GIÁO ÁN CHỊ EM THÚY KIỀU

CHỊ EM THUÝ KIỀU
(Trích Truyện Kiều – Nguyễn Du)
I. Mục tiêu bài học
1. Kiến thức
- Bút pháp nghệ thuật tượng trưng, ước lệ của Nguyễn Du trong miêu tả nhân vật.
- Cảm hứng nhân đạo của Nguyễn Du: ca ngợi vẻ đẹp, tài năng của con người qua
một đoạn trích cụ thể.
2. Kĩ năng
- Biết vận dụng bài học để miêu tả nhân vật.
- Đọc – hiểu một văn bản truyện thơ trong văn học trung đại.
3. Thái độ
- Giáo dục học sinh yêu quý trân trọng vẻ đẹp của con người cả hình thức lẫn tâm
hồn.
 Phẩm chất, năng lực: Hình thành năng lực thưởng thức văn học, cảm thụ thẩm mĩ;
năng lực giải quyết vấn đề, năng lực hợp tác, phân tích tác phẩm văn học trung đại.
II. CHUẨN BỊ DẠY HỌC

1. Phương tiện dạy – học:
- Giáo viên: tài liệu về tác giả, tác phẩm, kế hoạch dạy học, máy tính, máy chiếu.
- Học sinh: Sách giáo khoa
2. Phương pháp dạy học: Nghiên cứu bài học, đọc sáng tạo, gợi tìm, tái hiện, nêu vấn
đề, giảng bình, thảo luận các câu hỏi, kĩ thuật chuyên gia, kĩ thuật bản đồ sư duy, trình
bày một phút.
3. Hình thức dạy học:
- Trên lớp: cá nhân, thảo luận nhóm, luyện tập
- Ngoài lớp: Tự học
III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
HOẠT ĐỘNG TRƯỚC LỚP HỌC

Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh

Tìm hiểu chung
- Giao nhiệm vụ cho HS tìm hiểu phần tìm
hiểu chung, làm việc cá nhân theo các gợi
ý:
- Đọc văn bản, xác định vị trí đoạn trích
+ Xác định vị trí đoạn trích?
1


+ Tập đọc diễn cảm?
- Xác định bố cục.
+ Xác định bố cục?
Đọc – hiểu văn bản
- Làm việc nhóm
- Giao nhiệm vụ cho HS đọc hiểu văn bản,
làm việc theo nhóm theo các yêu cầu sau:
+ Phân tích vẻ đẹp chung của 2 chị em?
+ Phân tích vẻ đẹp Thúy Vân?
+ Phân tích vẻ đẹp Thúy Kiều?
- Làm việc cá nhân
- Nhiệm vụ làm việc cá nhân:
+ Xác định nghệ thuật?
+ Đánh giá vị trí ý nghĩa của đoạn trích
trong toàn bộ tác phẩm?
+ Tổng kết khái quát nội dung và nghệ
thuật tác phẩm?
1. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

Hoạt động của giáo viên
GV: Dẫn dắt cho HS chơi trò chơi “Đoán

ý đồng đội”
Trò chơi được chiếu trên powerpoint
Giáo viên dẫn dắt vào bài học.

Hoạt động của học sinh
HS tham gia trò chơi.
Lắng nghe.

2. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Hoạt động của GV và HS

Kiến thức cần đạt

- GV: Em hãy cho biết đoạn trích thuộc I.Tìm hiểu chung

phần nào của tác phẩm Truyện Kiều ?
- HS: Trả lời
- GV: hướng dẫn học sinh đọc:
+ Giọng diễn cảm thể hiện thái độ ngợi
ca, trân trọng.
+ Giọng vui tươi trong sáng, nhịp nhàng.
- GV: Đoạn trích được viết theo thể thơ gì
?
( Lục bát )
GV: Nội dung đoạn trích nói về điều gì ?
 Miêu tả hai bức chân dung chị em
Thuý Kiều và dự báo cuộc đời, số
phận của hai chị em.

1. Vị trí đoạn trích

- Nằm ở phần mở đầu Truyện Kiều ( Từ
câu 15 – câu 42 )
2. Đọc.

3. Bố cục
- Bố cục 4 phần:
+ 4 câu đầu: Giới thiệu khái quát hai chị
em Thuý Kiều.
+ 4 câu tiếp theo: Gợi tả vẻ đẹp Thuý
2


- GV: Dựa vào nội dung và hình thức Vân.
đoạn trích, em hãy phân chia bố cục?
+ 12 câu tiếp: Gợi tả vẻ đẹp Thuý Kiều.
- HS: Trả lời
+ 4 câu cuối: Nhận xét chung về cuộc
sống hai chị em.

Hoạt động 3
Hướng dẫn học sinh tìm hiểu đoạn trích:
GV: Cô đã giao nhiệm vụ cho cả lớp làm
việc nhóm, mời nhóm 1 lên trình bày sản
phẩm.
Yêu cầu: Phân tích vẻ đẹp chung của hai
chị em, trình bày bằng powerpoint
Gv: Đại diện nhóm 2, GV nhận xét chốt
lại kiến thức
Gv: Tác giả đã sử dụng biệp pháp tu từ
nào để miêu tả vẻ đẹp nhan sắc chung của

2 chị em?
(Ẩn dụ :”Tố nga” chỉ hai nàng tiên trên
cung Quảng theo truyền thuyết
 Nhấn mạnh vẻ đẹp của Thúy Vân
và Thúy Kiều)
- Vẻ đẹp tâm hồn của hai chị em Thuý
Kiều được miêu tả bằng hình ảnh nào, thể
hiện qua biện pháp tu từ nào?
( bút pháp ước lệ , hình ảnh so sánh ẩn
dụ).
? Thành ngữ “mười phân vẹn mười”
khẳng định điều gì?
Hoạt động nhóm: GV mời nhóm số 2
trình bày sản phẩm
GV chốt ý
? Vẻ đẹp của Thúy Vân được tác giả giới
thiệu như thế nào?
Gợi ý:
- Chân dung Thúy Vân được giới thiệu
như thế nào?
- Các đường nét ( Khuôn mặt, lông mày,
miệng cười, tiếng nói, tóc, da) được miêu
tả như thế nào?
- Tác giả dùng hình ảnh nào để miêu tả

II- Đọc – hiểu văn bản

1. Vẻ đẹp chung của chị em Thúy
Kiều
- “Tố nga” – hình ảnh ẩn dụ => Thúy

Vân – Thúy kiều là những cô gái xinh
đẹp.

- Nghệ thuật ước lệ tượng trưng, so sánh,
ẩn dụ, thành ngữ => Hai chị em có cốt
cách thanh cao, trong sạch như mai, tâm
hồn trắng trong như tuyết.
- Hai chị em có vẻ đẹp toàn diện, hoàn
mĩ.
 Gợi tả vẻ đẹp duyên dáng, thanh cao,
trong trắng, hoàn hảo.
2. Vẻ đẹp của Thúy Vân
- Tả chi tiết, cụ thể từ khuôn mặt, nét
mày, giọng nói tới mái tóc, màu da
+ Khuôn mặt đẹp tươi rạng rỡ như ánh
trăng rằm
+ Nụ cười như hoa nở
+ Tiếng nói trong như ngọc
+ Nét mày thanh tú, mái tóc xanh mượt
+ Làn da trắng mịn
-> Tất cả đều toát lên vẻ đoan trang,
phúc hậu, quý phái.
- Dùng những hình ảnh quý giá, đẹp đẽ
của thiên nhiên tạo vật để so sánh với vẻ
3


Thúy Vân? Tác dụng?

- Nghệ thuật mà tác giả sử dụng để miêu

tả Thúy Vân?
? Vẻ đẹp của TK có giống TV không?
? Theo em vì sao tác giả lại miêu tả vẻ
đẹp Thúy Vân trước dù Thúy Vân là em ?
Tác giả đã vận dụng nghệ thuật gì ?
? Tác giả dùng nghệ thuật nào để ca ngợi
vẻ đẹp của Kiều ? Nó có gì khác so với
nghệ thuật miêu tả Thúy Vân ? (Khác ở
chỗ Thúy Vân được miêu tả bằng những
nét vẽ chi tiết thì đến Kiều, ông dùng
điểm nhãn)
? T/G m/t vẻ đẹp của K trên những
phương diện nào?
? Em hiểu: làn thu thuỷ, nét xuân sơn là
ntn ?

đẹp của Thúy Vân => Ca ngợi nhan sắc
Thúy Vân và qua đó dự báo một tương
lai bình lặng, yên ổn, hạnh phúc bởi
thiên nhiên xin thua, chịu nhường.
- Nghệ thuật: so sánh, ước lệ tượng
trưng.
3. Vẻ đẹp của Thúy Kiều. (12 câu tiếp)
- Nghệ thuật đòn bẩy -> ca ngợi tài sắc
hơn người của Thúy Kiều.

- Nghệ thuật chấm phá (điểm nhãn) để
gợi vẻ đẹp nhan sắc
+ Đôi mắt trong, đẹp như làn nước mùa
thu.

+ Nét mày tươi thắm như sắc núi mùa
xuân.
-> 1 nét miêu tả đủ thâu tóm cái thần
thái tâm hồn con người. ở nàng hội tụ
những nét đẹp trong trẻo tinh khôi của
đất trời, của cả mùa thu lẫn mùa xuân
khiến hoa ghen, liễu hờn.
? Với câu thơ «hoa ghen thua thắm/ liễu -> Vẻ đẹp dự báo sự trả thù của của tạo
hơn kém xanh» tác giả đã gợi dẫn đến sự hóa đối với nhan sắc tuyệt đỉnh -> cuộc
dự báo tương lai Thúy Kiều như thế đời sóng gió, khổ đau.
nào ?
+ Vẻ đẹp khiến thành nghiêng nước đổ,
? Vẻ đẹp của nàng có gì đặc biệt?
say đắm lòng người
- Điển tích “Một hai nghiêng nước
nghiêng thành” (ví sắc đẹp lộng lẫy của
người phụ nữ có sức làm cho người ta
say đắm mà để mất thành, mất nước)
=> Nghệ thuật: ẩn dụ, nhân hoá, ước lệ,
? Khái quát về nghệ thuật tác giả dùng để thậm xưng…
 Vẻ đẹp đặc biệt, nổi trội
miêu tả vẻ đẹp Thúy Kiều?
? Ấn tượng của em về vẻ đẹp của Thuý
- Tài năng:
Kiều?
? Bên cạnh vẻ đẹp về nhan sắc, t/g còn + Kiều xuất sắc cả cầm, kì, thi, họa.
miêu tả Kiều ở tài năng.
+ Tài đàn được nâng lên thành một nghề
? Tài đàn của K được miêu tả ntn?
- Tài của Kiều đạt đến mức lí tưởng theo điêu luyện.

quan niệm của thẩm mỹ phong kiến:
cầm, kì, thi họa.
Sở trường: Tài đánh đàn. Tiếng đàn
4


“Cung đàn bạc mệnh” ghi lại tiếng lũng
của một trỏi tim đa sầu, đa cảm.
? GV liên hệ: Em hãy đọc 1 vài câu thơ
hoặc kể những lần đánh đàn thể hiện tài
năng của Kiều?
“Tiếng trong như gió thoảng ngoài
Tiếng mau sầm sập như trời đổ mưa...”
“Một cung gió thảm mưa sầu
Bốn dây nhỏ máu năm đầu ngón tay”
 tiếng đàn khi trong khi đục, khi lại ai
oán não nùng, lúc lại như chảy máu đớn
đau thể hiện tâm trạng con người.
? Nhận xét về những từ ngữ mà tác giả
dùng để miêu tả tài năng của Thuý Kiều?
- Những bản đàn do K tự sáng tác chính
là tiếng lòng của K. Đang sống trong
cảnh ấm êm nhưng dường như Kiều đã
dự đoán trước về một tương lai sóng gió
bão giông sẽ đổ ập xuống cuộc đời mình
nên tự nàng đã sáng tác khúc đàn “bạc
mệnh”. Qua đó cho thấy vẻ đẹp gì ở tâm
hồn nàng?
(Tài năng đó cho thấy tâm hồn đa sầu,
đa cảm...)

? T/G m/t cuộc sống của hai chị em ntn?
? Họ là những con người sống ra sao?
- Sinh ra trong một g/đ trung lưu nhưng
hai chị em sống rất khuôn phép...
- Đến tuổi “cập kê” nhưng nhưng 2 ce
vẫn sống trong cảnh trướng rủ màn che,
nề nếp. gia giáo.
HĐ4. Hướng dẫn hs tổng kết.
? Khái quát nội dung và nghệ thuật của
đoạn trích?

* HS đọc ghi nhớ
HĐ5. Hướng dẫn hs luyện tập.
1. BT 1 SGK.
2. Đọc thêm đoạn KVKT

+ Dùng một loạt từ ngữ chỉ giá trị tuyệt
đối mang ý khẳng định, nhấn mạnh, đề
cao tài năng tột đỉnh của nàng.

- Tâm hồn tinh tế nhạy cảm.
 Là mẫu người hoàn hảo vẹn toàn về
tâm, tài, sắc.
4. Cuộc sống của hai chị em
- Sống trong cảnh “trướng rủ màn che”,
nền nếp, gia giáo
 Vẻ đẹp đích thực của 2 cô gái họ
Vương đức hạnh, mẫu mực

III. Tổng kết

1. Nghệ thuật.
- Khắc hoạ chân dung và tính cách nhân
vật.
- Bút pháp ước lệ, so sánh, nhân hóa,
hình ảnh tượng trưng….
2. Nội dung:
Ca ngợi vẻ đẹp của hai chị em và đặc
biệt là tài năng của TK.
* Ghi nhớ: SKG/T83

5


3. Hoạt động luyện tập, củng cố.
- Học sinh xem tranh và nhận xét.
- Vẻ đẹp của Thuý Vân và Thuý Kiều...
- Nghệ thuật miêu tả của Nguyễn Du...
4. Hoạt động vận dụng
Đọc văn bản sau và trả lời câu hỏi.
5. Hoạt động tìm tòi, mở rộng
- Học thuộc lòng, nắm được nội dung và nghệ thuật của đoạn trích.
- Tìm những đoạn trích miêu tả các nhân vật khác trong tác phẩm để khẳng định tài
năng nghệ thuật tả người của Nguyễn Du.
- Soạn T28 bài : Cảnh ngày xuân.
+ Khung cảnh ngày xuân được miêu tả ntn trong đoạn trích.
+ Khung cảnh lễ hội, tâm trạng con người...

6