T114 - Ca Hue tren song Hương

Ngữ văn 7 - Tuần 29 (Tiết 113 - 116)
Bài 27
Tiết 113: Ca huế trên sông hơng
Hà ánh Minh
A. Mục tiêu cần đạt: Giúp HS:
1. Kiến thức:
- Thấy đợc vẻ đẹp của nét sinh hoạt V.hoá của cố đô Huế - một vùng dân ca với những con ngời
tài hoa.
2. Kĩ năng:
- Rèn đọc, tìm hiểu, phân tích một VB nhật dụng.
2. Tích hợp:
- VB nhật dụng đã học.
B. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy - học.
1. Kiểm tra bài cũ:
a. VB "Những trò lố " của ai? Hãy kể tóm tắt VB khoảng 10 câu
b. Qua việc tìm hiểu VB, em có suy nghĩ gì về hai nhân vật chính của TP?.
2. Bài mới :
* Giới thiệu bài:
a. Em đã vào thăm Huế cha? Hãy kể cho cô và các bạn nghe một số vẻ đẹp nổi tiếng của cố đô
Huế mà em biết?
b. GV: Ngời ta thờng nói Hà Nội đẹp và thanh lịch, Sài Gòn sôi động, xứ Huế mộng mơ. Cố đô
Huế không chỉ nổi tiếng với các lăng tẩm, đền đài mà còn nổi tiếng bởi những nét VH riêng rất
Huế - không thể trộn lẫn với một nơi nào khác. Một trong những nét độc đáo trong văn hoá của
đất cố đô là ca Huế. Những làn điệu dân ca mợt mà, du dơng do chính ngời Huế biểu diễn đã và
đang lôi cuốn khách thập phơng đến với xứ Huế mộng mơ của đất Việt. Với bài "Ca Huế "
chúng ta sẽ hiểu về vẻ đẹp đó của xứ Huế.
Hoạt động của thày
HĐ1: Hớng dẫn học sinh đọc - Tìm hiểu phần
chú thích.
=> GV hớng dẫn cho HS đọc: Chậm rãi, rõ
ràng, mạch lạc, lu ý những câu đặc biệt, rút gọn.

GV đọc mẫu - HS lần lợt đọc đến hết VB?
=> Theo em, "Ca Huế " thuộc kiểu VB nào?
VB là 1 tuỳ bút đặc sắc, giàu chất thơ đợc
đăng tải trên 'Báo Hà Nội" - bài tuỳ bút ca ngợi
vẻ đẹp phong phú đặc sắc, độc đáo của những
điệu hò, bài lí, những bài dân ca Huế, những
khúc nhạc, những tiếng đàn réo rắt du dơng đầy
sức quyến rũ, thể hiện một các tuyệt đẹp tâm
hồn con ngời xứ Huế xa và nay.
Trò
Đọc
Trình
bày
Ghi bảng
I. Tìm hiểu chung về văn bản
1. Đọc:
2. VB 'Ca Huế :
a. Thể loại: Bút kí - VB nhật dụng
1
=> Em hiểu gì về: Ca Huế? Nhạc cung đình?
Nhã nhạc?
=> Văn bản vừa tả cảnh ca Huế trong một đêm
trăng trên dòng Hơng Giang thơ mộng, vừa G/t
về những làn điệu dân ca Huế vì vậy ta không
thể chia bố cục rõ ràng. Song đọc VB, ta thất
T/g tập trung khai thác 3 nội dung cơ bản. Theo
em đó là những nội dung nào?
Vẻ đẹp phong phú, đa dạng của các làn điệu
dân ca Huế (qua các tên gọi các làn điệu, qua
nhạc cụ và các ngón đàn của các ca công)

Vẻ đẹp của cảnh ca Huế trên sông Hơng.
Nguồn gốc của một số làn điệu ca Huế.
=> Đọc phần đầu văn bản.
* GV đa lêm máy câu hỏi sau:
=> Có nhận xét nh sau: Huế - cái nôi của dân
ca. Nhận xét về Huế nh vậy có đúng không? Tại
sao?
Giải
thích
Trình
bày
Đọc
PBCN
3. Giải thích từ khó: Sgk/Tr102, 103
4. Nội dung chính:
- Vẻ đẹp phong phú, đa dạng của các
làn điệu dân ca Huế
- Vẻ đẹp của cảnh ca Huế trên sông H-
ơng.
- Nguồn gốc của một số làn điệu ca
Huế.
II. Tìm hiểu chi tiết văn bản:
1. Huế - cái nôi của dân ca:
- Nổi tiếng với sự đa dạng, phong phú
của các điệu hò, những điệu lí tình tứ
dịu ngọt
- Mỗi làn điệu có một vẻ đẹp riêng,
gửi gắm một ý tình trọn vẹn thể hiện
lòng khát khao, nỗi mong chờ hoài
vọng thiết tha của tâm hồn Huế xa và

nay.

* GV bình:
Hà ánh Minh đa chúng ta đến với "xứ Huế nổi tiếng với các điệu hò" nh: chèo cạn, bài thai,
hò đa linh, hò mái nhì, hò mái đẩy bà con xứ Huế cất lên tiếng hò trong lao động sản xuất hay
trong mọi sinh hoạt đồng quê , "hò khi đánh cá trên sông ngòi, hò lúc cấy cầy, gặt hái, trồng cây,
chăn tằm". Hò xứ Huế, ý tình trọn vẹn, từ ngữ địa phơng cũng đợc dùng 'nhuần nhuyễn", ngôn
ngữ diễn tả "thật tài ba phong phú". Giọng điệu muôn màu muôn vẻ "hò đa linh (Tiễn đa linh
hồn) thì buồn bã, chèo cạn, hò giã gạo, bài chò thì " náo nức nồng hậu tình ngời". các điệu hò
lơ, hò xay lúa " thể hiện lòng khát khao, nỗi mong chờ hoài vọng thiết tha của tâm hồn Huế.
2
Còn các điệu lí tình tứ dịu ngọt, những điệu nam thì buồn man mác, thơng cảm, bi ai, vơng
vấn Ca Huế thật phong phú, đa dạng. Ta không thể nhớ hết tên các làn điệu dân ca. Huế trở
thành cái nôi của dân ca.
* GV chuyển ý: Ca Huế thật đa dạng, phong phú. Thế nhng điều gì đã làm cho ca Huế trở nên
đặc sắc, độc đáo hấp dẫn du khách đến vậy? Chúng ta tìm hiểu tiếp
Hoạt động của thày
=> Đọc đoạn văn "Không gian hồn ng ời".
Song VB không chỉ cho ta biết vẻ đẹp phong
phú, đa dạng của các làn điệu dân ca Huế. Huế
đợc coi là cái nôi của dân ca còn bởi nguồn gốc,
cách thức biểu diễn và độc đáo hơn là cách th-
ởng thức ca Huế. Đó là những đặc điểm tạo nên
nét độc đáo, đặc sắc của ca Huế.
=> Theo chân nhà báo và qua các bức ảnh vừa
xem, bằng cảm nhận của mình, em hãy hình
dung cách thức biểu diễn của ca Huế?
=> Thờng thì ngời ta thởng thức âm nhạc trên
sân khấu, nghe qua đài, xem ti vi còn cách
nghe ca Huế lại thật độc đáo. Vậy nét độc đáo

đó là gì?
=> Hãy đọc đoạn văn miêu tả cảnh ca Huế đêm
trăng thơ mộng trên dòng Hơng Giang?
Thành phố lên đèn, lữ khách xuống thuyền
rồng
Trăng lên, gió mơn man dìu dịu, dòng sông
trăng gợn sóng, bồng bềnh
4 khúc nhạc réo rắt làm xao xuyến tân đáy
hồn ngời
- Đêm về khuya, trong khoang thuyền vẫn đầy
Trò
Đọc
Trình
bày
Nhận
biết
Ghi bảng
2. Những nét độc đáo, đặc sắc của ca
Huế
a. Cách thức biểu diễn:
- Dàn nhạc với nhiều nhạc cụ dân gian
- Ca công: trẻ, đẹp với những ngón đàn
tinh tế, điêu luyện với thể điêụ trầm
bổng, lời ca muôn vẻ.
b. Cách thởng thức ca Huế
Đêm xuống, trên con thuyền rồng
bồng bềnh
Khung cảnh huyền ảo, thơ mộng.
Khúc nhạc réo rắt làm xao xuyến
tân đáy hồn ngời.

3
ắp tiếng nhạc, lời ca
* Cách thởng thức độc đáo đã đa ca
Huế lên tới vẻ đẹp hoàn mĩ, là thú vui
tao nhã, đầy sức quyến rũ.
GV bình:
Ca Huế hấp dẫn du khách chính bởi không gian trình diễn đặc biệt: trên chiếc thuyền rồng to
và dài, đầu rồng nh muốn bay lên; sàn gỗ bào nhẵn, mui vòm trang trí lỗng lẫy. Đêm xuống,
trăng lên, gió mơn man, dịu nhẹ, dòng Hơng Giang gợn sóng. Con thuyền bồng bềnh. Những
đêm ca Huế thật tuyệt vời nh vậy.
Dàn nhạc dân tộc trong đêm ca Huế có đàn tranh, đàn nguyệt, tì bà, nhị, tam, đàn bầu cặp
sanh để gõ nhịp. Các ca công còn rất trẻ. Nghệ thuật biểu diễn điêu luyện, đủ các ngón đàn
chau truốt. Lời ca tiếng nhạc du dơng, trầm bổng vang lên lúc khoan lúc nhặt đã làm xao động
tận đáy hồn ngời lữ khách.
Hoà cùng tiếng đàn, nhịp phách là "sóng vỗ ru mạn thuyền, là tiếng gà gáy bên làng Thọ C-
ơng, tiếng chuông chùa Thiên Mụ gọi năm canh Đêm về khuya, chùa Thiên Mụ mờ ảo, ngọn
tháp Phớc Duyên dát vàng. Khung cảnh ấy thật huyền ảo, thơ mộng. Giữa không gian ấy, các ca
nhi đẹp nh những nàng tiên cất lên những điệu Nam "nghe buồn man mác, thơng cảm, bi ai, v-
ơng vấn"
Đúng nh H.A.M đã nói "Thú nghe ca Huế tao nhã, đầy sức quyến rũ" gà gáy sang canh mà
trong khoang thuyền "vẫn đầy ắp lời ca tiếng nhạc"
Hoạt động của thày
=> Vậy thú tao nhã, đắm say lòng ngời bắt
nguồn từ những dòng nhạc nào?
Nhạc dân gian: (các điệu hò, điệu lí, điệu
nam) thờng sôi nổi, lạc quan vui tơi.
Nhạc cung đình, nhã nhạc (dùng trong những
buổi lễ tôn nghiêm ở cung đình của vua chúa,
nơi tôn miếu của triều đình PK) thờng có sắc
thái trang trọng, uy nghi.

Trò
PBCN
Ghi bảng
c . Nguồn gốc của ca Huế
- Sự kết hợp hài hoà giữa dòng nhạc
dân gian đậm đà, đắm say và ca nhạc
cung đình, nhã nhạc trang trọng, uy
nghi
4
=> Khi viết lời cuối VB " Không gian nh lắng đọng, thời gian nh ngừng lại. Con gái Huế nội tâm
thật phong phú và âm thầm, kín đáo sâu thẳm, tác giả muốn bạn đọc cùng cảm nhận những vẻ
đẹp nào của ca Huế trên sông Hơng?
=> HS PBCN
Hà Minh ánh, một lữ khách, lần đầu đợc thởng thức một đêm ca Huế trên dòng Hơng Giang
không bao giờ có thể quên. Lúc bớc xuống thuyền rồng với hồn thơ lai láng, tình ngời nông hậu
để nghe ca Huế 'với tâm trạng chờ đợi rộn lòng. Đắm say trong lời ca tiếng nhạc du dơng, tác
giả cảm thấy "Không gian nh lắng đọng, thời gian nh ngừng trôi". Ca Huế đã làm cho lữ khách,
quên cả không gian thời gian chỉ còn ngập tràn tình ng ời
Ca Huế làm giàu tâm hồn con ng ời, h ớng tâm hồn đến những vẻ đẹp của tình ng ời xứ Huế.
Ca Huế chính là nội tâm con gái Huế thật phong phú và âm thầm, kín đáo sâu thẳm,
Ca Huế mãi mãi quyến rũ bởi vẻ đẹp bí ẩn của nó. Ca Huế đã trở thành thú vui tao nhã, đầy
sức quyến rũ.
Câu văn nh rung động, cảm xúc dồn nén lại, lắng đọng và bâng khuâng.
Hoạt động của thày
=> VB "Ca Huế " đem lại cho em những hiểu
biết gì về cố đô Huế?
Nét sinh hoạt văn hoá
Cảnh vật xứ Huế
Con ngời
* Nét sinh hoạt văn hoá độc đáo của xứ Huế

cái nôi của dân ca
* Cảnh đẹp thơ mộng
* Con ngời Huế nhẹ nhàng, tao nhã, đời sống
nội tâm kín đáo, sâu sắc
Tự hào về 1 vùng đất đẹp và giàu chất LS của
đất nớc.
=> Ngoài những làn điệu dân ca xứ Huế, em
còn biết những làn điệu dân ca nào nữa?
Trò
PBNC
Trình
bày
Ghi bảng
III. Tổng kết:
* Ghi nhớ: Sgk/Tr 104
5