Quản trị chất lượng chuỗi cung ứng tại các doanh nghiệp sản xuất lĩnh vực điện điện tử viễn thông việt nam

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI
VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA
HỌC XÃ HỘI

TRIỆU ĐÌNH
PHƯƠNG

QUẢN TRỊ
CHẤT
LƯỢNG
CHUỖI CUNG
ỨNG TẠI
CÁC DOANH
NGHIỆP SẢN
XUẤT LĨNH
VỰC ĐIỆN ĐIỆN TỬ VIỄN THÔNG
VIỆT NAM

LUẬN ÁN TIẾN SĨ


DOANH

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI
VIỆT NAM

HÀ NỘI
– năm

2019
HỌC
VIỆN
KHOA
HỌC XÃ HỘI

TRIỆU ĐÌNH
PHƯƠNG

QUẢN TRỊ
CHẤT
LƯỢNG
CHUỖI CUNG
ỨNG TẠI
CÁC DOANH
NGHIỆP SẢN
XUẤT LĨNH
VỰC ĐIỆN ĐIỆN TỬ VIỄN THÔNG
VIỆT NAM
N
g
à
n
h
:
Q
u


n

t
r
ị

LỜI CAM ĐOAN

k
i
Tác giả xin cam đoan đây là Luận án tốt nghiệp của bản thân tác giả. Các kết
n
quả trong Luận án này là trung thực, không sao chép từ bất kỳ một nguồn nào và dưới
h
bất kỳ hình thức nào.Việc tham khảo các nguồn tài liệu đã được thực hiện trích dẫn
và ghi nguồn tài liệu tham khảo đúng quy định.
d

o
a
n
h
M
ã
s
ố
:
9
.
3
4
.

0
1
.
0
1

LUẬN ÁN TIẾN SĨ
QUẢN TRỊ KINH
DOANH

Tác giả

Triệu Đình Phương


N
G
Ư
Ờ
I

MỤC LỤC

H
Ư
Ớ
N
G
D
Ẫ

N
K
H
O
A
H
Ọ
C
:

PGS. TS Trần Nhuận
Kiên
PGS. TS Chu Đức Dũng

HÀ NỘI-năm 2019


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT...........................................................................i
DANH MỤC CÁC BẢNG.............................................................................................ii
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ....................................................v
MỞ ĐẦU..........................................................................................................................1
CHƯƠNG 1.....................................................................................................................7
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU.............................................................7
Các nghiên cứu quốc tế về quản trị chất lượng chuỗi cung ứng........................................7

Các nghiên cứu về tích hợp quản trị chất lượng và quản trị chuỗi cung
ứng........................................................................................................................7
Các nghiên cứu về khái niệm, nội hàm và tác động của quản trị chất lượng
chuỗi cung ứng..................................................................................................9
Các nghiên cứu về thành phần của quản trị chất lượng chuỗi cung ứng

11
Các hướng nghiên cứu khác liên quan đến quản trị chất lượng chuỗi
cung ứng ............................................................................................................
18
Các nghiên cứu trong nước có liên quan đến chủ đề quản trị chất lượng chuỗi cung
ứng........................................................................................................................................20
Tổng kết đánh giá và khoảng trống nghiên cứu................................................................23
Câu hỏi nghiên cứu.............................................................................................................25

Tiểu kết chương 1.........................................................................................................26
CHƯƠNG 2...................................................................................................................27
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ CHẤT LƯỢNG CHUỖI CUNG ỨNG.......27
Chuỗi cung ứng và quản trị chuỗi cung ứng................................................................27

Chuỗi cung ứng và các hoạt động của chuỗi cung ứng..........................27
Các thành viên của chuỗi cung ứng................................................................29
Các thực hành quản trị chuỗi cung ứng..........................................................30
Chất lượng và quản trị chất lượng.....................................................................................36

Khái niệm về chất lượng...............................................................................36
Quản trị chất lượng và tiến trình phát triển của quản trị chất lượng
37
Các thực hành quản trị chất lượng.................................................................39
Quản trị chất lượng chuỗi cung ứng..................................................................................47

Các quan điểm về quản trị chất lượng chuỗi cung ứng.................................47
Vai trò của quản trị chất lượng chuỗi cung ứng.............................................50


Các cấu phần và thực hành quản trị chất lượng chuỗi cung ứng....................52

Kết quả hoạt động và hệ thống quản trị, đo lường kết quả hoạt động..............................55

Tiểu kết chương 2..........................................................................................................57
CHƯƠNG 3...................................................................................................................58
THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU.........................................................................................58
Khung phân tích và các giả thuyết nghiên cứu hoạt động quản trị chất lượng chuỗi
cung ứng............................................................................................................................... 58

Khung phân tích............................................................................................58
Các giả thuyết nghiên cứu..............................................................................61
Phương pháp và quy trình nghiên cứu...............................................................................64

Phương pháp nghiên cứu...............................................................................64
Các bước triển khai thực hiện nghiên cứu......................................................65
Thiết kế bảng hỏi (Mục hỏi và tham chiếu).......................................................................68

Thang đo Quản trị chất lượng nội bộ............................................................68
Thang đo Quản trị chất lượng dòng ngược....................................................75
Thang đo Quản trị chất lượng dòng xuôi.......................................................79
Thang đo Kết quả hoạt động..........................................................................83
Cách thức chọn mẫu và thu thập dữ liệu...........................................................................84
Kỹ thuật phân tích dữ liệu...................................................................................................87

Kỹ thuật kiểm định công cụ đo lường...........................................................87
Kỹ thuật kiểm định giả thuyết........................................................................88
Tiểu kết chương 3..........................................................................................................90
CHƯƠNG 4...................................................................................................................91
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ HÀM Ý...................................................................91
Tổng quan về ngành sản xuất thiết bị điện/điện tử/viễn thông Việt Nam.........................91

Đặc điểm ngành sản xuất thiết bị điện/điện tử/viễn thông.............................91
Chuỗi cung ứng ngành sản xuất thiết bị điện/điện tử/viễn thông...................92


Cấu trúc của ngành và vị trí của Việt Nam trong mạng sản xuất toàn cầu
...................................................................................................................... 94
Hiện trạng ngành sản xuất thiết bị điện/điện tử/viễn thông Việt Nam ... 97
Kết quả khảo sát hoạt động quản trị chất lượng chuỗi cung ứng tại các doanh nghiệp
sản xuất thiết bị điện/điện tử/viễn thông Việt Nam..........................................................102

Mô tả mẫu nghiên cứu.................................................................................102
Kết quả kiểm định thang đo.........................................................................104
Kết quả đánh giá mức độ triển khai các thực hành quản trị chất lượng chuỗi
cung ứng tại các doanh nghiệp tham gia khảo sát.........................................107
Hoạt động quản trị chất lượng chuỗi cung ứng tại Công ty cổ phần K.I.P Việt Nam
.....................................................................................................................................
117

Tổng quan chung về Công ty cổ phần K.I.P Việt Nam...............................117
Chuỗi cung ứng của Công ty cổ phần K.I.P Việt Nam................................118
Hệ thống quản trị chất lượng chuỗi cung ứng của K.I.P Việt Nam..............119
Kết quả kiểm định khung phân tích và các giả thuyết nghiên cứu.................................125

Kết quả kiểm định khung phân tích.............................................................125
Kết quả Kiểm định các giả thuyết nghiên cứu.............................................134
Thảo luận kết quả nghiên cứu và hàm ý..........................................................................135

Tiểu kết chương 4.......................................................................................................139
KẾT LUẬN..................................................................................................................140
TÀI LIỆU THAM KHẢO.........................................................................................142

DANH MỤC................................................................................................................153
CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ...........................153
PHỤ LỤC 1: Phiếu khảo sát về hoạt động thực hành quản trị chất lượng chuỗi
cung ứng.......................................................................................................................154
PHỤ LỤC 2: Danh mục chi tiết hệ thống Ngành kinh tế Việt Nam (Nhóm ngành
C26, C27).....................................................................................................................162
PHỤ LỤC 3: Kết quả kiểm định độ tin cậy và độ giá trị của các thang đo......163
PHỤ LỤC 4: Chuỗi cung ứng của Công ty cổ phần K.I.P Việt Nam.................169



DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT


Chữ viết
tắt
Nghĩa tiếng Anh

Nghĩa tiếng Việt

B2B

: Business to Business

Mô hình kinh doanh doanh nghiệp
tới doanh nghiệp

B2C

: Business to Consumer

Mô hình kinh doanh doanh nghiệp
tới khách hàng

DEA

: Data Envelopment. Analysis

Phân tích đường bao dữ liệu

DQM

:

EDI

Management
: Electronic Data Interchange

ERP

: Enterprise Resource Planning

Hoạch định nguồn lực doanh nghiệp

FDI

: Foreign Direct Investment

Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài

IQM

: Internal Quality Management Quản trị chất lượng nội bộ
International
Organization
:
Tổ chức quốc tế về Tiêu chuẩn hóa
for Standardization
: Information Technology
Công nghệ thông tin

ISO
IT
NCC

Downstream Quality

Supplier

Quản trị chất lượng dòng xuôi
Trao đổi dữ liệu điện tử

Nhà cung cấp

QC

: Quality Control

Kiểm soát chất lượng

QM

: Quality Management

Quản trị chất lượng

SCM

: Supply Chain Management
Supply Chain Quality
:
Management
Statistical Process Control

Quản trị chuỗi cung ứng

: Total Quality Control
Upstream Quality
:
Management

Kiểm soát chất lượng toàn công ty

SCQM
SPC
TQC
UQM

Quản trị chất lượng chuỗi cung ứng

Kiểm soát chất lượng bằng thống kê

Quản trị chất lượng dòng ngược

i


DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1: Tổng quan nghiên cứu về SCQ......................................................................13
Bảng 2: Thành phần của quản trị chất lượng nội bộ...................................................53
Bảng 3: Thang đo Sự hỗ trợ từ lãnh đạo cao nhất......................................................69
Bảng 4: Thang đo Lập kế hoạch chiến lược về chất lượng.........................................70
Bảng 5: Thang đo Quản trị quá trình..........................................................................70
Bảng 6: Thang đo Dữ liệu và báo cáo chất lượng.......................................................71
Bảng 7: Thang đo Thông tin phản hồi........................................................................71
Bảng 8: Thang đo Thiết kế chất lượng........................................................................72
Bảng 9: Thang đo Giải quyết vấn đề...........................................................................73
Bảng 10: Thang đo Cải tiến liên tục...........................................................................73
Bảng 11: Thang đo Đào tạo chất lượng.......................................................................74
Bảng 12: Thang đo Phần thưởng.................................................................................75
Bảng 13: Thang đo Quản trị chất lượng nhà cung cấp...............................................76
Bảng 14: Thang đo Liên kết công nghệ với nhà cung cấp..........................................76
Bảng 15: Thang đo Chia sẻ thông tin với nhà cung cấp.............................................77
Bảng 16: Thang đo Sự tham gia của nhà cung cấp trong thiết kế sản phẩm..............78
Bảng 17: Thang đo Sự tham gia của nhà cung cấp trong cải tiến chất lượng.............78
Bảng 18: Thang đo Quan hệ đối tác chiến lược với nhà cung cấp.............................79
Bảng 19: Thang đo Quản trị quan hệ khách hàng.......................................................80
Bảng 20: Thang đo Liên kết công nghệ với khách hàng............................................80
Bảng 21: Thang đo Chia sẻ thông tin với nhà cung cấp.............................................81

Bảng 22: Thang đo Sự tham gia của khách hàng trong thiết kế sản phẩm.................82
Bảng 23: Thang đo Sự tham gia của khách hàng trong cải tiến chất lượng...............82
Bảng 24: Thang đo Hiệu suất chất lượng....................................................................83
Bảng 25: Thang đo Chi phí.........................................................................................84
Bảng 26: Thang đo Thời gian giao hàng.....................................................................84
Bảng 27: Phương án chọn mẫu...................................................................................86
Bảng 28: Số lượng các doanh nghiệp ngành sản xuất thiết bị điện – điện tử - viễn
thông phân theo loại hình doanh nghiệp.....................................................................98
Bảng 29: Quy mô lao động tại một số doanh nghiệp FDI hàng đầu trong ngành ... 99
Bảng 30: Thống kê quy mô lao động của các đơn vị trong mẫu khảo sát................103
Bảng 31: Kết quả kiểm định thang đo Quản trị chất lượng nội bộ...........................104
Bảng 32: Kết quả kiểm định thang đo Quản trị chất lượng dòng ngược.................105
Bảng 33: Kết quả kiểm định thang đo Quản trị chất lượng dòng xuôi.....................106
Bảng 34: Kết quả kiểm định độ tin cậy của thang đo Kết quả hoạt động................107
Bảng 35: Kết quả đánh giá hoạt động thực hành quản trị chất lượng nội bộ...........108
Bảng 36: Kết quả đánh giá hoạt động thực hành quản trị chất lượng dòng ngược 111
ii


Bảng 37: Kết quả đánh giá hoạt động thực hành quản trị chất lượng dòng xuôi .. 114
Bảng 38: Kết quả đánh giá hoạt động quản trị chất lượng chuỗi cung ứng..............115
Bảng 39: Tiêu chí đánh giá năng lực nhà cung cấp..................................................120
Bảng 40: Thống kê các vụ khiếu nại, ý kiến khách hàng tại K.I.P Việt Nam..........124
Bảng 41: Kết quả phân tích mối quan hệ tương quan giữa các hoạt động quản trị
chất lượng nội bộ và kết quả hoạt động....................................................................128
Bảng 42: Kết quả phân tích mối quan hệ tương quan giữa các hoạt động quản trị
chất lượng dòng ngược và kết quả hoạt động...........................................................129
Bảng 43: Kết quả phân tích mối quan hệ tương quan giữa các hoạt động quản trị
chất lượng dòng xuôi và kết quả hoạt động..............................................................130
Bảng 44: Kết quả phân tích hồi quy đơn...................................................................132

Bảng 45: Kết quả phân tích hồi quy bội....................................................................132
Bảng 46: Kết quả phân tích mối quan hệ cấp bậc giữa các hoạt động thực hành quản
trị chất lượng chuỗi cung ứng...................................................................................134
Bảng 47: Kết quả kiểm định mô hình và giả thuyết nghiên cứu..............................135

Bảng 1.1.
Bảng 2.1.
Bảng 3.1.
Bảng 3.2.
Bảng 3.3.
Bảng 3.4.
Bảng 3.5.
Bảng 3.6.
Bảng 3.7.
Bảng 3.8.
Bảng 3.9.
Bảng 3.10.
Bảng 3.11.
Bảng 3.12.
Bảng 3.13.

Tổng quan nghiên cứu về SCQM
Thành phần của quản trị chất lượng nội bộ
Thang đo Sự hỗ trợ từ lãnh đạo cao nhất
Thang đo Lập kế hoạch chiến lược về chất lượng
Thang đo Quản trị quá trình
Thang đo Dữ liệu và báo cáo chất lượng
Thang đo Thông tin phản hồi
Thang đo Thiết kế chất lượng
Thang đo Giải quyết vấn đề

Thang đo Cải tiến liên tục
Thang đo Đào tạo chất lượng
Thang đo Phần thưởng
Thang đo Quản trị chất lượng nhà cung cấp
Thang đo Liên kết công nghệ với nhà cung cấp
Thang đo Chia sẻ thông tin với nhà cung cấp

Bảng 3.14.

Thang đo Sự tham gia của nhà cung cấp trong thiết kế sản
phẩm

Bảng 3.15.
Bảng 3.16.
Bảng 3.17.
Bảng 3.18.

Thang đo Sự tham gia của nhà cung cấp trong cải tiến chất
lượng
Thang đo Quan hệ đối tác chiến lược với nhà cung cấp
Thang đo Quản trị quan hệ khách hàng
Thang đo Liên kết công nghệ với khách hàng
3

Trang
13
62
78
79
79

80
80
81
82
82
83
83
84
84
85
86
86
87
88
88


Bảng 3.21.
Bảng 3.19.
Bảng 3.20.

Thang đo Chia sẻ thông tin với nhà cung cấp
Thang đo Sự tham gia của khách hàng trong thiết kế sản phẩm
Thang đo Sự tham gia của khách hàng trong cải tiến chất
lượng

4

89
89

90


Bảng 3.22.
Bảng 3.23.
Bảng 3.24.
Bảng 3.25

Thang đo Hiệu suất chất lượng
Thang đo Chi phí
Thang đo Thời gian giao hàng
Phương án chọn mẫu

91
91
91
93

Bảng 4.1.

Số lượng các doanh nghiệp ngành sản xuất thiết bị điện –
điện tử – viễn thông phân theo loại hình doanh nghiệp

106

Bảng 4.2.
Bảng 4.3.
Bảng 4.4.
Bảng 4.5.
Bảng 4.6.

Bảng 4.7.
Bảng 4.8.
Bảng 4.9.
Bảng 4.10.
Bảng 4.11.
Bảng 4.12.
Bảng 4.13.
Bảng 4.14.
Bảng 4.15.
Bảng 4.16.
v
Bảng 4.17.
Bảng 4.18.
Bảng 4.19.
Bảng 4.20

Quy mô lao động tại một số doanh nghiệp FDI hàng đầu
trong ngành
Thống kê quy mô lao động của các đơn vị trong mẫu khảo sát
Kết quả kiểm định thang đo Quản trị chất lượng nội bộ
Kết quả kiểm định thang đo Quản trị chất lượng dòng ngược
Kết quả kiểm định thang đo Quản trị chất lượng dòng xuôi
Kết quả kiểm định thang đo Kết quả hoạt động
Kết quả đánh giá hoạt động thực hành quản trị chất lượng nội
bộ
Kết quả đánh giá hoạt động thực hành quản trị chất lượng
dòng ngược
Kết quả đánh giá hoạt động thực hành quản trị chất lượng
dòng xuôi
Kết quả đánh giá hoạt động thực hành quản trị chất lượng

chuỗi cung ứng
Tiêu chí đánh giá năng lực nhà cung cấp
Thống kê các vụ khiếu nại, ý kiến khách hàng tại K.I.P Việt
Nam
tương quan giữa các hoạt động
Kết quả phân tích mối quan hệ
quản trị chất lượng nội bộ và ết quả hoạt động
k
Kết quả phân tích mối quan hệ tương quan giữa các hoạt động
quản trị chất lượng dòng ngượ c và kết quả hoạt động
Kết quả phân tích mối quan hệ tương quan giữa các hoạt động
quản trị chất lượng dòng xuôi à kết quả hoạt động
Kết quả phân tích hồi quy đơn
Kết quả phân tích hồi quy bội
Kết quả phân tích mối quan hệ cấp bậc giữa các hoạt động
thực hành quản trị chất lượng chuỗi cung ứng
Kết quả kiểm định mô hình và giả thuyết nghiên cứu

5

107
111
112
113
114
115
116
119
121
123

128
132
135
137
138
140
140
142
143


DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ

Hình 1: Chuỗi cung ứng cơ bản..................................................................................29
Hình 2: Các dòng lưu chuyển trong chuỗi cung ứng.................................................32
Hình 3: Khung phân tích đề xuất................................................................................60
Hình 4: Các bước trong quá trình triển khai nghiên cứu............................................67
Hình 5: Chuỗi cung ứng ngành sản xuất thiết bị điện – điện tử - viễn thông...........92
Hình 6: Kim ngạch xuất khẩu Top 10 mặt hàng năm 2016, 2017.............................97
Hình 7: Phân bố doanh nghiệp ngành sản xuất thiết bị điện – điện tử - viễn thông
theo vùng kinh tế.........................................................................................................99
Hình 8: Tỷ trọng mẫu nghiên cứu phân theo loại hình doanh nghiệp.....................102
Hình 9: Tỷ trọng mẫu nghiên cứu phân theo lĩnh vực hoạt động............................103

Trang
Hình 2.1.

Chuỗi cung ứng cơ bản

38

Hình 2.2.

Các dòng lưu chuyển trong chuỗi cung ứng

41

Hình 3.1.

Khung phân tích đề xuất

69

Hình 3.2.

Các bước trong quá trình triển khai nghiên cứu

76

Chuỗi cung ứng ngành sản xuất thiết bị điện – điện tử - viễn

5


Hình 4.1.
Hình 4.2.
Hình 4.3.

100

thông
Kim ngạch xuất khẩu Top 10 mặt hàng năm 2016, 2017

105

Phân bố doanh nghiệp ngành sản xuất thiết bị điện – điện tử
- viễn thông theo vùng kinh tế

107

Hình 4.4.

Tỷ trọng mẫu nghiên cứu phân theo loại hình doanh nghiệp

110

Hình 4.5.

Tỷ trọng mẫu nghiên cứu phân theo lĩnh vực hoạt động

111

6


MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
‘‘Chất lượng là sự sống còn của doanh nghiệp“ là một tuyên bố thường
thấy trong Chính sách chất lượng của các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh

nghiệp sản xuất chế tạo, điều này cho thấy đóng góp to lớn của chất lượng vào sự
thành công của tổ chức, giúp doanh nghiệp tồn tại và phát triển trong bối cảnh cạnh
tranh ngày càng gay gắt như hiện nay. Từ góc độ chiến lược, chất lượng là cội
nguồn của khác biệt hóa, nâng cao chất lượng là một trong các trụ cột giúp xây
dựng lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp trên thị trường. Quản trị chất lượng đã
trở thành một trong những chủ đề nghiên cứu nhận được rất nhiều sự quan tâm
của các nhà khoa học, nhà quản trị trong nước và quốc tế nhằm phân tích và tìm
hiểu mối quan hệ giữa chất lượng và kết quả hoạt động của doanh nghiệp cũng
như cách thức triển khai, áp dụng quản trị chất lượng trong doanh nghiệp.
Tuy nhiên, có một thách thức các doanh nghiệp và nhà quản trị chất
lượng đang phải đối mặt đó là cạnh tranh đã chuyển từ cạnh tranh giữa các
doanh nghiệp sang cạnh tranh giữa các chuỗi cung ứng, do đó quản trị chất lượng
hiện nay không chỉ dừng ở cấp độ quản trị nội bộ mà còn phải quan tâm đến các
hoạt động thực hành bên ngoài, vượt qua ranh giới của các tổ chức, tích hợp doanh
nghiệp với khách hàng và nhà cung cấp. Các doanh nghiệp sản xuất chế tạo hiện
nay đang phải dành trung bình 50 -80% chi phí sản xuất cho việc mua nguyên liệu,
nhiên liệu, phụ tùng, chi tiết từ rất nhiều nhà cung ứng trên thế giới. Tối ưu hóa
chi phí sản xuất đòi hỏi doanh nghiệp sản xuất không chỉ lựa chọn đúng các nhà
cung ứng mà còn phải quản trị chất lượng toàn bộ chuỗi cung ứng để giảm thiểu
các rủi ro và vấn đề chất lượng sản phẩm/dịch vụ. Năng lực quản trị chất lượng
chuỗi cung ứng yếu kém sẽ dẫn đến các sự cố chất lượng sản phẩm, chậm giao
hàng, suy giảm độ tin cậy và sự hài lòng của khách hàng. Đặc biệt trong bối cảnh
ngành sản xuất chế tạo, khoảng 50% các nguyên nhân của việc triệu hồi sản phẩm
1


(product recall) có nguồn gốc là do các nhà cung ứng vật liệu (part supply) và nhà
sản xuất theo hợp đồng (contract manufacturing).

2

Các sự cố về triệu hồi sản phẩm trong lĩnh vực sản xuất chế tạo của các Tập đoàn
hàng đầu thế giới như: Toyota (2010) và Samsung (2016) đã cho thấy vai trò quan
trọng của quản trị chất lượng và rủi ro chuỗi cung ứng.
Ngành sản xuất thiết bị điện – điện tử - viễn thông là một trong những
ngành có những bước phát triển mạnh, đóng góp lớn cho sự phát triển kinh tế Việt
Nam từ năm 2010 đến nay, đưa “Việt Nam trở thành quốc gia xuất khẩu điện tử
lớn thứ 12 thế giới, thứ 3 trong khu vực Đông Nam Á”. Chỉ số sản xuất công nghiệp
ngành sản xuất thiết bị điện – điện tử - viễn thông tăng bình quân 19,16%/năm giai
đoạn 2012- 2016, từ năm 2015 trở lại đây các sản phẩm của ngành (điện thoại và
linh kiện các loại) đã vượt qua hàng dệt may trở thành nhóm hàng có kim ngạch
xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam. Tuy có được những thành tích đáng mừng như
trên nhưng có một thực tế là ngành sản xuất thiết bị điện – điện tử - viễn thông
Việt Nam hiện nay nếu bỏ phần đóng góp từ các doanh nghiệp FDI thì phần đóng
góp còn lại của các doanh nghiệp nội địa là rất hạn chế. Theo Niên giám thống kê
Hải quan 2017, số liệu xuất nhập khẩu của Việt Nam giai đoạn 2015-2017 cho thấy,
doanh nghiệp FDI đóng góp tới trên 70% tổng kim ngạch xuất khẩu nói chung;
99,7% kim ngạch xuất khẩu mặt hàng điện thoại các loại và linh kiện; 96,4% kim
ngạch xuất khẩu mặt hàng máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện; 99,3% kim
ngạch xuất khẩu mặt hàng máy ảnh, máy quay phim và linh kiện. Nguyên nhân chủ
yếu là do các doanh nghiệp sản xuất nội địa không đáp ứng được các yêu cầu và
tiêu chuẩn về sản phẩm như chất lượng, chi phí, thời gian giao hàng. Kết quả là
không hấp thụ được sự lan tỏa công nghệ từ các doanh nghiệp FDI, không đủ
năng lực tham gia các chuỗi giá trị sản xuất toàn cầu.
Nghiên cứu mô hình quản trị chất lượng chuỗi cung ứng làm nền tảng để
phát triển năng lực cho các doanh nghiệp nội địa ngành sản xuất thiết bị điện –
điện tử - viễn thông, giải quyết đồng thời ba bài toán: chất lượng, chi phí, thời gian
giao hàng, tăng cơ hội tham gia vào các chuỗi giá trị toàn cầu là điều cấp thiết.
Từ các lí do trên, tác giả đã lựa chọn đề tài: “Quản trị chất lượng chuỗi cung

3


ứng tại các doanh nghiệp sản xuất lĩnh vực điện – điện tử - viễn thông Việt Nam” là
đề tài luận án của mình.

4


2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án
Mục tiêu tổng quát:
Mục tiêu của đề tài là đo lường, đánh giá hiện trạng hoạt động thực hành
quản trị chất lượng chuỗi cung ứng tại các doanh nghiệp sản xuất thiết bị điện/điện
tử/viễn thông Việt Nam; kiểm chứng mối quan hệ giữa các thực hành này (best
practices) và kết quả hoạt động.
Nhiệm vụ cụ thể:
- Tổng quan tình hình nghiên cứu và các vấn đề lý luận có liên quan về quản trị chất
lượng chuỗi cung ứng.
- Xây dựng khung phân tích, thang đo, bộ chỉ tiêu đánh giá hoạt động quản trị
chất lượng chuỗi cung ứng tại các doanh nghiệp sản xuất chế tạo theo cách tiếp
cận phù hợp với thông lệ quốc tế và bối cảnh ở Việt Nam.
- Ứng dụng khung phân tích đánh giá hiện trạng hoạt động quản trị chất lượng
chuỗi cung ứng tại một số doanh nghiệp sản xuất thiết bị điện/điện tử/viễn thông
Việt Nam.
- Kiểm chứng mối quan hệ giữa các thực hành quản trị chất lượng chuỗi cung
ứng và kết quả hoạt động.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án
 Đối tượng nghiên cứu:
Hoạt động thực hành quản trị chất lượng chuỗi cung ứng tại các doanh nghiệp
sản xuất thiết bị điện - điện tử - viễn thông Việt Nam

 Phạm vi nghiên cứu:
- Phạm vi về nội dung:
Hoạt động thực hành quản trị chất lượng chuỗi cung ứng được xem xét, đánh giá
dựa trên cách tiếp cận hệ thống gồm các hoạt động nội bộ bên trong doanh nghiệp
và các hoạt động bên ngoài doanh nghiệp, tương tác với các đối tác chuỗi cung ứng
- Phạm vi về không gian:
3


Các doanh nghiệp sản xuất thiết bị điện/điện tử/viễn thông Việt Nam được
nghiên cứu trong Luận án là các các doanh nghiệp sản xuất linh kiện, phụ kiện điện,
điện tử,

4


sản xuất và lắp ráp thiết bị điện gia dụng, máy tính, thiết bị điện tử tiêu dùng, thiết
bị thông tin liên lạc và kết nối mạng (như điện thoại di động) có nhà máy sản xuất
đặt tại Việt Nam (thuộc mã C26, C27 của Hệ thống ngành kinh tế Việt Nam)
- Phạm vi về thời gian:
Các số liệu, kết quả nghiên cứu sử dụng trong Luận án được trích dẫn, tính toán từ:
+ Các công trình nghiên cứu được công bố trên các tạp chí khoa học trong nước và
trên thế giới từ năm 2000 trở lại đây
+ Số liệu điều tra doanh nghiệp của Tổng cục Thống kê giai đoạn 2015-2017
+ Dữ liệu khảo sát thu được từ 100 doanh nghiệp sản xuất thiết bị điện - điện tử viễn thông Việt Nam do tác giả phối hợp cùng Trung tâm Tư liệu và Dịch vụ Thống
kê ( Tổng cục Thống kê) thực hiện trong thời gian từ tháng 09/2017 - 03/2018.
4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận án
Trong Luận án này, để thực hiện các nhiệm vụ nghiên cứu đề ra, tác giả sử dụng các
phương pháp nghiên cứu sau:
- Phương pháp nghiên cứu tại bàn: nghiên cứu các giáo trình, sách chuyên khảo,

các bài báo được công bố trong và ngoài nước, đặc biệt các bài báo thuộc danh
mục ISI, Scopus được công bố từ năm 2000 trở lại đây về chủ đề quản trị chất
lượng, quản trị chuỗi cung ứng, quản trị chất lượng chuỗi cung ứng, kết quả hoạt
động, kết quả hoạt động của chuỗi cung ứng nhằm xác định các kết quả nghiên cứu
đã đạt được, tồn tại, hạn chế, khoảng trống nghiên cứu, câu hỏi nghiên cứu, dự
thảo khung phân tích và các giả thuyết nghiên cứu, thang đo các biến số trong mô
hình.
- Phương pháp nghiên cứu định tính: tham vấn (thảo luận nhóm và phỏng vấn)
các chuyên gia về quản trị chất lượng, quản trị chuỗi cung ứng và các nhà quản trị
tồn trữ, mua sắm, quan hệ khách hàng, quản trị sản xuất, quản trị chất lượng
nhằm xác nhận mối quan hệ tương quan giữa các khái niệm tiềm ẩn được đề xuất
trong khung phân tích, sự rõ ràng, mạch lạc của Phiếu khảo sát. Kết quả thu được
4


dùng để điều chỉnh, bổ sung khung phân tích, Phiếu khảo sát ban đầu.
- Phương pháp nghiên cứu định lượng: thu thập dữ liệu phục vụ kiểm chứng
Khung phân tích và các giả thuyết nghiên cứu đề xuất thông qua khảo sát bằng Bảng
hỏi các

5


nhà quản trị mua hàng, tồn kho, quản trị sản xuất, quản trị chất lượng, quản trị
quan hệ khách hàng tại các doanh nghiệp sản xuất thiết bị điện/điện tử/viễn thông.
+ Phương pháp nghiên cứu tình huống: phân tích chuỗi cung ứng và các hoạt động
quản trị chất lượng chuỗi cung ứng tại Công ty cổ phần K.I.P Việt Nam nhằm đánh
giá thực trạng chất lượng chuỗi cung ứng và kết quả hoạt động của K.I.P Việt Nam.
5. Đóng góp mới về khoa học của luận án
 Đóng góp về mặt lý thuyết

- Tổng hợp, hệ thống hóa đầy đủ các lý thuyết và mô hình quản trị chất lượng chuỗi
cung ứng được đề xuất, phát triển, kiểm chứng trong các nghiên cứu được đăng
tải trên các tạp chí chuyên ngành thuộc danh mục ISI, Scopus từ năm 2000 trở lại
đây.
- Xây dựng và kiểm chứng khung phân tích, đo lường/đánh giá hoạt động quản trị
chất lượng chuỗi cung ứng tại các doanh nghiệp sản xuất chế tạo ở các nước
đang phát triển, trường hợp nghiên cứu các doanh nghiệp sản xuất thiết bị điện –
điện tử - viễn thông Việt Nam gồm 3 thành phần chính: quản trị chất lượng nội
bộ, quản trị chất lượng dòng ngược, quản trị chất lượng dòng xuôi
- Cung cấp bằng chứng thực nghiệm về tác động tích cực của quản trị chất
lượng chuỗi cung ứng tới kết quả hoạt động xét trên 3 khía cạnh chất lượng, chi
phí, thời gian giao hàng
 Đóng góp về mặt thực tiễn
- Đánh giá khá đầy đủ, toàn diện thực trạng hoạt động quản trị chất lượng chuỗi cung
ứng tại các doanh nghiệp sản xuất thiết bị điện – điện tử - viễn thông Việt Nam
- Đưa ra được một số các gợi ý cải thiện hiệu quả công tác quản trị chất lượng chuỗi
cung ứng và kết quả hoạt động tại các doanh nghiệp sản xuất thiết bị điện - điện tử
- viễn thông Việt Nam
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án
 Ý nghĩa lý luận
5