Tháo, lắp, kiểm tra, sửa chữa hộp số của động cơ đặt ngang và đặt dọc

Thực tập Ô tô
BÀI 3: THÁO, LẮP, KIỂM TRA, SỬA CHỮA HỘP SỐ CỦA ĐỘNG CƠ ĐẶT
NGANG VÀ ĐẶT DỌC
(thời gian: 18h – LT: 3h; TH: 15h)
Mục đích của bài học.
+ Hình thành kỹ năng tháo, lắp kiểm tra, sửa chữa hộp số 4 cấp, 5 cấp;
+ Củng cố những kiến thức đã học, kỹ năng sử dụng dụng cụ tháo lắp, đo kiểm;
+ Rèn luyện tính cẩn thận, chính xác, tác phong lao động công nghiệp;
Yêu cầu của bài học.
+ Tháo, lắp kiểm tra, sửa chữa được hộp số đúng trình tự và yêu cầu kỹ thuật;
+ Lập được phương án sửa chữa các chi tiết và các cụm chi tiết;
+ Đảm bảo an toàn cho người và thiết bị.
3.1. Những hư hỏng, nguyên nhân, biện pháp khắc phục
3.1.1. Hiện tượng nhảy số :
* Biểu hiện: Thường thấy hay nhảy về số 0.
* Nguyên nhân:
- Bánh răng không ăn khớp hết chiều dài (do cần gạt số bị cong hoặc mòn).
- Do mòn hỏng các chi tiết của cơ cấu hãm số, khoá số.
- Mòn hỏng bộ đồng tốc.
- Các bánh răng dơ rão, các trục bị mòn, lỏng lẻo.
- Các rãnh trên trục trượt bị mòn (do ma sát với bi hãm).
- Lỗ lắp trục trên nắp hộp số bị mòn rộng(làm giảm khả năng giữ trục của bi định vị).
* Hậu quả: Làm cho xe không đạt được tốc độ mà người lái xe mong
muốn.Ngoài ra có hiện bị rung giật trong quá trình xe chạy.
3.1.2. Hộp số làm việc có tiếng kêu :
* Biểu hiện: có tiếng kêu ở hộp số.
* Nguyên nhân:
- Thiếu hoặc không có dầu bôi trơn.
- Các vòng bi mòn, ghẻ.
- Các bánh răng bị mòn và mòn không đều.
- Các bánh răng bị tróc rỗ, sứt mẻ nhiều.

- Mối ghép then hoa bị mòn.
* Hậu quả:
- Gây tiếng ồn khi xe chạy.
- Gây rung giật và tiếng ồn mỗi khi gài số, gây hỏng các chi tiết.
Biên soạn: Th.s.Nguyễn Văn Việt
1
Thực tập Ô tô
3.1.3. Không vào số được hoặc vào số có tiếng kêu:
* Nguyên nhân:
- Vòng bi đỡ trục bị mòn làm cho các trục số không đồng tâm.
- Các đầu bánh răng bị bavia.
- Đầu cần số bị tuột ra khỏi rãnh thanh trượt do bị mòn.
- Càng cua bị gãy hoặc vênh nhiều.
- Khe hở giữa càng cua và ống răng lớn do bị mòn.
- Mặt côn của bộ đồng tốc bị mòn nhiều.
- Bu lông hãm càng cua bị hỏng.
- Ly hợp bị hỏng hoặc điều chỉnh không đúng.
* Hậu quả:
- Làm cho người lái khi vào số khó khăn hoặc gài số nặng.
- Vào số khó và gây tiếng ồn.
3.1.4. Hộp số bị nóng quá :
* Biểu hiện: Sờ tay vào hộp số thấy rất nóng.
* Nguyên nhân:
- Thiếu hoặc không có dầu bôi trơn.
- Đường dẫn dầu bôi trơn cho cácc vòng bi bị tắc.
- Bị tắc lỗ thông hơi của hộp số.
- Các bánh răng mòn hỏng, lỏng lẻo cọ sát vào nhau.
* Hậu quả:
- Làm cho chất lượng dầu bôi trơn giảm.
- Nhanh làm mòn hỏng các chi tiết của hộp số.

3.1.5. Hộp số bị chảy dầu :
* Biểu hiện: Thấy có dầu rỉ ra ở hộp số.
* Nguyên nhân:
- Mức dầu cao quá quy định.
- Các gioăng đệm bị rách.
- Vỏ hộp số bị nứt vỡ.
- Các mặt bích bắt không chặt, bu lông bị lỏng.
- Các phớt đầu trục bị hỏng.
* Hậu quả:
- Chế độ bôi trơn các chi tiết không được thường xuyên.
- Bôi trơn không hiệu quả cao, gây mài mòn các chi tiết.
3.2. Tháo, kiểm tra hộp số
3.2.1. Trình tự tháo
Biên soạn: Th.s.Nguyễn Văn Việt
2
Thực tập Ô tô
a. Trình tự tháo hộp số trên xe Zil 130 (động cơ đặt dọc)
ST
T
Nội dung công việc Dụng cụ Yêu cầu kỹ thuật
A. Tháo hộp số ra khỏi xe
1 Xả dầu hộp số
Clê 19-19, thùng
chứa dầu
Không để dầu đổ ra ngoài
2 Tháo trục các đăng
Clê choòng, dẹt,
khẩu 19-22, 10-12
3
Tháo nắp đậy trên ca bin và đệm

cách nhiệt
4 Tháo dẫn động càng ly hợp
Dùng dây buộc để càng
cua nằm ngang
5 Tháo dẫn động phanh tay Kìm, Clê dẹt 14
6
Tháo 4 bulông hộp số với vỏ ly
hợp
Clê choòng 19-22
Palăng
Nới đều
7 Tháo dây báo tốc độ Kìm
8 Tháo hộp số ra khỏi xe
B. Tháo rời hộp số
9 Tháo nắp hộp số Khẩu, choòng 14
Nới đều, không làm hỏng
đệm
10
Tháo mặt bích phía trước trục sơ
cấp
Khẩu, choòng 14
11 Tháo tang trống phanh tay Tô vít
12
Tháo mặt bích phía sau trục sơ
cấp
Khẩu 36
Dùng đục nhọn tháo
phanh hãm
13 Tháo phanh tay và mâm phanh Clê dẹt, khẩu 14
14 Tháo trục sơ cấp Dùng tay Lắc nhẹ và kéo

15 Tháo trục thứ cấp Dùng tay Nâng và lựa lấy ra
16 Tháo mặt bích trục trung gian Khẩu 14
17
Tháo ê cu hãm đầu trục trung
gian
Khẩu 27
18 Tháo vòng bi ra khỏi trục Vam, búa, đột Đóng đều, đối xứng
19 Tháo miếng hãm dọc trục số lùi Khẩu 14
20 Tháo trục số lùi Búa, đột
21 Tháo trục trung gian Dùng tay
22
Tháo bộ đồng tốc ra khỏi trục
thứ cấp
Kìm tháo phanh
Đánh dầu chiều và đánh
dấu bộ đồng tốc
23 Tháo cần số ra khỏi nắp hộp số
24 Tháo vít hãm càng cua với trục Clê choòng, kìm
25 Tháo trục trượt và càng cua Búa, đột
Đóng nhẹ, chú ý bi của
cơ cấu định vị
b. Trình tự tháo hộp số trên xe Lada (động cơ đặt dọc)
ST
T
Nội dung công việc Dụng cụ Yêu cầu kỹ thuật
Biên soạn: Th.s.Nguyễn Văn Việt
3
Thực tập Ô tô
A. Tháo hộp số ra khỏi xe
1 Xả dầu hộp số

Clê 17-19, thùng
chứa dầu
Không để dầu đổ ra ngoài
2 Tháo trục các đăng
Clê choòng, dẹt,
khẩu 19-22, 10-12
3
Tháo dây báo tốc độ và giắc
cắm công tắc đèn lùi
4 Tháo cụm nối thanh điều khiển
5 Tháo hộp số ra khỏi xe Pa lăng, dây
B. Tháo rời hộp số
1 Tháo càng cua và vòng bi T
2
Tháo công tắc đèn lùi và bánh
răng bị động báo tốc độ
3
Tháo các te ly hợp ra khỏi hộp
số
Khẩu 17, tay nối
4
Tháo mặt bích bắt với trục các
đăng
- Tháo ống chặn đầu trục
- Tháo đai ốc hãm
Búa, đột
Khẩu 30
Đóng từ từ, đều
5 Tháo cần chuyển số Clê choòng 10
6 Tháo nắp sau hộp số Clê choòng 12

Nới lỏng đều, bắt chéo, xem
kẽ làm nhiều lần rồi mới tháo
hẳn
7
Tháo nút ren, lò xo, viên bi
định vị trục trượt
Clê choòng 12 Cất lò xo, viên bi cẩn thận
8
Tháo trục trượt và càng cua số
lùi
Khẩu 12
Búa, đột
Không làm trầy xước trục
9 Tháo bánh răng số lùi
Kìm tháo phanh
hãm
10
Tháo vòng hãm trục số lùi,
tháo trục số lùi ra
Tô vít 4 cạnh
11 Tháo đáy các te hộp số Clê choòng 10
12 Tháo trục trung gian Búa, đột Không làm hỏng vòng bi
13
Tháo trục trượt và càng cua số
1-2, 3-4
Khẩu 12, tay nối
dài
Không làm trầy xước, cong
trục
14

Tháo trục sơ cấp
- Tháo phanh hãm vòng bi
- Tháo trục sơ cấp cùng vòng
bi ra
Kìm tháo phanh
Búa, đột
15 Tháo trục thứ cấp ra khỏi vỏ
hộp số
- Tháo phanh hãm vòng bi
- Tháo vòng bi
Kìm tháo phanh
Búa, đột
Đóng vòng bi ra cân, đều.
Không làm hỏng vòng bi
Biên soạn: Th.s.Nguyễn Văn Việt
4
Thực tập Ô tô
- Tháo trục thứ cấp
16
Tháo rời trục thứ cấp
- Tháo bánh răng chủ động
báo tốc độ.
- Tháo bộ đồng tốc, bánh
răng số 3-4
- Tháo bộ đồng tốc, bánh
răng số 1-2
Kìm tháo phanh
Vam, ép
c. Tháo hộp số lắp trên động cơ nằm ngang (Toyota - FR)
ST

T
Nội dung công việc Hình vẽ minh họa Yêu cầu kỹ thuật
A. THÁO HỘP SỐ RA KHỎI XE
1
Tháo ắc quy:
(1) Tháo cáp âm của ắc quy.
(2) Tháo cáp dương của ắc
quy.
(3) Tháo kẹp ắc quy.
(4) Nhấc ắc quy ra ngoài.
Không để xảy ra
chạm chập.
2 Tháo nắp capô
Không làm trầy,
xước sơn.
3
Tháo các bộ phận bên trong
xe:
(1) Tháo trục lái giữa (trục
các đăng lái).
(2) Tháo hộp trợ lực lái
4 Tháo các bộ phận sau ra khỏi
khoang động cơ trước khi
nâng xe lên:
- Lọc gió.
- Máy khởi động
- Xi lanh cắt ly hợp.
- Dây điện, giắc nối.
- Cáp chọn và chuyển số.
- Gối đỡ động cơ bên trái.

Không để dầu ly
hợp rơi rớt, bắn
vào mắt.
Biên soạn: Th.s.Nguyễn Văn Việt
5
Thực tập Ô tô
5
Kích xe lên, tháo các bộ
phận sau:
(1) Dầu hộp số.
(2) Hộp trợ lực lái.
(3) Đầu thanh nối.
(4) Bán trục.
(5) Dầm ngang và dầm giữa.
Tháo trục các đăng.
- Không làm
hỏng nắp
chắn bụi đầu
thành nối.
- Đánh dấu vị
trí đệm trục
các đăng
trước khi
tháo.
6 Tháo hộp số ra khỏi xe
Kê kích chắc
chắn.
B. THÁO RỜI HỘP SỐ
1
Tháo cảm biến tốc độ.

2
Tháo càng cắt ly hợp và
vòng bi cắt ly hợp:
(1) Càng cắt ly hợp.
(2) Vòng bi cắt ly hợp.
(3) Cao su càng cắt ly hợp.
(4) Chốt đỡ càng cắt ly
hợp.
Biên soạn: Th.s.Nguyễn Văn Việt
6