Những thành tựu và hạn chế của công nghiệp hóa hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn việt nam

NHỮNG THÀNH TỰU VÀ HẠN CHẾ CỦA CÔNG NGHIỆP HÓA - HIỆN ĐẠI HÓA
NÔNG NGHIỆP, NÔNG THÔN VIỆT NAM

hội III của Đảng (9/1960) đã

xuất nông nghiệp nhằm nâng cao năng

khẳng định muốn cải biến tình trạng kinh tế

suất, chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh

lạc hậu của nước ta, không có con đường

của nông nghiệp hàng hóa trên thị

nào khác ngoài con đường công nghiệp hóa

trường.

Đại

xã hội chủ nghĩa. Tức là khẳng định tính tất

Trong quá trình công nghiệp hóa, hiện

yếu của công nghiệp hóa đối với công cuộc

đại hóa, ngành nông nghiệp Việt Nam đã có

xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta. Đại

được những kết quả nhất định. Nhiều công

hội xác định mục tiêu cơ bản của công

trình thủy lợi đã hoàn thành và đưa vào sử

nghiệp hóa xã hội chủ nghĩa là xây dựng

dụng, hệ thống đê điều, đường giao thông,

một nền kinh tế xã hội chủ nghĩa cân đối,

kết cấu hạ tầng… đều được củng cố.

hiện đại, bước đầu xây dựng cơ sở vật chất

Ứng dụng khoa học, công nghệ trong

và kỹ thuật cho chủ nghĩa xã hội. Đó là mục

sản xuất nông nghiệp ngày càng phổ biến

tiêu cơ bản lâu dài và phải thực hiện qua

theo hướng sử dụng giống mới, công nghệ

nhiều giai đoạn. Vậy là sau Đại hội III của

sinh học, phương thức canh tác tiên tiến.

Đảng, trải qua hơn 55 năm công nghiệp

Đặc biệt, bên cạnh việc cơ giới hóa các

hóa, đất nước ta đạt được nhiều thành tựu to

khâu trong sản xuất nông nghiệp như hệ

lớn trong lĩnh vực công nghiệp hóa, hiện đại

thống tưới tiêu tự động, sản xuất máy cày,

hóa nông nghiệp, nông thôn Việt Nam. Tuy

máy tuốt lúa… các khâu cơ chế, bảo quản

nhiên bên cạnh đó còn tồn tại những khó

nông, lâm thủy sản sau thu hoạch cũng

khăn, hạn chế cần có những giải pháp đồng

được ứng dụng công nghệ sản xuất tiên tiến,

bộ để giải quyết.

giúp kéo dài thời gian bảo quản sản phẩm

I. Những thành tựu của quá trình
công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông

nghiệp, nông thôn thời gian qua.
- Xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế xã hội ở nông thôn, ứng dụng các thành
tựu khoa học, công nghệ vào các khâu sản

mà vẫn giữ được giá trị dinh dưỡng.
- Công nghiệp hóa, hiện đại hóa
nông nghiệp, nông thôn đã góp phần nâng
cao đời sống vật chất và tinh thần của
người dân ở nông thôn.


Đời sống nhân dân và bộ mặt kinh tế

ngành nghề, dịch vụ nông thôn phát triển

nông thôn đã chuyển biến rõ rệt, hiện nay

chưa tương xứng, chủ yếu vẫn là thuần

nhiều mặt hàng nông sản xuất khẩu nổi

nông.

tiếng như cà phê, chè,… đem lại nguồn thu

- Năng suất, chất lượng và khả năng

nhập cao cho bà con nông dân. Đặc biệt,

cạnh tranh của nông sản Việt Nam còn yếu.

chương trình xây dựng nông thôn mới đã

Việc nghiên cứu, ứng dụng thành tựu khoa

được triển khai thực hiện với sự vào cuộc

học, kĩ thuật vào sản xuất nông nghiệp vẫn

quyết liệt của cấp ủy, chính quyền các cấp,

còn hạn chế, nguồn vốn đầu tư cho khoa

sự hưởng ứng và tham gia tích cực của

học, công nghệ trong lĩnh vực nông nghiệp

người dân và đã đạt được những kết quả

còn thiếu thốn.

bước đầu khả quan. Bộ mặt nông thôn Việt

- Sự đầu tư cho nông nghiệp, nông

Nam về tổng thể đã được đổi mới, khang

dân, nông thôn chưa đáp ứng được nhu cầu.

trang và văn minh hơn. Với sự cố gắng của

Quy hoạch ở nông thôn chưa thực sự hợp

các cấp, các ngành từ Trung ương đến địa

lý, thiếu sự liên kết đồng bộ.

phương, đến tháng 2/2016 cả nước đã có

- Đầu tư, phát triển các thành phần

1.761 xã đạt chuẩn nông thôn mới (chiếm

kinh tế trong lĩnh vực nôn nghiệp còn nhiều

19,7% số xã trên cả nước), là một sự khích

bất cập, doanh nghiệp tư nhân đáng lẽ là

lệ lớn cho phong trào xây dựng nông thôn

nhân tố quan trọng nhưng lại phát triển yếu,

mới toàn quốc.[5]

quy mô còn nhỏ, chủ yếu là hoạt động dịch

II. Những khó khăn, hạn chế còn
tồn tại:

vụ và chỉ phát triển ở ven đô hoặc nơi có cơ
sở hạ tầng tương đối phát triển.

- Một số văn bản pháp luật ban hành

- Việc triển khai thực hiện một số mô

còn chậm sửa đổi, bổ sung thiếu hiệu quả

hình nông thôn như mô hình cánh đồng mẫu

nên chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển

lớn, mô hình chuỗi sản xuất, thương mại,

của ngành nông nghiệp. Các chính sách để

chế biến và phân phối sản phẩm khép kín,

giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường,

mô hình nông dân góp cổ phần với doanh

biến đổi khí hậu, nước biển dâng, xâm nhập

nghiệp bằng giá trị quyền sử dụng đất, mô

mặn,… chưa đồng bộ, đầy đủ.

hình hợp tác xã, tổ hợp tác kiểu mới, mô

- Cơ cấu sản xuất nông nghiệp và kinh

hình doanh nghiệp công nghệ cao trong

tế nông thôn ở nhiều nơi chuyển dịch chậm:

nông nghiệp mặc dù được đánh giá là các


nhân tố mới. Tuy nhiên còn có những vấn

đảm cho các hoạt động đầu tư, sản xuất

đề cần tiếp tục hoàn thiện như: mối liên kết

nông nghiệp của nông dân.

giữa doanh nghiệp và người dân có tính
pháp lý chưa thực sự chặt chẽ; chưa có cơ

- Nâng cao chất lượng công tác quy
hoạch và quản lý quy hoạch sản xuất.

chế, chính sách cụ thể để hỗ trợ doanh

Tiến hành rà soát, điều chỉnh, bố trí,

nghiệp hình thành, đào tạo và duy trì đội

bổ sung quy hoạch sản xuất nông nghiệp

ngũ cán bộ kỹ thuật; sự manh mún, nhỏ lẻ

(trồng trọt, chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản)

của sản xuất nông nghiệp, sản phẩm làm ra

trên cơ sở phát huy lợi thế sản phẩm và lợi

chất lượng thấp, giá thành cao, thiếu sự

thế vùng, miền cụ thể. Rà soát, kiểm soát

cạnh tranh, các hợp tác xã, tổ hợp tác gặp

chặt chẽ quy hoạch sử dụng đất nông

nhiều khó khăn trong việc tiếp cận các

nghiệp, đất quy hoạch cho các mặt hàng

chính sách của nhà nước, nhất là chính sách

nông sản chiến lược, mặt hàng xuất khẩu

ưu đãi tín dụng đầu tư kết cấu hạ tầng, ưu

chủ lực, đất cho chăn nuôi và nuôi trồng

đãi đất đai…, sự vào cuộc của chính quyền

thủy sản. Cơ cấu lại ngành nông nghiệp,

địa phương ở một số nơi chưa quyết liệt,

gắn sản xuất với chế biến và thị trường.

còn lúng túng, việc chuyển đổi cơ cấu sang

Phát triển sản xuất với quy mô hợp lý các

sản xuất hàng hóa quy mô lớn còn gặp

loại nông sản xuất khẩu có lợi thế, nông sản

nhiều khó khăn cả đầu vào lẫn đầu ra, khả

thay thế nhập khẩu.

năng nhân rộng các mô hình còn hạn chế do

- Đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng

các khó khăn về vốn, kỹ thuật, nguồn nhân

khoa học, công nghệ vào sản xuất, nhất là

lực,…

việc nghiên cứu và chuyển giao khoa học,

III. Một số giải pháp chủ yếu cần

công nghệ, nâng cao chất lược giống cây

tập trung thực hiện trong giai đoạn tới

trồng, vật nuôi, nâng cao năng suất, chất

mà Đảng đã đề ra.

lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nông

- Tiếp tục rà soát, hoàn thiện chính
sách, pháp luật trong lĩnh vực nông nghiệp.

sản. Ứng dụng công nghệ sinh học và xây
dựng các khu nông nghiệp công nghệ cao.

- Tiến hành tổng kết chính sách thí

Nâng cao khả năng phòng ngừa và khắc

điểm bảo hiểm nông nghiệp nhằm sớm ban

phục dịch bệnh đối với cây trồng, vật

hành luật Bảo hiểm nông nghiệp để bảo

nuôi… Khuyến khích và tạo điều kiện thuận
lợi để các doanh nghiệp và hợp tác xã đầu


tư phát triển công nghiệp bảo quản, chế biến

mặn ở đồng bằng, lũ quét, sạt lở đất ở vùng

nông, lâm, thủy sản.

núi. Tạo điều kiện sống an toàn cho nhân

- Về phát triển các mô hình liên kết:

dân đồng bằng sông Cửu Long, ven biển

Tiến hành tổng kết, đổi mới và xây dựng

miền Trung và các vùng thường xuyên gặp

các mô hình kinh tế, hình thức tổ chức sản

thiên tai khác. Tích cực chuẩn bị, chủ động

xuất có hiệu quả ở nông thôn. Có chính
sách khuyến khích các mối liên kết giữa hộ

triển khai các biện pháp ứng phó với biến
đổi khí hậu toàn cầu.
- Về chính sách hỗ trợ tài chính:

nông dân và doanh nghiệp, hợp tác xã, tổ
chức khoa học và thị trường tiêu thụ sản
phẩm. Hình thành các hình thức tổ chức sản

Đa dạng hóa các nguồn vốn để tiếp tục
đầu tư phát triển mạnh hơn kết cấu hạ tầng
kinh tế, xã hội nông thôn. Ưu tiên nâng cấp

xuất kinh doanh hiện đại và chuyên nghiệp,

và xây dựng mới các hệ thống thủy lợi đồng

phát triển các loại hình kinh tế hợp tác, liên

bộ, đi đôi với đổi mới và nâng cao hiệu quả

kết dọc sản xuất, chế biến, kinh doanh sản

quản lý, sử dụng tài nguyên nước. Tiếp tục

phẩm nông nghiệp, liên kết nông nghiệp với

đầu tư phát triển giao thông nông thôn. Có

công nghiệp và kinh tế đô thị.

chính sách cho doanh nghiệp tham gia mô

- Về phát triển hạ tầng nông nghiệp,

nông thôn:

hình liên kết doanh nghiệp - nông dân có
thể vay vốn trung, dài hạn được dễ dàng,

Phát triển đồng bộ kết cấu hạ tầng

thuận tiện với lãi suất ưu đãi. Nghiên cứu

kinh tế, xã hội nông thôn, mở rộng hệ thống

thành lập quỹ hỗ trợ nông dân trong sản

cấp thoát nước, tưới tiêu; đảm bảo giao

xuất và công nghệ sau thu hoạch để hỗ trợ

thông thông suốt 4 mùa tới hầu hết các xã

nông dân phát triển sản xuất và giảm thiểu

và cơ bản có đường ô tô tới các thôn bản,

tổn thất sau thu hoạch.
- Về đào tạo, phát triển nguồn nhân

xây dựng cảng cá, khu neo đậu tàu thuyền
và hạ tầng nghề cá, phủ sóng điện lưới quốc

lực:

gia tới mọi vùng nông thôn, xây dựng

Có chế độ, chính sách đãi ngộ, thu hút

trường học, bệnh viện, nâng cao năng lượng

các nhà khoa học trong lĩnh vực công nghệ

phòng chống, giảm nhẹ thiên tai, hoàn

cao làm việc trong ngành nông nghiệp, đội

chỉnh hệ thống đê sông, đê biển và bảo vệ

ngũ cán bộ trẻ có năng lực, trình độ đến

hệ thống rừng phòng hộ ven biển, hệ thống

công tác tại các vùng nông thôn, chú trọng

kết cấu hạ tầng thủy lợi, đảm bảo đáp ứng

đào tạo, bồi dưỡng cán bộ làm nhiệm vụ

các yêu cầu phòng, chống bão, lũ, xâm nhập

xây dựng nông thôn mới, đặc biệt là lực

lượng cán bộ trực tiếp làm việc tại cơ sở. Tổ

tiêu dân, giàu nước mạnh, xã hội công bằng,

chức đào tạo nghề cho lao động nông thôn

dân chủ, văn minh.

phù hợp với quy hoạch, kế hoạch phát triển

Rút kinh nghiệm từ những sai lầm thời

kinh tế, xã hội từng địa phương, từng vùng

bao cấp, trong những năm đổi mới vừa qua

mà sát với nhu cầu, gắn với giải quyết việc

vấn đề công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông

làm. Nâng cao chất lượng đào tạo nghề,
nhất là cho các vùng sâu, vùng xa, vùng
miền núi, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội
khó khăn hoặc đặc biệt khó khăn.
Tóm lại: Công nghiệp hóa, hiện đại
hóa nói chung và công nghiệp hóa, hiện đại
hóa nông nghiệp, nông thôn nói riêng là con
đường tất yếu để đưa nước ta đi lên trở
thành một nước phát triển, hướng tới mục

nghiệp, nông thôn đã được điều chỉnh cả về
mục tiêu và phương hướng để phù hợp với
tình hình thực tiễn. Tuy nhiên quá trình
công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp,
nông thôn ở nước ta hiện nay vẫn còn tồn
tại những bất cập, những khớ khăn rất cần
sự vào cuộc của chính quyền, các cấp lãnh
đạo cũng như sự chung tay vào cuộc của
toàn thể những người nông dân để cùng
nhau giải quyết và khắc phục.


TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Nghị quyết Hội nghị Trung ương lần thứ 5 khóa IX.
[2] Nghị quyết Hội nghị Trung ương lần thứ 7 khóa IX.
[3] Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI.
[4] Báo cáo chuyên đề 1: "Thực trạng và giải pháp về quy mô, mô hình sản xuất
nông nghiệp Việt Nam" - Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn.
[5] Báo điện tử Tạp chí cộng sản - www.tapchicongsan.org.vn.
[6] Báo nhân dân -www.nhandan.com.vn.