Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng nước ven biển khu vực thị trấn dương đông huyện phú quốc tỉnh kiên giang

NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN PHẢN BIỆN
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................

Tp.Hồ Chí Minh, ngày … tháng … năm 201…
Xác nhận của giảng viên phản biện

ThS. Nguyễn Thanh Ngân


Đề tài: Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng nước ven biển khu vực thị trấn Dương
Đông huyện Phú Quốc tỉnh Kiên Giang

MỤC LỤC

MỤC LỤC ........................................................................................................................i
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT .........................................................................................iv
DANH MỤC BẢNG .......................................................................................................v
DANH MỤC BIỂU ĐỒ .................................................................................................vi
DANH MỤC HÌNH ..................................................................................................... vii

MỞ ĐẦU .........................................................................................................................1
1. ĐẶT VẤN ĐỀ ..........................................................................................................1
2. MỤC TIÊU CỦA NGHIÊN CỨU ............................................................................1
3. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU .....................................................................................2
4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................................................2
5. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU .........................................................2
CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ MÔI TRƯỜNG NƯỚC VEN BIỂN ...........................3
1.1.

KHÁI NIỆM ..........................................................................................................3

1.1.1.

Khái niệm nước ven biển ...................................................................................3

1.1.2.

Khái niệm ô nhiễm .............................................................................................3

1.2.

NGUỒN GÂY Ô NHIỄM NƯỚC ........................................................................3

1.2.1.

Ô nhiễm tự nhiên................................................................................................ 3

1.2.2.

Ô nhiễm nhân tạo ............................................................................................... 4

1.3.

CÁC CHỈ TIÊU ĐÁNH GIÁ CHẤT LƯỢNG NƯỚC ........................................6

1.3.1.

Độ pH .................................................................................................................6

1.3.2.

Hàm lượng oxy hòa tan (DO) ............................................................................6

1.3.3.

Nhu cầu oxy sinh hóa (BOD).............................................................................7

1.3.4.

Nhu cầu oxy hóa học (COD) .............................................................................7

1.3.5.

Tổng hàm lượng nitơ (TN) ................................................................................7

1.3.6.

Tổng hàm lượng photpho (TP) ..........................................................................8

SVTH: Nguyễn Thị Thúy Quỳnh

GVHD: ThS. Trần Thị Bích Phượng

i


Đề tài: Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng nước ven biển khu vực thị trấn Dương
Đông huyện Phú Quốc tỉnh Kiên Giang

1.3.7.

Tổng hàm lượng chất rắn lơ lửng (TSS) ............................................................8

1.3.8.

Kim loại nặng .....................................................................................................8

1.3.9.

Hàm lượng dầu mỡ ............................................................................................9

1.3.10. Chỉ tiêu sinh học ............................................................................................... 10
1.4.

THỰC TRẠNG MÔI TRƯỜNG NƯỚC VEN BIỂN ........................................10

1.4.1.

Thế giới ............................................................................................................10

1.4.2.

Việt Nam ..........................................................................................................11

CHƯƠNG 2 ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ – XÃ HỘI HUYỆN PHÚ QUỐC,
TỈNH KIÊN GIANG .....................................................................................................14
2.1.

ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN .....................................................................................14

2.1.1.

Vị trí địa lý .......................................................................................................14

2.1.2.

Khí hậu .............................................................................................................16

2.1.3.

Đặc điểm thủy văn ...........................................................................................16

2.1.4.

Hải văn .............................................................................................................17

2.1.5.

Tài nguyên........................................................................................................18

2.2.

ĐIỀU KIỆN KINH TẾ, XÃ HỘI ........................................................................18

CHƯƠNG 3 CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG NƯỚC VEN BIỂN
KHU VỰC THỊ TRẤN DƯƠNG ĐÔNG .....................................................................21
3.1.

HIỆN TRẠNG CHẤT LƯỢNG NƯỚC VEN BIỂN QUA CÁC NĂM ............21

3.1.1.

Chất lượng nước biển ví trí quan trắc 1 và 2 ...................................................22

3.1.2.

Chất lượng nước vị trí quan trắc 3 ...................................................................29

3.2. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG NƯỚC VEN BIỂN KHU
VỰC THỊ TRẤN DƯƠNG ĐÔNG ...............................................................................32
3.2.1.

Sự gia tăng dân số và phát triển đô thị vùng ven biển .....................................32

3.2.2.

Hoạt động hàng hải ..........................................................................................36

3.2.3.

Hoạt động du lịch ............................................................................................. 37

3.2.4.

Hoạt động công nghiệp chế biến hải sản .........................................................42

3.2.5.

Dịch vụ y tế ......................................................................................................46

3.3.

ĐỀ XUẤT CÁC GIẢI PHÁP..............................................................................47

SVTH: Nguyễn Thị Thúy Quỳnh
GVHD: ThS. Trần Thị Bích Phượng

ii


Đề tài: Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng nước ven biển khu vực thị trấn Dương
Đông huyện Phú Quốc tỉnh Kiên Giang

3.3.1. Khoanh vùng các khu vực cấm xả rác dọc các bãi biển và tại các điểm du lịch
của thị trấn. ....................................................................................................................47
3.3.2.

Cải tạo chất lượng sông Dương Đông ............................................................. 47

3.3.3.

Đẩy mạnh công tác tuyên truyền .....................................................................47

3.3.4.

Bổ sung cơ sở hạ tầng xử lý chất thải .............................................................. 48

3.3.5.

Bố trí mạng lưới quan trắc ...............................................................................48

KẾT LUẬN – KIẾN NGHỊ ...........................................................................................50
1. KẾT LUẬN.............................................................................................................50
2. KIẾN NGHỊ ............................................................................................................50
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................. 51
PHỤ LỤC ......................................................................................................................52

SVTH: Nguyễn Thị Thúy Quỳnh
GVHD: ThS. Trần Thị Bích Phượng

iii


Đề tài: Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng nước ven biển khu vực thị trấn Dương
Đông huyện Phú Quốc tỉnh Kiên Giang

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

BOD

Nhu cầu Ôxy sinh học

BTNMT

Bộ Tài nguyên và Môi trường

BVMT

Bảo vệ Môi trường

COD

Nhu cầu Ôxy sinh hóa

DO

Ôxy hòa tan

HTXLNT

Hệ thống xử lý nước thải

MTV

Một thành viên

NĐ

Nghị Định

QCVN

Quy chuẩn Kỹ thuật Quốc gia

QĐ

Quyết Định

TN&MT

Tài nguyên và Môi trường

TNHH

Trách nhiệm Hữu hạn

TT

Thông Tư

UBND

Ủy ban Nhân dân

VNĐ

Việt Nam đồng

XLNT

Xử lý nước thải

SVTH: Nguyễn Thị Thúy Quỳnh
GVHD: ThS. Trần Thị Bích Phượng

iv


Đề tài: Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng nước ven biển khu vực thị trấn Dương
Đông huyện Phú Quốc tỉnh Kiên Giang

DANH MỤC BẢNG

Bảng 3.1 Chỉ tiêu nhiệt độ khu vực vị trí QT1 và QT2 qua các năm ............................ 22
Bảng 3.2 Chỉ tiêu DO khu vực vị trí QT1 và QT2 qua các năm ................................... 23
Bảng 3.3 Chỉ tiêu COD khu vực vị trí QT1 và QT2 qua các năm ................................ 24
Bảng 3.4 Chỉ tiêu nồng độ amoni khu vực vị trí QT1 và QT2 qua các năm................. 25
Bảng 3.5 Chỉ tiêu TSS khu vực vị trí QT1 và QT2 qua các năm .................................. 26
Bảng 3.6 Chỉ tiêu nồng độ sắt tổng khu vực vị trí QT1 và QT2 qua các năm .............. 27
Bảng 3.7 Chỉ tiêu Coliform khu vực vị trí QT1 và QT2 qua các năm .......................... 28
Bảng 3.8 Chỉ tiêu nồng độ amoni khu vực vị trí QT3 qua các năm .............................. 29
Bảng 3.9 Chỉ tiêu hàm lượng sắt tổng khu vực vị trí QT3 qua các năm ....................... 30
Bảng 3.10 Chỉ tiêu Coliform khu vực vị trí QT3 qua các năm ..................................... 31
Bảng 3.11 Kết quả một số chỉ tiêu ô nhiễm của sông Dương Đông ............................. 34
Bảng 3.12 Một số mẫu chất lượng nước thải sau xử lý của các nhà hàng khách sạn ... 38
Bảng 3.13 Kết quả phân tích một số chỉ tiêu chất lượng nước biển tại một số cơ sở hoạt
động dịch vụ du lịch ven biển ở Dương Đông .............................................................. 39
Bảng 3.14 Kết quả giám sát nước thải trước và sau khi qua HTXLNT của cơ sở sản xuất
nước mắm Masan Phú Quốc ......................................................................................... 43
Bảng 3.15 Kết quả lấy mẫu chất lượng nước mặt khu vực xả thải của cơ sở sản xuất
nước mắm Masan Phú Quốc ......................................................................................... 44

Bảng 3.16 Lượng nước thải phát sinh của Bệnh viện Đa khoa Phú Quốc .................... 46

SVTH: Nguyễn Thị Thúy Quỳnh
GVHD: ThS. Trần Thị Bích Phượng

v


Đề tài: Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng nước ven biển khu vực thị trấn Dương
Đông huyện Phú Quốc tỉnh Kiên Giang

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 3.1 Chỉ tiêu nhiệt độ khu vực vị trí QT1 và QT2 qua các năm........................ 23
Biểu đồ 3.2 Chỉ tiêu DO khu vực vị trí QT1 và QT2 qua các năm. .............................. 24
Biểu đồ 3.3 Chỉ tiêu COD khu vực vị trí QT1 và QT2 qua các năm. ........................... 25
Biểu đồ 3.4 Chỉ tiêu nồng độ amoni khu vực vị trí QT1 và QT2 qua các năm. ........... 26
Biểu đồ 3.5 Chỉ tiêu TSS khu vực vị trí QT1 và QT2 qua các năm. ............................. 27
Biểu đồ 3.6 Chỉ tiêu nồng độ sắt tổng khu vực vị trí QT1 và QT2 qua các năm. ......... 28
Biểu đồ 3.7 Chỉ tiêu Coliform khu vực vị trí QT1 và QT2 qua các năm ...................... 29
Biểu đồ 3.8 Chỉ tiêu nồng độ amoni khu vực vị trí QT3 qua các năm. ......................... 30
Biểu đồ 3.9 Chỉ tiêu hàm lượng sắt tổng khu vực vị trí QT3 qua các năm. .................. 30
Biểu đồ 3.10 Chỉ tiêu Coliform khu vực vị trí QT3 qua các năm. ................................ 31
Biểu đồ 3.11 Diễn biến gia tăng dân số và khối lượng rác phát sinh của thị trấn Dương
Đông qua các năm. ........................................................................................................ 32
Biểu đồ 3.12 Diễn biến gia tăng dân số và lượng nước thải sinh hoạt phát sinh của thị
trấn Dương Đông qua các năm ...................................................................................... 33
Biểu đồ 3.13 Kết quả so sánh nồng độ dầu tại một số điểm trên đảo Phú Quốc .......... 37

SVTH: Nguyễn Thị Thúy Quỳnh

GVHD: ThS. Trần Thị Bích Phượng

vi


Đề tài: Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng nước ven biển khu vực thị trấn Dương
Đông huyện Phú Quốc tỉnh Kiên Giang

DANH MỤC HÌNH

Hình 2.1 Bản đồ hành chính huyện Phú Quốc. ............................................................. 15
Hình 3.1 Bản đồ các điểm quan trắc chất lượng nước biển ven bờ............................... 21
Hình 3.2 Bản đồ vị trí các điểm thu mẫu trên sông Dương Đông. ................................ 35
Hình 3.3 Bản đồ các điểm lấy mẫu khảo sát chất lượng nước ven biển. ...................... 40
Hình 3.4 Bản đồ thể hiện các điểm du lịch xả thải ra môi trường biển......................... 41
Hình 3.5 Bản đồ vị trí một số cơ sở sản xuất nước nắm lớn tại thị trấn Dương Đông. 42
Hình 3.6 Bản đồ tổng thể các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng nước ven biển. .......... 45
Hình 3.7 Bản đồ vị trí các điểm quan trắc chất lượng nước sông và nước ven biển. ... 49

SVTH: Nguyễn Thị Thúy Quỳnh
GVHD: ThS. Trần Thị Bích Phượng

vii


Đề tài: Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng nước ven biển khu vực thị trấn Dương Đông
huyện Phú Quốc tỉnh Kiên Giang

MỞ ĐẦU
1. ĐẶT VẤN ĐỀ

Phú Quốc là hòn đảo lớn nhất của Việt Nam nằm trong vịnh Thái Lan, có diện tích
573km2, dài 50km và nơi rộng nhất là 25km. Với vị trí thuận lợi và tài nguyên phong phú,
Phú Quốc có tiềm năng rất lớn về phát triển kinh tế biển cũng như lơ ̣i thế quan trọng trong
liên kế t giao thông hàng hải, hàng không với các quố c gia trong khu vực và trên thế giới.
Huyện đảo có vị trí cực kỳ quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế biển đảo,
trong đó thị trấn Dương Đông là trung tâm của Phú Quốc. Với những lợi thế to lớn về vị trí
địa lý và điều kiện tự nhiên thuận lợi, đảo Phú Quốc nói chung và thị trấn Dương Đông nói
riêng, được xác định là trung tâm du lịch sinh thái và trung tâm giao thương tầm cỡ khu
vực và quốc tế, đóng góp đáng kể cho sự phát triển kinh tế – xã hội của tỉnh. Bên cạnh
nguồn lợi to lớn đó thì vấn đề môi trường phát sinh từ các hoạt động này ngày càng trở nên
cấp bách hơn. Các hoạt động phát triển kinh tế đã phát sinh ra môi trường một lượng lớn
chất thải làm cho môi trường biến đổi, đặc biệt là môi trường nước, trong đó có nước biển.
Mà nguyên nhân chủ yếu là do tác động của con người dưới nhiều hình thức khác nhau.
Trước tình hình đó việc xác định các yếu tố ảnh hưởng đến môi trường nước biển ven bờ
của khu vực thị trấn Dương Đông cần được xem xét và đánh giá để qua đó đánh giá mức
độ hiệu quả và bền vững của các hoạt động phát triển kinh tế xã hội của thị trấn Dương
Đông.
Do đó đề tài: “Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng nước ven biển khu
vực thị trấn Dương Đông huyện Phú Quốc tỉnh Kiên Giang” được lựa chọn nhằm làm
tiền đề cho việc xem xét, giải quyết các vấn đề môi trường và làm cơ sở để đề ra các biện
pháp bảo vệ môi trường nước, tiến tới mục tiêu phát triển bền vững của thị trấn Dương
Đông nói riêng và đảo Phú Quốc nói chung.
2. MỤC TIÊU CỦA NGHIÊN CỨU
Đánh giá chất lượng môi trường nước ven biển khu vực thị trấn Dương Đông, huyện
Phú Quốc.
Xác định các nguồn gây ô nhiễm tới chất lượng nước khu vực ven biển thị trấn
Dương Đông.
Đề xuất các biện pháp cải thiện ô nhiễm và bảo vệ môi trường nguồn nước phù hợp
cho thị trấn Dương Đông.

SVTH: Nguyễn Thị Thúy Quỳnh
GVHD: ThS. Trần Thị Bích Phượng

1


Đề tài: Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng nước ven biển khu vực thị trấn Dương Đông
huyện Phú Quốc tỉnh Kiên Giang

3. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
Nội Dung 1: Thu thập điều kiện tự nhiên, kinh tế – xã hội của thị trấn Dương Đông.
Nội Dung 2: Đánh giá hiện trạng môi trường nước ven biển của khu vực qua các
năm.
Nội Dung 3: Xác định các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng nước ven biển khu vực
thị trấn Dương Đông, huyện Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang.
Nội Dung 4: Đánh giá xu hướng các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng nước ven biển
khu vực thị trấn Dương Đông, huyện Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang.
Nội Dung 5: Xây dựng bản đồ phân bố các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng nước
ven biển khu vực thị trấn Dương Đông, huyện Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang.
Nội Dung 6: Đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm giảm thiểu ô nhiễm và quản lý
tốt hơn môi trường nước ven biển khu vực thị trấn Dương Đông, huyện Phú Quốc, tỉnh
Kiên Giang.
4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Phương pháp tổng quan tài liệu: Tài liệu về điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội (Dân
số, việc làm, cơ sở hạ tầng…) của thị trấn Dương Đông, huyện Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang.
Tài liệu về các báo cáo môi trường tại địa phương cũng như các kết quả quan trắc môi
trường hàng năm. Bên cạnh đó thì đề tài cũng thu thập các tài liệu về hoạt động của các
ngành sản xuất công nghiệp trong khu vực.
Phương pháp điều tra, khảo sát: Điều tra, khảo sát thực tế khu vực ven biển thị trấn
Dương Đông về các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng nước bao gồm vị trí phân bố của các

hoạt động phát sinh nước thải công nghiệp chế biến thủy sản, các điểm xả thải của các nhà
hàng, khách sạn du lịch trong thị trấn và khu tập trung các hoạt động hàng hải, bến cảng.
Phương pháp thống kê, xử lý số liệu: Dựa trên các số liệu điều tra, thu thập được thì
đưa lên phần mềm Excel để tiến hành thống kê và phân tích. Sau đó tổng hợp các dữ liệu
thu thập được vào phần mềm ArcGIS đưa lên bản đồ nhằm xác định sự phân bố các yếu tố
ảnh hưởng trong khu vực
5. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
Đối tượng nghiên cứu là các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng nước mặt ven biển
khu vực thị trấn Dương Đông, huyện Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang.
Phạm vi nghiên cứu là thị trấn Dương Đông, huyện Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang.

SVTH: Nguyễn Thị Thúy Quỳnh
GVHD: ThS. Trần Thị Bích Phượng

2


Đề tài: Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng nước ven biển khu vực thị trấn Dương Đông
huyện Phú Quốc tỉnh Kiên Giang

CHƯƠNG 1
TỔNG QUAN VỀ MÔI TRƯỜNG NƯỚC VEN BIỂN

1.1.

KHÁI NIỆM
1.1.1. Khái niệm nước ven biển

Nước ven biển là nước ở khu vực vùng bờ, là khu vực chuyển tiếp giữa đất liền hoặc
đảo với biển, bao gồm vùng biển ven bờ và môi trường nước mặt của vùng đất ven biển.

1.1.2. Khái niệm ô nhiễm
Ô nhiễm nước là sự thay đổi theo chiều xấu đi các tính chất vật lý, hoá học, sinh học
của nước, với sự xuất hiện các chất lạ ở thể lỏng, rắn làm cho nguồn nước trở nên độc hại
với con người và sinh vật. Làm giảm độ đa dạng sinh vật trong nước. Xét về tốc độ lan
truyền và quy mô ảnh hưởng thì ô nhiễm nước là vấn đề đáng lo ngại hơn ô nhiễm đất.
Hiến chương châu Âu về nước đã định nghĩa: "Ô nhiễm nước là sự biến đổi nói
chung do con người đối với chất lượng nước, làm nhiễm bẩn nước và gây nguy hiểm cho
con người, cho công nghiệp, nông nghiệp, nuôi cá, nghỉ ngơi, giải trí, cho động vật nuôi và
các loài hoang dã".

1.2.

NGUỒN GÂY Ô NHIỄM NƯỚC
1.2.1. Ô nhiễm tự nhiên

Ô nhiễm nguồn nước tự nhiên là do các yếu tố như mưa, lũ lụt, gió bão… hoặc do
các sản phẩm hoạt động sống của sinh vật, bao gồm cả xác chết của các loài sinh vật khác
nhau.
Xác của các loài sinh vật bị vi sinh vật phân hủy thành chất hữu cơ. Một phần sẽ
ngấm vào lòng đất, sau đó ăn sâu vào nước ngầm, gây ô nhiễm hoặc theo dòng nước ngầm
hòa vào dòng lớn.
Bên cạnh đó thì các hiện tượng thời tiết cực đoan như lụt lội có thể làm ô nhiễm
nước, khuấy động những chất bẩn trong hệ thống cống rãnh, mang theo nhiều chất thải độc
hại từ nơi đổ rác, và cuốn theo các loại hoá chất trước đây đã lắng đọng trong đất, cát và
lớp phủ giữ lại.

SVTH: Nguyễn Thị Thúy Quỳnh
GVHD: ThS. Trần Thị Bích Phượng

3

Đề tài: Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng nước ven biển khu vực thị trấn Dương Đông
huyện Phú Quốc tỉnh Kiên Giang

Ô nhiễm nước do các yếu tố tự nhiên có thể rất nghiêm trọng, nhưng không thường
xuyên, và không phải là nguyên nhân chính gây suy thoái chất lượng nước toàn cầu.
1.2.2. Ô nhiễm nhân tạo
a. Từ sinh hoạt
a1. Nước thải sinh hoạt
Trong hoạt động sống con người sử dụng một lượng nước rất lớn, nhu cầu nước tăng
lên theo sự phát triển của xã hội, do đó cũng tạo ra một lượng nước thải ngày càng lớn.
Nước thải sinh hoạt là nước thải phát sinh từ các sinh hoạt thường ngày của các hộ gia đình,
khách sạn, cơ quan trường học, bệnh viện, cơ quan, nhà máy và chứa các chất thải trong
quá trình sinh hoạt, vệ sinh của con người.
Trong các đô thị, nước thải sinh hoạt từ các khu dân cư và các công trình công cộng
có hàm lượng chất hữu cơ cao, gây hiện tượng nước phú dưỡng và cũng là môi trường rất
thuận lợi cho các vi sinh vật phát triển.
a2. Chất thải rắn sinh hoạt
Bên cạnh nước thải sinh hoạt thì chất thải rắn do các sinh hoạt thường ngày của con
người cũng là một trong những nguyên nhân gây ô nhiễm chính cho nguồn nước, đặc biệt
là ở các khu vực dân cư sinh sống ven sông, ven biển. Chất thải rắn sinh hoạt vừa có thành
phần hữu cơ cao, lại kèm với nhiều thành phần phức tạp khác nên khi được xả thải trực tiếp
xuống các nguồn nước sẽ làm ô nhiễm nguồn nước nghiêm trọng.
b. Từ các hoạt động công nghiệp
Ngày nay, tốc độ đô thị hóa, công nghiệp hóa và làng nghề thủ công ngày càng mở
rộng, lượng chất thải rắn, thải lỏng chưa kiểm soát được thải vào nguồn nước sẽ gây ô
nhiễm, suy thoái nhanh các nguồn nước mặt, nước ngầm, làm gia tăng tình trạng thiếu nước
và ô nhiễm nước nhất là về mùa khô.
Thành phần nước thải công nghiệp rất đa dạng và phức tạp, phụ thuộc loại hình sản

xuất, dây truyền công nghệ, thành phần nguyên liệu, chất lượng sản phẩm.
Trong nước thải sản xuất, ngoài các cặn lơ lửng còn nhiều tạp chất hóa học khác như
các chất hữu cơ (axit, este, fenol, dầu mỡ, ...), các chất độc (xianua, asen, thủy ngân, chì,
....), các chất gây mùi, các muối khoáng và cả một số chất đồng vị phóng xạ. Mức độ ô
nhiễm nước ở các khu công nghiệp, khu chế xuất, cụm công nghiệp tập trung là rất lớn.

SVTH: Nguyễn Thị Thúy Quỳnh
GVHD: ThS. Trần Thị Bích Phượng

4


Đề tài: Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng nước ven biển khu vực thị trấn Dương Đông
huyện Phú Quốc tỉnh Kiên Giang

Điều nguy hiểm hơn là trong số các cở sở sản xuất công nghiệp, các khu chế xuất đa
phần chưa có trạm xử lý nước thải, khí thải và hệ thống cơ sở hạ tầng đáp ứng yêu cầu bảo
vệ môi trường.
Bên cạnh nước thải thì các loại chất thải rắn, đặc biệt là chất thải rắn nguy hại, có
hàm lượng các chất độc nguy hại lớn, cũng là một nguồn nguy cơ tiềm tàng về ô nhiễm cho
nguồn nước.
c. Từ y tế
Nước thải bệnh viện bao gồm nước thải từ các phòng phẫu thuật, phòng xét nghiệm,
phòng thí nghiệm, từ các nhà vệ sinh, khu giặt là, rửa thực phẩm, bát đĩa, từ việc làm vệ
sinh phòng... cũng có thể từ các hoạt động sinh hoạt của bệnh nhân, người nuôi bệnh và cán
bộ công nhân viên làm việc trong bệnh viện.
Đặc tính của nước thải bệnh viện: ngoài những yếu tố ô nhiễm thông thường như
chất hữu cơ, dầu mỡ động thực vật, vi khuẩn, còn có những chất bẩn khoáng và hữu cơ đặc
thù như các phế phẩm thuốc, các chất khử trùng, dư lượng thuốc kháng sinh, các đồng vị
phóng xạ được sử dụng trong quá trình chẩn đoán và điều trị bệnh.

Trong đó máu mủ, dịch, đờm, phân của người bệnh, các loại hóa chất độc hại từ cở
thể và chế phẩm điều trị, thậm chí cả chất phóng xạ được sắp xếp vào danh mục chất thải
nguy hại, gây nguy hiểm cho người tiếp xúc.
Ngoài ra, những chất thải như máu, dịch, nước tiểu có hàm lượng hữu cơ cao, phân
hủy nhanh nếu không được xử lý đúng mức, không chỉ gây bệnh mà còn gây mùi hôi thối
nồng nặc, làm ô nhiễm không khí trong các khu dân cư.
Sau khi hòa vào hệ thống nước thải sinh hoạt, những mầm bệnh này chu du khắp
nơi, xâm nhập vào các loại thủy sản, vật nuôi, cây trồng, nhất là rau thủy canh và trở lại với
con người. Việc tiếp xúc gần với nguồn ô nhiễm còn làm tăng nguy cơ ung thư và các bệnh
hiểm nghèo khác cho người dân.
d. Từ hoạt động sản xuất nông, ngư nghiệp
d1. Trong sản xuất nông nghiệp
Các hoạt động chăn nuôi gia súc: phân, nước tiểu gia súc, thức ăn thừa không qua
xử lý đưa vào môi trường và các hoạt động sản xuất nông nghiệp khác: thuốc trừ sâu, phân
bón chứa các chất hóa học độc hại có thể gây ô nhiễm nguồn nước ngầm và nước mặt.

SVTH: Nguyễn Thị Thúy Quỳnh
GVHD: ThS. Trần Thị Bích Phượng

5


Đề tài: Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng nước ven biển khu vực thị trấn Dương Đông
huyện Phú Quốc tỉnh Kiên Giang

Trong quá trình sản xuất nông nghiệp, đa số nông dân đều sử dụng thuốc bảo vệ thực
vật gấp ba lần liều khuyến cáo và vỏ chai thuốc sau khi sử dụng xong bị vứt ngay ra bờ
ruộng, số còn lại được gom để bán phế liệu.
d2. Trong sản xuất ngư nghiệp
Nước ta là nước có bờ biển dài và có nhiều điều kiện thuận lợi cho ngành nuôi trồng

thủy hải sản, tuy nhiên cũng vì đó mà việc ô nhiễm nguồn nước do các hồ nuôi trồng thủy
sản gây ra không phải là nhỏ.
Nguồn gây ô nhiễm phát sinh từ hoạt động của cá nuôi trong bè: dư lượng thức ăn,
các hóa chất phòng và trị bệnh cho cá, phân cá, vi trùng, ký sinh trùng trên mình cá, cá chết
gây ô nhiễm mùi và ô nhiễm môi trường nước.
Bên cạnh đó, các xưởng chế biến mỗi ngày chế biến hàng tấn thủy hải sản, tuy nhiên
trong quá trình chế biến đã thải ra môi trường toàn bộ lượng nước thải, bao gồm cả hóa
chất, chất bảo quản. Ngoài ra, nhiều loại thủy hải sản chỉ lấy một phần, phần còn lại vứt
xuống sông, biển làm nước bị ô nhiễm, bốc mùi hôi khó chịu.

1.3.

CÁC CHỈ TIÊU ĐÁNH GIÁ CHẤT LƯỢNG NƯỚC
1.3.1. Độ pH

Độ pH là một trong những chỉ tiêu cần xác định đối với chất lượng nước và là đại
lượng đặc trưng cho mức độ axit hay kiềm trong nước. Đối với nước trung tính sẽ có giá trị
pH = 7, giá trị pH càng thấp chứng tỏ nước càng axit và ngược lại. Nước trong tự nhiên
thường có giá trị pH vào khoảng 6,0 – 6,5. Sự thay đổi thay đổi giá trị pH trong nước có
thể dẫn tới những thay đổi về thành phần các chất trong nước do quá trình hòa tan hoặc kết
tủa, hoặc thúc đẩy hay ngăn chặn những phản ứng hóa học, sinh học xảy ra trong nước.
Xác định pH bằng các máy đo pH. Các máy đo pH hiện nay đều là các máy hiện số.
Độ chính xác của các máy này thường là 1% đơn vị pH.
1.3.2. Hàm lượng oxy hòa tan (DO)
Mọi sinh vật đều cần oxi dưới dạng nào đó để tồn tại và phát triển. Oxy hòa tan trong
nước sẽ tham gia vào quá trình trao đổi chất, duy trì năng lượng cho quá trình phát triển,
sinh sản và tái sản xuất cho các sinh vật sống trong nước.

SVTH: Nguyễn Thị Thúy Quỳnh
GVHD: ThS. Trần Thị Bích Phượng

6


Đề tài: Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng nước ven biển khu vực thị trấn Dương Đông
huyện Phú Quốc tỉnh Kiên Giang

Về mặt hóa học oxy không tham gia phản ứng với nước mà độ hòa tan của oxy trong
nước phụ thuộc vào áp suất và nhiệt độ. Chỉ số DO rất quan trọng để duy trì điều kiện hiếm
khí và là cơ sở để xác định nhu cầu oxy sinh học. Khi chỉ số DO thấp, trong nước có nhiều
chất hữu cơ, nhu cầu oxy hóa tăng lên nên tiêu thụ nhiều oxy trong nước. Khi chỉ số DO
cao, trong nước có nhiều rong tảo tham gia quá trình quang hợp giải phóng oxy.
1.3.3. Nhu cầu oxy sinh hóa (BOD)
Nhu cầu oxy hóa sinh hóa là lượng oxy cần thiết để oxy hóa các chất hữu cơ có trong
nước bằng vi sinh vật (chủ yếu là vi khuẩn) hoại sinh, hiếu khí.
Chỉ số BOD là thông số quan trọng để đánh giá mức độ ô nhiễm nước, liên quan đến
lượng oxy tiêu thụ do vi sinh vật khi phân hủy chất hữu cơ có trong nước thải. BOD càng
cao chứng tỏ lượng chất hữu cơ có khả năng phân hủy sinh học trong nước càng lớn. BOD
thấp thì ngược lại. Do đó BOD còn được ứng dụng để ước lượng công suất các công trình
xử lý sinh học, cũng như đánh giá hiệu quả của các công trình đó. Đơn vị là mg/ L.
Trong thực tế, người ta không thể xác định lượng oxy cần thiết để phân hủy hoàn
toàn chất hữu cơ, vì tốn quá nhiều thời gian. Do đó, người ta xác định lượng oxy cần thiết
để vi sinh vật phân hủy các chất hữu cơ trong năm ngày ở 200C là BOD520.
1.3.4. Nhu cầu oxy hóa học (COD)
Nhu cầu oxy hóa học là lượng oxy cần thiết cho quá trình oxy hóa toàn bộ các chất
hữu cơ bằng chất oxi hóa mạnh thành CO2 và H2O. Đơn vị tính COD là mg/ L.
COD biểu thị lượng chất hữu cơ có thể bị oxy hóa bằng hóa học. COD cũng là một
chỉ tiêu đánh giá mức độ ô nhiễm của nước.
Các chất hữu cơ (trừ số ít đặc biệt trơ) đều có thể bị các chất oxy hóa mạnh oxy hóa
trong điều kiện axit; khi đó lượng oxy tiêu hao lấy từ chất oxy hóa. Bằng cách dùng chất

oxi hóa mạnh trong phản ứng người ta tính được lượng chất oxy hóa đã tham gia phản ứng
và suy ra COD.
1.3.5. Tổng hàm lượng nitơ (TN)
Hợp chất nitơ trong nước tự nhiên là nguồn dinh dưỡng cho thực vật. Trong nước
hợp chất chứa nitơ thường tồn tại ở dạng các hợp chất hữu cơ protein hay các sản phẩm
phân rã; NH3 và các muối như NH4OH, NH4NO3, (NH4)2SO4 và các hợp chất dưới dạng
NO2-, NO3-. Nước chứa các hợp chất nitơ ở dạng nitơ hữu cơ, amoniac hoặc NH4+ là nước

SVTH: Nguyễn Thị Thúy Quỳnh
GVHD: ThS. Trần Thị Bích Phượng

7


Đề tài: Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng nước ven biển khu vực thị trấn Dương Đông
huyện Phú Quốc tỉnh Kiên Giang

mới bị ô nhiễm. Nitở chủ yếu ở dạng nitrit (NO2-) là nước đã bị ô nhiễm trong thời gian dài
và nước chứa nitơ chủ yếu ở dạng nitrat (NO3-) thì chứng tỏ quá trình phân hủy đã kết thúc.
1.3.6. Tổng hàm lượng photpho (TP)
Photpho tồn tại trong nước dưới dạng H2PO4-, HPO42-, PO43-, polyphotphat
(Na3(PO3)6...) và photpho hữu cơ. Đây là một trong những nguồn dinh dưỡng cho thực vật
dưới nước nhưng hàm lượng photpho lớn gây ô nhiễm môi trường nước và góp phần thúc
đẩy hiện tượng phú dưỡng ở các thủy vực.
Người ta thường xác định tổng hàm lượng photpho để xác định chỉ số BOD5: N: P
với mục đích chọn phương pháp xử lý thích hợp. Ngoài ra, cũng có thể xác lập tỉ số giữa P
và N để đánh giá mức độ các chất dinh dưỡng trong nước.
1.3.7. Tổng hàm lượng chất rắn lơ lửng (TSS)
Chất rắn lơ lửng trong nước biển có thành phần rất phức tạp, bao gồm các mảnh vụn
và các tiểu phân lơ lửng trong nước. Chúng tồn tại ở dạng vật chất hữu cơ, vô cơ hoặc hỗn

hợp. Mức tăng nồng độ TSS có ảnh hưởng mạnh tới các hệ sinh thái như rạn san hô, cỏ
biển, sinh vật đá..
Tổng chất rắn lơ lửng được xác định bằng trọng lượng khô phần còn lại sau khi cho
bay hơi 1 lít mẫu nước trên bếp cách thủy rồi sấy khô ở 1030C cho đến khối lượng không
đổi.
Chất rắn lơ lửng (SS) tồn tại trong nước gồm các chất vô cơ và các chất hữu cơ ở
dạng huyền phù hoặc keo.
1.3.8. Kim loại nặng
Kim loại nặng (KLN) là những kim loại có tỷ trọng lớn như Crôm (7,15g/ cm3), Chì
(11,34 g/ cm3), Thủy ngân (15,534 g/ cm3), Cađimi (8,65 g/ cm3), Asen (5,73 g/ cm3),
Mangan (7,21 g/ cm3).
Thủy ngân (Hg) đặc biệt độc hại là methyl thủy ngân. Thủy ngân dễ bay hơi ở nhiệt
độ thường nếu hít phải sẽ rất độc đến hệ thần kinh, hệ tiêu hóa, phổi, thận có thể gây tử
vong. Trẻ em khi bị ngộ độc sẽ bị co giật, phân liệt… Hàm lượng thủy ngân cho phép trong
nước uống đóng chai là 6µg/ L (QCVN 6-1:2010/BYT), trong nước biển ven bờ là 5µg/ L
(QCVN 10:2015/BTNMT).
Asen (As): As hóa trị ba độc hơn rất nhiều so với hóa trị 5. Liều lượng gây chết
người khoảng 50 – 300 mg nhưng phụ thuộc vào từng người. Con người bị nhiễm độc asen
SVTH: Nguyễn Thị Thúy Quỳnh
GVHD: ThS. Trần Thị Bích Phượng

8


Đề tài: Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng nước ven biển khu vực thị trấn Dương Đông
huyện Phú Quốc tỉnh Kiên Giang

lâu dài qua thức ăn hoặc không khí dẫn đến bệnh tim mạch, rối loạn hệ thần kinh, rối loạn
tuần hoàn máu, rối loạn chức năng gan, thận. Ngộ độc asen cấp tính có thể gây buồn nôn,
khô miệng, khô họng, rút cơ, đau bụng, ngứa tay, ngứa chân, rối loạn tuần hoàn máu, suy

nhược thần kinh,… Hàm lượng cho phép trong nước uống đóng chai là 10µg/ L (QCVN 61:2010/BYT), trong nước biển ven bờ là 50µg/ L (QCVN 10:2015/BTNMT).
Chì (Pb): Các hợp chất chì hữu cơ rất bền vững độc hại đối với con người, có thể
dẫn đến chết người. Những biểu hiện của ngộ độc chì cấp tính như nhức đầu, dễ bị kích
thích, và nhiều biểu hiện khác nhau liên quan đến hệ thần kinh. Khi bị nhiễm độc lâu dài
đối với con người có thể bị giảm trí nhớ, giảm khả năng hiểu, giảm chỉ số IQ, thiếu máu,
chì cũng được biết là tác nhân gây ung thư phổi, dạ dày và u thần kinh đệm. Nhiễm độc chì
có thể gây tác hại đối với khả năng sinh sản, gây sẩy thai… Hàm lượng cho phép trong
nước uống đóng chai là 10µg/ L (QCVN 6-1:2010/BYT), trong nước biển ven bờ là 100µg/
L (QCVN 09:2008/BTNMT).
Crôm (Cr): tồn tại ở hai dạng hóa trị ba và sáu tuy nhiên ở hóa trị sáu crôm gây ảnh
hưởng xấu đến con người. Gây loét dạ dày, ruột non, viêm gan, viêm thận , ung thư phổi…
Hàm lượng cho phép trong nước uống đóng chai là 50µg/ L (QCVN 6-1:2010/BYT) , trong
nước biển ven bờ là 50µg/ L đối với Crôm VI và 500µg/ L đối với Crom tổng (QCVN
10:2015/BTNMT).
Cađimi (Cd): Cađimi được biết gây tổn hại đối thận và xương ở liều lượng cao, gây
xương đau nhức trở nên giòn và dễ gãy… Hàm lượng cho phép trong nước uống đóng chai
là 3µg/ L (QCVN 6-1:2010/BYT), trong nước ngầm là 10µg/ L (QCVN 10:2015/BTNMT).
1.3.9. Hàm lượng dầu mỡ
Dầu nguyên khai là một hỗn hợp của các hydrocacbon mạch thẳng, vòng thơm và
các hợp chất chứa oxy, nitơ và lưu huỳnh với hàng nghìn loại hợp chất khác nhau. Có tỷ
trọng nhỏ hơn nước, khi chảy loang trên mặt nước, dầu bị biến đổi cả tính chất hoá học và
vật lý với các mức độ khác nhau tuỳ thuộc vào điều kiện môi trường và đặc điểm tự nhiên
thuỷ vực. Các quá trình chính xảy ra khi dầu chảy loang trên mặt nước là: quá trình bốc
hơi, phân tán, nhũ tương hoá, hoà tan, oxy hoá – quang hoá, lắng đọng và phân huỷ sinh
học. Dầu ô nhiễm tác động xấu đến hệ sinh thái biển. Nếu nồng độ dầu lớn có thể làm chết
tôm cá, các động vật dưới nước, đặc biệt các ấu trùng và con non. Nếu nồng độ nhỏ, có thể
tác động đến nguồn lợi hải sản, giảm chất lượng thực phẩm do tạo ra mùi vị khó chịu. Đối
với cảnh quan bãi biển, dầu ô nhiễm làm suy giảm chất lượng nước, bãi tắm.

SVTH: Nguyễn Thị Thúy Quỳnh

GVHD: ThS. Trần Thị Bích Phượng

9


Đề tài: Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng nước ven biển khu vực thị trấn Dương Đông
huyện Phú Quốc tỉnh Kiên Giang

Các kết quả nghiên cứu vào năm 2011 của Cao Thu Trang và Vũ Thị Lựu đã cho
thấy các khu vực cảng của Phú Quốc và khu vực có rạn san hô có kết quả về nồng độ dầu
trong nước khá cao với 100% số lượng mẫu vượt giới hạn cho phép. Đặc biệt trong lớp
nước mặt tại khu vực cảng Dương Đông thì vượt gấp gần 10 lần giới hạn cho phép.
1.3.10. Chỉ tiêu sinh học
Trong nước có nhiều loại vi trùng, siêu vi trùng, vi tảo, vi khuẩn và các đơn bào.
Chúng xâm nhập vào nước từ môi trường xung quanh hoặc sống và phát triển trong nước,
đặc biệt là nước thải bệnh viện.
Loại vi sinh vật có hại là các nhóm vi sinh vật gây bệnh từ các nguồn rác, nguồn xả
thải ở bệnh viện, chăn nuôi, du lịch, dịch vụ,... Thực tế, không thể xác định tất cả các loại
vi sinh vật gây bệnh có trong nước vì phức tạp và tốn thời gian.
Do đó, thường dùng chỉ có chỉ số Colifom. Đây là nhóm vi sinh vật quan trọng nhất,
chiếm 80% số vi khuẩn có trong nước và có đầy đủ các tiêu chuẩn của vi sinh vật chỉ thị lý
tưởng, đồng thời nhóm vi sinh vật này dễ dàng được xác định hơn trong điều kiện thực địa
so với các nhóm vi sinh khác.
Trong nhóm colifom, E.coli có nguồn gốc từ phân người và động vật, thường sống
trong ruột người, động vật có vú và chim. Nó gây ra các bệnh về viêm dạ dày, nhiễm khuẩn
đường tiết liệu, sinh dục, tiêu chảy cấp tính.

1.4.

THỰC TRẠNG MÔI TRƯỜNG NƯỚC VEN BIỂN

1.4.1. Thế giới

Trung bình mỗi ngày trên trái đất có khoảng hai triệu tấn chất thải sinh hoạt đổ ra
sông hồ và biển cả, 70% lượng chất thải công nghiệp không qua xử lý bị trực tiếp đổ vào
các nguồn nước tại các quốc gia đang phát triển. Đây là thống kê của Viện Nước quốc tế
(SIWI) được công bố tại Tuần lễ Nước thế giới khai mạc tại Stockholm, thủ đô Thụy Điển.
Nhóm liên kết các chuyên gia về những khía cạnh khoa học ô nhiễm biển, trong đó
có các chuyên gia Liên Xô, đã hình thành một định nghĩa về ô nhiễm biển được Uỷ ban Hải
dương học Liên chính phủ (năm 1967) ủng hộ và Hội nghị của Liên hợp quốc về các vấn
đề môi trường tại Stockholm, Thụy Điển (năm 1972) chấp nhận. Ô nhiễm biển được hiểu
là: “Tất cả các chất hoặc năng lượng do con người trực tiếp hay gián tiếp đưa vào môi
trường biển (kể cả các vùng cửa sông) kéo theo những hậu quả tai hại, như gây thiệt hại tài

SVTH: Nguyễn Thị Thúy Quỳnh
GVHD: ThS. Trần Thị Bích Phượng

10


Đề tài: Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng nước ven biển khu vực thị trấn Dương Đông
huyện Phú Quốc tỉnh Kiên Giang

nguyên sinh vật, nguy hiểm với sức khỏe con người, khó khăn cho hoạt động trên biển (kể
cả đánh bắt cá), làm suy thoái chất lượng và giảm các tính chất hữu ích của nước biển”.
Mỗi năm có hàng triệu sinh vật biển, cả chim lẫn cá và thú, bị chết do các loại rác
thải nhựa vào đại dương. 30% lượng CO2 thải ra từ quá trình đốt các nhiên liệu hóa thạch
bị đại dương hấp thụ, acid hóa kèm với việc thay đổi nhiệt độ sẽ làm ảnh hưởng đến khả
năng hấp thu CO2 của các phiêu sinh thực vật biển khác và sau đó làm ảnh hưởng đến hệ
sinh thái. Theo một nghiên cứu của Rebecca Albright và các cộng sự vào năm 2010 thì hơn
60% các sinh vật giáp xác, nhuyển thể sinh sống tại các rặng san hô trên toàn thế giới sẽ

biến mất do hiện tượng acid hóa đại dương vào năm 2050, đe dọa nghiêm trọng tới các hệ
sinh thái biển.
1.4.2. Việt Nam
Môi trường ven biển Việt Nam hiện nay được xem là đang xuống cấp nghiêm trọng,
ảnh hưởng đến nguồn tài nguyên biển và cuộc sống dân cư.
Hầu hết các nhà máy công nghiệp đều đổ nước thải chưa được xử lý vào môi trường
và vấn đề ô nhiễm đang là một thực trạng đáng báo động ở các vùng ven biển Việt Nam.
Gần đây nhất là vụ xả thải trực tiếp ra môi trường gây nên sự cố môi trường làm hải sản
chết hàng loạt tại bốn tỉnh miền Trung của công ty TNHH Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh.
Hàng năm, trên 100 con sông ở nước ta thải ra biển 880 km3 nước và 270 – 300 triệu
tấn phù sa, kéo theo nhiều chất có thể gây ô nhiễm biển như các chất hữu cơ, dinh dưỡng,
kim loại nặng và nhiều chất độc hại từ các khu dân cư tập trung, các khu công nghiệp và đô
thị, các khu nuôi trồng thủy sản ven biển và các vùng sản xuất nông nghiệp. Năm 2010,
lượng chất thải đã gia tăng rất lớn ở các vùng nước ven bờ, trong đó dầu khoảng 35.160
tấn/ ngày, nitơ tổng số 26 – 52 tấn/ ngày và tổng amoni 15 – 30 tấn/ ngày.
Vùng nước thải từ cống rãnh các đô thị cũng làm ô nhiễm môi trường ven biển: hầu
hết nước thải từ các cống rãnh kênh rạch của thành phố đông dân đều đổ ra biển. Quá trình
này phải đi qua vùng ven biển, đi qua vùng đất ướt ven biển làm ô nhiễm vùng này và khi
đổ ra biển thì làm ô nhiễm cả một vùng nước ven bờ 10 – 20 km. Nước thải sinh hoạt cũng
được thải trực tiếp từ các khu dân cư ven biển, ngư dân ven biển; thành phần của nó chủ
yếu là các chất hữu cơ, phân, rác, thức ăn thừa góp phần làm ô nhiễm môi trường biển ven
bờ.
Tại nhiều cửa sông chất lượng nước bị suy thoái nghiêm trọng, đặc biệt là Đà Nẵng,
Hải Phòng, Vũng Tàu,… Ngay tại cửa sông Hồng hàm lượng đồng, chì , kẽm, thuốc trừ sâu

SVTH: Nguyễn Thị Thúy Quỳnh
GVHD: ThS. Trần Thị Bích Phượng

11

Đề tài: Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng nước ven biển khu vực thị trấn Dương Đông
huyện Phú Quốc tỉnh Kiên Giang

đều cao hơn mức cho phép chục lần. Các thành phố ven biển như Hải Phòng, Vinh, Huế,
thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, … thải hàng triệu tấn chất thải công nghiệp, nông nghiệp
và sinh hoạt mỗi ngày ra cửa sông và ven biển gây ô nhiễm nặng nề.
Theo đánh giá của Bộ Tài nguyên và Môi trường, nguyên nhân chính dẫn đến ô
nhiễm biển tại Việt Nam hiện nay là do phát triển công nghiệp, du lịch tràn lan; nuôi trồng
thủy sản bất hợp lý; dân số tăng và nghèo khó; lối sống giản đơn và dân trí thấp; thể chế,
chính sách còn bất cập.
Hiện có từ 70% đến 80% lượng rác thải trên biển có nguồn gốc từ nội địa khi các
nhà máy, xí nghiệp, khu công nghiệp, khu dân cư xả nước thải, chất thải rắn không qua xử
lý ra các con sông ở vùng đồng bằng ven biển hoặc xả thẳng ra biển. Đơn cử trong quá trình
nuôi trồng thủy sản cũng làm phát sinh đáng kể lượng chất thải rắn trực tiếp ra biển, nguồn
thải chủ yếu là các loại phân bón, thức ăn nhân tạo sử dụng trong nuôi trồng. Bình quân
một ha nuôi tôm sẽ thải ra môi trường khoảng năm tấn chất thải rắn và hàng chục nghìn m3
nước thải trong một vụ nuôi. Với tổng diện tích nuôi tôm hơn 600 nghìn ha, mỗi năm sẽ
thải ra môi trường gần ba triệu tấn chất thải rắn. Cụ thể, tại các tỉnh từ Quảng Ninh đến
Quảng Bình, trên 37.000 ha đã được khai thác đưa vào nuôi trồng thủy sản (chiếm 30 –
35% diện tích nước mặn lợ).
Riêng tại Phú Quốc, theo nghiên cứu của tác giả Nguyễn Hồng Điệp và các cộng sự
vào năm 2011 cũng cho thấy chất lượng nước biển ven bờ của khu vực biển phía Bắc đảo
Phú Quốc cũng đã có nhiều dấu hiệu xuống thấp do nuôi trồng cá bốp trong lồng bè.
Một nguyên nhân gây ô nhiễm biển nữa là tràn dầu. Tốc độ tăng trưởng kinh tế lớn
đã làm gia tăng rất mạnh lượng tiêu thụ xăng dầu. Lợi ích kinh tế dẫn đến tình trạng khai
thác dầu quá mức. Hậu quả là một lượng dầu rất lớn bị rò rỉ ra môi trường biển do hoạt
động của các tàu và do các sự cố hư hỏng hay đắm tàu trở dầu, do sự cố tại lỗ khoan thăm
dò và dàn khoan khai thác dầu. Đáng chú ý là các vụ tràn dầu nghiêm trọng những năm gần
đây có xu hướng tăng, gây thiệt hại nghiêm trọng cho môi trường biển, đặc biệt là vùng

nuôi trồng thủy sản. Bên cạnh đó, vùng biển nước ta có hàng trăm giếng khoan thăm dò và
khai thác dầu khí, ngoài việc thải nước lẫn dầu với khối lượng lớn, trung bình mỗi năm hoạt
động này còn phát sinh 5.600 tấn rác thải dầu khí, trong đó có 20% đến 30% là chất thải
rắn nguy hại còn chưa có bãi chứa và nơi xử lý. Đó là chưa kể tình trạng ô nhiễm dầu do
khai thác và vận chuyển dầu khí trên biển không ngừng gia tăng.
Báo cáo hiện trạng môi trường đã chỉ ra rằng chất lượng môi trường biển và vùng
ven biển tiếp tục bị suy giảm. Nước biển của một số khu vực có biểu hiện bị axit hóa do độ
SVTH: Nguyễn Thị Thúy Quỳnh
GVHD: ThS. Trần Thị Bích Phượng

12


Đề tài: Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng nước ven biển khu vực thị trấn Dương Đông
huyện Phú Quốc tỉnh Kiên Giang

pH trong nước biển tầng mặt biến đổi. Nước biển ven bờ có biểu hiện bị ô nhiễm bởi chất
hữu cơ, kẽm, một số chủng thuốc bảo vệ thực vật. Hiện tượng thủy triều đỏ xuất hiện tại
vùng biển Nam Trung bộ, đặc biệt tại Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận làm chết các
loại tôm cá đang nuôi trồng tại vùng này. Chất lượng môi trường biển thay đổi dẫn đến nơi
cư trú tự nhiên của loài bị phá hủy, gây tổn thất lớn về đa dạng vùng bờ. Khoảng 85 loài
hải sản có mức độ nguy cấp khác nhau và trên 70 loài đã được đưa vào sách đỏ Việt Nam.

SVTH: Nguyễn Thị Thúy Quỳnh
GVHD: ThS. Trần Thị Bích Phượng

13


Đề tài: Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng nước ven biển khu vực thị trấn Dương Đông

huyện Phú Quốc tỉnh Kiên Giang

CHƯƠNG 2
ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ – XÃ HỘI HUYỆN PHÚ QUỐC, TỈNH
KIÊN GIANG

2.1.

ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN
2.1.1. Vị trí địa lý

Quần đảo Phú Quốc là đảo núi thuộc tỉnh Kiên Giang, nằm ở phía Đông vịnh Thái
Lan, Tây – Nam Việt Nam. Đảo chính Phú Quốc, theo Niên giám thống kê huyện Phú Quốc
(2000) nằm ở trong ô tọa độ (kinh độ) 103o29’ – 104o9’E (độ kinh đông) và vĩ độ 9o48’27”
– 10o26’30”N (độ vĩ bắc), có diện tích 561,65km2, cách Hà Tiên 50km, cách biên giới Việt
Nam – Campuchia khoảng 20km (nơi gần nhất 7km) và được mệnh danh là vùng đất “trù
phú – đảo ngọc” bởi sự giàu có về nguồn lợi hải sản và lâm sản. Tại điểm cực Nam của đảo
Phú Quốc là quần đảo An Thới bao gồm 13 đảo, lớn nhất là Hòn Thơm (3km2). Trong quần
đảo Phú Quốc thì chỉ có các đảo Phú Quốc, Hòn Thơm và Hòn Rỏi là có dân sinh sống.
Về mặt hành chính, Phú Quốc và các đảo nhỏ lân cận khác và hai quần đảo An Thới,
Thổ Chu hợp thành huyện đảo Phú Quốc với tổng diện tích là 593,05 km2. Trong đó, quần
đảo Thổ Chu nằm xa đảo Phú Quốc nhất (khoảng 115km).
Dương Đông là thị trấn trung tâm sầm uất của đảo Phú Quốc có tọa độ là
10013’44’’B 103058’1’’Đ. Thị trấn Dương Đông nằm ở phía tây đảo với diện tích tự nhiên
là 15,67 km2, dân số năm 2015 là 36.535 người đến năm 2020 là 50.000 đến 55.000 người.
Các trung tâm hành chính của huyện hầu hết tập trung tại đây. Thị trấn Dương Đông có
đường bờ biển chạy dài 6.800m với những bãi biển cát trắng, được bao bọc bởi các cồn cát
nhỏ và thường tạo ra những vùng đồng bằng cát rộng lớn.
Với điều kiện khí hậu thuận lợi, bãi cát trắng chạy dài , nơi tập trung các trung tâm
hành chính, các điểm du lịch nổi tiếng đã đưa thị trấn Dương Đông trở thành trung tâm

hành chính, trung tâm du lịch quan trọng của đảo Phú Quốc.

SVTH: Nguyễn Thị Thúy Quỳnh
GVHD: ThS. Trần Thị Bích Phượng

14


Đề tài: Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng nước ven biển khu vực thị trấn Dương Đông
huyện Phú Quốc tỉnh Kiên Giang

Hình 2.1 Bản đồ hành chính huyện Phú Quốc.
SVTH: Nguyễn Thị Thúy Quỳnh
GVHD: ThS. Trần Thị Bích Phượng

15


Đề tài: Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng nước ven biển khu vực thị trấn Dương Đông
huyện Phú Quốc tỉnh Kiên Giang

2.1.2. Khí hậu
Phú Quốc nằm trong vùng có chế độ khí hậu nhiệt đới gió mùa cận xích đạo, bị chi
phối mạnh bởi các quy luật biển, nên ôn hoà hơn so với các khu vực trong đất liền.
Khí hậu Phú Quốc có hai mùa rõ rệt: mùa khô từ tháng 12 đến tháng ba năm sau với
lượng mưa khoảng 10% lượng mưa năm, lượng bốc hơi cao gây tình trạng khô hạn cho cây
trồng và khó khăn trong cấp nước sinh hoạt. Mùa mưa kéo dài hơn đất liền từ tháng 4 đến
tháng 11 với lượng mưa chiếm 90% tổng lượng mưa năm, thường xuyên gây ngập cục bộ
tại khu vực có địa hình thấp trũng: Cây Bến, Đồng Tràm, Cửa Cạn,… tuy nhiên mức ngập
thường thấp dưới 1m và thời gian thoát nước nhanh. Số liệu quan trắc mưa trung bình nhiều

năm cho thấy: lượng mưa trung bình năm lớn nhất đạt 2366,9 mm, lượng mưa lớn tập trung
vào các tháng 5 – 11.
Độ ẩm không khí trung bình các năm là 81,8% (lớn nhất đạt tới 87%; nhỏ nhất là
75%).
Nhiệt độ không khí của vùng nghiên cứu khá điều hòa dao động khoảng 27,8OC.
Nhiệt độ trung bình cao nhất 29oC, nhiệt độ trung bình thấp nhất là 26oC.
Lượng bức xạ tổng cộng hàng năm trên khu vực khá dồi dào, đạt khoảng 135 –
140kcal/ cm2. Mùa khô số giờ nắng trung bình 7 – 8 giờ/ ngày, mùa mưa số giờ nắng trung
bình 4 – 6 giờ/ ngày.
Nằm trong vùng khí hậu gió mùa cận nhiệt đới, hàng năm Phú Quốc có có các hướng
gió chính: Tây, Tây Nam, Đông Bắc, Tây Bắc và chia làm hai mùa rõ rệt: mùa khô hướng
gió thịnh hành là Đông Bắc, Đông; mùa mưa hướng gió thịnh hành là Tây, Tây Nam, vận
tốc gió trung bình đạt 3m/ s. Thời gian gió mùa tây nam hoạt động mạnh nhất trong năm là
các tháng 6 – 8, vận tốc gió lớn nhất tuyệt đối lên tới 30m/ s. Đặc điểm gió mùa ảnh hưởng
mạnh đến đời sống sinh hoạt và sản xuất của ngư dân.Trong cả năm thời gian lặng gió hoặc
gió yếu chiếm khoảng 8%. Tháng 10 và tháng 4 là hai tháng giao thời giữa hai mùa gió, tốc
độ gió trong thời kỳ này chỉ đạt khoảng 3 – 5,1m/ s, nhưng hướng gió thay đổi liên tục.
2.1.3. Đặc điểm thủy văn
Chế độ thủy văn ở Phú Quốc có liên quan chặt chẽ với đặc điểm của chế độ mưa,
gió và địa hình của đảo.
Đảo Phú Quốc có hệ thống sông, suối, kênh rạch khá dày, mật độ sông suối là 0,42
km/ km2, lớn hơn bất cứ đảo nào của nước ta. Lưu vực nơi rộng nhất khoảng 10 km2, tổng

SVTH: Nguyễn Thị Thúy Quỳnh
GVHD: ThS. Trần Thị Bích Phượng

16


Đề tài: Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng nước ven biển khu vực thị trấn Dương Đông

huyện Phú Quốc tỉnh Kiên Giang

diện tích lưu vực khoảng 456 km2, chiếm 77% diện tích toàn đảo. Các rạch lớn trên đảo
gồm:
Rạch Cửa Cạn dài 28,7 km nằm ở phía Tây đảo, gần với cửa Dương Đông, đây là
cửa thường xuyên di động do bồi lấp vào mùa khô. Đoạn cửa bên trong rộng 40 – 60m, sâu
2,0 – 2,5 m.
Rạch Dương Đông dài 18,5 km nằm ở phía Tây của đảo thuộc thị trấn Dương Đông,
rộng trung bình 60m, sâu 2,5 – 4m. Ngoài cửa có mũi đá lấn ra phía biển, có nhiều đá ngầm
và thường xuyên bị bồi lắng nên cửa rất hẹp, nhất là vào mùa khô cửa thu hẹp lại dưới 20m
rất khó khăn cho việc tàu thuyền đi lại
Rạch Đầm dài 14,8km thông ra vịnh Đầm, phía bờ Đông của đảo, cửa rộng 25 –
30m, sâu 2,5 – 3,0m, tàu thuyền có thể ra vào dễ dàng. Tuy nhiên, chiều rộng cửa khá hẹp
nên lượng tàu thuyền trú đậu rất hạn chế. Đảo còn có rạch khác như: rạch Tràm, rạch Vũng
Bầu, rạch Cá, rạch Cửa Lấp, rạch Gốc…
Các dòng sông thường bắt nguồn từ dãy núi Đông Bắc chảy ra bờ biển Tây Nam.
Phần lớn các sông suối trên đảo đều ngắn dốc, không tích được nước mưa, thường gây xói
mòn vào mùa lũ, lưu vực nhỏ và hẹp và có lượng nước chênh lệch rất lớn theo mùa. Mùa
mưa, nước tập trung vào các sông suối, đổ ra biển, lượng nước tích luỹ lại trong các đầm,
sông không đáng kể. Mùa khô trùng với mùa kiệt, trên các sông suối hầu hết mực nước đều
hạ rất thấp, lưu lượng rất nhỏ hoặc cạn, trừ một số rạch lớn.
2.1.4. Hải văn
Vùng biển Phú Quốc có chế độ nhật triều không đều, biên độ triều nhỏ (khoảng 1m).
Mực nước cao nhất là 1,48m, mực nước thấp nhất là 0,2m. Số ngày xuất hiện bán nhật triều
trong năm rất ít, thường chỉ vào những ngày nước kém. Đa số các ngày trong năm đều có
một lần triều lên và một lần triều xuống.
Biến đổi chế độ sóng theo các hướng trong năm của khu vực như sau:
Từ tháng 5 đến tháng 9 sóng tập trung vào các hướng Nam và Tây Nam. Tháng 8 là
tháng gió Tây Nam ổn định nhất, tạo ra sóng hướng Tây Nam chiếm 54,35%.
Từ tháng 11 trở đi, sóng hướng Đông và Đông Nam là chủ yếu. Tháng 12 là tháng

có sóng mạnh nhất và ổn định nhất theo hướng Đông chiếm 26,77% và hướng Đông Nam
23,06%.

SVTH: Nguyễn Thị Thúy Quỳnh
GVHD: ThS. Trần Thị Bích Phượng

17