Bình luận nhận định sau những yếu tố quan trọng ban đầu đưa đến sự thành lập ASEAN không phải là các yếu tố về kinh tế và văn hóa – xã hội, mà là nhữn

Bài Tập Học Kỳ môn Pháp Luật Cộng Đồng ASEAN

2013

MỤC LỤC
Trang

LỜI MỞ ĐẦU…………………………………………….......
NỘI DUNG……………………………………………………

2

1. Khái quát về sự ra đời của ASEAN………………………………………….

2

2. Bình Luận………………………………………………………………….....

2

2

2.1 Những yếu tố chính trị - an ninh là yếu tố quyết định đến sự thành lập của
ASEAN……………………………………………………………………………
2.2 Tiền đề kinh tế - văn hóa – xã hội là những yếu tố thúc đẩy sự ra đời của

2

ASEAN……………………………………………………………………………
2.3 Tại sao những yếu tố an ninh – chính trị là những yếu tố quyết định đến sự

3

ra đời của ASEAN mà các yếu tố kinh tế, văn hóa – xã hội chỉ là những yếu tố
phụ trợ …………………………………………………………………………..

KẾT LUẬN…………………………………………………..
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO……………………

4
4
5

LỜI MỞ ĐẦU
Một sự việc trong thế giới ra đời đều do tác động của nhiều yếu tố khác nhau, có
những yếu tố chỉ mang tính thúc đẩy, làm động lực cho tiến trình dẫn đến kết quả nhanh
hơn, nhưng cũng có những yếu tố được xem là tiên quyết dẫn đến sự ra đời của một sự
vật, hiện tượng. Sự ra đời của ASEAN cóPage
thể nói là một sự kiện tất yếu trong bối cảnh lịch
1


Bài Tập Học Kỳ môn Pháp Luật Cộng Đồng ASEAN

2013

sử của khu vực Đông Nam Á lúc đó cũng như bối cảnh của từng nước ASEAN. Do đó em
xin chọn đề tài “ Bình luận nhận định sau: “Những yếu tố quan trọng ban đầu đưa đến
sự thành lập ASEAN không phải là các yếu tố về kinh tế và văn hóa – xã hội, mà là
những tính toán về chính trị và an ninh” để đưa ra một số ý kiến của mình về quan điểm
trên.

NỘI DUNG
1. Khái quát về sự ra đời của ASEAN
ASEAN là tên viết tắt của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (Association of
Southeast Asian Nations) là tổ chức liên chính phủ được thành lập ngày 8/8/1967 tại
Băng-cốc, Thái Lan trên cơ sở Tuyên bố Băng-cốc với 5 thành viên ban đầu là: Thái Lan,
Indonesia, Malaysia, Singapore, và Philippines (còn được gọi là các nước ASEAN 5) để
tỏ rõ tình đoàn kết giữa các nước trong cùng khu vực với nhau, đồng thời hợp tác chống
tình trạng bạo động và bất ổn tại những nước thành viên. Đến năm 1999, ASEAN gồm 10
thành viên.
2. Bình Luận
2.1 Những yếu tố chính trị - an ninh là yếu tố quyết định đến sự thành lập của ASEAN

 Tình hình chính trị - an ninh trên thế giới
Thế giới đang ở trong tình trạng chiến tranh lạnh và bị chi phối bởi trật tự hai cực Xô –
Mỹ cũng như cuộc đối đầu căng thẳng giữa các quốc gia lớn thuộc hệ thống xã hội chủ
nghĩa và các quốc gia lớn thuộc hệ thống tư bản chủ nghĩa. Do vị trí địa - chính trị quan
trọng của khu vực Đông Nam Á nên tình hình an ninh – chính trị của khu vực này trở nên
hết sức nhạy cảm, trở thành “bàn cờ chính trị” để các nước lớn thi thố quyền lực và tranh
giành ảnh hưởng của mình, đặc biệt là sự ảnh hưởng của hai siêu cường quốc đó là Liên
Xô (cũ) và Mỹ.

 Tình hình chính trị - an ninh ở khu vực Đông Nam Á
Các quốc gia Đông Nam Á khi đó đã bị phân thành hai nhóm đối lập, chịu ảnh hưởng
khác nhau của các cường quốc (các quốc gia Đông Dương và các quốc gia thân phương
Tây). Đặc biệt, các nước ASEAN 5 rất lo ngại về việc bị lôi kéo vào cuộc chiến tranh xâm
lược mà Mỹ đang bị sa lầy tại Việt Nam. Một mặt, Liên Xô (cũ) và Trung Quốc có vai trò
ngày càng tăng trong khu vực thông qua việc ủng hộ, giúp đỡ cho một số Đảng Cộng sản
ở Châu Á. Mặt khác, do sự kết thúc ảnh hưởng của chủ nghĩa thực dân cũ, vai trò và uy tín
của Mỹ, Anh trong khu vực bị suy giảm khiến các quốc gia thân Mỹ, Anh không tìm thấy

chỗ dựa tin tưởng về an ninh, tạo ra “khoảng trống quyền lực” của các quốc gia phương
Tây trong khu vực. Vào thời điểm này, tất
cả các nước ASEAN đều gặp phải nhiều vấn đề
Page
2


Bài Tập Học Kỳ môn Pháp Luật Cộng Đồng ASEAN

2013

chính trị khó khăn ở trong nước. Bên cạnh phong trào dân chủ của giai cấp tư sản dân tộc
và các lực lượng tiến bộ khác, chính quyền những nước này còn phải đối phó với phong
trào ly khai của các tôn giáo. Đặc biệt, giữa những năm 60 của thế kỉ XX, ở hầu hết các
nước Đông Nam Á nổi lên phong trào đấu tranh vũ trang rất mạnh mẽ của các Đảng cộng
sản chịu ảnh hưởng của Trung Quốc. Ngoài ra, hoạt động kém hiệu quả của các tổ chức
tiền thân của ASEAN như ASA và MAPHILINDO đã dẫn đến việc cần phải thay thế bằng
hình thức hợp tác khác hiệu quả hơn.

 Như vậy dưới sự tác động của tình hình an – chính trị trong khu vực và trên thế
giới, các nước Đông Nam Á, đặc biệt là các nước ASEAN 5 cần có một sự liên kết
để giảm sự ảnh hưởng của các nước lớn trong khu vực và sự phát triển của chủ
nghĩa cộng sản, đồng thời có những toan tính hợp lý để đảm bảo an ninh trong khu
vực và nền độc lập của mỗi quốc gia.
2.2 Tiền đề kinh tế - văn hóa – xã hội là những yếu tố thúc đẩy sự ra đời của ASEAN
Kinh tế: Sự phục hồi và phát triển nền kinh tế thế giới sau chiến tranh thế giới thứ 2
cùng với sự xuất hiện của xu hướng quốc tế hóa và toàn cầu hóa nền kinh tế thế giới. Các
trào lưu hình thành “chủ nghĩa khu vực” trên thế giới đã xuất hiện và cùng với nó là sự ra
đời của Cộng đồng Kinh tế Châu Âu (EEC); Khu vực Thương mại Tự do Mỹ Latinh
(LAFTA); Thị trường chung Trung Mỹ (CACM)....Việc thành lập các tổ chức khu vực này

đã tác động đến việc hình thành ASEAN. Vai trò của các Liên hợp quốc, Ngân hàng phát
triển Châu Á (ADB) đối với sự phát triển kinh tế ở các nước Châu Á ngày càng tăng. Sau
khi giành độc lập các nước Đông Nam Á đều gặp phải những vấn đề khó khăn chung về
kinh tế như sự lạc hậu của cơ cấu kinh tế, tình trạng độc canh và xuất khẩu nguyên liệu
thô. Vì vậy, để phát triển các nước này phải hợp tác và trước hết là hợp tác trong khu vực.
Văn hóa – xã hội: Các nước Đông Nam Á nằm trong khu vực có vị trí chiến lược quan
trọng nối Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương. Đồng thời các quốc gia Đông Nam Á có
những nét tương đồng về đời sống văn hóa – xã hội như tổ chức đời sống dân cư được dựa
trên cộng đồng làng xã và“nền văn minh lúa nước” góp phần thúc đẩy sự ra đời của
ASEAN.
2.3 Tại sao những yếu tố an ninh – chính trị là những yếu tố quyết định đến sự ra đời
của ASEAN mà các yếu tố kinh tế, văn hóa – xã hội chỉ là những yếu tố phụ trợ ?
Là bởi vì vào thời điểm này, bối cảnh về an ninh chính trị trong cả khu vực và trên thế
giới đã tác động mạnh mẽ đến nền hòa bình, an ninh của các nước trong khu vực Đông
Nam Á. Các quốc gia ASEAN 5 đã có sự nhạy cảm với những biến đổi đó cùng với những
tính toán riêng của mình nhưng hơn hết các nước này đều có những mục đích chung nên
cùng vận động thành lập ASEAN. Các quốc gia Đông Nam Á đều có những nét tương
đồng về kinh tế, văn hóa – xã hội nhưng Page
những yếu tố này không quyết định đến sự thành
3


Bài Tập Học Kỳ môn Pháp Luật Cộng Đồng ASEAN

2013

lập tổ chức khu vực ASEAN. Sở dĩ nói vậy, bởi lẽ những yếu tố này là những yếu tố tự
thân của các nước trong khu vực Đông Nam Á. Trước đó những yếu tố này đã tồn tại
nhưng ASEAN không ra đời, chỉ khi những yếu tố chính trị - an ninh tác động đến,
ASEAN mới ra đời để đáp ứng những yêu cầu của tình hình thế giới và khu vực.

Ngoài những mục đích chung trên thì các nước Thái Lan, Indonesia, Malaysia, Singapore,
và Philippines đều có những tính toán lợi ích của mình khi thành lập ASEAN, bởi lẽ giữa
5 nước này vẫn tồn tại những mâu thuẫn về chính trị, an ninh. Năm 1961, tổng thống
Tunku Abdul Rahman của Malaya đã tuyên bố kế hoạch thành lập một liên bang mới có
tên là Malaysia. Việc này bị Indonesia và Philippines phản đối bởi vì Indonesia tin rằng
chính thể này là một dạng của chủ nghĩa thực dân mới trong khi Philippines tuyên bố bắc
Borneo thuộc lãnh thổ nước này. Bất chấp những phản đối, quốc gia Malaysia đã ra đời
năm 1963, dẫn đến sự đối đầu giữa Indonesia và Malaysia. Còn đối với Indonesia thì nước
này có tham vọng bá chủ trong khu vực trong khi Malaysia và Singapore thì lại muốn
kiềm chế Indonesia, đưa nước này vào một khuôn khổ mang tính hợp tác hơn. Do vậy,
việc 5 quốc gia này thành lập ASEAN thực chất là có những toan tính chính trị riêng của
mình để kiềm chế, đối trọng nhau và ngăn chặn những mâu thuẫn thù địch giữa các nước.
Từ những phân tích trên, em xin khẳng định nhận định “Những yếu tố quan trọng ban
đầu đưa đến sự thành lập ASEAN không phải là các yếu tố về kinh tế và văn hóa – xã hội,
mà là những tính toán về chính trị và an ninh” trên là hoàn toàn chính xác và phù hợp với
hoàn cảnh lịch sử lúc bấy giờ của các nước ASEAN.

KẾT LUẬN
Như vậy, ASEAN ra đời đánh dấu sự trưởng thành về chính trị của các nước Đông
Nam Á. Là thắng lợi của tinh thần hòa hợp, hòa giải của các nước trong khu vực và cũng
đặt nền móng ban đầu cho sự hợp tác và phát triển của các nước Đông Nam Á. Theo
Ngoại trưởng Thái Lan Thanat Khôman: “Lần đầu tiên, các nước Đông Nam Á đi tới một
điểm cơ bản của việc loại trừ một thói quen xấu là đi riêng rẽ với nhau, theo những
hướng khác nhau, đôi khi đối lập nhau, khiến họ quay lưng lại với nhau”.

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Trường đại học Luật Hà Nội, Giáo trình pháp luật Cộng đồng ASEAN, Nxb. Công an
nhân dân, Hà Nội, 2012
2. Tập bài giảng môn Pháp luật Cộng đồng ASEAN
3.

4.

Page
4