BS DAI 9 (t21-25:4cot)

Tiết 21 : Hàm số bậc nhất.
A. Mục tiêu
- Nắm vững các kiến thức về ĐN hàm số bậc nhất, tính chất của hàm số bậc nhất, nắm đợc
hàm số y = ax + b đồng biến trên R khi a > 0, nghịch biến trên R khi a < 0.
- Rèn kỹ năng nhận biết hàm đồng biến, nghịch biến.
- Thấy đợc nguồn gốc thực tế của toán học.
- Học sinh nghiêm túc, tích cực học bài.
B. Trọng tâm : KháI niệm, tính chất.
C. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh
1. Giáo viên: Thớc thẳng, phiếu học tập, bảng phụ,máy chiếu.
2. Học sinh: Thớc thẳng, giấy trong.
D. Hoạt động dạy học
1. Kiểm tra bài cũ(5 phút)
Hàm số là gì? Hãy cho một VD về hàm số đợc cho bởi công thức?
Điền vào chỗ cho đúng.
Cho hàm số y = f(x) xác định với mọi x

R. Với mọi x
1
, x
2
bất kì

R ta có :
Nếu x
1
< x
2
mà thì hàm số y = f(x) đồng biến trên R.
Nếu x
1

< x
2
mà thì hàm số y = f(x) nghịch biến trên R.
2. Giới thiệu bài:( 1 phút) Chúng ta đã học về hàm số nói chung, hôm nay chúng ta nghiên cứu
trờng hợp đặc biệt của hàm số.
3. Bài mới:(30 phút).
T/G Hoạt động của giáo viên Hoạt động của trò Nội dung ghi bảng
13
HĐ1.Khái niệm về hàm
số bậc nhất.
-Đặt vấn đề: ta đã biết k/n
hàm số và biết lấy VD về
hàm số. Hôm nay ta sẽ
học một hàm số cụ thể là
hàm số bậc nhất. Vậy hàm
số bậc nhất là gì và tính
chất của nó ra sao, đó là
nội dung bài học hôm nay.
-Đa nội dung bài toán lên
màn hình.
-Vẽ sơ đồ chuyển động và
hớng dẫn học sinh.
-Treo bảng phụ, cho hs
điền khuyết.
-Chiếu 2 bài làm lên mc.
-Nhận xét?
-Cho hs làm ?2.
-Nghe GV thuyết trình.
-Nắm nội dung bài toán.
-Quan sát sơ đồ, điền vào

phiếu học tập.
-Sau một giờ ô-tô đi đợc:

-Sau t giờ ô-tô đi đợc:
.
-Sau t giờ ô-tô cách trung
tâm HN là: ..
1.Khái niệm về hàm số bậc nhất.
Bài toán: sgk tr 46.
8km
Huế
Bến xe
Trung tâm Hà Nội
?1.
Sau 1 giờ, ô tô đi đợc là 50 km.
Sau t giờ ô tô đi đợc là 50t km.
Sau t giờ, ô tô cách trung tâm HN
là:
s = 8 + 50t (km).
17
-Treo bảng phụ ghi nội
dung ?2.
-Gọi 1 hs lên điền vào
bảng.
-Nhận xét?
-Vì sao s lại là hàm số của
t?
-GV nhận xét.
-Chiếu nội dung phiếu học
tập:

-Các hàm số sau có phải là
h/s bậc nhất không? Vì
sao?
a)y=1 5x, b)y =
1
x
2
,
c)y=2x
2
+3, d)y=0x+7, y
= mx + 2.e)y=1-5x.
-Nếu là hàm số bậc nhất,
hãy chỉ rõ các hệ số a, b?
-Nhận xét?
HĐ2.Tính chất.
-VD.
Xét hàm số y=- 3x+ 1.
-Hàm số xác định với
những giá trị nào của x?
Vì sao?
-Chứng minh hàm số trên
nghịch biến trên R?
(Có thể hớng dẫn hs nếu
cần).
-Nhận xét?
-Cho hs làm ?3, thảo luận
theo nhóm.
-Chiếu bài của 3 nhóm lên
mc.

-Nhận xét?
-Từ 2 VD trên, rút ra nhận
xét: Hàm số y = ax + b
đồng biến khi nào?
Nghịch biến khi nào?
-Nhận xét?
-Bài tập: xét xem các hàm
số sau, h/s nào đồng biến,
-Nghiên cứu ?2.
-1 HS lên bảng điền bảng.
-Nhận xét.
-Bổ sung.
-Vì s phụ thuộc vào t và

-Nhận xét.
-Quan sát phiếu học tập.
-Một hs trả lời.
-Nhận xét.
-Bổ sung.
-Hàm số xác định với mọi
giá trị của x

R vì biểu
thức 3x + 1 xác định
với mọi giá trị của x

R.
-một hs nêu cách chứng
minh.
-Nhận xét.

-Thảo luận theo nhóm ?3.
-Quan sát bài làm trên mc.
-Nhận xét.
..đồng biến khi a >
0,nghịch biến khi a< 0.
-Nhận xét.
-2 hs tìm các hàm số đồng
biến, nghịch biến.
-Nhận xét.
Các hàm số đồng biến là: ,
?2.
t 1 2 3 4
s 58 108 158 208
Địng nghĩa: SGK tr 47.
Chú ý:
Khi b = 0, ta có hàm số y = ax đã
học ở lớp 7.
2.Tính chất.
VD : Xét hàm số y = - 3x + 1.
-Hàm số xác định với mọi giá trị
của x

R vì biểu thức 3x + 1
xác định với mọi giá trị của x


R.
-Khi cho x
1
< x

2
ta có f(x
1
) f(x
2
)
= - 3x
1
+ 1 + 3x
2
1 = 3(x
2

x
1
) > 0 nên hàm số nghịch biến
trên R.
?3. : Xét hàm số y = 3x + 1.
-Hàm số xác định với mọi giá trị
của x

R vì biểu thức 3x + 1 xác
định với mọi giá trị của x

R.
-Khi cho x
1
< x
2
ta có f(x

1
) f(x
2
)
= - 3x
2
+ 1 + 3x
1
1 = 3(x
1

x
2
) < 0 nên hàm số đồng biến trên
R.
Tổng quát: SGK tr 47.
h/s nào nghịch biến? Vì
sao?
a)y=1 5x, b)y =
1
x
2
,
c)y=2x+3, d)y= - x+7, y
=
2
x + 2 .e)y=1- x
-Cho hs làm ?4 ra giấy
-Nhận xét?
GV nhận xét.

b)y =
1
x
2
,
c)y=2x+3, y =
2
x + 2
Các hàm số nghịch biến
là:
d)y= - x+7, e)y=1- x
-Nhận xét.
-Làm ?4 ra giấy
-Quan sát bài làm trên
-Nhận xét.
-Bổ sung.
VD
Các hàm số y=1 5x, y= -
x+7, y=1- x nghịch biến trên R vì
có hệ số a < 0.
Các hàm số y =
1
x
2
, y=2x+3,
2
x + 2
đồng biến trên R vì có hệ số a > 0.
4. Luyện tập củng cố (7 phút)
Gv nêu lại các khái niệm, tính chất đã học trong tiết.

Bài 8 tr 48.
a)Hàm số y = 1 5x nghịch biến trên R vì có a = - 5 < 0, b = 1.
b)Hàm số y =
2
(x 1) +
3
đồng biến trên R vì có a =
2
> 0, b =
3 2
Bài 9 tr 48. Cho hàm số y = (m 2) x + 3.
a) Hàm số đồng biến

m 2 > 0

m > 2.
b) Hàm số nghịch biến

m 2 < 0

m < 2.
5. Hớng dẫn về nhà ( phút)
-Học thuộc lí thuyết.
-Xem lại các VD và BT.
-Làm các bài 10 sgk, bài 6,7,8 sbt .

Tiết 22 : luyện tập
A. Mục tiêu
- Củng cố định nghĩa hàm số bậc nhất, tính chất của hàm số bậc nhất.
- Rèn luyện kĩ năng nhận dạng h/s bậc nhất, kĩ năng áp dụng các tính chất của h/s bậc nhất

để xét xem hàm số đó đồng biến hay nghịch biến trên R. Biểu diễn điểm trên mptđ.
- GiảI thành thạo các dạng bài tập.
- Học sinh nghiêm túc tích cực làm bài.
B. Trọng tâm : Biểu diễn điểm, tìm tham số để hàm đồng biến, nghịch biến.
C. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh
1. Giáo viên: Thớc thẳng.
2. Học sinh: Thớc thẳng.
D. Hoạt động dạy học
1. Kiểm tra bài cũ:( 7 phút)
HS1: -Nêu ĐN hàm số bậc nhất?
Ngày soạn : 27/10/2008
Ngày dạy : 06/11/2008
-Làm bài 6 c,d,e sbt.
HS2: -Nêu tính chất của hàm số bậc nhất?
-Làm bài 9 tr 48 sgk.
2. Giới thiệu bài:( 1 phút)Vận dụng kiến thức vào giảI bài tập.
3. Bài mới:(30 phút).
T/G Hoạt động của thày Hoạt động của trò Nội dung ghi bảng
8
6
8
Bài 11 tr 48 SGK.
-GV gọi 2 hs lên bảng, 1
em biểu diễn các điểm A,
B, C, D, 1 em biểu diễn
các diểm E, F, G, H.
-Kiểm tra các em dới lớp.
-Nhận xét?
-GV nhận xét, bổ sung
nếu cần.

Bài 12 tr 48 SGK.
-Cho hs nghiên cứu đề bài.
-Nêu hớng làm?
-Nhận xét?
-Gọi 1 hs lên bảng làm
bài, dới lớp làm ra giấy
trong.
-Chiếu 2 bài lên mc.
-Nhận xét?
-GV nhận xét, bổ sung
nếu cần.
Bài 13 tr 48 sgk.
-Cho HS thảo luận nhóm.
-Kiểm tra sự hoạt động
của các nhóm.
-Cho các nhóm đổi bài
cho nhau.
-Chiếu bài làm 3 nhóm lên
MC.
-Nhận xét?
-GV nhận xét.
-2 hs lên bảng biểu diễn
các điểm trên mptđ.
-Dới lớp làm vào vở.
-Theo dõi bài làm trên
bảng.
-Nhận xét.
-Bổ sung.
-Nghiên cứu đề bài.
- Thay x = 1, y = 2,5 vào

h/s, tìm a.
-1 hs lên bảng làm bài, dới
lớp làm ra giấy trong.
-Quan sát bài làm trên
bảng và mc.
-Nhận xét.
-Bổ sung.
-Thảo luận theo nhóm
-Phân công công việc cho
các thành viên trong
nhóm.
-Các nhóm đổi bài cho
nhau.
-QS bài làm trên bảng và
MC.
Bài 11 tr 48 SGK.
Biểu diễn các điểm trên mptđ:
A(- 3 ; 0), B(-1;1), C(0;3), D(1;1),
E(3;0), F(1,-1), G(0;-3), H(-1;-1)
Bài 12 tr 48 SGK.
Cho h/s y = ax + 3, tìm a biết khi
x = 1 thì y = 2,5.
Giải:
Ta có khi x = 1 thì y = 2,5

2,5 = a.1 + 3

a = 2,5 3

a = - 0,5.

Vậy với a = - 0,5 khi x = 1, y =
2,5
Bài 13 tr 48 sgk.
Tìm m để mỗi h/s sau là bậc nhất:
a) y =
5 m(x 1)
là h/s bậc
nhất


5 m

0

5 m

0

m

5.
Vậy với m

5 thì h/s đã cho là
bậc nhất.
b)
m 1
y x 3,5
m 1
+

= +

là h/s bậc
nhất


m 1
m 1
+


0

m + 1

0 và m 1

0

m

-1 và m

1.
8
Bài 14 sgk tr 48.
-Hàm số y = ax + b đồng
biến trên R khi nào?
nghịch biến trên R khi
nào?

-Gọi 1 hs làm phần a.
-Nhận xét?
-Gọi 1 hs nêu cách làm
phần b.
-Gọi 1 hs làm phần b.
-Nhận xét.
-Gọi 1 hs lên bảng làm
phần c, cho các em dới lớp
làm ra giấy trong.
-Chiếu 2 bài làm lên mc.
-Nhận xét?
-GV nhận xét, bổ sung
nếu cần.
-Nhận xét bài làm.
-Các nhóm nhận xét sự
chính xác của các bài làm.
- đồng biến trên R khi a
> 0, nghịch biến trên R khi
a < 0.
-1 hs lên bảng làm bài.
-Nhận xét.
- Thay x =
1 5+
vào
hàm số, tìm y.
-1 hs lên bảng làm bài.
-Nhận xét, bổ sung.
-1 hs lên bảng làm phần c,
dới lớp làm ra giấy trong.
-Quan sát bài làm trên

bảng và mc.
-Nhận xét, bổ sung.
Vậy với m



1 thì h/s đã cho là
h/s bậc nhất.
Bài 14 sgk tr 48.
Cho h/s y =
(1 5)x 1
.
a) h/s trên nghịch biến trên R vì a
=
1 5
< 0.
b ) Khi x =
1 5+
ta có
y =
(1 5)(1 5) 1 +

y = 1 5 1 = - 5 .
c) Khi y =
5
ta có
5 (1 5)x 1=


2

5 1 ( 5 1)
x
1 5
1 5
+ +
= =



x =
5 2 5 1
4
+ +


x=
3 5
2
+

.
4. Luyện tập củng cố (5 phút)
Bài tập : Cho hs thảo luận theo nhóm.
Ghép một ô ở cột bên trái với một ô ở cột bên phải để đợc kq đúng.
A. Mọi điểm trên mptđ có tung độ
bằng 0
1. Đều thuộc trục hoành Ox, có phơng trình là y = 0.
B. Mọi điểm trên mptđ có hoành độ
bằng 0.
2. Đều thuộc tia phan giác của góc phần t I hoặc II, có

phơng trình là y = x.
C. Bất kì điểm nào trên mptđ có
hoành dộ và tung độ bằng nhau.
3. Đều thuộc tia phân giác của góc phần t II hoặc IV, có
phơng trình là y = -x.
D. Bất kì điểm nào trên mptđ có
hoành độ và tung độ đối nhau
4. Đều thuộc trục tung Oy, có phơng trình là x = 0.
Sau đó GV khái quát : ..
5. Hớng dẫn về nhà (2 phút)
-Ôn tập lại các kiến thức đã học.
-Xem lại các VD và BT.
-Làm các bài T/G, 12, 13 tr 54 sbt.
-Đọc trớc bài Đồ thị của hàm số y = ax + b.

Tiết 23 : Đồ thị của hàm số y = ax + b (a

0).
Ngày soạn : 30/10/2008
Ngày dạy : 10/11/2008