Định hướng, gây hứng thú cho học sinh khi giải toán hình học 8

SK: Định hướng, gây hứng thú cho học sinh khi giải toán hình học 8

MỤC LỤC
1. Đặt vấn đề...................................................................................................................... 2
1.1. Lý do chọn đề tài.....................................................................................................2
1.2. Mục đích nghiên cứu đề tài......................................................................................2
1.3. Đối tượng nghiên cứu..............................................................................................3
1.4. Đối tượng khảo sát, thực nghiệm.............................................................................3
1.5. Phương pháp nghiên cứu:........................................................................................3
1.6. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu:............................................................................4
2. Nội dung......................................................................................................................... 5
2.1. Những nội dung lý luận có liên quan trực tiếp đến vấn đề nghiên cứu....................5
2.2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu..................................................................................6
2.3. Mô tả, phân tích các giải pháp.................................................................................8
3. Kết luận và khuyến nghị :.............................................................................................17
3.1.Đánh giá cơ bản về sáng kiến kinh nghiệm:...........................................................17
3.2. Các đề xuất khuyến nghị:.......................................................................................18

1


SK: Định hướng, gây hứng thú cho học sinh khi giải toán hình học 8
SÁNG KIẾN:
ĐỊNH HƯỚNG, GÂY HỨNG THÚ CHO HỌC SINH KHI GIẢI TOÁN
HÌNH HỌC 8
1. Đặt vấn đề.
1.1. Lý do chọn đề tài.
a. Cơ sở lý luận.
Định hướng đổi mới phương pháp dạy học hiện nay đã xác định “phương pháp dạy
học Toán trong nhà trường các cấp phải phát huy tính tích cực, tự giác chủ động của người
học, hình thành và phát triển năng lực tự học, trau dồi các phẩm chất linh hoạt , độc lập

sáng tao của tư duy”. Bắt nguồn từ định hướng đó giáo viên cần phải học hỏi nghiên cứu,
tìm tòi và áp dụng những phương pháp dạy học sao cho phù hợp với từng vùng miền, từng
đối tượng học sinh, từng kiểu bài làm cho hiệu quả giờ học đạt cao nhất .
Do vậy, việc cải tiến phương pháp dạy học là cần thiết nhằm tích cực hóa hoạt động
của học sinh, tạo động cơ, gây hứng thú cho học sinh khi học toán để nâng cao chất lượng
môn toán.
b. Cơ sở thực tiễn.
Là một giáo viên trực tiếp giảng dạy và tìm hiểu thực tiễn tại trường THCS Hoài
Đức, tôi thấy còn nhiều học sinh chưa nắm vững được kiến thức cơ bản của phân môn
Hình học, chất lượng bộ môn vẫn còn thấp, các bài kiểm tra, bài thi còn chưa đạt yêu cầu.
Bằng thực tiễn trong giảng dạy và tìm hiểu đã có những ý kiến như: phân môn hình học
khó tiếp thu, lượng kiến thức trong giờ học còn nhiều mà lại khô khan, không hấp dẫn…
Điều đó nãy sinh trong tôi những trăn trở: Là làm thế nào để nâng cao chất lượng bộ môn?
Làm thế nào để học sinh hứng thú, say mê trong khi học? Có biện pháp gì để tạo hứng thú
say mê tìm tòi sáng tạo, vận dụng những gì đã học vào thực tiễn?… Với mong muốn tìm
ra những đáp án đó, đã thúc đẩy tôi chọn và nghiên cứu sáng kiến kinh nghiệm “Định
hướng, gây hứng thú cho học sinh khi giải toán hình học 8”.
1.2. Mục đích nghiên cứu đề tài.
Hướng dẫn học sinh tiếp thu môn Toán nói chung, môn Hình học nói riêng đạt kết
quả cao không phải là chuyện nói đến đâu làm ngay được đến đó. Muốn đạt hiệu quả
giảng dạy đòi hỏi một mặt kiến thức của thầy phải vững, phải sâu, phải có phương pháp
2


SK: Định hướng, gây hứng thú cho học sinh khi giải toán hình học 8
phù hợp; mặt khác đòi hỏi người thầy có kỹ năng, nghiệp vụ sư phạm thật khéo léo. Với
đối tượng học sinh lớp 8 các em đã bắt đầu có biểu hiện của lứa tuổi “ tập làm người lớn”
nên lời khen, lời động viên đối với các em phát huy hiệu quả không nhỏ. Bởi nó đã tác
động vào thế giới tâm lí, tình cảm của các em khiến nảy sinh hứng thú về vấn đề đang
được đặt ra hướng các em đến với những hành vi tự giác, chủ động và tích cực trong việc

chiếm lĩnh tri thức. Đặc biệt với học sinh có biểu hiện chán học, khó tiếp thu hoặc không
có tinh thần tiếp thu kiến thức sẽ khiến các em rơi vào tình trạng học sa sút. Bởi vậy
người giáo viên phải dùng cái tâm của mình để giúp các em vượt qua trở ngại này vươn
lên trong học tập. Và khi ấy người giáo viên thực sự dành cho các em một sự động viên,
khích lệ kịp thời để tạo ra một bước đột phá trong học tập. Khi xác định được mục đích, ý
nghĩa lớn lao của vấn đề này mới có thể xây dựng được phương pháp phù hợp nhất. Bởi
vậy biện pháp định hướng , gây hứng thú cho học sinh khi giải toán hình học 8 là một nội
dung có tính chất quan trọng và lâu dài đối với nhà trường nói chung và từng giáo viên
nói riêng. Khi xây dựng đề tài này bản thân tôi hướng đến mục đích cụ thể như vậy nhằm
triển khai có hiệu quả phương pháp mà mình đã tích lũy qua nhiều năm làm công tác
giảng dạy môn Toán cho học sinh THCS.
Giúp giáo viên tìm ra phương pháp dạy phù hợp với mọi đối tượng học sinh làm cho
học sinh hứng thú khi học môn Toán.
Học sinh thấy được môn toán rất gần gũi với các môn học khác và thực tiễn cuộc
sống.
1.3. Đối tượng nghiên cứu.
Trong sáng kiến này tôi chỉ nêu ra những hạn chế của học sinh khối 8 trường THCS
Hoài Đức trong việc học môn toán nói chung và phân môn hình học nói riêng. Những khó
khăn học sinh mắc phải từ đó đua ra các giải pháp tạo cho các em niềm say mê, hứng thú
với bộ môn .Qua đó cải thiện và nâng cao chất lượng môn Toán trong nhà trường.
1.4. Đối tượng khảo sát, thực nghiệm.
Học sinh lớp 8A2 - Trường THCS Hoài Đức năm học: 2016 – 2017.
Học sinh lớp 8A2 - Trường THCS Hoài Đức năm học: 2017 – 2018 và 2018 – 2019.
1.5. Phương pháp nghiên cứu:
- Điều tra, theo dõi thực tế lớp học.
3


SK: Định hướng, gây hứng thú cho học sinh khi giải toán hình học 8
- Nghiên cứu tài liệu (SGK-Sách tham khảo – các đề thi học kì các năm,…).

- Vận dụng thực hành trong giảng dạy.
- So sánh, tổng kết, rút kinh nghiệm.
1.6. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu:
Từ ngày 1 tháng 11 năm 2017 đến ngày 10 tháng 12 năm 2018.

4


SK: Định hướng, gây hứng thú cho học sinh khi giải toán hình học 8
2. Nội dung.
2.1. Những nội dung lý luận có liên quan trực tiếp đến vấn đề nghiên cứu.
Phương pháp dạy học môn Toán ở trường trung học cơ sở phải luôn làm gắn liền
việc dạy học kiến thức, kĩ năng với việc giáo dục, rèn luyện con người, với việc phát triển
trí tuệ của học sinh. Phương pháp dạy học phải kích thích học sinh hứng thú học toán,
khơi dậy và phát huy năng lực hoạt động nhận thức độc lập, năng lực tự học của học sinh.
Hình học là môn học được coi là có tính trừu tượng cao, hệ thống kiến thức rộng,
các kiến thức liện hệ chặt chẽ với nhau. Môn hình học có rất nhiều ứng dụng trong thực tế
và việc học tốt môn hình sẽ hình thành ở học sinh tính cẩn thận, phán đoán chính xác, suy
luận lôgíc.
Có thể khẳng định rằng việc dạy học là một công việc vừa mang tính khoa học vừa
mang tính nghệ thuật. Vậy nên với việc dạy học đòi hỏi người giáo viên cần có năng lực
sư phạm vững vàng, phương pháp giảng dạy phù hợp theo hướng tích cực giúp học sinh
chủ động trong việc chiếm lĩnh kiến thức . Chính vì lẽ đó việc tạo cho học sinh niềm hứng
thú trong học tập phân môn Hình học hoàn toàn phụ thuộc vào năng lực sư phạm của giáo
viên . Ngoài việc lên lớp người giáo viên phải không ngừng học hỏi,tìm tòi tài liệu có liên
quan để làm sao có thể truyền thụ cho học sinh một cách nhẹ nhàng, dể hiểu, phù hợp với
khả năng tiếp thu của từng đối tượng học sinh
Bám sát định hướng chung của ngành trong việc đổi mới phương pháp dạy học
Toán ở trường THCS là tích cực hóa hoạt động học tập của học sinh, khơi dậy và phát
triển năng lực tự học, nhằm hình thành cho học sinh tư duy tích cực, độc lập sáng tạo,

nâng cao năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức
vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm say mê, hứng thú học tập cho các em.
Đặc biệt những năm học gần đây toàn ngành đang thực hiện phong trào “ Xây dựng
trường học thân thiện, học sinh tích cực” thì việc tạo hứng thú học tập cho học sinh cũng
chính là tạo cho các em có niềm tin trong học tập, khơi dậy trong các em ý thức “ mỗi
ngày đến trường là một ngày vui”. Đó chính là cơ sở để khẳng định tạo hứng thú cho học
sinh học tập nói chung, phân môn Hình học nói riêng trở thành một đòi hỏi đối với người
làm công tác giảng dạy.

5


SK: Định hướng, gây hứng thú cho học sinh khi giải toán hình học 8
Đề tài “Định hướng, gây hứng thú cho học sinh khi giải toán hình học 8” giúp các
em vượt qua những khó khăn khi phân tích bài toán, hiểu và chứng minh được bài toán
hình học .Thay vì rất khó nhọc để tìm cách chứng minh cho bài toán hình học, với phương
pháp này giúp học sinh suy nghĩ tương đối nhẹ nhàng và dễ dàng hơn vì sau khi thực hiện
xong gợi ý, tự khắc cách chứng minh của bài toán sẽ hiện ra. Học sinh chỉ cần dựa vào đó
mà thực hiện cách giải.
2.2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu.
a. Về phía giáo viên.
Trong trường THCS môn Toán là môn khoa học luôn được chú trọng cao và cũng
là môn có nhiều khái niệm trừu tượng. Nhất là phân môn Hình học có nhiều khái niệm
trừu tượng nhất, bởi khi thực hiện các bài làm đối với hình vẽ lại phải “ mở rộng” các yếu
tố như: vẽ thêm đường phụ để chứng minh, điểm, đường thẳng hay suy luận.... Kiến thức
trong bài tập phong phú rất nhiều so với nội dung lí thuyết mới học. Bên cạnh đó yêu cầu
bài học lại cao phải suy diễn chặt chẽ, lôgic.
Nếu phân môn Đại số các dạng bài tập thường có cách làm rất rõ ràng, chẳng hạn
như: khi chia đa thức một biến đã sắp xếp, giải phương trình chứa ẩn ở mẫu thức, giải bài
toán bằng cách lập phương trình thì SGK đưa ra các bước giải rất cụ thể ; thì phân môn

Hình học lí thuyết vừa ít lại trừu tượng, các hướng đi cụ thể ít nên học sinh khó định
hướng cách làm. Hơn nữa sự chênh lệch giữa kiến thức lí thuýêt với lượng bài tập và thời
gian luyện tập lại quá lớn. Do đó rất khó khăn trong việc chữa bài tập cho học sinh làm ở
nhà, chọn bài để hướng dẫn trên lớp sao cho đầy đủ kiến thức cơ bản mà SGK yêu cầu.
Có thể khẳng định rằng đây là một trong những kiểu bài tương đối khó với giáo
viên. Khó khăn trước hết là khó khăn về kiến thức, về phương pháp. Cái gì dạy mãi cũng
thành quen mà quen thì dễ hơn. Nhưng với kiểu bài này giáo viên rất lúng túng về phương
pháp. Giáo viên thường hay sử dụng phương pháp “Thầy dạy, trò chép” nên chưa phát
huy được tính tích cực chủ động của người học. Giáo viên chưa tìm hiểu hết tâm lí của
học sinh, thường hay chê trách thậm chí còn mạt sát các em trước lớp, gây ảnh hưởng đến
tính tích cực, tự giác học tập và sự hứng thú học tập bộ môn toán của các em. Gây nên
tâm lí chán học, ghét và sợ bộ môn toán. Do cơ sở vật chất còn nghèo nàn, trang thiết bị
dạy học chưa đầy đủ (các dụng cụ dạy học, các mô hình …).
6


SK: Định hướng, gây hứng thú cho học sinh khi giải toán hình học 8
Vậy nguyên nhân do đâu? Theo tôi, nguyên nhân chính là do giáo viên chưa tìm
được phương pháp tối ưu, chưa thật sự đầu tư thời gian nhiều để suy nghĩ nhằm đưa ra hệ
thống những lời chỉ dẫn cần thiết và tốt nhất cho học sinh trong các tiết học.
b. Về phía học sinh.
Những chỉ dẫn rời rạc của giáo viên thông thường học sinh không nhớ và hệ thống
hóa được. Vì thế những chỉ dẫn đó chỉ trông vào trí nhớ của học sinh, học sinh lại nhanh
quên. Theo tôi, nguyên nhân làm cho học sinh chứng minh chưa tốt các bài toán hình
học, một phần là do học sinh THCS tập trung ở độ tuổi từ 14 –15 , đây là độ tuổi giao thời
trong quá trình sinh trưởng và phát triển tâm sinh lý của cơ thể. Độ tuổi này, tính nhạy
cảm, tò mò hiếu kì là nét cơ bản của tâm lý, dẫn đến hiện tượng “dễ nhớ chóng quên” ; “
bồng bột nóng nảy thiếu cẩn thận” ... là tất yếu nên ít nhiều ảnh hưởng đến quá trình lĩnh
hội kiến thức, kĩ năng giải Toán, học Toán và làm Toán.
Qua thực tế nhiều năm dạy môn toán ở trường THCS tôi nhận thấy rằng đa số các

em học sinh tiếp thu môn toán còn chậm, nhiều em yếu kém môn toán. Nhất là khi học các
bài toán toán hình học, các em thường làm các bài tập một cách máy móc. Học sinh khó
khăn trong việc lập luận, suy diễn lôgic đã tạo nên thái độ miễn cưỡng, chán nản ở các em.
Từ đó nhiều em không nắm được kiến thức cơ bản, làm bài tập ở nhà cũng chỉ đối phó,
lúng túng trong việc chọn và sử dụng dụng cụ để vẽ hình..... Điều này cho thấy giáo viên
phải bỏ nhiều công sức để nghiên cứu, chọn lọc cho mình một cách soạn giảng tốt nhất để
tạo hứng thú cho học sinh trong bài giảng.
Với những thực trạng như trên tôi đã tiến hành điều tra, thu thập số liệu cho việc
nghiên cứu đề tài: qua khảo sát chất lượng làm bài kiểm tra hình học của lớp 8A 2 của
trường trong hai học kì niên học 2014 – 2015 tôi thống kê được kết quả như sau:
Kết quả bài thi học kì I năm học 2014 – 2015 :
Giỏi
Khá
Trung bình
27%
38,68%
26,62%
Kết quả bài thi học kì II năm học 2014 – 2015 :

Yếu
7,7%

Giỏi
Khá
Trung bình
Yếu
21,3%
40,58%
27,42%
10,7%

Những số liệu ở bảng trên cho thấy việc tiếp thu bộ môn toán hình học của học sinh
lớp 8A2 trong hai học kỳ đó như sau:
Học kì I chỉ khoảng 65,68% đạt điểm khá giỏi và có 34,32% điểm yếu kém.
7


SK: Định hướng, gây hứng thú cho học sinh khi giải toán hình học 8
Học kì II chỉ khoảng 61,88% đạt điểm khá giỏi và có 38,12% điểm yếu kém, đặc biệt
điểm kém tăng đến 3%.
Như vậy tính trung bình trong hai học kỳ liền thì lớp 8A 2 chỉ đạt được 63,78% các
em đạt điểm khá giỏi còn lại là trung bình và yếu kém. Thực tế cho thấy nếu chúng ta
không thay đổi phương pháp giảng dạy môn toán, đặc biệt là phương pháp dạy môn hình
học thì chất lượng môn toán ngày càng thấp. Điều này dẫn đến việc tiếp thu các bộ môn
khoa học khác gặp nhiều khó khăn trở ngại và các em khó đạt được hiệu quả cao trong các
lĩnh vực khác.
2.3. Mô tả, phân tích các giải pháp.
Trên cơ sở đó, tôi nghĩ giáo viên cần phải xây dựng được cho học sinh một sự hứng
thú, kích thích tính tò mò, tự giác tìm hiểu về môn học. Bằng kinh nghiệm hiểu biết và tìm
hiểu qua nhiều thông tin tôi có một số giải pháp như sau:
2.3.1. Tạo sự hấp dẫn cho học sinh khi tìm hiểu về kiến thức mới.
Với học sinh THCS ở lứa tuổi các em rất hiếu động, thích tò mò, khám phá và
muốn được mọi người công nhận năng lực của mình, không thích bị áp đặt, phê bình. Điều
này cho thấy khi truyền thụ kiến thức cho học sinh giáo viên phải lựa chọn những phương
pháp phù hợp, nhẹ nhàng, kích thích được tính tò mì của các em để xuất hiện nhu cầu
khám phá, từ đó các em có tâm lý để chinh phục kiến thức.
Như vậy, phải làm thế nào để tạo hứng thú cho học sinh trong giờ học? Rõ ràng để
làm được điều này, giáo viên phải đầu tư thật kỹ cho tiết dạy của mình. Riêng tôi, khi dạy
tiết hình, thường chọn cho mình một phương pháp tạo tình huống từ những vấn đề thực
tiễn như: Đưa ra một hình huống trong thực tế hoặc kể một câu chuyện… có liên quan mật
thiết đến toán học. Từ đó, học sinh tham gia tiết học tích cực, hào hứng hơn, các em không

còn cảm giác bị gò ép, căng thẳng và chán nản nữa, đồng thời các em sẽ nhận thức được
tính thực tiễn của bộ môn.
Chẳng hạn:
Khi dạy bài “Đường trung bình của tam giác” tôi đưa ra vấn để làm thế nào để gián
tiếp đo khoảng cách giữa hai điểm B, C ở hai bên bờ ao.

B

.C

.
8


SK: Định hướng, gây hứng thú cho học sinh khi giải toán hình học 8

Khi dạy bài “Đối xứng trục” vấn đề cần giải quyết là làm thế nào để cắt được một
chữ H nhanh như tờ giấy hình chữ nhật.

H
Khi dạy bài “Hình thoi” tôi hỏi vì sao các thanh sắt ở cửa xếp lại dễ dàng đầy vào,
kéo ra được.
Với bài “ Diện tích hình thang” để học sinh nhớ công thức tôi cho các em ghi nhớ
theo câu nói vần:
“Muốn tính diện tích hình thang , đáy lớn đáy bé ta mang cộng vào, rồi đem nhân
với chiều cao, chia đôi lấy nửa thế nào cũng ra”.
SABCD =

AB  CD
AH

2

A

D

B

H

C

Mỗi kiểu bài đều có một đặc thù riêng và phương pháp dùng hình ảnh trực quan rất
thích hợp đối với hình học: mô hình, vật thật, tranh vẽ… là yếu tố không thể thiếu khi vào
tiết dạy. Ngoài ra giáo viên nên tìm tòi những vật thật trong thực tế để tạo sự mới lạ và thú
vị cho học sinh, như dạy bài đường thẳng song song cách đều tôi chỉ cho học sinh hình
ảnh các song cửa sổ, các thanh rui mèn ở mái nhà, dạy bài diện tích đa giác tôi yêu cầu
học sinh về nhà xem diện tích mảnh vườn nhà mình mấy m 2 …Vận dụng cách làm đó lớp
học rất vui vẻ, học sinh tham gia xây dựng bài tích cực, đồng thời các em sẽ nhớ và vận
dụng làm bài tập nhanh hơn và lâu hơn.
Trong mỗi tiết dạy tôi chủ động phân định đối tượng học sinh theo 3 cấp: khá giỏi,
trung bình, yếu kém để giao nhiệm vụ phù hợp với từng đối tượng từ đó lôi cuốn tất cả các
em cùng tham gia vào xây dựng bài học. Câu hỏi của giáo viên cũng cần phải gợi mở, dể
hiểu để kích thích sự suy nghĩ của các em.

9


SK: Định hướng, gây hứng thú cho học sinh khi giải toán hình học 8

Ví dụ: Khi xây dựng Đinh lý Ta-lét trong bài “Định lý Ta-lét trong tam giác”.
Giáo viên treo bảng phụ ?3
A
B’

C’

B

C

Gợi ý:
Vì các đường kẻ ngang là các đường thẳng song song cách đều nên các đoạn liên
tiếp trên AB bằng nhau, các đoạn liên tiếp trên AC cũng bằng nhau.Giả sử lấy m làm đơn
vị một đoạn chắn trên AB, n làm đơn vị một đoạn chắn trên AC.
Hỏi học sinh đoạn AB’ mấy đơn vị?
Hỏi học sinh yếu tỉ số

AB'
AC'
AB' AC'
?;
? ; từ đó so sánh hai tỉ số
;
AB
AC
AB AC

Gọi học so sánh hai trường hợp còn lại so sánh hia trường hợp còn lại.
Yêu cầu học sinh khá phát biểu thành định lý từ bài toán trên.

Gọi học sinh nêu GT, KT.
Làm như vậy trong một tiết học tôi huy động hết đối tượng học sinh vào xây dựng
bài học.
2.3.2. Tạo không khi “học mà vui,vui để học” trong những tiết ôn tập.
Môn Hình học sau mỗi phần hoặc chương giáo viên phải hệ thống hoá kiến thức
trọng tâm, để tạo hứng thú cho học sinh bằng cách tạo ra những cách chơi: Hệ thống kiến
thức bằng sơ đồ hoặc bảng rồi yêu cầu học sinh điền vào những chỗ trống. Việc làm này
giúp học sinh nhận thấy sự liên quan giữa các phần đã học. Từ đó các em khắc sâu kiến
thức và nhớ lâu hơn.
Chẳng hạn: Phần “Tứ giác” giáo viên chuẩn bị sơ đồ về mối liên hệ của các tứ giác
trên bảng phụ kết hợp với các hiệu ứng trình chiếu trên giáo án điện tử thay đổi theo từng
hình cho các em trả lời định nghĩa, tính chất, dấu hiệu nhận biết:

10


SK: Định hướng, gây hứng thú cho học sinh khi giải toán hình học 8

Tứ giác

Hình thang

Thang cân

Thang vuông

Hình
bình hành

Chữ nhật

H thoi

H vuông

Tuy nhiên, sự hứng thú học phân môn hình học không chỉ được tạo ra trong tiết học
mà còn phải kích thích cho học sinh trong thời gian học ở nhà. Chính vì vậy, đối với giáo
viên trực tiếp giảng dạy có thể phối hợp với những giáo viên dạy trong cùng phân môn ở
các khối lớp tổ chức những chuyên đề tìm ra những cách giải nhanh, ngắn gọn cho một bài
toán hoặc sáng tạo ra những thiết bị, mô hình ứng dụng của hình học… Những tình huống
phát huy được khả năng tư duy, sáng tạo, giúp các em tin tưởng và yêu thích môn học.
2.3.3. Tạo hứng thú cho học sinh khi áp dụng kiến thức vào thực tiễn.
Môn Hình học là phân môn gắn liền với thực tế cuộc sống, vì vậy trong quá trình
dạy học giáo viên cần cho học sinh liên hệ kiến thức đã học vào thực tế, sử dụng các kiến
thức hình học vào các công việc thường ngày. Điều này làm cho học sinh khỏi phải trừu
tượng khi học lý thuyết và các em có thể nhớ kiến thức lâu hơn.
Ví dụ:
Khi học chương Tứ giác giáo viên hướng dẫn cho học sinh cắt thế nào để được
chính xác các hình: hình thanh cân thì phải gấp một lần tờ giấy cắt hai đáy song song

11


SK: Định hướng, gây hứng thú cho học sinh khi giải toán hình học 8
trước rồi cắt hai cạnh hai bên bằng nhau; cắt hình thoi thì phải gấp hai lần tờ giấy rồi cắt
cạnh của nó vì hình thoi có hai đường chéo là trục đối xứng và bốn cạnh bằng nhau.
Học xong chương II “Diện tích đa giác” giáo viên tổ chức một buổi thực hành chia
lớp thành 4 tổ mỗi tổ đo một khu vực của khuôn viên trường sau đó tổng hợp lại để biết
được diện tích của khuôn viên trường.
2.3.4. Tạo không khí nhẹ nhàng, sôi nổi cho học sinh khi giải bài tập.

Học sinh thường gặp rất nhiều khó khăn khi giải bài tập hình học vì nó có tính chặt
chẽ, lôgic và trừu tượng nên giáo viên cần cho học sinh phân tích kỹ bài toán theo hướng
đi lên hoặc đi xuống và cho các em nhắc lại kiến thức cũ có liên quan đến bài toán.
Ví dụ:
Khi hướng dẫn học sinh giải bài tập 54 trang 96 SGK tôi phân tích theo sơ đồ:
y

B, C đối xứng nhau qua O


C

B, O, C thẳng hàng và OB = OC

E
4



O

0

Ô1 + Ô2 + Ô3 + Ô3 = 180 và
OB = OC = OA

3

2
1

A

K

x

B


Ô2 + Ô2 = 900, OAB cân, OAC cân.
Khi giải bài tập giáo viên cho học sinh hoạt động theo nhóm từ 4 đến 6 người, tuỳ
yêu cầu của bài toán, các nhóm được phân chia ngẫu nhiên hoặc chủ định, được giao cùng
một nhiệm vụ hoặc những nhiệm vụ khác nhau. Nhóm tự bầu nhón trưởng nếu thấy cần,
trong nhóm phân công mỗi người một việc, mỗi thành viên đều phải làm việc tích cực,
giúp đỡ nhau giải quyết vấn đề trong không khí thi đua với các nhóm khác. Nhóm cử ra
một người đại diện trình bày trước lớp.
Ví dụ:
Trong giờ luyện tập cuối chương “Tứ giác” giáo viên đưa ra bài tập 89, trang 111
SGK. Giáo viên chia lớp thành 4 nhóm theo 4 trình độ yếu kém, trung bình, khá, giỏi.
Phân công nhiệm vụ nhóm yếu kém làm câu a), nhóm trung bình làm câu b), nhóm khá
làm câu c), nhóm giỏi làm câu d). Sau đó giáo viên gọi bất kỳ một đại diện nào của nhóm
báo cáo kết quả.
12


SK: Định hướng, gây hứng thú cho học sinh khi giải toán hình học 8
Đối với phân môn hình học việc chọn lọc và phân loại bài tập là rất quan trọng, vì
vậy giáo viên có thể chia bài tập ra làm nhiều dạng: bài tập cơ bản áp dụng ngay công
thức, định nghĩa, định lý vừa học giúp học sinh có niềm tin và khắc sâu kiến thức; dạng

bài tập thực tế cho thấy tính thực tiễn của toán học; dạng bài tập suy luận tổng hợp đòi hỏi
học sinh phải tìm tòi, suy nghĩ, hứng thú khám phá… nhằm củng cố lại kiến thức của phần
học hay chương đó.
Khi làm được điều này nó thuận lợi rất nhiều khi giao và hướng dẫn bài tậo về nhà
cho các em, từ đó các em có thể làm những bài tập tương tự.
2.3.5. Tạo động lực, hứng thú cho học sinh khi vẽ hình.
Học phân môn Hình học thì một yếu tố rất quan trọng là học sinh phải biết vẽ hình.
Thế nhưng vẽ ra sao? Yếu tố nào trước? Yếu tố nào sau? Ký hiệu như thế nào? Khi vẽ thì
cần dụng cụ gì?... Điều này học sinh cần có một quá trình rèn luyện lâu dài dưới sự chỉ
dẫn của giáo viên ngay từ khi các em làm quen kiến thức mới.
Khi vẽ hình cần xác định cho học sinh vừa đọc vừa vẽ, cần bổ sung các yếu tố phụ
và biết biểu diễn các ngôn ngữ sang ký hiệu hình học.
Để thực hiện những điều đó giáo viên phải lựa chọn cách vẽ để hướng dẫn học sinh
vẽ hình. Cụ thể:
+ Rèn cho học sinh có thói quen ký hiệu trên hình vẽ các trường hợp: Điểm, các
đoạn thẳng bằng nhau, các góc bằng nhau, các trường hợp vuông góc, bổ sung các yếu tố
phụ trên hình…
+ Hướng dẫn học sinh cách sử dụng các dụng cụ:
Êke: Vẽ góc vuông, hai đường thẳng song song…
Compa: Vẽ đường tròn, hình tròn, hai đoạn thẳng bằng nhau, …
Thước thẳng: Vẽ đường thẳng…
Một yếu tố gây nhiều hứng thú nhất khi học hình học đó là sử dụng phấn màu khi
trình bày hình vẽ trên bảng giáo viên nên sử dụng phấn màu hợp lý ở các điểm đặc biệt,
đường đặc biệt giúp học sinh dễ phát hiện kiến thức từ hình vẽ.
Ở một số tiết giáo viên nên sử dụng phần mềm PowerPoint trình chiếu các bước vẽ
hình cho học sinh quan sát.
Ví dụ:

13

SK: Định hướng, gây hứng thú cho học sinh khi giải toán hình học 8
Vẽ hình thoi là tứ giác có bốn cạnh bằng nhau. Do vậy khi tôi yêu cầu nêu cách vẽ
hình thoi thì học sinh đã phát hiện có thể dùng compa để vẽ bôn cung tròn có bán kính
bằng nhau, giao điểm của bốn cung tròn đó chính là bốn đỉnh của hình thoi. Tôi đã chuẩn
bị các bước dựng hình thoi và đặt toàn bộ phần dựng hình ở chế độ tự động (Automatic)
cứ 1 giây thì hiện 1 đối tượng:

B
A

R
C

D
- Lấy hai điểm A, C bất kỳ
- Vẽ cung tròn tâm A bán kính R và cung tròn tâm C có cùng bán kính.
- Hai cung tròn trên cắt nhau tại hai điểm B và D.
- Kẻ các đoạn thẳng AB, BC, CD, DA ta được hình thoi ABCD.
Học sinh vừa quan sát vừa lắng nghe giáo viên giới thiệu lần lượt từng bước dựng
hình thoi, từ đó có thể vẽ lại dựa vào vở của mình không mấy khó khăn.
Tóm lại, các bài tập đều yêu cầu học sinh vẽ hình, nên khi vẽ các em phải đọc kỹ
bài, đọc đến đâu vẽ đến đó, vẽ rõ ràng và dùng đúng dụng cụ vẽ, từ đó học sinh trả lời yêu
cầu đề bài. Đặc biệt phải hình thành cho học sinh thói quen phân tích kỹ đề bài, định
hướng vẽ và dự đoán các trường hợp xảy ra, không nên vẽhình đặc biệt, điểm đặc biệt.
Chẳng hạn:
+ Cho tam giác ABC thì vẽ không nên vẽ cân, vuông hay đều.
+ Cho M là điểm nằm giữa AB thì không nên lấy tại trung điểm của AB.

14

SK: Định hướng, gây hứng thú cho học sinh khi giải toán hình học 8

Kết quả trước và sau khi áp dụng đề tài :
Trong quá trình giảng dạy năm học 2017-2018 vừa qua khi áp dụng kinh nghiệp
của mình để soạn giảng và vận dụng vào thực tế thì tôi thấy có sự thay đổi:
- Học sinh đã có những thái độ học tập tích cực, thích thú hơn trong tiết học, chủ
động nêu lên những thắc mắc, khó khăn về bộ môn với giáo viên, các em hưởng ứng rất
nhiệt tình. Bên cạnh đó những bài tập giao về nhà đã được các em làm một cách nghiêm
túc, tự giác học bài và nắm được các kiến thức cơ bản sau khi học xong mỗi bài.
- Phần lớn chất lượng các bài kiểm tra đã được nâng lên, các em đều vẽ hình đúng,
xác định hướng đi bài toán, số học sinh minh chứng lôgic và chặt chẽ được tăng.
- Từ những bài học đa số các em đều vận dụng vào thực tiễn từ những kiến thức đã
học: Đo đạc, cắt hình, xác định tính đối xứng của vật thể, …
Sau khi thực hiện sáng kiến kinh nghiệm thì chất lượng học và chứng minh bài
toán hình học ở học sinh đã có hiệu quả rõ rệt, so với hai niên học trước 2015 – 2016 và
2016 – 2017 thì số điểm khá giỏi tăng , số điểm yếu kém giảm.
Cụ thể kết quả các bài kiểm tra về phần hình học, trong năm học 2016 – 2017 của
lớp 8A2, 8A3 như sau:
Năm học

Lớp

Sỉ số

GIỎI

KHÁ

T.bình

YẾU

KÉM

Trên TB

SL

SL

SL

SL

SL

SL

%

10

11

9

7

3

20

75,0

12

14

8

4

2

34

85,0

2016-2017
Dạy

học 8A2 42

thông thường
2017 -2018
Thử nghiệm 8A2 40
SK
Từ kết quả áp dụng trong thực tế giảng dạy Toán học của bản thân, tôi nhận thấy đề

tài “Định hướng, gây hứng thú cho học sinh khi giải toán hình học 8” có thể áp dụng với
tất cả các đối tượng học sinh khối 8 trong các nhà trường phổ thông, với tất cả những
người làm công tác giảng dạy Toán.

15


SK: Định hướng, gây hứng thú cho học sinh khi giải toán hình học 8
Là tài liệu bổ ích cho giáo viên đang giảng dạy THCS. Đặt biệt sáng kiến này là tài
liệu bổ ích dành cho Giáo viên mới vào ngành kinh nghiệm chưa nhiều.
Sáng kiến này có thể áp dụng khi giảng dạy đối với đối tượng học sinh đại trà môn
Toán ở các trường THCS.
Là tài liệu bổ ích cho học sinh ở các trường THCS.
Tuy vậy bên cạnh những kết quả đạt được thì vẫn còn một số ít học sinh học yếu,
lười học, chưa có khả năng tự mình chứng minh được những bài toán hình học. Đối với
các em yếu, đây là một việc thực sự khó khăn. Một phần cũng là do khả năng học toán của
các em còn hạn chế, mặt khác dạng toán này lại rất khó, đòi hỏi sự tư duy nhiều ở các em.

16


SK: Định hướng, gây hứng thú cho học sinh khi giải toán hình học 8
3. Kết luận và khuyến nghị :
3.1.Đánh giá cơ bản về sáng kiến kinh nghiệm:
a. Nội dung.
Thực tiễn dạy học trong thời gian qua và việc áp dụng các giải pháp trên vào quá
trình dạy học môn Toán nói chung và môn Hình học nói riêng tôi đã rút ra một số bài học
cơ bản.
Mỗi giáo viên cần phải thường xuyên tự học, tự bồi dưỡng, rèn luyện để không
ngừng trau dồi về kiến thức kỹ năng dạy học môn Hình học.

Thường xuyên đổi mới về cách soạn, cách giảng, đưa các ứng dụng công nghệ thông
tin vào dạy học, đa dạng hoá các phương pháp và hình thức tổ chức dạy học để lôi cuốn
được học sinh vào quá trình học tập.
Cần quan tâm sâu sát đến từng đối tượng học sinh đặc biệt là học sinh yếu kém, giúp
đỡ ân cần, nhẹ nhàng tạo niềm tin, hứng thú cho các em vào môn học.
Trong quá trình dạy giáo viên phải hướng dẫn học sinh vào việc phát huy tính tích
cực, chủ động, sáng tạo, tạo ra những tình huống có vấn đề để học sinh thảo luận. Trong
mỗi tiết phải tạo ra được quan hệ giao lưu đa chiều giữa giáo viên – học sinh, giữa cá
nhân, tổ chức nhóm.
Giáo viên cần mạnh dạn đưa các ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học như các
phần mềm vẽ hình, các loại máy chiếu đa năng, máy chiếu hắt, các hiệu ứng hình ảnh để
tiết học thêm sinh động.
Sau nghiên cứu và triển khai vấn đề này bản thân tôi nhận thấy: Để nâng cao hứng
thú cho học sinh học môn Hình học 8 thì giáo viên phải tạo hứng thú cho học sinh thông
qua tìm hiểu kiến thức mới, thông qua các buổi thực hành, thông qua việc phân loại bài
tập, hướng dẫn học sinh giải bài tập, qua việc vẽ hình… Đồng thời phải luôn gần gũi, tìm
hiểu những khó khăn, sở thích của học sinh để từ đó có những biện pháp phù hợp hơn.
Bên cạnh đó cần có những thời lượng phù hợp áp dụng kiến thức hình học vào thực tiễn
đời sống và để học sinh thấy được tính khoa học và giá trị thực tiễn của bộ môn.
Nội dung đề tài tập trung ở phần chất lượng học và chứng minh toán học đặc biệt là
phân môn hình học. Trong phạm vi sáng kiến tôi đưa ra một số giải pháp giúp học sinh
hình thành kĩ năng nhận biết, chứng minh và làm bài tập thật tốt.
Giúp các em học sinh đại trà ngày càng yêu thích môn Toán. Đa số các em thích học
Toán thay vì sợ khi đến giờ học Toán như trước khi áp dụng sáng kiến này.
Các bài toán minh hoạ là những bài toán thường gặp (tuy nhiên chưa đầy đủ) và được
hướng dẫn rất chi tiết, dễ hiểu nhất để học sinh có thể tự nắm được, tự chứng minh được .
17


SK: Định hướng, gây hứng thú cho học sinh khi giải toán hình học 8

b. Ý nghĩa.
Việc áp dụng sáng kiến kinh nghiệm trên vào thực tế giảng dạy 1 năm nay ở trường
tôi thật sự đã để lại những ý nghĩa hết sức rõ rệt.
Giúp học sinh thực sự hứng thú, say mê giải toán hình học bằng chính khả năng của
mình.
Nắm được yêu cầu của đề bài, hiểu và thực hiện được cách giải nên tham gia đóng
góp ý kiến xây dựng, khai thác kiến thức xung quanh các bài toán hình học một cách tích
cực hơn.
Học sinh cảm thấy tự tin hơn khi giải toán hình học, có đủ cơ sở lý luận để bảo vệ
lập luận của mình khi gặp phải ý kiến phản bác của bạn.
Biết tìm tòi và phát hiện một số dạng bài tập liên quan đến các kiến thức đã học.
Biết thực hiện nhiều hướng giải toán khác nhau để từ đó các em có thể chọn một
hướng chứng minh hợp lý và ngắn gọn nhất.
Người giáo viên thông qua phương pháp nêu trên cũng có thể làm cho hệ thống câu
hỏi trở thành quá trình dẫn dắt học sinh suy luận tìm ra mối liên hệ giữa các đại lượng
trong một bài toán, rồi hình thành kỹ năng tư duy để các em độc lập giải quyết vấn đề.
c. Hiệu quả.
Như vậy, từ chỗ học sinh còn lúng túng trong kiến thức và phương pháp, thậm chí
còn tỏ thái độ không yêu thích, qua thực tế giảng dạy với những biện pháp tiến hành như
trên, học sinh đã chứng minh thành thạo các bài toán hình học ở sách giáo khoa . Khi đã
nắm vững kiến thức, với sự hỗ trợ của phương pháp, học sinh đã có được sự hứng thú, góp
phần khơi dậy niềm say mê trong học tập, từ đó nâng cao được chất lượng trong dạy học
bộ môn Toán. Với các bước tiến hành như trên, học sinh sẽ chủ động tiếp thu kiến thức,
làm nền tảng cho những kiến thức mới hơn trong chương trình hình học các lớp sắp tới.
3.2. Các đề xuất khuyến nghị.
Đối với học sinh: cần nắm vững các kiến thức bổ sung mà giáo viên cung cấp.Phát
huy tính tự học, thành lập các nhóm học tập trong tổ, lớp (hoặc các bạn gần nhà) nhằm
giúp cho học sinh có khả năng phân tích, tổng hợp tìm cách chứng minh hay, đơn giản cho
mọi bài toán hình học. Đồng thời các bạn khá giỏi giúp đỡ cho các bạn học sinh yếu kém
nâng cao khả năng tư duy. Yêu cầu các em luôn luôn có thói quen ôn tập để khắc sâu kiến

thức cũ.
18


SK: Định hướng, gây hứng thú cho học sinh khi giải toán hình học 8
Đối với giáo viên: phải tạo cho các em có một tình yêu, đam mê với môn Toán cũng
như nhận thức được tầm quan trọng của môn Toán khi học các môn học khác, cũng như
trong cuộc sống. Thường xuyên kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh cũng như
khen ngợi, động viên nhắc nhở kịp thời. Không ngừng đầu tư, mở rộng kiến thức và đổi
mới phương pháp dạy học. Bổ sung cho học sinh một số kiến thức cơ bản, cần thiết. Động
viên các em diễn đạt và hiểu được các từ ngữ trong đề toán và chuyển chúng sang dưới
dạng các kí hiệu toán học. Luôn luôn lắng nghe, giúp các em giải quyết các vấn đề khi các
em thực sự gặp khó khăn.
Đối với các cấp lãnh đạo: nên tạo điều kiện tổ chức các chuyên đề cấp trường, cấp
phòng để giáo viên có điều kiện học tập, trao đổi và học hỏi kinh nghiệm.
Do điều kiện và năng lực của bản thân tôi còn hạn chế, các tài liệu tham khảo chưa
thật đầy đủ nên chắc chắn khi thực hiện đề tài còn những điều chưa hoàn thiện. Nhưng tôi
mong rằng đề tài này ít nhiều cũng giúp học sinh có thêm động lực ,sự say mê và nhất là
thay đổi được thói quen học thụ động trong học phân môn hình học nói riêng và môn Toán
nói chung
Tôi nghĩ rằng những kinh nghiệm của tôi cũng chỉ là một trong những biện pháp
nhỏ trong vô vàn những kinh nghiệm đã được đúc kết qua sách vở, cũng như của quý
thầy giáo, cô giáo đi trước và các bạn đồng nghiệp. Do đó, bản thân tôi rất mong được sự
góp ý, xây dựng của quý thầy, cô giáo cùng các bạn đồng nghiệp, nhằm giúp tôi từng bước
hoàn thiện phương pháp giảng dạy của mình. Xin chân thành cảm ơn.
Hoài Đức, ngày .. tháng .. năm 2019
Người viết

Nguyễn Thanh Trầm

19


SK: Định hướng, gây hứng thú cho học sinh khi giải toán hình học 8

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Sách giáo khoa Toán 8 – Nhà xuất bản giáo dục
2. Sách bài tập Toán 8 –Nhà xuất bản giáo dục
3. Phương pháp dạy học toán học ở trrường PTCS (Hoàng Chúng).
4. Kinh nghiệm dạy toán và học toán THCS – NXB Giáo dục.

20


SK: Định hướng, gây hứng thú cho học sinh khi giải toán hình học 8
ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN TRƯỜNG:
..................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
..................................................................
Hoài Đức, ngày ...tháng .... năm 2019
CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN

21