Bệnh chổi rồng trên nhãn và biện pháp quản lý

• Tình hình bệnh hại

- Hiện tượng chổi rồng (witches’broom) là
bệnh quan trọng nhất trên cây nhãn hiện
nay
- Bệnh được gọi là đọt chổi, tổ rồng, cùi
nhãn, hoa tre, chổi xể, chổi ma…
- Bệnh chổi rồng đã được ghi nhận ở Trung
quốc, Hồng Kông, và Thái Lan


Tác hại ở Việt Nam
Chổi rồng là dịch hại rất quan trọng trên cây
nhãn.
Năm 2001 bệnh xuất hiện rải rác, hiện nay diện
tích nhiễm bệnh đã tăng đến 50-60%.
Vườn nhiễm bệnh nặng 95% số cây trên vườn
bị bệnh, năng suất thiệt hại gần 100%.
Bệnh phát triển mạnh và nghiêm trọng ở các
tỉnh Tiền Giang, Vĩnh Long, Bến Tre và Trà
Vinh.
Diện tích trồng nhãn đều bị nhiễm 10-15% và
đang lây lan nhanh.


Triệu chứng gây bệnh
Bệnh gây hại trên chồi lá non, hoa, làm
chồi lá, hoa không phát triển được, mọc
thành chùm, co cụm lại. Nhìn từ xa như
một tổ chim, hoặc cây chổi.

Trên hoa: hoa kém phát triển, khả năng
đậu trái rất kém .
Bệnh xuất hiện trên cây con trong vườn
ươm, làm cây dị dạng, chồi mọc thành
chùm, không phát triển.


Chùm lá non bị
xoăn lại


Chùm hoa bị xoăn lại


Tác nhân gây bệnh
Theo kết quả nghiên cứu của Viện NC CĂQ
Miền Nam
Nhện lông nhung (Eriophyes dimocarpi)
có liên quan đến bệnh chổi rồng và có
thể là nhân tố truyền bệnh hay tác nhân
gây bệnh.


Tác nhân gây bệnh
Chưa rõ phương thức lan truyền
Tác nhân gây bệnh giống Likebacterie
Trên thế giới, nhện lông nhung được ghi
nhận tại Ấn Độ, Trung Quốc, Đài Loan, Úc,
Haiwaii…

Quan sát dưới kính hiển vị huỳnh quang
Mẫu từ cây khỏe

Mẫu từ cây bệnh


Nhiều thí nghiệm ghép truyền bệnh
được thực hiện
Lan truyền qua mắt ghép?

Ghép áp
Ghép mắt


Phương pháp dùng kháng sinh phun và tiêm
vào cây

Cây bệnh


Xác định vector truyền bệnh
Thả nhện nhân nuôi trên cây nhãn
với triệu chứng chổi rồng
- Tỷ lệ cây có triệu chứng chổi
rồng: 66,67%
- Tỷ lệ đọt có triệu chứng chổi
roàng: 22,67%

Khv 1000 lần

Triệu chứng và tác nhân gây bệnh

Nhện xâm nhập mặt dưới lá

Đọt non nhiễm chổi rồng


Thời gian phát sinh gây hại
Nhện lông nhung phát sinh quanh năm trên
vườn rậm rạp, trồng dày, thiếu ánh sáng.
Mật số nhện cao: tháng 4, 5, 10,11, riêng
tháng 12 nhện tập trung rất cao trên lá non,
chồi non  tược non của nhãn bắt đầu xoăn
lại.


Đặc điểm nhận biết
Lá, hoa, trái non có một lớp lông mịn bao
phủ, nhện sống trong lớp lông.
Vết hại có màu xanh hơn bình thường, trắng
bạc, trắng hơi vàng, vàng nâu, nâu sẫm 
nhện di chuyển sang các chồi non khác.


Phổ ký chủ
Bồ ngót, bóng nẻ
Trên cơ thể của một số loài ong thụ phấn.

Những nguyên nhân phát tán và lưu tồn bệnh

Nhện lông nhung bám
trên cơ thể ong mật

Cây bồ ngót


Những nguyên nhân phát tán và lưu tồn bệnh
Cây không được tỉa
cành vô hiệu

Cành bệnh sau khi
chặt bỏ không được
gom tiêu huỷ và vệ
sinh vườn



Biện pháp giống
- Không nhân giống từ những cây bị nhiễm
bệnh chổi rồng.
- Nhãn Tiêu da bò bị nhiễm chổi rồng nặng
có thể áp dụng ghép thay giống nhãn
xuồng cơm vàng


Biện pháp kỹ thuật canh tác
- Cắt bỏ cành bị hại và đem đốt.

- Sau thu hoạch trái: cắt tỉa, dọn vệ sinh vườn,
thông thoáng, giảm khả năng cư trú và gây
hại của nhện (cắt cành sâu khoảng 50cm).
- Tránh để cành lá, trái tiếp xúc với mặt đất
tạo điều kiện cho nhện di chuyển lên cây.
- Bón phân cân đối giữa phân vô cơ và hữu
cơ, giảm tỷ lệ nhện gây hại.


- Phân chuồng hoai mục bón bổ sung sau
khi cắt tỉa cành.
- Xử lý cây ra hoa đồng loạt, nhanh, đọt to,
khỏe để quản lý nhện và hạn chế bệnh


- Loại bỏ các cây ký chủ của nhện hiện có
trong vườn (bồ ngót, bóng nẻ…).
- Chú ý di chuyển đàn ong mật
- Kiểm soát kiến trong vườn bằng chế
phẩm SOFRI - trừ kiến.
- Phun nước bằng vòi phun áp lực cao lên
tán cây, hạn chế mật số nhện lông nhung.


Biện pháp hóa học

- Phun thuốc trừ nhện lông nhung khi các
đợt lá non vừa nhú bằng các loại thuốc:
Kumulus 80DF, Pegasus 500ND, Ortus
5SC, Comite 75EC, Alfamite 15EC, Dầu

khoáng SK-Enspray 99EC…Nồng độ sử
dụng theo chỉ dẫn trên bao bì.

- Chú ý phải đổi thuốc sau mỗi lần phun, vì
nhện có tính kháng thuốc rất cao.


Phun thuốc trừ nhện lông nhung trên cây nhãn