cò mà đi ăn đêm...Nhìn con thơ Con còn bế trên tay-
con cha biết con cò, mà lòng mẹ dào dạt tình thơng. Mẹ thơng con cò trong ca dao lật
đật ; mẹ dành cho con bao chăm chút yêu thơng. Con đợc sống yên vui hạnh phúc trong
lòng mẹ:
Cò một mình, cò phải kiếm lấy ăn,
Con có mẹ, con chơi rồi lại ngủ.
Mẹ đã dành cho con thơ tất cả. Cánh tay dịu hiền của mẹ. Lời ru câu hát êm đềm của
mẹ. Dòng sữa ngọt ngào của mẹ.những hoá dụ nghệ thuật ấy đã hình tợng tình mẫu tử
bao la. Nhịp thơ cũng là nhịp võng, nhịp canh nôi nhẹ đa, vỗ về.
Ngủ yên! Ngủ yên! Ngủ yên!
Cánh cò mềm mẹ đã sẵn tay nâng!
Trong lời ru của mẹ thấm hơi xuân!
Con cha biết con cò con vạc
Con cha biết những cành mềm mẹ hát
Sữa mẹ nhiều con ngủ chắng phân vân.
Điệp ngữ Ngủ yên Con cha biết và con cò láy đi láy lại nhiều lần làm cho giọng
thơ trở nên đần ấm ngọt ngào, thiết tha dìu dịu chan chứa hạnh phúc yêu thơng.
Đoạn thơ thứ hai, Mẹ ru con ngủ yên, ngủ ngon: Ngủ yên! Ngủ yên! Ngủ yên!
Ngắm nhìn con thơ trong lòng mẹ dạt dào mong ớc. Con sẽ lớn khôn, con sẽ đến trờng
đi học:
Con khôn lớn, con theo cò đi học
Cánh cò bay theo gót đôi chân.
Mai sau lớn lên con sẽ làm thi sĩ. Cuộc đời con nhiều sáng tạo chuyên cần Bay hoài
không nghỉ. Hình cánh cò trăng thể hiện ớc mơ đẹp của mẹ hiền về cuộc đời tơng lai
của con. Con sẽ nối chí cha. Một câu hỏi, khẽ thốt lên trong lòng mẹ hiền:
Lớn lên, lớn lên, lớn lên
Con làm gì?
Con làm thi sĩ!
Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ
Trớc hiên nhà và trong hơi mát câu văn
Đoạn kết bài thơ tiếng ru con, tiếng hát của mẹ hiền hát lên dìu dặt, mênh mang. Mẹ
nghĩ về cuộc đời của con mai sau, và tình thơng yêu của mẹ. Nh một lời nguyền của
mẹ:
Dù ở gần con
Dù ở xa con
Lên rừng xuống bể
Cò sề tìm con
Cò mãi yêu con
Con dù lớn vẫn là con của mẹ
Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con.
Chữ dù, chữ vẫn đợc điệp lại, ý thơ đợc khẳng định, tình mẫu tử bền chặt, sắc son. Có
gì cao hơn núi, có gĩ sâu hơn biển, có gì bao la bằng lòng mẹ thơng con.
Kết thúc bài thơ, lời thơ đậm chất triết lý trữ tình. Nghĩ về con cò trong ca dao, nghĩ về
cuộc đời con mai sau, ngời mẹ nghĩ về thân phận, số phận của những con cò bé nhỏ,
đáng thơng trong cuộc đời
à ơi!
Một con cò thôi
Con cò mẹ hát
Cũng là cuộc đời
Vỗ cánh qua nôi..
Phải chăng ngời mẹ hiền đang bâng khuâng về câu hát: Có xáo thì xáo nớc trong-
đừng xáo nớc đục đau lòng cò con ? Thác trong còn hơn sống đục, ấy là ý vị cuộc đời
đáng thơng , đáng trọng xa nay.
Bài Con cò là bài thơ có đề tài nhỏ nhng mang ý nghĩa sâu sắc: ca ngợi tình mẫu
tử bao la và những ớc mơ về con thơ của mẹ hiền, nói lên tình thơng cuộc đời. Rất nhân
hậu và nhân tình.
Phân tích và nêu cảm nhận về bài Chó sói và cừu non Của La-
Phông- Ten.
Văn bản Chó sói và cừu non trong thơ ngụ ngôn của La- Phông-
Ten. Của Hi-pô-lít-ten, viện sĩ viện hàn lâm Pháp, nhà nghiên cứu văn học, vị triết
gia, sử gia lỗi lạc của Pháp trong thế kỉ XIX.
Qua bài văn này ông đã chỉ ra sự khác nhau giữa Buy Phông và La- phông ten khi
nói về con chó sói và con cừu.
Phần thứ nhất tác giả nói về con cừu: Buy Phông trong một công trình khoa học của
mình, ông đã mô tả và chỉ ra những đặc tính tự nhiên của con cừu nh sự ngu ngốc và sợ
sệt, hay tụ tập thành bbầy co cụm lại với nhau. Chỉ biết đứng nguyên trong ma hay trên
tuyết. Chỉ biết làm theo con đầu đàn; nếu không bị gã chăn cừu thôI thúc hay bị chó
đuổi đi.
Còn La- phông ten trong bài thơ ngụ ngôn của mình, ông đã chỉ ra đời sống, tân hồn
của con cừu. Con cừu rất thân thơng và tốt bong. Nghetiếng cừu con kêu thì cừu mẹ
vội chạy đến, nó có thể nhận ra con mình trong đàn cừu, nó đứng yên trên vùng đất lạnh
và bùn lầy cho con bú xong, với vẻ nhẫn nhục, mắt nhìn lơ đãng. Có thể nói, hình tợng
con cừu trong thơ ngụ ngôn La- phông-ten còn ngụ ý về tình mẫu tử và đớc hy sinh của
ngời mẹ trong cuộc đời. Đúng nh Hi-pô-lít- Ten đã nói: La- phông-ten đã động lòng
thơng cảm với bao nỗi buồn rầu và tốt bong nh thế
Phần thứ hai nói về con sói. Chó sói trong thơ ngụ ngôn của La- phông-ten là một tên
trộm cớp khốn khổ và bất hạnh. Mắt thì lấm lét, cơ thể gầy gò, bị truy đuổi. Nó là Một
gã vố lại luôn luôn đói dài và luôn luôn bị ăn đòn.
Buy phông đã nói lên bản năng của nó , một thú rữ, hoang dã. Chúng chỉ biết kết
bầy khi săn mồi, khi cuộc chinh chiến đã xong xuôi thì mối con một nơI, sống lặng lẽ
và cô đơn. Bộ mặ lấm lét, dáng vẻ hoang dã, tiếng hú rùng rợn mùi hôi gớm ghiếc là
đặc tính tự nhiên của loài sói.
Sói trong thơ ngụ ngông của La- phông-ten là một bạo chúa. Hắn vu khống đặt điều.
Hắn gầm lên và cuối cùng Sói nhai Chiên nhỏ, chẳng cần đôi co. Nếu nhà bác học
Buy phông chỉ nhiền they ở sói là con vật có haị thí nhà thơ với đầu óc phóng khoáng
và trí tởng tợng đã phát hiện ra những khía cạnh khác: con sói độc ác mà khổ sở thờng
mắc mu, vụng về, bị đói meo và vì đói mà hoá rồ!
Buy phông dựng một vở kịch về sự độc ác, còn la phông- ten dung một vở hài
kịch về sự ngu ngốc.
Qua so sánh và khám phá, văn bản của Hi-pô-lít- Ten đã chỉ ra sự khác biệt giữa hai
loại văn bản khoa học và văn bản nghệ thuật. Văn bản khoa học đi sâu nghiên cứu
những đặc điểm tự nhiên, rút ra những phán đoán vềđặc tính, về tính chất của sự vật.
Văn bản nghệ thuật xây dung hình tợng, miêu tả đời sống tâm hồn, sự vật bằng tởng t-
ợng.
Chó sói và cừu trong thơ ngụ ngôn là một văn bản nghệ thuật. Chó sói là
một bạo chúa, độc ác,quỷ quyệt. Cừu là một thần dân, một vật tế thần đau khổ đáng th-
ơng.