Đánh giá kết quả thực hiện dự án phát triển cơ sở hạ tầng kinh tế xã hội tại xã tân long đồng hỷ

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
---------

HÀ ĐỨC LỤC
TÊN ĐỀ TÀI:
ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ THỰC HIỆN DỰ ÁN PHÁT TRIỂN CƠ
SỞ HẠ TẦNG KINH TẾ - XÃ HỘI TẠI XÃ TÂN LONG HUYỆN
ĐỒNG HỶ TỈNH THÁI NGUYÊN

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Hệ đào tạo

: Chính quy

Chuyên ngành

: Kinh tế nông nghiệp

Khoa

: Kinh tế & PTNT

Khóa học

: 2014 - 2018

Thái nguyên 2018

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
----------

HÀ ĐỨC LỤC
TÊN ĐỀ TÀI:
ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ THỰC HIỆN DỰ ÁN PHÁT TRIỂN CƠ
SỞ HẠ TẦNG KINH TẾ - XÃ HỘI TẠI XÃ TÂN LONG HUYỆN
ĐỒNG HỶ TỈNH THÁI NGUYÊN

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Hệ đào tạo

: Chính quy

Chuyên ngành

: Kinh tế nông nghiệp

Khoa

: Kinh tế & PTNT

Lớp

: K46-KTNN – N02

Khóa học

: 2014 – 2018

Giảng viên hướng dẫn : ThS Cù Ngọc Bắc

Thái nguyên 2018


i

LỜI CAM ÐOAN
Luận văn tốt nghiệp “Đánh giá kết quả thực hiện dự án phát triển cơ
sở hạ tầng kinh tế - xã hội tại xã Tân Long - Đồng Hỷ”. , chuyên ngành
Kinh tế nông nghiệp là công trình nghiên cứu của riêng tôi, luận văn đã sử
dụng thông tin từ nhiều nguồn khác nhau, các thông tin có sẵn đã được trích
rõ nguồn gốc.
Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu đã đưa trong luận
văn này là trung thực và chưa được sử dụng trong bất cứ một công trình
nghiên cứu khoa học nào. Khóa luận đã được giảng viên hướng dẫn xem và
sửa.
Thái nguyên, ngày tháng năm 2018
Giảng viên hướng dẫn

Sinh viên thực hiện đề tài

Ths. Cù Ngọc Bắc

Hà Đức Lục

XÁC NHẬN CỦA GIẢNG VIÊN CHẤM PHẢN BIỆN
Xác nhận sinh viên đã sửa theo yêu cầu

Của hội đồng chấm khóa luận tốt nghiệp
(Ký, ghi rõ họ tên)


ii

LỜI CẢM ƠN
Thực tập tốt nghiệp có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với mỗi sinh
viên cuối khóa, đây là giai đoạn cần thiết để mỗi sinh viên nâng cao năng lực
tri thức và khả năng sáng tạo của mình, đồng thời nó còn giúp cho sinh viên
có khả năng tổng hợp được kiến thức đã học, làm quen dần với việc nghiên
cứu khoa học nhằm hoàn thành mục tiêu đào tạo kỹ sư chuyên môn với đầy
đủ tri thức lý luận và kỹ năng thực tiễn. Để hoàn thành khóa luận tốt nghiệp
này, em xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc đến thầy giáo Ths. Cù
Ngọc Bắc Phó trưởng khoa Kinh tế và Phát triển nông thôn, người trực tiếp
hướng dẫn chỉ bảo và giúp đỡ em trong suốt quá trình thực tập và làm đề tài.
Em xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu nhà trường, Ban chủ nhiệm khoa
KT&PTNT, các thầy giáo, cô giáo, cán bộ trong khoa đã tạo mọi điều kiện
giúp đỡ em. Đồng thời, em xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ của UBND xã
Tân Long - Đồng Hỷ - Thái Nguyên, các ban ngành đoàn thể, cán bộ khuyến
nông, xây dựng địa chính xã Tân Long cùng nhân dân trong xã đã tạo mọi
điều kiện giúp đỡ em trong quá trình nghiên cứu đề tài. Mặc dù đã có nhiều
cố gắng, nhưng do thời gian có hạn, trình độ, kỹ năng của bản thân còn nhiều
hạn chế nên đề tài khóa luận tốt nghiệp này của em không tránh khỏi những
hạn chế, thiếu sót. Rất mong được sự đóng góp, chỉ bảo, bổ sung của thầy cô
và các bạn để kiến thức của em trong lĩnh vực này được hoàn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn!
Thái Nguyên,ngày tháng năm 2018
Sinh viên
Hà Đức Lục

3

DANH MỤC CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT
ATTQ

An ninh tổ quốc

CNH - HĐH

Công nghiệp hóa hiện đại hóa

GTVT

Giao thông vận tải

HTX

Hợp tác xã

KHKT

Khoa học kĩ thuật

MTTQ

Mặt trận tổ quốc

NN - PTNT

Nông nghiệp, phát triển nông thôn

NSNN

Ngân sách nhà nước

NTM

Nông thôn mới

NVH

Nhà văn hóa

SXNN

Sản xuất nông nghiệp

SXNN

Sản xuất nông nghiệp

TCN

Thủ công nghiệp

THCS

Trung học cơ sở

UBND

Ủy ban nhân dân

VH-TD-TT

Văn hóa-Thể dục-Thể thao

BVTV

Bảo vệ thực vật


4

DANH MỤC BẢNG
Bảng 4.1. Đánh giá trình độ cán bộ xã, thôn.................................................. 36
Bảng 4.2. Tình hình tập huấn cán bộ phụ trách XD NTM xã Tân Long ....... 37
Bảng 4.3. Tổng hợp tình hình làm việc với người dân ................................... 37
Bảng 4.4. Đánh giá của người dân về cán bộ NTM của thôn ......................... 38
Bảng 4.5. Các phương pháp tuyên truyền phổ biến thông tin đến người dân
........ 40
Bảng 4.6. Tổng hợp các nội dung tuyên truyền phổ biến thông tin đến người
dân ...................................................................................................... 41
Bảng 4.7. Sự tham gia của người dân trong các công việc triển khai trên địa
bàn thôn, xã ........................................................................................ 42
Bảng 4.8. Người dân đóng kinh phí xây dựng các công trình nông thôn ....... 44
Bảng 4.9. Người dân tham gia lao động xây dựng công trình nông thôn...... 45
Bảng 4.10. Kết quả của công tác vận động trong xây dựng cơ sở hạ tầng ..... 46

5

MỤC LỤC
LỜI

CAM

ÐOAN

...........................................................................................................i LỜI CẢM ƠN
................................................................................................................ii DANH MỤC
CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT .................................................................iii DANH
MỤC BẢNG....................................................................................................iv MỤC
LỤC

......................................................................................................................v

Phần

I:

MỞ

ĐẦU

.........................................................................................................1
1.1.
Đặt

đề................................................................................................................1
1.2.
Mục
tiêu
của
tài..................................................................................................2

vấn
đề

1.2.1.
Mục
tiêu
....................................................................................................2

chung

1.2.2.
Mục
tiêu
thể.....................................................................................................2

cụ

1.3.
Ý
nghĩa
đề
..........................................................................................................2

tài

1.3.1.
Ý
nghĩa
trong
học
.................................................................2

tập

và

nghiên

1.3.2.
Ý
nghĩa
trong
tiễn........................................................................................3
PHẦN
II:
TỔNG
..........................................4

QUAN

TÀI

LIỆU

cứu
thực

NGHIÊN

CỨU

2.1. Cơ sở lý luận về nông thôn mới và xây dựng hạ tầng kinh tế xã hội theo
bộ
tiêu
chí
quốc
gia
về
.............................................................................4
2.1.1.
Cơ
sở
lý
luận
.........................................................................4

nông
về

2.1.1.1.
Khái
niệm
thôn...................................................................................4

thôn

nông
về

thôn

mới.
mới
nông


6

2.1.1.2.
Khái
niệm
cơ
..................................................................................5

sở

hạ

tầng

2.1.2. Quy trình triển khai xây dựng kết cấu hạ tầng thuộc Chương trình xây
dựng

nông

thôn

mới.................................................................................................................7
2.1.2.1. Tuyên truyền, phổ biến thông tin về nội dung hợp phần xây dựng kết
cấu hạ tầng thuộc Chương trình xây dựng nông thôn mới cho người dân
......................7
2.1.2.2. Xác định chủ đầu tư các công trình kết cấu hạ tầng của
xã..........................7


7

2.1.2.3. Quy trình xác định nhu cầu và hướng dẫn người dân lựa chọn công
trình, xác định thứ tự ưu tiên triển khai theo nhu cầu của họ và phù hợp với quy
định

của

Chương

trình...................................................................................................................8
2.1.2.4. Quy trình tổ chức lựa chọn nhà thầu, ký hợp đồng với các tổ chức để
thực

hiện

các

bước

trong

đầu

tư

và

xây

dựng

công

trình....................................................9
2.1.2.5. Tổ chức giám sát thi công công trình đảm bảo chất lượng, tiến độ;
nghiệm thu, bàn giao công trình; thanh, quyết toán công trình đưa vào sử dụng.
...............10
2.1.2.6. Tổ chức người dân tham gia thực hiện dự án và huy động cộng đồng
đóng

góp

để

xây

dựng

công

trình.........................................................................................11
2.1.3. Phương pháp thi công, quản lý công trình theo hình thức cộng đồng tự
triển

khai

................................................................................................................................11
2.1.3.1.
Lập
Hồ
sơ
trình.....................................................................11
2.1.3.2.
Thẩm
định
Hồ
trình.........................................................12
2.1.3.3.
Phê
duyệt
hồ
...........................................................13

sơ

xây

sơ
xây

dựng
xây

dựng

dựng

công

công
công
trình

2.1.3.4. Lựa chọn nhà thầu theo hình thức tham gia thực hiện của cộng đồng
......13
2.1.3.5. Tổ chức, giám sát thi công và nghiệm thu công trình
.................................14
2.1.4. Vai trò của người dân trong việc tham gia xây dựng nông thôn
mới............14
2.1.4.1.
Vai
trò
của
.....................................................................................14

người

2.2.
Cơ
sở
thực
......................................................................................................16

dân
tiễn


8

2.2.1. Tình hình xây dựng nông thôn mới của Việt Nam giai đoạn 2011 – 2015
..16
2.2.2. Tình hình xây
.............................................17

dựng

mô

hình

NTM

tại

Hà

Tĩnh

2.2.3. Tình hình xây dựng nông thôn mới của tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2011
–
2015 ...............................................................................................................................1
8
PHẦN III: ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN
CỨU.20
3.1.
Đối
tượng
cứu...........................................................................................20

nghiên

3.2.
Thời
gian
thực
.................................................................................................20

tập

3.3.
Địa
điểm
nghiên
............................................................................................20

cứu

vii

3.4. Nội dung nghiên cứu
............................................................................................20
3.5. Phương pháp nghiên cứu
.....................................................................................20
3.5.1. Thu thập số liệu nghiên
cứu..............................................................................20
3.5.2. Phương pháp phân tích số liệu
.........................................................................21
PHẦN IV: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THÀO LUẬN
................................22
4.1. Điều kiện tự nhiên và kinh tế xã hội của xã Tân Long
.....................................22
4.1.2. Đặc điểm tự nhiên.
............................................................................................22
4.1.2.1. Địa hình, địa
chất............................................................................................22
4.1.2.2. Khí hậu, thời tiết.
............................................................................................22
4.1.2.3 Chế độ thủy
văn...............................................................................................23
4.1.2.4 Tài nguyên thiên
nhiên....................................................................................23
4.1.3 Điều kiện kinh tế - Xã
hội..................................................................................23
4.1.3.1. Dân số và lao động.
........................................................................................23
4.1.3.2 Kết quả sản xuất nông lâm nghiệp năm

2017...............................................24
4.1.4. Văn hóa thể thao.
...............................................................................................27
4.1.5. Môi trường. ........................................................................................................27
4.2. Kết quả thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới
giai
đoạn 2011 -2015. Kết quả tổ chức thực hiện chương trình đến năm 2017
................27


vii

4.2.1 Kết quả thực hiện chương trình nông thôn mới giai đoạn 2011 - 2015
.....27
4.2.1.1. Công tác lập quy hoạch, đề án xây dựng
NTM...........................................27
4.2.1.2. Xây dựng cơ sở hạ tầng thiết
yếu..................................................................28
4.2.1.3. Về phát triển giáo dục, y tế, văn hóa, bảo vệ môi trường
...........................29
4.2.1.4. Về xây dựng hệ thống tổ chức chính trị xã hội vững mạnh và giữ gìn
an ninh, trật tự xã hội
........................................................................................................29
4.2.1.5. Kết quả huy động, sử dụng nguồn
lực.........................................................30
4.2.2. Thực trạng xây dựng nông thôn mới và kết quả xây dựng nông thôn
mới của xã Tân Long theo bộ tiêu chí Quốc gia NMT đến năm 2017.
..........................30

viii

4.2.2.1. Thành lập bộ máy chỉ đạo xây dựng nông thôn mới cấp xã.
.....................30
4.2.2.2. Kết quả tổ chức thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng
nông thôn mới.
.......................................................................................................................32
4.3 Đánh giá tồn tại, khó khăn, thách thức của xã Tân long
...................................33
4.4. Đánh giá những điều kiện nguồn lực cho xây dựng nông thôn
mới................35
4.4.1 Nguồn lực nguồn vốn.........................................................................................35
4.4.2. Đánh giá về cán bộ thực hiện công tác tuyên truyền, vận động trong
xây dựng cơ sở hạ tầng
.......................................................................................................35
4.4.3. Đánh giá Sự tham gia của người dân trong công tác huy động nguồn lực
xây dựng NTM
....................................................................................................................43
4.4.4. Thuận lợi, khó khăn trong việc xây dựng cơ sở hạ tầng nông
thôn..............47
4.4.4.1. Thuận lợi .........................................................................................................47
4.4.4.2. Khó khăn
.........................................................................................................47
4.5. Giải pháp phát triển xây dựng NTM của xã Tân Long trong giai đoạn tới
.......47
4.5.1. Các giải pháp nhằm đạt được các tiêu chí về hạ tầng – kinh tế - xã
hội.......47
4.5.2 Các giải pháp nhằm đạt được các tiêu chí về kinh tế và tổ chức sản xuất.
........48
4.5.3 Các giải pháp nhằm đạt được các tiêu chí về kinh tế và tổ chức sản xuất.

...49
4.5.4 Giải pháp về tổ chức thực hiện dự án
...............................................................50
PHẦN V: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
...............................................................52
5.1 Kết luận...................................................................................................................52


viii

5.2 Kiến nghị ................................................................................................................53
5.2.2 Đối với huyện Đồng Hỷ tỉnh Thái
nguyên.......................................................53
5.2.3 Đối với xã Tân Long
..........................................................................................54
5.2.4 Đối với người
dân...............................................................................................54
TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................................55


1

Phần I
MỞ ĐẦU
1.1 . Đặt vấn đề
Thực hiện đường lối đổi mới do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo, trong
những năm qua nông nghiệp và kinh tế nông thôn đã có sự phát triển mạnh mẽ
đạt được những kết quả quan trọng trên các mặt kinh tế, xã hội, văn hoá, đời
sống cộng đồng góp phần nâng cao vai trò, vị trí và sức cạnh tranh của nền
kinh tế, giữ vững ổn định chính trị - xã hội ở nông thôn cả nước, tạo tiền đề để

tăng tốc độ phát triển kinh tế và đẩy mạnh công nghiệp hoá - hiện đại hoá.
Hạ tầng nông thôn có vai trò quan trọng đối với nền kinh tế xã hội nông
thôn trình độ kinh tế xã hội nông thôn ở mức độ nào thì cơ sở hạ tầng cũng
tương ứng với mức độ nào đó. Nơi nào có cơ sở hạ tầng được đầu tư xây
dựng tốt thì điều kiện kinh tế xã hội cũng phát triển đời sống tinh thần của
người dân được nâng cao có điều kiện đầu tư cho sự phát triển của cơ sở hạ
tầng. Trong đó việc xây dựng cơ sở hạ tầng là một hướng đi đúng và mang lại
nhiều lợi ích cho đời sống xã hội của người dân. Đồng thời cũng thúc đẩy các
hoạt động sản xuất hàng hóa, giúp người dân tiếp cận với xã hội và nền kinh
tế thị trường bên ngoài. Vì vậy cơ sở hạ tầng nông thôn được coi là một điều
kiện tiên quyết để thực hiện thắng lợi các hoạt động kinh tế- xã hội của xã
Tân Long. Xuất phát từ những lý do trên, tôi nghiên cứu đề tài: “Đánh giá kết
quả thực hiện dự án phát triển cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội tại xã Tân
Long - Đồng Hỷ”.
Với mong muốn có cái nhìn khách quan về những thành tựu đã đạt
được trong thời gian qua của địa phương. Từ đó đề ra phương án nhằm xây
dựng cơ sở hạ tầng nông thôn phù hợp với xu thế hội nhập, góp phần cho sự
phát triển của địa phương.


2

1.2. Mục tiêu của đề tài
1.2.1. Mục tiêu chung
Đánh giá hiện trạng, đề xuất các giải pháp nhằm đẩy nhanh tiến độ thực
hiện các dự án xây dựng hạ tầng kinh tế xã hội cho xã Tân Long theo Bộ tiêu
chí quốc gia về xây dựng nông thôn mới.
1.2.2. Mục tiêu cụ thể
- Tìm hiểu điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của xã Tân Long, huyện
Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên.

- Tìm hiểu tình hình xây dựng nông thôn mới của địa phương trong thời
gian qua.
- Đánh giá hiện trạng và tiến trình xây dựng cơ sở hạ tầng theo tiêu
chuẩn xây dựng nông thôn mới của xã Tân Long, huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái
Nguyên.
- Rút ra những thuận lợi và khó khăn trong quá trình thực hiện các dự án
xây dựng hạ tầng kinh tế xã hội theo Bộ tiêu chí nông thôn mới trên địa bàn.
- Đề xuất các giải pháp nhằm đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án
xây dựng hạ tầng kinh tế xã hội cho xã Tân Long trong thời gian tới.
1.3. Ý nghĩa đề tài
1.3.1. Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu
- Việc thực hiện làm đề tài là cơ hội cho em học tập, rèn luyện, đi sâu
vào thực tế, được áp dụng những kiến thức đã học vào thực tế, tích lũy những
kiến thức thực tế khi tiếp xúc thực tế làm việc với nguời dân.
- Tích lũy thêm những kiến thức mới cho bản thân nhằm phục vụ cho
công tác sau này. Ngoài ra đề tài còn là cơ hội để em được nghiên cứu tìm
hiểu về tình hình kinh tế xã hội phát triển cơ sở hạ tầng nông thôn tại địa
phương. Từ đó có được cơ sở để so sánh sự phát triển của địa phương với các
xã khác trong khu vực theo tiêu chuẩn nông thôn mới


3

- Góp phần hoàn thiện những lý luận và phương pháp nhằm đẩy mạnh
quá trình xây dựng và phát triển kinh tế xã hội ở địa phương trong giai đoạn
“công nghiệp hóa hiện đại hóa nông nghiệp – nông thôn” hiện nay.
1.3.2. Ý nghĩa trong thực tiễn
- Đề tài góp phần vào tìm hiểu, phân tích, đánh giá thực trạng cơ sở hạ
tầng và đưa ra các giải pháp để xây dựng xã Tân Long đạt tiêu chuẩn nông
thôn mới theo Bộ tiêu chí Quốc gia về nông thôn mới.

- Kết quả nghiên cứu của đề tài là cơ sở giúp cho xã có những định
hướng phát triển phù hợp với điều kiện của địa phương.
- Giúp địa phương phát huy những điểm mạnh, khắc phục những hạn
chế yếu kém nhằm thực hiện tốt hơn trương trình xây dựng nông thôn mới để
từng bước cải thiện đời sống nhân dân.


4

PHẦN II
TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU
2.1. Cơ sở lý luận về nông thôn mới và xây dựng hạ tầng kinh tế xã hội
theo bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới.
2.1.1. Cơ sở lý luận về nông thôn mới
2.1.1.1. Khái niệm về nông thôn
Ở mỗi quốc gia có những sự phân biệt khác nhau giữa nông thôn và
thành thị. Đến nay chưa có một khái niệm nào về nông thôn chuẩn xác và
được chấp nhận một cách rộng rãi về nông thôn, khi nói về nông thôn người
ta hay so sánh nông thôn với thành thị [2].
V. Staroverov một nhà xã hội học người Nga đã đưa ra định nghĩa khá
bao quát về nông thôn, ông cho rằng: “ Nông thôn với tư cách là khách thể
nghiên cứu xã hội học về phân hệ xã hội có lãnh thổ xác định đã đình hình từ
lâu trong lịch sử. Đặc trưng cảu phân hệ xã hội này là sự thống nhất đặc biệt
của môi trường nhân tạo với điều kiện địa lý tự nhiên quá trội, với kiểu loại tổ
chức xã hội phân tán về mặt không gian. Tuy nhiên nông thôn có những đặc
trưng riêng biệt của nó. Cũng theo nhận định của nhà xã hội học này thì nông
thôn phân biệt với đô thị bởi trình độ phát triển kinh tế thấp kém hơn, bởi thua
kém hơn về mức độ xã hội, sinh hoạt. Điều này thể hiện rõ trong cơ cấu xã
hội, lối sống của người dân nông thôn.
Như vậy theo phân tích của nhà xã hội học thì có thể đưa ra khái niệm

tổng quát về nông thôn như sau:
Nông thôn là vùng khác với đô thị ở chỗ nó có cộng đồng chủ yếu là
nông dân làm nghề chính là nông nghiệp, có mật độ dân cư thấp hơn; có kết
cấu hạ tầng thấp hơn; ở mức độ phúc lợi xã hội thua kém hơn; có trình độ dân
trí, trình độ tiếp cận thị trường hàng hóa thấp hơn [2].


5

2.1.1.2. Khái niệm cơ sở hạ tầng
a. Khái niệm
Cơ sở hạ tầng có thể hiểu là những kiến trúc làm nền tảng cho các đối
tượng, các yếu tố hình thành và phát triển xã hội. Đó là những cấu trúc về vật
chất, kỹ thuật, hệ thống công trình xây dựng, thiết bị… làm nền tảng cho các
hoạt động diễn ra trong xã hội. Từ những quan điểm đó, có thể đi đến định
nghĩa khái quát về cơ sở hạ tầng như sau:
“Cơ sở hạ tầng là tổng thể các ngành kinh tế, các ngành kinh tế dịch
vụ bao gồm việc xây dựng đường xá, kênh mương tưới tiêu, hải cảng, cầu
cống, sân bay, kho tàng, hệ thống cung cấp năng lượng, cơ sở kinh doanh,
giao thông vận tải, bưu điện, cấp thoát nước, cơ sở giáo dục, khoa học, y tế,
bảo vệ sức khoẻ….” Cơ sở hạ tầng nông thôn cũng mang kết cấu chung của
kết cấu hạ tầng
là nền tảng cho phát triển kinh tế xã hội nông thôn. Cơ sở hạ tầng ở nông thôn
bao gồm: hệ thống thủy lợi, giao thông, điện, thông tin liên lạc, cấp thoát
nước, cơ sở bảo quản, khu chế biến nông sản… ngoài ra còn cơ cấu hạ tầng
cơ sở xã hội như trường học, bệnh xã, các công trình phúc lợi xã hội khác [7].
b. Đặc trưng cơ bản của cơ sở hạ tầng
Tính hệ thống: Cơ sở hạ tầng là một hệ thống bao trùm lên mọi hoạt
động sản xuất, kinh tế - xã hội trên toàn lãnh thổ quốc gia. Dưới đó lại có
những phân hệ với mức độ và phạm vi ảnh hưởng thấp hơn, nhưng tất cả đều

liên quan gắn bó với nhau, mà sự trục trặc ở khâu này sẽ liên quan, ảnh hưởng
đến khâu khác. Bản thân các bộ phận của cơ sở hạ tầng cũng có tính chất hệ
thống như hệ thống giao thông, hệ thống điện, điện thoại...
Tính kiến trúc: Các bộ phận cấu thành hệ thống cơ sở hạ tầng phải có
cấu trúc phù hợp với những tỷ lệ cân đối, kết hợp với nhau thành một tổng
thể hài hoà, đồng bộ. Sự khập khiễng trong cơ sở hạ tầng có thể làm tê liệt cả
hệ thống, hay từng phân hệ của cấu trúc, hệ thống công trình mất tác
dụng, không phát huy được hiệu quả.


6

Tính tiên phong định hướng: Cơ sở hạ tầng của một nước, một vùng
luôn phải hình thành và phát triển đi trước một bước so với các hoạt động
kinh tế - xã hội khác. Sự phát triển cơ sở hạ tầng về quy mô, chất lượng, trình
độ tiến bộ kỹ thuật là những tín hiệu cho người ta thấy định hướng phát triển
kinh tế – xã hội của một nước hay một vùng đó. Tính tiên phong của hệ thống
cơ sở hạ tầng còn thể hiện ở chỗ nó luôn đón đầu sự phát triển kinh tế - xã
hội, mở đường cho các hoạt động kinh tế - xã hội phát triển thuận lợi.
Tính tương hỗ: Các bộ phận trong cơ sở hạ tầng có tác động qua lại với
nhau. Sự phát triển của bộ phận này có thể tạo thuận lợi cho bộ phận kia và
ngược lại, các bộ phận có thể tương tác, lợi dụng lẫn nhau.
Tính công cộng: Các ngành sản xuất và dịch vụ thuộc cơ sở hạ tầng tạo
ra những sản phẩm là những hàng hoá công cộng, đường xá, cầu cống, công
viên, mạng lưới điện, nước, thông tin… lưu ý rằng trong lĩnh vực sản xuất và
dịch vụ công cộng này không thể chỉ lấy doanh lợi của xí nghiệp làm đầu, mà
còn phải coi trọng tính phục vụ và ý nghĩa phúc lợi cho toàn xã hội.
Tính vùng (địa lý): các ngành sản xuất và dịch vụ cấu trúc hạ tầng cũng
như nhiều ngành sản xuất và dịch vụ khác thường mang tính địa lý (tính vùng),
chịu ảnh hưởng rõ rệt của các yếu tố tự nhiên (tài nguyên, môi trường, địa

hình, đất đai…) và các yếu tố kinh tế xã hội của từng vùng. Vì thế kết cấu hạ
tầng của các vùng có vị trí địa lý khác nhau sẽ khác nhau.
c. Đặc điểm của cơ sở hạ tầng nông thôn Việt Nam
Cơ sở hạ tầng nông thôn Việt Nam nhìn chung đã được hình thành từ
đời này qua đời khác bằng sức lao động và sự đóng góp của cộng đồng. Nhiều
khu dân cư nông thôn xa đô thị, xa đường giao thông chính vẫn giữ nguyên
những cơ sở hạ tầng nghèo nàn, lạc hậu. Đây là nguyên nhân dẫn đến xu
hướng người dân nông thôn muốn rời bỏ làng quê để ra thành phố, ra các khu
đô thị sinh sống, từ đó dẫn đến việc mất cân đối giữa nông thôn và thành thị
về mật độ dân số cũng như các mặt khác trong lĩnh vực kinh tế – xã hội.


7

2.1.2. Quy trình triển khai xây dựng kết cấu hạ tầng thuộc Chương trình
xây dựng nông thôn mới
2.1.2.1. Tuyên truyền, phổ biến thông tin về nội dung hợp phần xây dựng kết
cấu hạ tầng thuộc Chương trình xây dựng nông thôn mới cho người dân
- Phạm vi và đối tượng công trình
- Chỉ tiêu xây dựng kết cấu hạ tầng thuộc Chương trình xây dựng nông
thôn mới
- Tiêu chuẩn kỹ thuật của các công trình hạ tầng đạt chuẩn theo tiêu chí
của chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới
2.1.2.2. Xác định chủ đầu tư các công trình kết cấu hạ tầng của xã
+ Chủ đầu tư các công trình:
- Đối với dự án được đầu tư bằng nguồn vốn thuộc Chương trình mục
tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới:
Theo các quy định hiện hành Chủ đầu tư các dự án xây dựng công
trình Ban quản lý xã. Đối với các công trình có yêu cầu kỹ thuật cao, đòi hỏi
có trình độ chuyên môn cao mà Ban Quản lý xã không đủ năng lực và không

nhận làm chủ đầu tư thì UBND xã báo cáo để UBND huyện giao cho một đơn
vị có đủ năng lực làm chủ đầu tư và có sự tham gia của UBND xã.
- Đối với công trình có nguồn vốn đầu tư do dân góp và huy động các
nguồn hợp pháp khác:
UBND xã tổ chức thực hiện trên cơ sở thỏa thuận thống nhất với bên hỗ
trợ và nhân dân, đồng thời đảm bảo các quy định của pháp luật về quản lý vốn
đầu tư.
+ Điều kiện, năng lực của các thành viên trực tiếp quản lý dự án của
Ban quản lý nông thôn mới xã (chủ đầu tư):


8

- Để đảm bảo thực hiện chức năng chủ đầu tư các công trình, người
trực tiếp quản lý dự án của Ban quản lý xã cần phải có các điều kiện năng lực
về đầu tư xây dựng.
- Các cán bộ chuyên môn về kế toán, giao thông, thuỷ lợi, địa chính,
xây dựng, nông nghiệp, phải được đào tạo từ trung cấp chuyên ngành trở lên,
được tập huấn về chuyên môn theo ngành, lĩnh vực, có kinh nghiệm về hoạt
động quản lý xây dựng…
+ Đề nghị giao chủ đầu tư các công trình:
UBND xã hoặc UBND huyện giao chủ đầu tư cho Ban quản lý xã
những công trình thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM trên
địa bàn xã mà Ban quản lý xã có thể làm chủ đầu tư bằng văn bản, trong đó
cần giao rõ những nhiệm vụ mà chủ đầu tư phải thực hiện. Trong trường hợp
đối với các công trình có yêu cầu kỹ thuật cao, đòi hỏi có trình độ chuyên môn
mà Ban quản lý xã không đủ năng lực và không nhận làm chủ đầu tư, UBND
xã có thể thuê một đơn vị, tổ chức có đủ năng lực quản lý để hỗ trợ hoặc báo
cáo UBND huyện để quyết định chủ đầu tư, có sự tham gia của lãnh đạo Ban
quản lý xã.

+ Phân công nhiệm vụ cụ thể cho các cá nhân:
Ban quản lý xã phải có quyết định cử người tham gia quản lý dự án và
phân công nhiệm vụ cụ thể cho các thành viên liên quan đến chuẩn bị và thực
hiện công trình, trong đó phải có người trực tiếp phụ trách công việc quản lý dự
án.
Ban quản lý xã cần phối hợp với các chủ đầu tư các công trình lồng ghép
để
thực hiện lồng ghép hiệu quả các nguồn vốn thực hiện theo đúng quy
định.
2.1.2.3. Quy trình xác định nhu cầu và hướng dẫn người dân lựa chọn công
trình, xác định thứ tự ưu tiên triển khai theo nhu cầu của họ và phù hợp với
quy định của Chương trình
Bước 1.Xác định các căn cứ để lựa chọn thứ tự ưu tiên đầu tư xây dựng
công trình theo kế hoạch đã duyệt:


9

- Ban quản lý xã thông báo và tổ chức lấy ý kiến tham gia của nhân dân,
các tổ chức đoàn thể xã hội để lựa chọn danh mục, xác định quy mô công trình
trong quy hoạch theo thứ tự ưu tiên nhằm đưa vào kế hoạch xây dựng năm.
- Việc lấy ý kiến nhân dân về công trình ưu tiên đầu tư xây dựng, cần
dựa trên những căn cứ xác đáng.
Bước 2.Tổ chức họp lấy ý kiến tham gia của nhân dân thôn, bản lựa
chọn các dự án ưu tiên đầu tư vào kế hoạch dự án năm:
Trình tự tổ chức cuộc họp nhân dân thôn, bản để xác định các dự án ưu
tiên đầu tư của người dân trong năm kế hoạch, được tiến hành theo bốn bước.
Bước 3.Ban quản lý xã tổ chức cuộc họp xây dựng kế hoạch dự án
cho năm hiện tại với những thành phần theo quy định và báo cáo kết quả lựa
chọn với UBND xã để trình HĐND xã thông qua.

Bước 4.Tổ chức công bố kế hoạch dự án năm của Chương trình cho các
tổ chức và nhân dân biết.
2.1.2.4. Quy trình tổ chức lựa chọn nhà thầu, ký hợp đồng với các tổ chức để
thực hiện các bước trong đầu tư và xây dựng công trình
- Các hình thức lựa chọn nhà thầu: các xã thực hiện theo 3 hình thức.
- Cách thức lựa chọn nhà thầu:
+ Đối với cách giao cho cộng đồng dân cư thôn (những người hưởng
lợi trực tiếp từ Chương trình) tự thực hiện xây dựng:
+ Đối với cách lựa chọn nhóm thợ, cá nhân trong xã có đủ năng lực để
xây dựng:
+ Đối với cách lựa chọn nhà thầu thông qua hình thức đấu thầu, chỉ
định thầu, thực hiện theo quy định hiện hành.
- Phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu xây dựng: Chủ tịch UBND xã
phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu.


10

2.1.2.5. Tổ chức giám sát thi công công trình đảm bảo chất lượng, tiến độ;
nghiệm
thu, bàn giao công trình; thanh, quyết toán công trình đưa vào sử dụng.
+ Tổ chức giám sát thi công công trình đảm bảo chất lượng, tiến độ:
- Theo quy định của pháp luật hiện hàn, mọi công trình xây dựng, trong
quá trình thi công phải được thực hiện chế độ giám sát thi công chặt chẽ.
- Trách nhiệm của các tổ chức trong quá trình giám sát thi công: Chủ
đầu tư; Tư vấn giám sát (nếu có); Tư vấn thiết kế (nếu có); Ban giám sát đầu
tư cộng đồng xã; Nhà thầu.
+ Nghiệm thu, bàn giao công trình xây dựng:
- Theo quy định của pháp luật, nhà thầu phải tổ chức nghiệm thu nội bộ
trước khi nghiệm thu cùng với các bên có liên quan.

- Việc nghiệm thu công trình xây dựng phải được thực hiện theo đúng
các quy định của Nhà nước về quản lý chất lượng công trình.
- Bàn giao quản lý, khai thác công trình phải bảo đảm các nội dung, yêu
cầu, và nguyên tắc quy định.
+ Thanh, quyết toán vốn công trình:
- Quản lý, thanh toán, quyết toán vốn đầu tư đối với các dự án (công
trình)
do UBND xã làm chủ đầu tư.
- Đối với gói thầu do người dân, cộng đồng dân cư trong xã tự làm chủ
đầu tư và Ban giám sát cộng đồng phải giám sát chặt chẽ việc thanh toán tiền
công cho người dân.
- Đối với chi phí quản lý dự án và chi phí khác, thực hiện theo các quy
định của pháp luật hiện hành.
- Việc thanh, quyết toán vốn đầu tư đối với các dự án do Ban quản lý
xây dựng NTM làm chủ đầu tư, phải được thực hiện qua Kho bạc Nhà nước
nơi Ban quản lý xây dựng NTM xã mở tài khoản.


11

- Quản lý, thanh toán, quyết toán vốn đầu tư đối với các công trình
khác, thực hiện theo các văn bản hướng dẫn hiện hành của Bộ Tài chính.
2.1.2.6. Tổ chức người dân tham gia thực hiện dự án và huy động cộng đồng
đóng góp để xây dựng công trình
- Vấn đề này được thể hiện cụ thể qua các cơ chế, biện pháp phù hợp,
khuyến
khích được người dân tham gia và sử dụng tối đa các nguồn lực của các địa
phương.
- Cách thức tổ chức huy động, quản lý, sử dụng các khoản đóng góp tự
nguyện của nhân dân được thực hiện theo quy định của các văn bản pháp luật

hiện hành.
- Việc huy động đóng góp tự nguyện của nhân dân, quản lý và sử dụng
các khoản đóng góp đó để xây dựng cơ sở hạ tầng của xã được thực hiện theo
phương châm nhân dân bàn và quyết định trực tiếp với những cách thức phù
hợp.
- Trường hợp xây dựng các công trình cơ sở hạ tầng có phát sinh việc
giải phóng mặt bằng gây thiệt hại về tài sản của nhân dân, UBND xã chịu
trách nhiệm phối hợp với Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể quần chúng tổ chức
họp dân nơi có công trình để thống nhất giải quyết hợp tình, hợp lý, chủ yếu
là vận động nhân dân tự nguyện hiến đất xây dựng.
- Việc huy động và sử dụng các nguồn lực của cộng đồng đóng góp đầu
tư xây dựng công trình cần được phổ biến công khai, minh bạch về các nội
dung cụ thể như: mức đóng góp, đối tượng đóng góp, tổ chức việc tiếp nhận
đóng góp…
2.1.3. Phương pháp thi công, quản lý công trình theo hình thức cộng đồng
tự triển khai
2.1.3.1. Lập Hồ sơ xây dựng công trình
Các dự án được áp dụng cơ chế đầu tư đặc thù lập hồ sơ xây dựng công
trình đơn giản (gọi tắt là hồ sơ xây dựng công trình) thay cho báo cáo kinh tế kỹ thuật đầu tư xây dựng.