đánh giá diễn biến chất lượng nước sông cầu treo, tỉnh hưng yên và giải pháp quản lý bảo vệ”

L I CAM OAN

Tên tôi là

:D

ng Th Thùy

L p

: 21KHMT11

Chuyên ngành

: Khoa h c Môi tr

Mã s

: 608502

Khóa h c

: 2013-2015

Mã s h c viên: 138440301008

ng

Tôi xin cam đoan quy n lu n v n đ c chính tôi th c hi n d i s h ng d n c a
PGS.TS Nguy n V n Th ng v i đ tài nghiên c u trong lu n v n “ ánh giá di n bi n
ch t l

ng n

c sông C u Treo, t nh H ng Yên và gi i pháp qu n lý b o v ”.

ây là đ tài nghiên c u m i, không trùng l p v i các đ tài lu n v n nào tr c đây,
do đó không có s sao chép c a b t kì lu n v n nào. N i dung c a lu n v n đ c th
hi n theo đúng quy đ nh, các ngu n tài li u, t li u nghiên c u và s d ng trong lu n
v n đ u đ c trích d n ngu n.
N u x y ra v n đ gì v i n i dung lu n v n này, tôi xin ch u hoàn toàn trách nhi m
theo quy đ nh.
NG

I VI T CAM OAN

D

i

ng Th Thùy


L IC M
Lu n v n “

ánh giá di n bi n ch t l

gi i pháp qu n lý b o v ” đ
gi còn đ

ng n

N
c sông C u Treo, t nh H ng Yên và

c hoàn thành ngoài s c g ng n l c c a b n thân tác

c s giúp đ nhi t tình c a các quý Th y, Cô tr

ng

i h c Th y L i,

b n bè và gia đình.
Tác gi xin bày t lòng bi t n sâu s c t i Th y giáo h
V n Th ng, ng

i đã gi ng d y và t n tình h

ng d n: PGS TS. Nguy n

ng d n c ng nh cung c p tài li u,

thông tin khoa h c c n thi t cho lu n v n.
Xin trân tr ng c m n các th y, cô giáo Phòng đào t o đ i h c và Sau đ i h c, khoa
Môi tr

ng - Tr

ng

i h c Thu L i đã t n tình gi ng d y và giúp đ tác gi trong

su t quá trình h c t p, c ng nh quá trình th c hi n lu n v n này.
Xin trân tr ng c m n S Tài nguyên và Môi tr
tr c môi tr

ng t nh H ng Yên, Trung tâm quan

ng t nh H ng Yên đã nhi t tình giúp đ cung c p các thông tin c n thi t

cho lu n v n.
c bi t, đ hoàn thành lu n v n, tác gi đã nh n đ
th

c s c v , đ ng viên khích l

ng xuyên và giúp đ v nhi u m t c a gia đình và b n bè trong và ngoài l p cao

h c 21MT.
Xin trân tr ng c m n!
Hà N i, ngày tháng 1 n m 2017
Tác gi lu n v n

D

ii

ng Th Thùy

M CL C
L I CAM OAN ................................................................................................. i
L I C M N ...................................................................................................... ii
M C L C .......................................................................................................... iii
DANH M C B NG ........................................................................................... v
DANH M C HÌNH............................................................................................ vi
DANH M C CÁC T VI T T T ................................................................... vii
M
U ............................................................................................................. 1
1. Tính c p thi t c a đ tài ................................................................................... 1
2. M c tiêu nghiên c u ........................................................................................ 2
3. i t ng và ph m vi nghiên c u ................................................................... 2
4. Ph ng pháp nghiên c u ................................................................................. 2
5. N i dung chính c a lu n v n ........................................................................... 3
CH NG I: T NG QUAN V Ô NHI M N C M T CÁC SÔNG VÙNG
NG B NG SÔNG H NG VÀ GI I THI U KHU V C NGHIÊN C U .. 4
1.1. T ng quan v ô nhi m n c m t các sông vùng đ ng b ng sông H ng...... 4
1.2. T ng quan v các chính sách qu n lý tài nguyên n c và môi tr ng n c6
1.3. Tình hình nghiên c u ch t l ng n c sông C u Treo ................................ 7
1.3.1. Tình hình ô nhi m n c sông C u Treo .................................................... 7
1.3.2. Quy ho ch phát tri n huy n Yên M và yêu c u v b o v ch t l ng
n c sông C u Treo............................................................................................. 8
1.4. Gi i thi u l u v c sông (LVS) C u Treo, t nh H ng Yên ........................... 9
1.4.1. i u ki n t nhiên ..................................................................................... 9
1.4.2. i u ki n kinh t - xã h i ........................................................................ 13
CH NG II : HI N TR NG VÀ D BÁO DI N BI N CH T L NG
N C SÔNG C U TREO, T NH H NG YÊN ............................................. 15
2.1. Các ngu n gây ô nhi m n c sông C u Treo ............................................ 15
2.1.1. N c th i, rác th i sinh ho t .................................................................... 15

2.1.2. Ngu n th i nông nghi p .......................................................................... 16
2.1.3. Ngu n ô nhi m n c t các c s s n xu t công nghi p ........................ 17
2.1.4. Ngu n ô nhi m do làng ngh ................................................................... 19
2.2. ánh giá hi n tr ng ô nhi m n c sông C u Treo ..................................... 21
2.2.1. ánh giá ch t l ng n c trên sông C u Treo........................................ 21
2.2.2. ánh giá các ngu n th i d c sông C u Treo ........................................... 28
2.2.3. ánh giá ch t l ng n c sông theo ch s (WQI). ................................ 29
2.4. ánh giá bi n đ i ch t l ng n c sông theo mô hình toán QUAL2K..... 34
2.4.1. Khái quát chung v mô hình toán và l a ch n mô hình .......................... 34
iii


2.4.2. Phân đo n và th y l c: ............................................................................ 35
2.4.3. Thành ph n mô hình và ph ng trình cân b ng c a các thành ph n ch t
l ng n c:........................................................................................................ 37
2.4.4. C s c a các ph n ng:......................................................................... 39
2.4.5. S li u đ u vào c a mô hình: ................................................................. 40
2.4.6. K t qu c a mô hình:............................................................................... 40
2.4.7. Hi u ch nh và ki m đ nh mô hình: .......................................................... 40
2.4.8. Các b c ng d ng mô hình Qual2k ...................................................... 41
2.5. ng d ng mô hình ch t l ng n c Qual2k mô ph ng bi n đ i ch t l ng
n c sông C u Treo .......................................................................................... 41
2.5.1. Tình hình s li u th y v n, th y l c và ch t l ng n c sông C u Treo41
2.5.2. Tính toán/
c tính t i l ng ch t ô nhi m l u v c sông C u Treo ...... 44
2.5.3. Hi u ch nh xác đ nh thông s mô hình.................................................... 48
2.5.4. Ki m đ nh b thông s c a mô hình và phân tích k t qu ...................... 50
CH NG III : NG D NG MÔ HÌNH QUAL2K
NGHIÊN C U CÁC
BI N PHÁP QU N LÝ B O V CH T L NG N C SÔNG C U TREO

3.1. C s đ xu t các bi n pháp ....................................................................... 53
3.2. Xây d ng các k ch b n d báo ch t l ng n c ........................................ 55
3.3. ng d ng mô hình đ d báo theo k ch b n .............................................. 56
3.4 . K t lu n v bi n pháp qu n lý ngu n th i d a trên các k t qu tính toán
theo k ch b n...................................................................................................... 58
3.5.
xu t các gi i pháp chính sách qu n lý l u v c sông ô nhi m nghiêm
tr ng ................................................................................................................... 59
3.6.
xu t gi i pháp công trình ...................................................................... 60
3.6.1.
xu t công ngh x lý các ngu n th i ................................................. 60
3.6.2.
xu t gi i pháp c i t o dòng ch y ........................................................ 62
3.7. Gi i pháp nâng cao n ng l c qu n lý ......................................................... 63
3.8. Gi i pháp giám sát các dòng sông ô nhi m ................................................ 64
K T LU N VÀ KI N NGH ........................................................................... 67
TÀI LI U THAM KH O ................................................................................. 70
PH L C 1 ....................................................................................................... 72
PH L C 2. M T S HÌNH NH D LI U
U VÀO CHO MÔ HÌNH. .... 76
PH L C 3. M T S HÌNH NH K T QU
U RA C A MÔ HÌNH .. 77
D I D NG
TH ...................................................................................... 77

iv


DANH M C B NG

B ng 1.1. c tr ng khí h u n m trung bình nhi u n m c a tr m H ng Yên ............ 12
B ng 2.1. Kh i l ng n c th i công nghi p .............................................................. 22
B ng 2.2. T ng h p các c s , công ty x n c th i vào sông C u Treo ................... 19
B ng 2.3. Kh i l ng n c th i do làng ngh vào sông. ............................................ 19
B ng 2.4. c tr ng các ch t ô nhi m có trong ngu n th i......................................... 20
B ng 2.5. Các đi m th c đo trên sông C u Treo ......................................................... 21
B ng 2.6. Mô t v trí quan tr c ch t l ng n c sông C u Treo ............................... 23
B ng 2.7. K t qu phân tích ch t l ng n c m t sông C u Treo .............................. 24
tháng 12 n m 2014, 2015............................................................................................. 24
B ng 2.8. K t qu đánh giá ch tiêu TSS theo Quy chu n Vi t Nam .......................... 25
B ng 2.9. Quy đ nh các giá tr q i , BP i ......................................................................... 30
B ng 2.10 Quy đ nh các giá tr BP i và qi đ i v i DO % bão hòa ...................................... 31
B ng 2.12. B ng đánh giá ch s ch t l ng n c ...................................................... 32
B ng 2.13. K t qu tính toán ch s WQI sông C u Treo ........................................... 33
B ng 2.14. K t qu ch s WQI sông C u Treo .......................................................... 33
B ng 2.15. Các bi n tr ng thái c a mô hình Q2K ....................................................... 38
B ng 2.16 Phân chia đo n sông tính toán ................................................................... 46
B ng 2.17. H s phát sinh ch t th i trong n c th i sinh ho t theo TCXDVN
51:2006 ........................................................................................................................ 46
B ng 2.18. N ng đ BOD 5 trong n c th i công nghi p theo nhóm ngành ngh s n
xu t ............................................................................................................................. 46
B ng 2.19. Kh i l ng n c th i do ch n nuôi ........................................................... 47
B ng 2.20. N ng đ các thành ph n trong n c th i ch n nuôi .................................. 47
B ng 2.21. T ng h p kh i l ng BOD 5 x vào h th ng sông C u Treo .................. 47
B ng 2.22. Giá tr sai s c a hi u ch nh mô hình ........................................................ 49
B ng 2.23. B thông s c a mô hình ........................................................................... 50
B ng 2.24. Giá tr sai s c a ki m đ nh mô hình......................................................... 51
B ng 3.1. T ng h p tình hình tri n khai các chính sách qu n lý tài nguyên n c...... 53
B ng 3.2. T ng h p các d án v TNN đã th c hi n c a t nh H ng Yên ................... 55
B ng 3.3. Các k ch b n phát tri n kinh t xã h i đ n n m 2020 ................................. 56

B ng 3.4. D báo dân s và l u l ng n c th i sinh ho t đ n n m 2020 ................. 56
B ng 3.5. Xí nghi p th y nông qu n lý sông C u Treo .............................................. 63
B ng 3.6. Các v trí đ c đ xu t giám sát .................................................................. 66

v


DANH M C HÌNH
Hình 1.1. S đ khu v c nghiên c u - sông C u Treo ................................................ 11
Hình 1.2. C c u lao đ ng n m 2014 .......................................................................... 13
Hình 2.1. S đ v trí các đi m quan tr c ch t l ng n c d c sông C u Treo ......... 22
Hình 2.2. Bi u đ th hi n s bi n đ i c a TSS t i các v trí ..................................... 26
Hình 2.3. Bi u đ th hi n s bi n đ i c a BOD 5 và COD t i các v trí .................... 27
Hình 2.4. Bi u đ th hi n hàm l ng BOD 5 trong các m u n c th i t các c s
s n xu t, kinh doanh .................................................................................................... 28
Hình 2.5. Bi u đ th hi n hàm l ng COD trong các m u n c ............................. 28
Hình 2.6. Bi u đ th hi n hàm l ng SS trong các m u n c th i t các c s s n
xu t, kinh doanh .......................................................................................................... 29
Hình 2.7. S đ phân đo n c a mô hình Q2K trong h th ng sông không nhánh...... 35
Hình 2.8. Cân b ng n c c a đo n sông ..................................................................... 36
Hình 2.9. Cân b ng c a t ng thành ph n ch t l ng n c ......................................... 39
Hình 2.10. o n sông C u Treo tính toán................................................................... 48
Hình 2.11. K t qu hi u ch nh mô hình cho thông s DO .......................................... 48
Hình 2.12. K t qu hi u ch nh mô hình cho thông s BOD 5 ...................................... 49
Hình 2.13. K t qu ki m đ nh mô hình cho thông s DO ........................................... 51
Hình 2.14. K t qu ki m đ nh mô hình cho thông s BOD 5 ...................................... 51
Hình 3.1. Xu th bi n đ i BOD 5 theo KB1 ................................................................ 57
Hình 3.2. Xu th bi n đ i BOD 5 theo KB2 ................................................................ 57
Hình 3.3. Xu th bi n đ i BOD 5 theo KB3 ................................................................ 58
Hình 3.4. S đ công ngh x lý ch t th i ch n nuôi gia súc cho 1 khu dân c ........ 61

vi


DANH M C CÁC T

VI T T T

BOD 5

: Nhu c u oxy sinh h c.

BTNMT

: B Tài nguyên Môi tr

CBOD

: Nhu c u ôxy sinh hóa đ phân h y cacbon

DO

: Hàm l

TSS

: T ng ch t r n l l ng

Q2K

: Mô hình toán Qual2k

Q2E

: Mô hình toán Qual2e

KB

: K ch b n.

KTXH

: Kinh t xã h i.

KCN/CCN

: Khu công nghi p/C m công nghi p

NTSH

:N

TT

: Th tr n

TCCP

: Tiêu chu n cho phép.

QCVN

: Quy chu n Vi t Nam.

UBND

: y ban nhân dân.

TCXDVN

: Tiêu chu n xây d ng Vi t Nam

ng.

ng oxy hòa tan trong n

c th i sinh ho t.

vii

c.



M

U

1. Tính c p thi t c a đ tài
Ngày nay quá trình công nghi p hóa và hi n đ i hóa m nh m v i s phát tri n kinh

t xã h i nhanh c a đ t n

c đang gây ra nh ng quan ng i v ô nhi m môi tr

các thành ph l n, các trung tâm đô th chính mà còn ô nhi m c

không ch

i v i môi tr

vùng ph c n, vùng nông thôn.
n

c th i sinh ho t ch a qua x lý và n

ng n

c, ô nhi m đ

ng
các

c gây ra do

c th i x ra t nhi u ho t đ ng trong công

nghi p, khai khoáng, t các làng ngh đã và đang là m t v n đ nan gi i.
N

c là tài nguyên quý giá và r t c n thi t đ i v i cu c s ng c a con ng

i, tuy đây

là d ng tài nguyên có th tái t o nh ng v i vi c khai thác b a bãi, quá trình s d ng
lãng phí và không phù h p đã khi n tr l
m t đi giá tr v n có c a nó. Ngu n n

ng n

c gi m d n và vô hình chung làm

c m t hi n nay đang ch u các áp l c n ng n

c a quá trình phát tri n, t ch c n ng cung c p n

c cho các ho t đ ng sinh ho t và

s n xu t, đi u hòa khí h u tr thành n i ti p nh n và ch a đ ng ch t th i. i u này đã
khi n cho nhi u th y v c b ô nhi m n ng n và đang là v n đ nh c nh i cho các
nhà qu n lý c ng nh công tác b o v môi tr
H ng Yên v i v trí

trung tâm c a

ng.

ng b ng B c B , là đ a ph

ng có h th ng

sông ngòi ch ng ch t g m các sông t nhiên và sông đào, b ph n c u thành c a h
th ng đ i th y nông B c H ng H i. Sông C u Treo ch y qua hai huy n Yên M và
huy n M Hào c a t nh H ng Yên. Ngày nay, cùng v i s phát tri n kinh t - xã h i
c a t nh, dòng sông này ngoài nhi m v t
thêm nhi m v tiêu n

i tiêu cho nông nghi p đang ph i gánh

c cho các ho t đ ng s n xu t công nghi p, làng ngh , khu

nuôi tr ng th y s n và tiêu n

c th i sinh ho t đô th và nông thôn. M t đ dân c

cao, nhi u nhà máy, xí nghi p t p trung trên m t di n tích nh , c s h t ng v x lý
n

c th i y u kém đã d n đ n hi n t

ng ô nhi m trên dòng sông. Bên c nh đó, n

th i và ch t th i t các ho t đ ng ch n nuôi gia súc, gia c m, n
đ ng nuôi tr ng th y s n ch a đ
sông. L

ng n

sông đã v

c

c th i t các ho t

c x lý tri t đ là nguyên nhân gây ô nhi m dòng

c th i ra sông C u Treo kho ng 5.859 m3/ngày. Ch t l

ng n

c

t quá gi i h n cho phép nh ch tiêu BOD 5 , COD, Coliform g p 2-5 l n

so v i QCVN; NH 4 ; d u m g p 1,6-6 l n QCVN 08-MT:2015(C t B1:dùng cho
m c đích t

i, th y l i). Vào mùa ki t, m t s đo n sông n
1

c c n, có nhi u rác, rau


mu ng và bèo ph kín m t sông gây t c ngh n dòng ch y làm cho kh n ng pha
loãng ch t ô nhi m và t làm s ch c a dòng sông r t kém.
V i t m quan tr ng c a sông C u Treo, vi c theo dõi và d báo di n bi n ch t l
n

cc nđ

c th c hi n nh m b o v ch t l

“ ánh giá di n bi n ch t l

ng n

ng n

ng

c sông. Vì th em ch n đ tài

c sông C u Treo, t nh H ng Yên và gi i pháp

qu n lý b o v ” làm đ tài nghiên c u lu n v n t t nghi p nh m m t ph n nào giúp
ng

i dân n i đây nh n ra t m quan tr ng và có ý th c h n trong vi c gi gìn b o v

dòng sông c ng nh mong mu n c p chính quy n qu n lý môi tr

ng t nh và các

huy n liên quan s quan tâm và có bi n pháp qu n lý, kh c ph c tránh tình tr ng dòng
sông b ô nhi m nghiêm tr ng trong t

ng lai.

2. M c tiêu nghiên c u
-

ánh giá đ

c ch t l

ng và d báo bi n đ i ch t l

ng n

c trên sông C u Treo,

t nh H ng Yên.
xu t đ

-

c các bi n pháp qu n lý, b o v ngu n n

c sông C u Treo, t nh H ng

Yên.
3.

it
it

-

ng và ph m vi nghiên c u
ng nghiên c u: Ch t l

ng n

c m t sông C u Treo

- Ph m vi nghiên c u : Sông C u Treo (t xã Trung H ng - huy n Yên M đ n th
tr n B n - huy n M Hào, t nh H ng Yên).
4. Ph

ng pháp nghiên c u

tài đã s d ng ba ph
- Ph

ng pháp chính đ ti p c n, nghiên c u, c th là :

ng pháp đi u tra, kh o sát th c đ a: Nh m thu th p các s li u th y v n, th y

l c, các ngu n ô nhi m có tác đ ng đ n ch t l

ng n

c sông C u Treo, các y u t

th i ti t, khí h u...
- Ph

ng pháp th a k : Vi c đi u tra, kh o sát, đánh giá hi n tr ng ô nhi m n

c

trên đ a bàn t nh H ng Yên đã có m t s c quan th c hi n trong th i gian qua. Vi c
th a k các k t qu đã có, đánh giá các k t qu

y trong đi u ki n tr

c đây và hi n

nay đ tìm ra nh ng v n đ c n b sung nâng cao là c n thi t.
- Ph

ng pháp s d ng mô hình: là ph

th s s d ng mô hình ch t l
n

ng n

ng pháp chính s d ng trong lu n v n, c

c Qual2k đ d báo s bi n đ i c a ch t l

c sông C u Treo d c theo chi u dòng ch y.
2

ng


5. N i dung chính c a lu n v n
Lu n v n có nh ng n i dung chính nh sau :
-

ánh giá ch t l

ng n

c và ô nhi m ngu n n

c sông C u Treo đo n ch y qua

huy n Yên M và huy n M Hào, t nh H ng Yên.
-

ng d ng mô hình toán Qual2k đ tính toán và d báo bi n đ i ch t l

ng n

c

sông.
- Nghiên c u, đ xu t m t s bi n pháp qu n lý, ki m soát các ngu n gây ô nhi m,
b o v ch t l

ng n

c sông.

Ngoài ph n m đ u và k t lu n, c u trúc lu n v n g m 3 ch
Ch

ng 1: T ng quan v ô nhi m n

ng nh sau:

c m t các sông vùng đ ng b ng sông H ng và

gi i thi u khu v c nghiên c u.
Ch

ng 2: Hi n tr ng và d báo di n bi n ch t l

ng n

c sông C u Treo, t nh H ng

Yên.
Ch
ch t l

ng 3:
ng n

ng d ng mô hình Qual2k đ nghiên c u các bi n pháp qu n lý b o v
c sông C u Treo, t nh H ng Yên.

3


CH

NG I: T NG QUAN V Ô NHI M N

VÙNG

C M T CÁC SÔNG

NG B NG SÔNG H NG VÀ GI I THI U KHU V C
NGHIÊN C U

1.1. T ng quan v ô nhi m n
Ô nhi m ngu n n

c m t các sông vùng đ ng b ng sông H ng

c xu t phát t nhi u nguyên nhân khác nhau, tuy nhiên chúng ta

có th th y rõ nh t b n ngu n th i chính tác đ ng đ n môi tr

ng n

cm t

n

c ta

đó là: n

c th i công nghi p, nông nghi p, sinh ho t và y t . M c đ gia t ng các

ngu n n

c th i ngày càng l n v i quy mô r ng

h u h t các vùng mi n trong c

n

c th i sinh ho t chi m trên 30 % t ng l

ng th i tr c ti p ra các sông h

c. N

hay kênh r ch d n ra sông. Vùng đ ng b ng sông H ng v i các t nh thu c vùng kinh
t tr ng đi m phía B c, n i t p trung các khu công nghi p l n c ng là vùng có l
phát sinh n

c th i công nghi p nhi u nh t ch sau vùng ông Nam B .

- Ô nhi m do n
L

ng n

ng

c th i sinh ho t

c th i sinh ho t đ vào các sông hàng n m đ u t ng do t c đ đô th hóa

cao. Do đ c đi m đi u ki n t nhiên và tình hình phát tri n kinh t - xã h i thu n l i,
t ng s dân khu v c mi n B c lên đ n g n 31,3 tri u ng

i (chi m 35,6% dân s toàn

qu c). H u h t n

c x lý, tr c ti p đ vào các

kênh m

c th i c a các thành ph đ u ch a đ

ng và ch y th ng ra sông gây ô nhi m môi tr

đô th đ u ch a có nhà máy x lý n

ng n

c m t. Ph n l n các

c th i t p trung, ho c đã xây d ng nh ng ch a

đi vào ho t đ ng, hay ho t đ ng không hi u qu .
- Ô nhi m do n

c th i công nghi p

Phát tri n công nghi p

đ ng b ng sông H ng đã có quá trình l ch s lâu dài và đã

hình thành các trung tâm công nghi p, phân b ch y u
Phòng, H i D

các t nh nh Hà N i, H i

ng, H ng Yên. Tuy v y, đ n nay v n còn tình tr ng nhi u khu công

nghi p, nhà máy l n x th i ch a qua x lý mà đ tr c ti p xu ng h th ng sông h
xung quanh, gây ô nhi m ngu n n

c t i nhi u đo n sông trên l u v c.

L u v c sông Nhu - sông áy:
Ch t l

ng n

c c a nhi u đo n thu c LVS Nhu - sông

áy đã b ô nhi m t i m c

báo đ ng, đ c bi t vào mùa khô, giá tr các thông s BOD 5 , COD, Coliform, t i các
đi m đo đ u v
Nhu , n

t QCVN 08-MT: 2015/BTNMT nhi u l n. Khu v c đ u ngu n sông

c sông còn t

ng đ i t t nh ng sau h p l u v i sông Tô L ch (ngu n ti p
4


nh n n

c th i chính c a các qu n n i thành Hà N i), n

c sông Nhu đã b ô nhi m

tr m tr ng (đ c bi t t i đi m C u Tó tr đi). M c dù đã đ
l u v i sông

c pha loãng t đo n h p

áy tr v h l u và áp d ng gi i pháp đi u ti t đ a n

c sông Tô L ch

qua h th ng h đi u hòa Yên S b m ra sông H ng vào mùa ki t, n

c sông Nhu

v n là nguyên nhân chính gây ô nhi m c c b cho LVS Nhu -sông

áy, ngu n c p

n

c sinh ho t và s n xu t cho Thành ph Ph Lý và m t s đ a ph

ng phía h

ngu n.
- Ô nhi m do n

c th i y t

ng b ng sông H ng là khu v c phát tri n tr ng đi m c a các t nh phía B c, là n i
t p trung nhi u b nh vi n tuy n Trung
đ ng. Các b nh vi n đã đ

ng, nhi u trung tâm y t l n đang ho t

c xây d ng h th ng x lý n

viên. Các c s y t v i quy mô nh (thu c tuy n đ a ph
đ u t xây d ng h th ng x lý n
nhi m trong n

c th i. V i l

c th i y t cao ch a đ

ng) ph n l n ch a đ

c th i l n t ng l

c

ng ch t ô

c x lý hay x lý không tri t đ là m t trong

nh ng nguyên nhân chính gây ô nhi m môi tr
- Ô nhi m do n

ng n

c th i đ t trong khuôn

ng n

c m t.

c th i nông nghi p, làng ngh

Ho t đ ng tr ng tr t s d ng phân bón không đúng quy trình, s d ng quá nhi u hóa
ch t b o v th c v t c ng đã và đang là ngu n gây ô nhi m môi tr

ng n

c các l u

v c sông. Nguyên nhân là phân bón và hóa ch t b o v th c v t t n d trong đ t do
s d ng quá li u l

ng b r a trôi theo các dòng ch y m t và đ vào các con sông.

Theo tính toán ch a đ y đ , nhu c u s d ng phân bón cho các ho t đ ng s n xu t
nông nghi p c a khu v c phía B c chi m kho ng 30 - 40% t ng nhu c u toàn qu c.
L

ng phân bón và hóa ch t nêu trên là ngu n gây ô nhi m đáng k cho các sông

trong mùa m a, khi các ch t gây ô nhi m b r a trôi sau các c n m a, l .
ng b ng sông H ng c ng là khu v c t p trung nhi u làng ngh nh t trong c n
v i g n 900 làng ngh (chi m x p x 60% t ng s làng ngh trên c n

c

c). Các làng

ngh v i quy mô s n xu t th công, l c h u, quy mô nh l , phân tán, ph n l n không
có các công trình x lý n

c th i đã và đang làm cho ch t l

nhi u làng ngh suy gi m nghiêm tr ng, nh h
càng tr nên b c xúc và đ
Ô nhi m n

ng môi tr

ct i

ng t i s c kh e c ng đ ng và ngày

c c ng đ ng h t s c quan tâm.

c sông B c H ng H i (đo n sông ch y qua t nh H ng Yên).
5

ng n


Sông B c H ng H i là sông chính c a h th ng th y nông B c H ng H i l y n

c

tr c ti p t sông H ng và phân ph i cho các sông c a h th ng trung th y nông trong
t nh H ng Yên. Các ph l u c a sông B c H ng H i thu c đ a ph n H ng Yên g m
có: Sông Kim S n, sông i n Biên, sông K S t. Theo báo cáo c a S Tài nguyên và
Môi tr

ng H ng Yên n m 2014, do ph i ti p nh n nhi u ngu n n

x lý, c th là ti p nh n n

c th i ch a qua

c th i c a m t s khu công nghi p thu c đ a ph n thành

ph Hà N i nh : Khu công nghi p Gia Lâm, Khu công nghi p Sài
C u Bây (qua c ng Xuân Th y) v i l
n

ng qua sông

ng kho ng 7.100 m3/ngày đêm; ti p nh n

c th i sinh ho t, công nghi p và làng ngh qua sông Nh Qu nh, sông

(đi m ti p nh n khu v c c u L c

i n) nên n

i n Biên

c m t trên sông B c H ng H i qua

đ a ph n H ng Yên đang b ô nhi m nghiêm tr ng. Hàm l

ng nhi u ch t ô nhi m

không đ t QCVN 08-MT :2015/BTNMT (Quy chu n k thu t qu c gia v ch t l
n

c m t). C th là ôxi hòa tan trong n

hàm l

ng

c (DO) th p h n t 1,03 - 7,14 l n, t ng

ng ch t r n l l ng (TSS) cao h n t 1,01 - 6,22; COD cao h n t 1,01 - 9

l n; BOD 5 v

t t 1,04 - 9,45 l n; PO 4 3- v

1,01 - 2,34 l n; t ng d u m v

t t 1,02 - 5,72 l n; Coliform v

tt

t t 1,2 - 2 l n và m t s kim lo i n ng nh s t (Fe),

Th y ngân (Hg), Asen (As).
1.2. T ng quan v các chính sách qu n lý tài nguyên n
Quan đi m v qu n lý tài nguyên n

c đã đ

c và môi tr

ng n

c

c Chính ph kh ng đ nh trong các v n

b n quy ph m pháp lu t nh sau:
* Lu t Tài nguyên n

c s a đ i s 17/2012/QH13 ngày 21/6/2012 và Ngh đ nh s

120/2008/N -CP ngày 1/12/2008 đã có 1 s đi u quy đ nh v qu n lý tài nguyên
n

c

* Thông t 02/2009/TT-BTNMT Quy đ nh đánh giá kh n ng ti p nh n n
ngu n n

c. Trong thông t này h

kh n ng ti p nh n n

ng d n cách đánh giá s b và đánh giá chi ti t

c th i c a ngu n n

c.

* Quy t đ nh 879/Q -TCMT ngày 1/7/2011 v vi c ban hành s tay h
toán ch s ch t l

ng n

c th i c a

ng d n tính

c.

* B Tài nguyên và Môi tr

ng c ng đã ban hành m t s quy chu n nh : QCVN 08-

MT:2015/BTNMT (Quy chu n k thu t qu c gia v ch t l

6

ng n

c m t); QCVN


40:2011/BTNMT (Quy chu n k

thu t qu c gia v ch t l

ng n

c th i công

nghi p).
Nh n xét chung
Nhìn chung, vi c ban hành các v n b n quy ph m pháp lu t v qu n lý, b o v , khai
thác và s d ng tài nguyên n
tài nguyên n
l ic a

c

n

ng, chi n l

c là m t b

c ti n quan tr ng trong công tác qu n lý

c ta. Lu t Tài nguyên n
c phát tri n đ t n

c đã th ch hóa quan đi m, đ

c có liên quan đ n tài nguyên n

ng

c; b

c

đ u ti p c n quan đi m hi n đ i c a th gi i v qu n lý t ng h p tài nguyên n

c.

Cùng v i các v n b n pháp lu t khác v đ t đai, khoáng s n, b o v môi tr

ng, b o

v và phát tri n r ng, b o v ngu n l i thu s n, đê đi u, phòng ch ng l t bão. Lu t
Tài nguyên n

c và các v n b n h

th ng pháp lu t v tài nguyên n
lý nhà n

c v tài nguyên n

Sông C u Treo tr
n

c và môi tr

ng

n

c ta. Nh đó, công tác qu n

c có nhi u ti n b và t ng b

1.3. Tình hình nghiên c u ch t l
1.3.1. Tình hình ô nhi m n

ng d n thi hành Lu t đã góp ph n hoàn thi n h

ng n

c đi vào n n n p.

c sông C u Treo

c sông C u Treo

c đây ch a b áp l c l n c a phát tri n kinh t - xã h i, ch t l

c nói chung t t, ngu n n

c sông có kh n ng t làm s ch cao, n

ng

c sông ch a b

ô nhi m đáng k . T sau khi hai huy n Yên M và M Hào xây d ng các khu công
nghi p t p trung(vùng công nghi p Ph N i A và Qu c l 5A, Qu c l 39A m
r ng), các công ty, c s s n xu t kinh doanh; th tr n B n và th tr n Yên M tr
thành trung tâm phát tri n kinh t , d ch v , dân c t p trung đông đúc h n, hàng hóa
kinh doanh buôn bán phát tri n v i quy mô l n thì áp l c ch t l
càng b tác đ ng, hi n t
N

ng n

c sông ngày

ng ô nhi m gia t ng.

c th i sinh ho t, s n xu t t các h dân xung quanh đ

sông. K t qu đi u tra th c t cho th y n

c th i tr c ti p xu ng

c sông C u Treo có màu nâu đen, mùi hôi

tanh. Trên sông có ít th c v t n i nh bèo, rau mu ng, có nhi u váng d u. Theo ph n
ánh c a cán b xí nghi p khai thác các công trình th y l i thì vào mùa hè, nhi u cá rô
phi n i lên m t n

c l y ôxy tuy nhiên sông ch a t ng x y ra hi n t

ng t o n hoa.

T i đo n sông đi qua c ng C u Treo - xã Tân L p, c ng C u V i - xã Thanh Long và
c ng C u Lá - th tr n Yên M có nhi u rác trên sông. T i c ng C u V i rau mu ng
và bèo ph kín m t sông gây t c ngh n dòng ch y. o n sông t C u Lác đ n th tr n
7


B n vào mùa ki t n

c sông có màu đen b c mùi hôi th i, có nhi u cá ch t n i vào

mùa hè.
Hi n nay, t i t nh H ng Yên nói chung và huy n Yên M , M Hào nói riêng, các
nghiên c u đánh giá ch t l

ng n

cb tđ uđ

c quan tâm, tr

c tiên trong các quy

ho ch phát tri n kinh t - xã h i c a t nh. Tuy nhiên, các đánh giá v ch t l

ng n

ch y u d a trên s li u quan tr c hàng n m c a Trung tâm quan t c Môi tr
thu c S Tài nguyên và Môi tr

c
ng

ng t nh H ng Yên cho các dòng sông l n trên đ a

bàn, ch a có nh ng đ tài nghiên c u chuyên sâu v ch t l

ng n

c riêng c a sông

C u Treo, k c vi c nghiên c u ng d ng mô hình toán.
N u không có gi i pháp qu n lý, ki m soát, ng n ch n k p th i thì t i m t th i đi m
nào đó, ô nhi m s v

t quá m c, khó có th khôi ph c đ

c u, tính toán bi n đ i ch t l

ng n

c. Do đó, v n đ nghiên

c cùng v i vi c xem xét các gi i pháp qu n lý,

ki m soát đ gi m thi u ô nhi m sông C u Treo là c n thi t trong giai đo n hi n nay.
1.3.2. Quy ho ch phát tri n huy n Yên M và yêu c u v b o v ch t l

ng n

c

sông C u Treo.
Theo quy ho ch chung xây d ng huy n Yên M t nh H ng Yên đ n n m 2030 t m
nhìn đ n n m 2050 quy mô dân s vào n m 2030 là 340.000 ng

i v i các ch tiêu

kinh t - xã h i ch y u:
- H t ng xã h i: Tr
ng

i; tr

ng m u giáo 50 ch /1000 ng

ng trung h c c s 60 ch /1000 ng

ngh 45 ch /1000 ng

i; nhà

- H t ng k thu t: M t đ đ
c pn

c s ch 180 – 200l/ng

30 m2/sàn/ng

i; tr

i; tr

ng ti u h c 60 ch /1000

ng ph thông trung h c, d y

i.

ng chính 6 km/km2 , t l đ t giao thông 30 %; ch tiêu
i/ngày đêm; t l nông thôn đ

cc pn

c s ch 100

%; ch tiêu thu gom rác th i và x lý là 1kg/ng.ngày, t l thu gom đ t 95%.

Các c m công trình ch y u t i khu v c huy n Yên M bao g m:
- Khu đô th phía B c đ

ng tr c trung tâm khu đô th phía Nam qu c l 5 t i khu đô

th Ph N i (khu đô th SUDICO): Quy mô đ t đô th 101.455 ha; quy mô dân c n m
2030 là 10 v n ng

i.

a đi m t i xã Liêu Xá - huy n Yên M - T nh H ng Yên

g m:
+

t , nhà li n k , bi t th , chung c ; nhà cho ng

+

t công c ng, trung tâm th

i thu nh p th p.

ng m i, đ t cây xanh, đ t h t ng k thu t...
8


- Khu đô th m i Ph N i (v trí Km33
đ t đô th 100 ha, đ
3,99 v n ng

ng 39A - Yên M - H ng Yên): Quy mô

c quy ho ch đ ng b , hi n đ i; quy mô dân c n m 2030 là

i, g m:

+ Khu đ t bi t th , nhà li n k , chung c cao c p.
+Các công trình hành chính, tr
tr

ng, h n

ng h c, các siêu th , công viên cây xanh, qu ng

c, trung tâm y t , khu th thao vui ch i, gi i trí.

- Xây d ng c s h t ng, nâng c p, m r ng th tr n Yên M tr thành khu đô th
lo i IV n m 2030.
- D án Khu công nghi p Yên M II (Mgastar Business Park) có di n tích h n 200 ha
thu c đ a ph n hai xã Trung Hòa, Trung H ng và th tr n Yên M (huy n Yên M ).
Theo Quy ho ch trên ta th y r ng, không nh ng quy mô dân s t ng và các h ng m c
công trình xây d ng trên khu v c c ng t ng lên, kéo theo nhu c u dùng n

c t ng và

l

ng x th i s ngày càng t ng. M t khác, sông C u Treo là ngu n cung c p n

t

i cho 8/16 xã thu c huy n Yên M . N u ch t l
nh h

ng n

c

c sông suy gi m s gây

ng tr c ti p đ n s phát tri n c a khu v c, do đó yêu c u qu n lý và b o v

ngay t khi bây gi là c n thi t và mang l i hi u qu kinh t . Trên c s đó, lu n v n
t p trung gi i quy t v n đ này nh m tìm ra nh ng ph

ng pháp, cách th c qu n lý,

ki m soát, b o v m t cách t t nh t ch t l

c sông C u Treo.

ng ngu n n

1.4. Gi i thi u l u v c sông (LVS) C u Treo, t nh H ng Yên
1.4.1. i u ki n t nhiên
1.4.1.1. V trí đ a lý
Sông C u Treo b t ngu n t c a ra sông B c H ng H i thu c đ a ph n t nh H ng
Yên. L u v c có t a đ đ a lý t 20036’ đ n 21001’v đ B c và t 105053’ đ n
106017’ đ kinh

ông. Chi u dài dòng sông kho ng 13,2 km, bao g m đ a ph n hai

huy n Yên M và M Hào v i 9 xã, th tr n bao g m:
Huy n Yên M : 7 xã, 1 Th tr n, các xã Ngh a Hi p, xã Liêu Xá, xã Tân L p, Ng c
Long, Giai Ph m, Trung H ng, Thanh Long, Th tr n Yên M .
Huy n M Hào: Th tr n B n.
Sông b t ngu n t ngã ba thu c đ a ph n thôn
v đ B c, 106002’57” kinh đ

ông) l y n

9

o Khê xã Trung H ng (20087’40.7”
c t sông B c H ng H i và đi m k t


thúc là đo n ngã ba sông h p l u v i sông B n V Xã – Th tr n B n, huy n M Hào
qua tr m b m Yên Th (20094’01’’ v đ B c, 106003’42’’ kinh đ
Sông C u Treo có nhi m v t

ông).

i cho 7.867 ha và tiêu cho 7.140 ha lúa và hoa màu,

m t di n tích nh cho nuôi tr ng th y s n (kho ng h n 30 ha).

Hình 1.1. S đ khu v c nghiên c u - sông C u Treo
10

1.4.1.2.

a hình, đ a ch t

a hình t nh H ng Yên t

ng đ i b ng ph ng, không có núi đ i.

t B c xu ng Nam, t Tây sang
tr ng (đ m, h , ao, ru ng tr ng) th

a hình th p d n

ông (v i đ d c 14 cm/km) xen k nh ng ô đ t
ng xuyên b ng p n

c.

cao đ t đai không

đ ng đ u mà hình thành các d i, các khu, vùng cao th p xen k nhau nh làn sóng.
i m cao nh t có c t + 9 m đ n 10 m t i khu đ t bãi thu c xã Xuân Quan (huy n V n
Giang); đi m th p nh t có c t + 0,9 m t i xã Tiên Ti n (huy n Phù C ).
T nh H ng Yên n m g n trong m t ô tr ng thu c đ ng b ng sông H ng đ
b ng các tr m tích b r i thu c k

cc ut o

T , chi u dày t 150 m đ n 160 m. Theo th t

đ a t ng bao g m các lo i đ t đá nh sau:
- Các tr m tích Phistoxen, b dày 130 m đ n 140 m v i các tr m tích v n thô. T ng
b i tích sông, thành ph n ch y u là cu i, s n, cát đa khoáng xen k p các l p sét
m ng màu xám, màu nâu, nâu g , b dày đ t 75 đ n 80 m, n m chính h p trên t ng
b i tích sông, phân b kh p khu v c. T ng b i tích sông ki u h n h p, thành ph n là
cát, sét, sét cát màu xám, màu nâu, nâu g , b dày đ t 50 đ n 60 m n m ch nh h p
trên t ng b i tích sông, phân b kh p khu v c.
- Các tr m tích Holoxen, b dày 5 đ n 30 m thành ph n ch y u là sét cát, sét b t, sét
ch a h u c , phân b trên m t đ a t ng bao g m các l p: B i tích sông bi n h n h p,
thành ph n có cát, cát sét, chi u dày trên d

i 10m. B i tích bi n, thành ph n là sét cát,

sét màu xám, chi u dày 3 đ n 7 m. B i tích sông hi n đ i, ch y u phân b

d ic c

b ven sông H ng, chi u dày 3 đ n 5m, thành ph n là sét pha cát.
1.4.1.3.

c đi m khí h u

T nh H ng Yên n m trong vùng khí h u nhi t đ i gió mùa ông B c B . M t n m có
b n mùa rõ r t, mùa nóng t tháng 4 đ n tháng 10, th i ti t nóng m m a nhi u. Mùa
đông l nh, ít m a t tháng 11 đ n tháng 3.
- Nhi t đ không khí: Mùa hè nóng, nhi t đ trung bình n đ nh trên 250C, mùa đông
rét l nh, nhi t đ trung bình d

i 200C. Nhi t đ không khí n m trung bình nhi u n m là

23,70C. Tháng 1 có nhi t đ trung bình th p nh t 14,80C, tháng 7 có nhi t đ trung bình
l n nh t 29,60C.
- S gi n ng trong n m: T ng s gi n ng trung bình n m 1.276 gi , tháng 7 có
nhi u gi n ng nh t trong n m 215 gi , tháng 3 có ít gi n ng nh t 31 gi .
11


t

mt

m:

ng đ i n m trung bình nhi u n m là 84%. Tháng 4 có đ

ng đ i trung bình cao nh t là 88%, tháng 12 có đ

mt

m

ng đ i trung bình th p

nh t là 78%.
c tr ng khí h u n m trung bình nhi u n m c a tr m H ng Yên

B ng 1.1.

(Ngu n: Niên giám thông kê t nh H ng Yên qua các n m)

- M a: Mùa m a kéo dài t tháng 5 đ n tháng 9, mùa khô th
tháng 3 n m sau. L

ng t tháng 11 đ n

ng m a n m trung bình nhi u n m là 1.369mm. Tháng có l

ng

m a trung bình trong nhi u n m cao nh t là tháng 7, tháng 8, tháng 9 (219mm).
Tháng có l
1.4.1.4.

ng m a trung bình trong nhi u n m th p nh t là tháng 2 (11mm).
c đi m th y v n

H th ng th y l i B c H ng H i l y n
Quan, l u l

ng 75 m3/s. N

An Th , l u l

ct

i t sông H ng ch y u qua c ng Xuân

c tiêu ch y u qua c ng C u Xe, l u l

ng 105 m3/s. Dòng ch y sông có 2 mùa rõ r t. Mùa l th

chung v i mùa m a (tháng 5 đ n tháng 9). Trong mùa l , n
y u là do m a l n x y ra trong khu v c. N
th ng sông l n nên th

ng x y ra

c trong sông l n ch

c sông dâng cao không k p tiêu ra h

ng x y ra ng p úng m t s vùng trong khu v c. Mùa ki t,

dòng ch y trong sông ch y u là do n
c ng nh l

ng 230 m3/s, c ng

c ng m và l

ng n

c tiêu b m t l u v c

ng tr trong lòng sông vào cu i mùa l cung c p.

M t khác, ch đ dòng ch y c a sông C u Treo ph thu c vào ch đ c p n
h th ng B c H ng H i, ngu n c p n

H i t i ngã ba thu c đ a ph n thôn

cc a

c t sông Kim S n thu c h th ng B c H ng
o Khê xã Trung H ng và c p n

c cho các xã

Ngh a Hi p, Liêu Xá, Tân L p, Ng c Long, Giai Ph m, Thanh Long, th tr n Yên M
12


và th tr n B n qua tr m b m Yên Th nên dòng ch y mùa ki t c a sông còn ph
thu c vào ch đ c p n
th
t

c c a h th ng B c H ng H i. Tình hình h n hán c ng

ng xuyên x y ra vào mùa c n, m c n

c sông xu ng th p vì v y vi c l y n

c

i g p nhi u khó kh n.

1.4.2. i u ki n kinh t - xã h i
a. Dân s và lao đ ng

Theo k t qu đi u tra c a C c th ng kê t nh H ng Yên, dân s l u v c sông C u
Treo thu c hai huy n Yên M và M Hào n m 2014 t ng là 74.862 ng

i. Theo s

li u niên giám th ng kê t nh n m 2014, t l lao đ ng là 70 %. M c dù trong nh ng
n m g n đây, c c u kinh t đang d n chuy n sang l nh v c công nghi p, t ng s n
ph m c a các ngành công nghi p chi m t l cao nh t trong c c u t ng s n ph m
c a đ a ph

ng nh ng v i đ c thù là vùng thu n nông, s lao đ ng làm trong các l nh

v c nông, lâm nghi p, th y s n v n đang chi m t l cao nh t 56,76 % t ng s lao
đ ng, trong công nghi p và xây d ng chi m 24,35 % t ng s lao đ ng, còn l i s lao
đ ng trong l nh v c d ch v là 18,89 %.

C c u lao đ ng (%)
N
18.89
24.35

C

56.76

D

Hình 1.2. C c u lao đ ng n m 2014
b. Kinh t
Cùng v i s phát tri n chung c a t nh H ng Yên, nh ng n m g n đây kinh t c a các

đ a ph
ph

ng d c l u v c sông c ng không ng ng phát tri n. C c u kinh t c a đ a

ng đang chuy n d n sang h

ng công nghi p và d ch v . Hai huy n Yên M và

M Hào là n i t p trung r t nhi u khu công nghi p c a t nh H ng Yên. Các ngành
công nghi p phát tri n nhanh và có t c đ t ng tr

ng cao, quy mô và công ngh đ u

t ng, t o ra nhi u s n ph m ph c v tiêu dùng trong n

c và xu t kh u. N m 2014,

t ng s n ph m c a các ngành công nghi p và xây d ng chi m t l cao nh t là

13


47,28%, ti p theo là t ng s n ph m c a các ngành nông, lâm nghi p, th y s n
32,64%, các ngành d ch v có t l t ng s n ph m th p nh t 20,08%.
c. C s h t ng xã h i
- C p đi n: Huy n Yên M đ
Ph Cao. M ng l

c c p đi n t m ng l

i đi n qu c gia đã đ

i qu c gia 35 KV thu c tr m

c kéo t i 17/17 xã, th tr n.

- Giao thông: Toàn huy n có 295 km đ

ng b , r i nh a 50 %, bê tông 20 %, c p

ph i đá 13 %, lát g ch 17 %. Trên đ a bàn huy n có 10,5 km đ
qua n i qu c l 5A, đ

ng cao t c Hà N i - H i Phòng, đ

ng qu c l 39A ch y

ng Hà N i – H ng Yên

và m t s huy t m ch giao thông quan tr ng khác.
- Thông tin liên l c: Toàn huy n có 1 t ng đài đi n t , 3 b u c c và 100 % s xã có
đi m b u đi n v n hóa xã, 100% xã, ph

14

ng có đi n tho i, đ t 6,5 máy/100 dân


CH

NG II : HI N TR NG VÀ D
N

NG

C SÔNG C U TREO, T NH H NG YÊN

2.1. Các ngu n gây ô nhi m n
Các ngu n th i có th đ

c sông C u Treo

c chia thành hai lo i: ngu n đi m và ngu n phân tán (hay

ngu n vùng, ngu n di n). Ngu n đi m th
bi t đ

BÁO DI N BI N CH T L

ng l n, có v trí xác đ nh và có th nh n

c đi m th i vào th y l c, ngu n đi m th

ng là các c s s n xu t l n.

Ngu n phân tán là ngu n th i r i rác, ví d nh n

c tràn t các vùng nông nghi p ra

sông, không đ

ng đ

c x p vào lo i ngu n đi m và th

c xem nh ngu n th i c a

m t vùng. Các ngu n th i gây ô nhi m t i sông C u Treo bao g m các ngu n t :
2.1.1. N

c th i, rác th i sinh ho t

L u v c sông thu c các xã Ngh a Hi p, Liêu Xá, Tân L p, Ng c Long, Trung H ng,
Giai Ph m, Thanh Long, th tr n Yên M và th tr n B n nên sông là n i ti p nh n
n

c th i, rác th i sinh ho t c a các xã này. Theo s li u th ng kê n m 2014, dân s

l u v c sông là 74.862 ng

i. Khu v c t p trung dân c đông là Th tr n Yên M và

th tr n B n do ngoài dân c t i đ a ph

ng thì dân c t i n i khác đ v r t nhi u đ

làm vi c t i các khu công nghi p, c s kinh doanh s n xu t và làng ngh . Dân s c a
Th tr n Yên M thu c l u v c sông C u Treo n m 2014 là 7.167 ng
s là 1.565 ng

ng

i/km2. N

i/km2; Th tr n B n là 9.531 ng

i, m t đ dân

i, v i m t đ dân s là 2.675

c th i sinh ho t t các khu dân c này đ ra kênh tiêu, t đó đ ra

sông là m t trong nh ng ngu n gây ô nhi m đáng k .
V i tiêu chu n c p n
đ

c – m ng l

i

ng ng và công trình tiêu chu n thi t k ) khu v c thành th (Th tr n Yên M , Th

tr n B n): 120 l/ng
l n

c cho sinh ho t (TCXDVN 33:2006 c p n

i/ngày, khu v c các xã (các xã còn l i) là 80 lít/ng

c th i b ng 100% l

ng n

c c p.

c tính t ng l

ng n

i/ngày và t

c th i sinh ho t t

khu dân c là 5.323 m3/ngày đêm. Tuy nhiên, ch nh ng khu dân c n m g n sông
m ix n

c th i vào sông.

c tính kh i l

ng n

c th i t các khu dân c hai bên

b sông x vào sông là 3.474 m3/ngày đêm, chi m 65% kh i l

ng n

c th i t khu

v c dân c .
N

c th i t khu dân c bao g m n

c th i sinh ho t phát sinh t nhà v sinh và n

c

th i sinh ho t phát sinh trong quá trình r a, t m gi t ph c v đ i s ng. Do đó

15


n

c th i sinh ho t ch a nhi u ch t h u c và sinh v t gây b nh. Bên c nh đó, n

th i còn ch a nhi u lo i hóa ch t khác nhau, đ c bi t là ch t t y r a. N
th

ng

N

c th i t các tr m b m tiêu n

l

ng n

c

c th i

đ ng trong các h th ng c ng lâu ngày nên càng đ c h i và có mùi hôi th i.
c th i sinh ho t: đây là ngu n th i có t ng l u

c th i l n nh t th i ra môi tr

th i sinh ho t t i khu dân c t p trung; n

ng. Là ngu n n

c th i t ng h p t n

c

c th i t các c s kinh doanh nh l , các

tr i ch n nuôi trên đ a bàn, đây là ngu n th i tr c ti p ra sông gây ô nhi m ngu n
n

c. Ba tr m b m tiêu thoát n

thoát úng trong mùa m a).

c (tiêu thoát n

i v i tr m b m tiêu thoát n

đ ng v mùa m a do v y m c đ

nh h

c a sông C u Treo không cao do đã đ
nhi m tr

c nông nghi p thì ch ho t

ng đ n kh n ng ti p nh n ch t ô nhi m
cn

c m a hòa tan và làm gi m m c đ ô

c khi th i ra sông.

Tình hình x lý n
Theo Trung tâm n
ho t m t ph n đ
y u là n

c th i sinh ho t và s n xu t, tiêu

c th i sinh ho t trên l u v c:
c s ch và v sinh môi tr

ng t nh H ng Yên thì n

c th i sinh

c x lý s b b ng các b t ho i t i các h gia đình, c quan, ch

c th i t khu dân c t i th tr n, t l n

c th i đ

c x lý t dân c nông

thôn còn r t ít (chi m kho ng t 20% - 30%). Có th th y, n

c th i sinh ho t hi n

đang là ngu n th i ch y u gây ô nhi m chính trên sông C u Treo.
2.1.2. Ngu n th i nông nghi p
Nông nghi p là m t trong nh ng ngành s n xu t chính t i đ a ph
nghi p có th gây ô nhi m n

ng. S n xu t nông

c sông b i các ho t đ ng sau:

- S d ng phân bón hóa h c vô c gây ô nhi m, đ c bi t là hi n t
Tuy nhiên trên đo n sông ghi nh n ch a t ng x y ra hi n t

ng phú d

ng.

ng này.

- S d ng d th a thu c b o v th c v t gây đ c h i ngu n n

c, nh h

ng t i h

sinh thái th y sinh.
S d ng thu c b o v th c v t m t cách l m d ng quá li u, phun nhi u l n, không
đúng ch ng lo i, m t s lo i nh p l u c m s d ng nh ng v n đ
ng đ c cho c ng đ ng thông qua con đ

ng n u ng. M t khác môi tr

các h th ng tiêu th y nông là n i đón nh n tr c ti p n
theo d l

c l u hành đã gây
ng n

c nông nghi p tiêu ra mang

ng phân bón hóa h c, thu c b o v th c v t sau đó th i vào sông.

16

ct i


Vi c ki m soát tr l

v y, t tr
d l

ng thu c b o v th c v t là v n đ khó kh n và t n kém. Do

c t i nay ng

i ta ch a đánh giá đ
trong n

ng thu c b o v th c v t

c m t cách t

ng đ i và đ y đ v

c. Nh ng b ng cách th ng kê tình hình s

d ng hi n t i, tình hình r i ro, ng đ c có th bi t ch c r ng thu c b o v th c v t
gây ra nhi u h u qu x u và đang có chi u h

ng t ng m nh. Do v y, c n có bi n

pháp ki m soát và phòng tránh ngay t giai đo n này.
L

ng rác th i
nhi u đ a ph

vùng nông thôn và tình tr ng x n

c th i và

ng đã gây ô nhi m h u h t ngu n n

đ ng n

c ph bi n

c m t (ao h , sông ngòi) đây

c ng là nguyên nhân gây ra nh ng b nh nh đau m t đ , t , tiêu ch y. Ngoài ra do
m a, gió bão, l l t đ a vào môi tr

ng n

c ch t th i b n, các sinh v t và vi sinh v t

có h i k c xác ch t c a chúng c ng là ngu n gây ô nhi m ngu n n
- Các ho t đ ng ch n nuôi c ng là m t ngu n chính khi n n
Theo s li u đi u tra, t ng kh i l

ng n

c.

c sông b ô nhi m.

c th i x vào sông do các ho t đ ng ch n

nuôi c a các xã thu c l u v c sông là 201 m3/ngày đêm trong t ng s 295 m3/ngày
đêm n
N

c th i c a ch n nuôi, chi m 68 % t ng l

c th i ch n nuôi đ n t n

ng th i.

c th i c a v t nuôi và n

ch n nuôi có thành ph n ch t ô nhi m t

ng t n

c r a chu ng tr i. N

c th i

c th i sinh ho t, ch y u ô nhi m

v ch t h u c và coliform đ n t ch t th i c a v t nuôi.
Hi n nay t i đ a ph

ng, m t ph n nh n

c th i ch n nuôi đ

c x lý b ng công

trình khí sinh h c (b biogas). Ph n l n các c s ch n nuôi còn nh l , n m phân
tán, không có công trình x lý n
lý n

c th i t p trung nên gây khó kh n cho quá trình x

c th i và qu n lý c a các c quan ch c n ng.

2.1.3. Ngu n ô nhi m n

c t các c s s n xu t công nghi p

Tu theo t ng ngành công nghi p mà các n
tính khác nhau. N

c th i công nghi p có thành ph n và đ c

c th i c a các ngành công nghi p th c ph m, thí d nh n

th i các ngành công nghi p ch bi n l
gi y và b t gi y, công nghi p d t th

ng th c, s n xu t s a, công nghi p s n xu t
ng có thành ph n t

ng t nh n

c th i sinh

ho t v i đ c đi m là có ch a nhi u các ch t ô nhi m h u c , khi x vào ngu n n
s tiêu hao l n l
N

c

ng ô xy hoà tan trong n

c

c do quá trình phân hu sinh h c.

c th i công nghi p c a nhi u ngành s n xu t khác, thí d nh n

c th i các nhà

máy hoá ch t, nhà máy luy n kim, các xí nghi p m đi n có nhi u các hoá ch t đ c
17