Quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ở thành phố Hà Nội (Luận án tiến sĩ)

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

LÊ MINH THOA

QUẢN LÝ ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN ĐÔ THỊ XANH
Ở THÀNH PHỐ HÀ NỘI

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

Hà Nội – 2019


VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

LÊ MINH THOA

QUẢN LÝ ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN ĐÔ THỊ XANH
Ở THÀNH PHỐ HÀ NỘI

Ngành : Quản lý kinh tế
Mã số : 9 34 04 10

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

1. PGS.TS. Lê Xuân Bá

2. TS. Lê Anh Vũ

Hà Nội – 2019


Công trình được hoàn thành tại:
Học viện Khoa học Xã hội

Người hướng dẫn khoa học:

1. PGS.TS. Lê Xuân Bá
2. TS. Lê Anh Vũ

Phản biện 1: PGS.TS. Bùi Quang Tuấn
Phản biện 2: PGS.TS. Ngô Tuấn Nghĩa
Phản biện 3: PGS.TS. Nguyễn Thị Nguyệt
Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án tiến sĩ họp tại Học
viện Khoa học xã hội vào hồi …..giờ … ngày … tháng… năm 2019

Có thể tìm hiểu luận án tại:

- Thư viện Học viện Khoa học xã hội
- Thư viện Quốc Gia, Hà Nội, Việt Nam


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Luận án “Quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ở
thành phố Hà Nội” là công trình nghiên cứu độc lập, do chính bản thân tôi hoàn

thành. Các số liệu, kết quả nghiên cứu trong luận án phản ánh trung thực và
chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình , tài liệu nào khác. Các số liệu,
tài liệu tham khảo và trích dẫn được sử dụng trong luận án này đều nêu rõ xuất
xứ, tác giả và được ghi trong mục tài liệu tham khảo ở cuối luận án.

Tác giả luận án

Lê Minh Thoa

i


LỜI CẢM ƠN
Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất tới PGS.TS. Lê Xuân Bá và
TS. Lê Anh Vũ là hai thầy giáo đã tận tình hướng dẫn tá c giả trên con đường
học tập nâng cao trình độ chuyên môn, nghiên cứu khoa học và hoàn thành luận
án tiến sĩ ngành Quản lý kinh tế này.
Tác giả xin trân trọng cảm ơn các thầy giáo, cô giáo Khoa Kinh tế học,
Phòng Quản lý đào tạo, Ban Giám đốc Học viện Khoa học xã hội, Viện Kinh tế
Việt Nam, Viện Nghiên cứu Phát triển bền vững Vùng, Viện Hàn lâm Khoa học
xã hội Việt Nam, đơn vị công tác của tác giả cùng với gia đình, bạn bè, đồng
nghiệp, các nhà khoa học, các tác giả của những cuốn sách chuyên khảo, tạp chí
chuyên ngành đã đóng góp những ý kiến xác đáng và giúp đỡ tác giả có được tư
liệu, tài liệu tham khảo quý báu trong suốt quá trình học tập nâng cao trình độ

chuyên môn và nghiên cứu luận án.
Tác giả luận án

Lê Minh Thoa

ii


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................... ii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................. vii
DANH MỤC BẢNG BIỂU ................................................................................. ix
DANH MỤC HỘP ............................................................................................... ix
DANH MỤC HÌNH VẼ ........................................................................................ x
MỞ ĐẦU............................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN
QUẢN LÝ ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN ĐÔ THỊ XANH ....................................... 16
1.1. Tình hình nghiên cứu ngoài nước ................................................................ 16
1.2. Tình hình nghiên cứu trong nước ................................................................. 21
1.3. Những vấn đề thuộc đề tài chưa được các công trình nghiên cứu đã công bố
nghiên cứu giải quyết (khoảng trống tri thức) .................................................... 25
1.4. Những vấn đề luận án sẽ tập trung giải quyết và hướng giải quyết ............. 26
Kết luận chương 1 ............................................................................................... 28
CHƯƠNG 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN, KINH NGHIỆM QUỐC TẾ VÀ TRONG
NƯỚC VỀ QUẢN LÝ ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN ĐÔ THỊ XANH .................... 29
2.1. Một số khái niệm và lý thuyết liên quan...................................................... 29
2.1.1. Một số khái niệm có liên quan .............................................................. 29
2.1.2. Một số lý thuyết cơ bản về quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ........ 46
2.2. Quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh và tiêu chí đánh giá .......................... 53
2.2.1. Mục tiêu quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ..................................... 53
2.2.2. Định hướng quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ............................... 53

2.2.3. Các tiêu chí đánh giá quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ................ 54

iii


2.2.4. Nội dung chính quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh của chính quyền
địa phương cấp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương ................................ 59
2.3. Các nhân tố tác động đến quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh .................. 60

2.3.1. Nhân tố khách quan .............................................................................. 60
2.3.2. Nhân tố chủ quan .................................................................................. 61
2.4. Kinh nghiệm quốc tế và trong nước về quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh
và bài học cho Hà Nội ......................................................................................... 62

2.4.1. Kinh nghiệm quốc tế về quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ............. 62
2.4.2. Kinh nghiệm trong nước về quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ....... 71
2.4.3. Bài học về quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh cho Hà Nội .............. 77
Kết luận chương 2 ............................................................................................... 81
CHƯƠNG 3. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN ĐÔ THỊ
XANH Ở THÀNH PHỐ HÀ NỘI ...................................................................... 83
3.1. Các đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội của Hà Nội có ảnh hưởng đến quản
lý đầu tư phát triển đô thị xanh ........................................................................... 83
3.1.1. Các đặc điểm về tự nhiên ...................................................................... 83
3.1.2. Các đặc điểm về kinh tế - xã hội có liên quan đến đầu tư phát triển đô
thị xanh của Hà Nội ........................................................................................ 84
3.2. Tổng quan đầu tư phát triển khu đô thị xanh của thành phố Hà Nội ........... 85
3.2.1. Tổng quan về phát triển đô thị xanh ở thành phố Hà Nội .................... 85
3.2.2. Tổng quan về đầu tư phát triển đô thị xanh ở Hà Nội .......................... 89
3.3. Thực trạng quản lý đầu tư phát triển một số đô thị xanh ở thành phố Hà Nội
giai đoạn 2010 - 2017.......................................................................................... 92
3.3.1. Thực trạng ban hành chiến lược, quy hoạch, kế hoạch về phát triển đô
thị xanh và đầu tư phát triển đô thị xanh ........................................................ 92

3.3.2. Thực trạng thực hiện cơ chế, chính sách về quản lý đầu tư phát triển đô
thị xanh ở Hà Nội ............................................................................................ 95
iv


3.3.3. Thực trạng tổ chức bộ máy thực thi quản lý đầu tư phát triển đô thị
xanh của thành phố Hà Nội ............................................................................ 99
3.3.4. Thực trạng kiểm tra, giám sát việc thực thi quản lý đầu tư phát triển đô
thị xanh .......................................................................................................... 100

3.3.5. Thực trạng quản lý của chính quyền thành phố Hà Nội về đầu tư phát
triển đô thị xanh ............................................................................................ 104
3.4. Đánh giá về chính quyền thành phố trong việc quản lý đầu tư phát triển đô
thị xanh trên địa bàn Hà Nội ............................................................................. 112
3.4.1. Đánh giá theo các tiêu chí .................................................................. 112
3.4.2. Đánh giá chung quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ....................... 119
3.4.3. Nguyên nhân thành công và hạn chế của quản lý đầu tư phát triển đô
thị xanh ở thành phố Hà Nội ......................................................................... 122
Kết luận chương 3 ............................................................................................. 124
CHƯƠNG 4. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN
ĐÔ THỊ XANH Ở THÀNH PHỐ HÀ NỘI ...................................................... 125
4.1. Bối cảnh và những khó khăn, thuận lợi về đổi mới quản lý đầu tư phát triển
đô thị xanh ở Hà Nội đến năm 2030 ................................................................. 125
4.1.1. Bối cảnh mới về quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ở Hà Nội ....... 125
4.1.2. Cơ hội và thách thức về quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ở Hà Nội

....................................................................................................................... 127
4.2. Định hướng về quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh trong những năm tới
của thành phố Hà Nội ........................................................................................ 132
4.2.1. Căn cứ xây dựng định hướng quản lý đầu tư ...................................... 132

4.2.2. Định hướng quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ở thành phố Hà Nội
đến năm 2030 ................................................................................................ 135

4.3. Một số giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý nhà nước về đầu tư phát triển đô
thị xanh ở thành phố Hà Nội giai đến năm 2030 .............................................. 140
v


4.3.1. Hoàn thiện công tác quản lý quy hoạch đô thị, tăng cường công tác kế
hoạch hóa quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh cho thành phố Hà Nội trong
những năm tới ............................................................................................... 140
4.3.2. Hoàn thiện khung khổ pháp lý, hệ thống chính sách có liên quan đến
quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ở thành phố Hà Nội ........................... 141
4.3.3. Tăng cường huy động triệt để các nguồn vốn đầu tư phát triển đô thị

xanh - hiện đại ở Hà Nội trong thời gian tới ................................................ 144
4.3.4. Tăng cường công tác quản lý của chính quyền thành phố Hà Nội trong
việc đầu tư phát triển đô thị xanh ................................................................. 145
4.3.5. Hoàn thiện cơ cấu tổ chức, bộ máy chính quyền các cấp và cơ chế quản
lý đầu tư phát triển đô thị xanh ..................................................................... 146
4.3.6. Tăng cường chức năng quản lý của chính quyền các cấp quận (huyện)
trong việc quản lý đầu tư phát triển các khu đô thị xanh trên địa bàn ......... 146
4.3.7. Tăng cường quản lý công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát của chính
quyền thành phố trong quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ...................... 147
4.4. Một số kiến nghị nhằm thúc đẩy triển khai các giải pháp hoàn thiện công tác
quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ở thành phố Hà Nội ................................ 149
Kết luận chương 4 ............................................................................................. 150
KẾT LUẬN ....................................................................................................... 151
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ ..................... 153
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................. 154

PHỤ LỤC .......................................................................................................... 164

vi


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
1. Viết tắt tiếng Việt
Ký hiệu

Stt

Nguyên nghĩa

1

CHXHCN

Cộng hòa xã hội chủ nghĩa

2

ĐTPT

Đầu tư phát triển

3

ĐTTM

Đô thị thông minh

4

PTBV

Phát triển bền vững

5

PTĐT

Phát triển đô thị

6

PTĐTX

Phát triển đô thị xanh

7

QHĐT

Quy hoạch đô thị

8

QHXDĐT

Quy hoạch xây dựng đô thị

9

QLĐT

Quản lý đô thị

10

QLNN

Quản lý nhà nước

11

UBND

Ủy ban nhân dân

12

XD &PTĐT

Xây dựng và phát triển đô thị

vii


2. Viết tắt tiếng Anh

Stt

Ký hiệu

Nguyên nghĩa tiếng Anh Nguyên nghĩa tiếng Việt

1

B/C

Benefit/Cost

2
3

CPM
EFC

4
5
6
7
8

GB
GC
GdC
GCF
GDSS

Critical Oath Method
Environmental Friendly
City
Green Building
Green City
Garden City
Green Cities Fund
Green city urban
planning Decision
Support System
Green Infrastructure
Incremental Capital –
Output Ratio
Internal Rate of Return
Linear City
Low Carbon City
Leadership in Energy and
Environmental Design

9 GI
10 ICOR
11
12
13
14

IRR
LC
LCC
LEED

15 NPW

Net Present Worth

16 PERT

Program Evaluatian and
Review Technique
Smart Growth

17 SG
18 U – City
19 UGG
20 VGBC
21 ZEC

Ubiquitous City
Urban Green Gowth
Vietnam Green Building
Council
Zero Emission City
viii

Tỷ số lợi ích/Chi phí (Tỷ
số thu - chi)
Phương pháp đường găng
Đô thị thân thiện với môi
trường
Công trình xanh

Đô thị xanh
Đô thị vườn
Quỹ các thành phố xanh
Hệ thống hỗ trợ quyết định
lập quy hoạch đô thị xanh
Hạ tầng đô thị xanh.
Hệ số đầu tư tăng trưởng
Suất thu lợi nội tại
Đô thị tuyến tính
Đô thị ít khí thải
Định hướng Thiết kế về
Năng lượng và Môi trường
(Tiêu chuẩn Xanh trong
kiến trúc hiện đại).
Hiện giá của hiệu số thu chi
Kỹ thuật ước lượng và
đánh giá chương trình
Phát triển đô thị thông
minh
Đô thị mọi nơi
Đô thị tăng trưởng xanh
Hội đồng công trình xanh
Việt Nam
Đô thị không khí thải


DANH MỤC BẢNG BIỂU

STT

Bảng

Nội dung

Trang

1

Bảng 3.1

Vốn đầu tư phát triển hàng năm trên địa bàn
TP Hà Nội

90

2

Bảng 3.2

Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) của
Hà Nội

91

3

Bảng 3.3

Giá trị sản xuất ngành xây dựng hàng năm

91

4

Bảng 3.4

Một số chỉ tiêu phát triển các khu đô thị vệ
tinh Hà Nội

94

5

Bảng 3.5

Kết quả đo lường hiệu lực quản lý đầu tư
phát triển đô thị xanh

113

6

Bảng 3.6

Kết quả đo lường hiệu quả quản lý đầu tư
phát triển đô thị xanh

116

7

Bảng 3.7

Kết quả đo lường phù hợp quản lý đầu tư
phát triển đô thị xanh

117

8

Bảng 3.8

Kết quả đo lường bền vững quản lý đầu tư
phát triển đô thị xanh

118

9

Bảng 4.1

Phân tích SWOT đánh giá hiệu quản lý đầu
tư phát triển đô thị xanh ở Hà Nội

128

DANH MỤC HỘP

STT

Hộp

Nội dung

1

Hộp 2.1

Tầm nhìn kế hoạch xanh của Singapore

68

2

Hộp 2.2

Xây dựng đô thị Đà Nẵng xanh và bền vững

72

3

Hộp 2.3

Tiết kiệm năng lượng, phát triển đô thị xanh

76

ix

Trang


DANH MỤC HÌNH VẼ

STT

Hình

Nội dung

Trang

1

Hình 1.1

Những vấn đề luận án sẽ tập trung giải quyết
và hướng giải quyết

27

2

Hình 2.1

Xây dựng mô hình đô thị xanh thông minh

30

3

Hình 2.2

Sơ đồ khái niệm đô thị qua từng thời kỳ

31

4

Hình 2.3

Đô thị xanh

32

5

Hình 2.4

Đô thị xanh theo EU

35

6

Hình 2.5

Đầu tư phát triển đô thị xanh

41

7

Hình 2.6

Quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh

45

8

Hình 2.7

Một số lý thuyết cơ bản về quản lý đầu tư
phát triển đô thị xanh

52

8

Hình 2.8

Các tiêu chí đánh giá quản lý đầu tư phát
triển đô thị xanh

58

9

Hình 2.9

Thủ đô Stockholm, Thụy Điển

71

10

Hình 3.1

Biểu đồ vốn đầu tư phát triển hàng năm

90

11

Hình 3.2

Sơ đồ hệ thống chính quyền thành phố Hà
Nội

99

12

Hình 3.3

Thực trạng về quản lý đầu tư phát triển đô
thị xanh

106

13

Hình 3.4

Xây dựng và phát triển thành phố Hà Nội
trong những năm tới

107

14

Hình 3.5

Quy trình lập kế hoạch quản lý vốn đầu tư

112

15

Hình 4.1

Định hướng phát triển không gian đô thị của
Hà Nội

138

x

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Sau hơn 30 năm đổi mới và phát triển đất nước , cùng quá trình công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước thì tốc độ đô thị hóa ở nước ta tăng nhanh.
Điều này thấy rõ ở các vùng trọng điểm kinh tế quốc gia, tập trung chủ yếu ở
các thành phố trực thuộc Trung ương, đặc biệt là Thủ đô Hà Nội. Quá trình đô
thị hóa diễn ra với tốc độ cao, chúng ta đang đứng trước một thực tiễn đáng lo
ngại về chất lượng cuộc sống các đô thị, xu hướng di dân từ nông thôn vào
thành phố tăng, việc mở rộng quy mô về không gian đô thị, tăng cường hoạt
động xây dựng đô thị, cải tạo và mở rộng hạ tầng đô thị. Sự cạnh tranh đô thị
với chất lượng cuộc sống ngày càng cao, do đó chúng ta phải có tầm nhìn
chiến lược về quá trình xây dựng, phát triển và quản lý đô thị.
Thành phố Hà Nội là Thủ đô của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt
Nam. Nghị quyết số 15 NQ/TW ngày 15 tháng 12 năm 2000 của Bộ Chính trị
đã khẳng định vai trò, vị thế của Thủ đô Hà Nội: “Là trái tim của cả nước, đầu
não chính trị - hành chính quốc gia, trung tâm lớn về văn hóa, khoa học, giáo
dục, kinh tế và giao dịch quốc tế” [7 ].
Luật Thủ đô số 25/2012/QH13 ngày 21 tháng 11 năm 2012 xác định
trách nhiệm của Thủ đô: “Xây dựng, phát triển Thủ đô văn minh, hiện đại,
tiêu biểu cho cả nước” [51].
Phát triển đô thị xanh, đô thị thông minh là xu hướng hiện nay trên toàn
thế giới. Ở Việt Nam, mục tiêu xây dựng và phát triển đô thị xanh ở thế kỷ
XXI đang được Đảng, Nhà nước và Chính phủ, Bộ Xây dựng rất quan tâm.
Thủ đô Hà Nội là trái tim của cả nước, trung tâm đầu não chính trị - hành
chính, kinh tế, văn hóa nên cũng cần phải phát triển theo hướng này.
Như vậy, Hà Nội đã được xác định là Thủ đô đa chức năng, một mô
hình thể hiện sự tiếp nối quá trình hình thành, phát triển của Thăng Long - Hà

Nội. Điều này được thể hiện rất rõ từ khi đổi mới, Hà Nội đã có những bước

1


Luận án đầy đủ ở file: Luận án Full