nghiên cứu giải pháp quản lý bảo tồn và phát triển bền vững đa dạng sinh học hệ sinh thái tự nhiên đất ngập nước tại vườn quốc gia xuân thủy tỉnh nam định

L I CAM OAN
Tên tôi là: Tr n Th Nguy t

Chuyên ngành: Khoa h c Môi tr

L p: 23KHMT11

Khóa h c: 23

Chuyên ngành: Khoa h c Môi tr

ng

Tôi xin cam đoan quy n lu n v n đ

ng

Mã s : 608502
c chính tôi th c hi n d

is h

ng d n c a

PGS. TS. Nguy n Th Minh H ng v i đ tài nghiên c u trong lu n v n: “Nghiên c u
gi i pháp qu n lý b o t n và phát tri n b n v ng đa d ng sinh h c h sinh thái t
nhiên đ t ng p n

ct iV

n qu c gia Xuân Th y t nh Nam

nh”.

ây là đ tài nghiên c u m i, không trùng l p v i các đ tài lu n v n nào tr

c đây,

do đó, không ph i là b n sao chép c a b t k m t lu n v n nào. N i dung c a lu n v n
đ

c th hi n theo đúng quy đ nh. Các s li u, ngu n thông tin trong lu n v n là do tôi

đi u tra, trích d n và đánh giá. Vi c tham kh o các ngu n tài li u (n u có) đã đ
th c hi n trích d n và ghi ngu n tài li u tham kh o đúng quy đ nh.
Tôi xin hoàn toàn ch u trách nhi m v n i dung tôi đã trình bày trong lu n v n này.
Hà N i, ngày
NG

tháng

n m 2016

I VI T CAM OAN

Tr n Th Nguy t

i

c

L IC M
Tôi xin đ
viên h

N

c bày t lòng bi t n sâu s c t i PGS.TS. Nguy n Th Minh H ng, gi ng

ng d n đ tài lu n v n, đã t n tình ch b o, giúp đ tôi trong su t quá trình

h c t p c ng nh th c hi n và hoàn thành n i dung c a đ tài lu n v n.
Tôi c ng xin g i l i c m n t i toàn th các th y cô giáo Khoa Môi tr
i h c Th y L i nh ng ng
trình h c t p t i tr

ng Tr

ng

i đã cho tác gi ki n th c và kinh nghi m trong su t quá

ng đ tôi có th hoàn thành lu n v n t t nghi p này.

Lu n v n không th hoàn thành n u nh không nh n đ

c s cho phép, t o đi u ki n

và giúp đ nhi t tình c a Lãnh đ o và đ ng nghi p C c B o t n đa d ng sinh h c,
T ng c c Môi tr

ng, n i tôi đang công tác.

ng th i, tôi c ng xin c m n các anh, ch Ban qu n lý V
ng

i dân các xã vùng đ m V

n qu c gia Xuân Th y và

n qu c gia Xuân Th y đã t o đi u ki n cho tôi kh o

sát và thu th p tài li u đ có c d li u ph c v cho lu n v n.
M c dù đã c g ng hoàn thành lu n v n b ng t t c s nhi t nhi t tình và n ng l c c a
mình, tuy nhiên không th tránh kh i nh ng sai sót. Vì v y, tôi r t mong nh n đ
đóng góp c a th y cô và các b n đ hoàn thi n lu n v n.

ii

cs


M CL C
L I CAM OAN ........................................................................................................................ i
L I C M N............................................................................................................................. ii
DANH M C HÌNH NH .......................................................................................................... v
DANH M C B NG BI U ....................................................................................................... vi
DANH M C CÁC CH VI T T T ....................................................................................... vii
M
U .................................................................................................................................... 1

1 Tính c p thi t c a đ tài....................................................................................................... 1
2 M c đích c a đ tài .............................................................................................................. 2
3 i t ng và ph m vi nghiên c u ........................................................................................ 2
4 Cách ti p c n và ph ng pháp nghiên c u .......................................................................... 2
CH NG 1 T NG QUAN V N
NGHIÊN C U ............................................................. 4
1.1 T ng quan v đa d ng sinh h c h sinh thái t nhiên đ t ng p n c ............................... 4
1.1.1 nh ngh a v đ t ng p n c .................................................................................... 4
1.1.2 Phân lo i đ t ng p n c ........................................................................................... 5
1.1.3 Các d ch v h sinh thái đ t ng p n c .................................................................... 8
1.1.4 B o t n đa d ng sinh h c và phát tri n b n v ng ..................................................... 8
1.2 Gi i thi u v V n qu c gia Xuân Th y ......................................................................... 9
1.1.1. V trí đ a lý và ranh gi i hành chính ........................................................................ 9
1.2.2 C c u t ch c ......................................................................................................... 11
1.2.3 Hoat đ ng qu n lý b o t n ...................................................................................... 12
1.3 a hình, khí h u, th y v n khu v c V n Qu c Gia Xuân Th y ................................. 13
1.3.1 a hình ................................................................................................................... 13
1.3.2 Khí h u .................................................................................................................... 14
1.3.3 Th y v n .................................................................................................................. 14
1.4 c đi m dân s , kinh t -xã h i các xã vùng đ m khu v c V n qu c gia Xuân Th y
.............................................................................................................................................. 15
1.4.1 Dân s ...................................................................................................................... 15
1.4.2 c đi m kinh t -xã h i c a các xã vùng đ m ........................................................ 16
CH NG 2 ÁNH GIÁ HI N TR NG A D NG SINH H C H SINH THÁI T
NHIÊN
T NG P N
C VÀ TH C TR NG CÔNG TÁC QU N LÝ B O T N VÀ
PHÁT TRI N B N V NG V N QU C GIA XUÂN TH Y ........................................... 18
2.1 a d ng ki u h sinh thái t nhiên đ t ng p n c V n qu c gia Xuân Thu và bi n đ ng
c a chúng .................................................................................................................................. 18

2.1.1 i u tra, kh o sát th c đ a V n qu c gia Xuân Th y ........................................... 18
2.1.2 Các ki u h sinh thái đ t ng p n c t i V n qu c gia Xuân Th y ....................... 19
2.1.3 Bi n đ ng các ki u h sinh thái đ t ng p n c ....................................................... 24
2.2 Các d ch v t các h sinh thái đ t ng p n c V n qu c gia Xuân Thu ................ 25
2.3 Ho t đ ng khai thác và nuôi tr ng th y s n c a ng i dân t i V n qu c gia Xuân
Th y ...................................................................................................................................... 32

iii


2.4 Th c tr ng công tác qu n lý đa d ng sinh h c h sinh thái t nhiên t ng p n c t i
V n qu c gia Xân Th y ..................................................................................................... 35
2.4.1 M c tiêu và nhi m v c a V n qu c gia Xuân Th y ............................................ 35
2.4.2 Nh ng thu n l i và khó kh n trong vi c b o t n đa d ng sinh h c c a V n qu c
gia Xuân Th y .................................................................................................................. 36
2.4.3 Các gi i pháp qu n lý b o t n và phát tri n b n v ng đa d ng sinh h c h sinh thái
đ t ng p n c c a V n qu c gia Xuân Th y................................................................. 38
2.5 Các áp l c/nguy c tác đ ng t i đa d ng sinh h c h sinh thái V n qu c gia Xuân
Thu ..................................................................................................................................... 43
2.5.1 Nhóm áp l c kinh t - xã h i ................................................................................... 44
2.5.2 Nhóm áp l c t nhiên – môi tr ng ........................................................................ 49
2.6 D báo xu h ng bi n đ ng đa d ng sinh h c ............................................................... 51
CH NG 3
XU T CÁC GI I PHÁP B O T N A D NG SINH H C H SINH
THÁI
T NG P N
C T NHIÊN V N QU C GIA XUÂN THU ......................... 55
3.1 V n đ u tiên ................................................................................................................ 55
3.2
xu t mô hình sinh k s d ng b n v ng tài nguyên ................................................. 56

3.2.1 Nguyên t c xây d ng mô hình ................................................................................. 57
3.2.2 M c tiêu th c hi n mô hình..................................................................................... 57
3.2.3
xu t mô hình ...................................................................................................... 58
K T LU N VÀ KI N NGH ................................................................................................. 69
1 K t lu n ............................................................................................................................. 69
2 Ki n ngh ........................................................................................................................... 70
TÀI LI U THAM KH O........................................................................................................ 71

iv


DANH M C HÌNH NH
Hình 1.1 Ranh gi i hành chính VQG Xuân Thu ...................................................................... 9
Hình 1.2 B n đ phân khu VQG Xuân Th y ........................................................................... 10
Hình 1.3 C c u t ch c ban qu n lý VQG Xuân Thu ........................................................... 12
Hình 1.4 Di n tích, dân s và m t đ dân s các xã vùng đ m [11] ........................................ 15
Hình 2.1 B n đ các h sinh thái NN VQG Xuân Thu [13] ................................................ 19
Hình 2.2 Di n tích các ki u NN VQG Xuân Th y [13] ........................................................ 20
Hình 2.3 T l ng i dân bi t các lo i NN t i VQG Xuân Th y .......................................... 21
Hình 2.4 T l s ng i bi t l i ích c a NN ......................................................................... 26
Hình 2.5 T l s ng i s d ng NN hàng ngày ................................................................... 26
Hình 2.6 Doanh thu, s l ng khách du l ch tham quan VQG Xuân Th y ............................. 31
Hình 2.7 Lo i hình khai thác th y s n c a ng i dân (t l %) ............................................... 33
Hình 2.8 a đi m khai thác th y s n c a ng i dân (t l %) ................................................ 34
Hình 2.9 Nguyên nhân đe do đ n NN VQG Xuân Th y ..................................................... 43
Hình 2.10 N ng đ d u m khoáng trong n c m t khu v c VQG Xuân Thu [30].............. 48
Hình 2.11 R ng trang Bãi Trong b gãy ch t b i c n bão tháng 10/2012 ............................ 49

v

DANH M C B NG BI U
B ng 1.2 C c u kinh t các xã vùng đ m [12] ....................................................................... 16
B ng 2.1 Bi n đ ng di n tích các h sinh thái đ t ng p n c VQG Xuân Th y theo các th i
k [14] ...................................................................................................................................... 24
B ng 2.2 S nl ngkhai thác, nuôi tr ng th y s n hàng n m và thu nh p t i VQG Xuân Th y
[15] ........................................................................................................................................... 27
B ng 2.3 Các loài th c v t có giá tr trong r ng ng p m n Giao Th y [17] ........................... 28
B ng 2.4 Tình tr ng khai thác tài nguyên trong vùng lõi VQG Xuân Th y n m 2013 ........... 44
B ng 2.5 D báo bi n đ ng đa d ng sinh h c VQG Xuân Thu b i các tác đ ng c a con
ng i [33]................................................................................................................................. 52

vi


DANH M C CÁC CH

VI T T T

B KH

Bi n đ i khí h u

CBD

Công

COP

H i ngh các bên liên quan

DSH

c a d ng sinh h c

a d ng sinh h c

NN

t ng p n

c

HST

H sinh thái

IUCN

T ch c B o t n thiên nhiên qu c t

MEA

ánh giá h sinh thái thiên niên k

NTTS

Nuôi tr ng th y s n

PTBV

Phát tri n b n v ng

RNM

R ng ng p m n

UBND

y ban nhân dân

VQG

V

KBT

Khu b o t n

WWF

Qu qu c t b o v thiên nhiên

n qu c gia

vii

M

U

1 Tính c p thi t c a đ tài
t ng p n

c ( NN) trên th gi i c ng nh t i Vi t Nam đang b suy gi m khá m nh

c v ch t và l

ng do nhi u nguyên nhân khác nhau trong đó có nguyên nhân do các

tác đ ng c a các ho t đ ng phát tri n kinh t , xã h i c a con ng
h

i c ng nh

nh

ng c a các y u t t nhiên [1].

Khu Ramsar Xuân Th y thu c huy n XuânTh y, t nh Nam
Công

nh, đ

c Ban th ký

c Ramsar công nh n vào n m 1989, đây là khu Ramsar th 50 c a th gi i và

là khu Ramsar đ u tiên c a

ông Nam Á và Vi t Nam. Khu Ramsar Xuân Th y là

m t vùng c a sông ven bi n, là n i sinh s ng theo mùa c a Cò thìa (Platalea minor) m t lo i chim n

c di c quý hi m. Ngoài ra, Xuân Th y còn là n i sinh s ng c a 8

loài chim quý hi m khác nh

R

m

thìa (Calidris pygmeus), Cho t (Tringa

ochropus), B nông (Pelecanus philippensis) [2],…

ây là vùng

tr ng qu c t b i đây là môi tr

ng nhi u loài sinh v t có giá tr

ng s ng, n i nuôi d

NN có t m quan

toàn c u và là “ga” chim quan tr ng trong chu trình di c c a nhi u loài chim quý

hi m; NN là n n t ng duy trì s t n t i và phát tri n c a sinh v t, t o cho V
gia (VQG) Xuân Th y các ch c n ng và giá tr kinh t - xã h i, môi tr

n qu c

ng và v n hóa

vô cùng quan tr ng đ i v i c ng đ ng dân c vùng c a sông ven bi n Giao Thu .
VQG Xuân Th y c ng là n i ph c v cho nghiên c u giáo d c môi tr

ng, phát tri n

du l ch sinh thái. Tuy nhiên, hi n nay VQG Xuân Thu đang đ i m t v i nhi u thách
th c trong vi c khai thác, s d ng và qu n lý. Vi c đánh b t th y s n t nhiên và nuôi
tr ng th y s n đang

m c đ cao và có nhi u tác đ ng tiêu c c đ n môi tr

ng và các

ngu n tài nguyên thiên nhiên, trong đó có vi c phá RNM đ l y đ t làm đ m tôm và
nuôi ngao, v ng, h y ho i nghiêm tr ng sinh c nh c a các loài chim di c . H n n a,
ch t th i t các vùng nuôi tr ng th y s n c ng làm ô nhi m ngu n n
Qu c gia. Vi cgi m ch t l

ng n

c đã d n đ n gi m s l

c trong V

n

ng c a các loài đ ng v t

hoang dã. Ngoài ra, s c ép c a s gia t ng dân s , các ho t đ ng phát tri n kinh t , xã
h i và s suy thoái tài nguyên, môi tr

ng do khai thác quá m c đang ngày càng đe

d a nghiêm tr ng đ n di n tích, ch c n ng, giá tr và d ch v c ng nh ch t l

1

ng c a


VQG. Do v y, đ tài “Nghiên c u gi i pháp qu n lý b o t n và phát tri n b n v ng đa
d ng sinh h c h sinh thái t nhiên đ t ng p n

ct iV

n qu c gia Xuân Th y t nh

nh” nh m phân tích và đánh giá hi n tr ng, th c tr ng qu n lý đa d ng sinh

Nam

h c h sinh thái (HST) t nhiên

NN t i VQG, trên c s đó đ xu t các gi i pháp đ

góp ph n b o t n và phát tri n b n v ng (PTBV) đa d ng sinh h c ( DSH) HST t
nhiên NN c a VQG Xuân Th y.
2 M c đích c a đ tài
ánh giá hi n tr ng DSH HST t nhiên NN t i VQG Xuân Th y.
ánh giá th c tr ng qu n lý b o t n DSH HST t nhiên NN t i VQG Xuân Th y
xu t gi i pháp qu n lý b o t n và PTBV

DSH HST t nhiên NN t i VQG Xuân

Th y.
3

it
it

ng và ph m vi nghiên c u
ng nghiên c u:

a d ng sinh h c HST t nhiên

NN t i VQG Xuân Th y;

Ho t đ ng qu n lý b o t n và phát tri n b n v ng DSH HST t nhiên NN t i VQG
Xuân Th y.
Ph m vi nghiên c u: Bãi tri u có RNM; Bãi tri u không có RNM; vùng n

c c a sông

c a VQG.
4 Cách ti p c n và ph
Ph

ng pháp nghiên c u

ng pháp thu th p và t ng h p tài li u

Thu th p các tài li u, s li u, các báo cáo liên quan đ n n i dung nghiên c u t nhi u
ngu n khác nhau nh các tài li u: Lu t a d ng sinh h c; Báo cáo qu c gia v đa d ng
sinh h c (2011); Báo cáo hi n tr ng đa d ng sinh h c V
t n đa d ng sinh h c trong n
môi tr

c và trên th gi i; các Báo cáo v kinh t - xã h i và

ng c a các t ch c xã, phòng Nông nghi p và Phát tri n nông thôn huy n

Giao Th y, phòng Tài nguyên và môi tr
Phát tri n nông thôn t nh Nam
Ph

n qu c gia Xuân Th y; B o

ng huy n Giao Th y, s Nông nghi p và

nh...

ng pháp đi u tra, ph ng v n, kh o sát th c đ a
2

i u tra, kh o sát th c đ a: M c đích các chuy n đi u tra kh o sát là nh m xác đ nh v
trí, ph m vi khu v c nghiên c u; thu th p, b sung và c p nh t các thông tin, d li u
t i hi n tr
đ

ng khu v c nghiên c u theo các n i dung c a lu n v n. Th i gian kh o sát

c ti n hành theo các đ t kh o sát trong quá trình nghiên c u lu n v n.

Ph ng v n: Ph

ng pháp này đ

c h c viên s d ng trong các chuy n đi kh o sát th c

đ a, đó là hình th c ph ng v n tr c ti p và thông qua phi u đi u tra v i 100 phi u
(phát ra 100 phi u, thu v 100 phi u), cho đ i t
Th y và ng

ng là cán b qu n lý VQG Xuân

i dân có liên quan t i VQG Xuân Th y

05 xã vùng đ m c a VQG là

Giao Thi n, Giao An, Giao L c, Giao Xuân và Giao H i.
Các ch đ đ

c xác đ nh tr

c (c n c vào m c tiêu c a đ tài và tham v n ý ki n các

chuyên gia v đa d ng sinh h c) đ ng th i c n c vào ng

iđ

c ph ng v n mà đ t ra

các câu h i thích h p v tình hình b o t n, qu n lý và s d ng
Th y nh : các lo i tài nguyên thiên nhiên t i đ a ph

NN t i VQG Xuân

ng; hi u bi t v s d ng b n

v ng tài nguyên thiên nhiên, lo i hình khai thác th y s n c a ng

i dân, đ a đi m khai

thác, nguyên nhân các m i đe d a đ n tài nguyên thiên nhiên..... Ngoài ph ng v n
thông qua m u phi u, h c viên còn ti n hành làm vi c, trao đ i ph ng v n tr c ti p các
cán b làm công tác qu n lý t i VQG Xuân Th y, đ thu th p đ

c các thông tin v

hi n tr ng công tác qu n lý b o t n DSH HST t nhiên NN t i VQG.
Ph

ng pháp th ng kê, phân tích và x lý s li u

X lý s li u trên Excel: Các phi u ph ng v n c ng đ ng ng
đ m VQG Xuân Th y, sau khi thu th p đ

i dân 05 xã thu c vùng

c ti n hành t ng h p, phân tích trên Excel

nh m đánh giá th c tr ng công tác qu n lý b o t n DSH c a VQG Xuân Th y.

3


CH

NG 1 T NG QUAN V N

NGHIÊN C U

1.1 T ng quan v đa d ng sinh h c h sinh thái t nhiên đ t ng p n
1.1.1

nh ngh a v đ t ng p n

c

Hi n nay có kho ng trên 50 đ nh ngh a khác nhau v
Vi c s d ng đ nh ngh a

c

NN đang đ

c s d ng [3].

NN tùy thu c vào m c đích qu n lý c a m i qu c gia hay

t ch c qu c t . Các đ nh ngh a t
VQG Xuân Th y và đang đ

ng đ i phù h p v i đi u ki n

NN Vi t Nam và

c áp d ng nhi u trên th gi i, các đ nh ngh a đ

cl a

ch n đ phân tích, xem xét, c th nh sau:
Trong các đ nh ngh a v
(Công

NN trên th gi i thì đ nh ngh a

c v các vùng đ t ng p n

trú c a các loài chim n

ho c vùng n

ch y hay n

c - Convention on wetland of intrenational importance,

i u 1.1 Công
c ng t, n

c nhi u qu c gia và t ch c qu c

c Ramsar “ NN là nh ng vùng đ m l y, than bùn

c b t k là t nhiên hay nhân t o, th
c tù, là n

c Ramsar

c có t m quan tr ng qu c t , đ c bi t nh là n i c

especially as waterfowl habitat) có t m r ng nh t, đ
t s d ng. Theo

NN c a Công

c l hay n

ng xuyên hay t m th i, có n

c bi n, k c nh ng vùng n

đ sâu không quá 6m khi tri u th p” [4]. Theo đ nh ngh a này,

c

c bi n có

NN bao g m các đ a

hình h t s c phong phú và ph c t p, chi m m t ph n không nh c a lãnh th bao g m
vùng bi n nông, ven bi n, c a sông, đ m phá, có th m th c v t bao ph hay không,
đ ng b ng châu th , t t c các sông, su i, ao, h , đ m l y t nhiên hay nhân t o, các
vùng nuôi tr ng th y s n (NTTS), canh tác lúa n
Ngoài ra còn có m t s đ nh ngh a

NN theo ngh a r ng khác. T ch c B o t n thiên

nhiên qu c t (IUCN, 1971) đ nh ngh a g n t
th , tính bao quát các ki u
n

c ho c th

ng t v i Ramsar, tuy nhiên tính c

NN ch a cao, c th “ NN là nh ng vùng đ t bão hòa

ng xuyên b ng p n

xuyên ho c đ nh k , dù là n
m n. Nh ng vùng ng p n

c đ u thu c NN.

c, dù là t nhiên, nhân t o, ng p n

c t nh ho c n

c ch y, n

c ng t, n

c th

c l ho c n

ng
c

c nh nh ng đ m l y, v ng l y, đ m r ng, than bùn, c a

sông, v nh bi n, eo bi n, ao h , đ m phá, sông, h ch a”.

4


Vi t Nam thu t ng “

t ng p n

c” ch a đ

c đ c p đ n cho t i nh ng n m

1980 [5]. T nh ng n m cu i th p k 80 c a th k 20 nhi u công trình nghiên c u;
v n b n đã s d ng đ nh ngh a NN c a Công

c Ramsar. Ngh đ nh s 109/N -CP

ngày 23 tháng 9 n m 2003 c a Chính ph v b o t n và phát tri n b n v ng đ t ng p
n

c. NN quy đ nh t i Ngh đ nh này bao g m nh ng vùng đ t ng p n

thái đ c thù, đa d ng sinh h c cao, có ch c n ng duy trì ngu n n

c có h sinh

c và cân b ng sinh

thái, có t m quan tr ng qu c t , qu c gia; Quy t đ nh s 79/Q -TTg c a Th t

ng

Chính ph ban hành k ho ch hành đ ng b o t n đa d ng sinh h c và an toàn sinh h c
[1], v B o t n và phát tri n đa d ng sinh h c các vùng đ t ng p n

c và bi n nh n

m nh n i dung xây d ng và th c hi n quy ho ch các khu b o t n đ t ng p n

c và

bi n, trong đó chú tr ng các phân khu ch c n ng và vùng đ m, xây d ng và th c hi n
k ho ch b o t n cho t ng khu. M c tiêu t ng quát là b o t n và phát tri n b n v ng
đ tn

c, ng p n

Vi t Nam nh m đáp ng yêu c u phát tri n kinh t - x h i, xoá

c

đói gi m nghèo, b o v tài nguyên thiên nhiên, môi tr
Theo lu t

a d ng sinh h c quy đ nh: “

bùn ho c vùng n

c th

quá 6 mét khi ng n n
ngh a v

c th y tri u th p nh t” (Kho n 1,

NN chính th ng c a Vi t Nam đ
n

c t nhiên là vùng đ m l y, than

ng xuyên ho c t m th i, k c vùng bi n có đô sâu không

đích b o t n các HST t nhiên
NN

t ng p n

ng và DSH.

NN và

i u 35) [6].

c quy đ nh b ng pháp lu t nh m m c

DSH. Do đó, m i ho t đ ng liên quan đ n

c ta đ u ph i s d ng đ nh ngh a này.

1.1.2 Phân lo i đ t ng p n

c

M c tiêu chung c a phân lo i

NN là xác đ nh ph m vi các h th ng sinh thái t

nhiên ph c v cho các m c tiêu v đi u tra, đánh giá và qu n lý
tiêu c th c a phân lo i
thu c tính t

ây là đ nh

NN đ

NN [7]. B n m c

c xác đ nh là: Mô t các đ n v sinh thái có các

ng đ ng; S p x p nh ng đ n v này trong m t h th ng theo các d ch v

HST khác nhau giúp cho vi c ban hành các quy t đ nh và chính sách qu n lý
Nh n bi t các đ n v phân lo i đ đi u tra và l p b n đ

NN;

NN; Cung c p s đ ng nh t

v thu t ng và khái ni m cho t ng đ n v phân lo i và đ n v b n đ

NN.

Hi n nay có m t s h th ng phân lo i c a các t ch c qu c t ; các qu c gia trên th
gi i và c a các nhà khoa h c c a Vi t Nam đ
5

c đ xu t áp d ng. Các h th ng phân


lo i khá hi n đ i, rõ ràng và đang đ

xem xét trong m t s tr

c áp d ng nhi u trên th gi i và đ c bi t có th

ng h p c th t

ng đ i phù h p v i đi u ki n c a VQG

Xuân Th y, c th nh sau:
H th ng phân lo i

NN theo Công

c Ramsar [4]. Tr ng tâm chính c a Công

Ramsar là b o t n và s d ng khôn khéo các vùng
chim n

c. Qua nhi u n m, Công

NN, coi

NN là n i c trú c a các loài

c đã m r ng ph m trù sang b o t n các vùng

NN là các HST có ý ngh a c c k quan tr ng đ i v i b o t n

mang l i l i ích cho cu c s ng c a c ng đ ng dân c s ng trong vùng
Công

c Ramsar đã đ a ra h th ng phân lo i

theo các m c tiêu này. N m 1971, Công
đ u tiên v i 22 lo i
c a Công

c

DSH và

NN. Vì v y,

NN nh m b o t n các vùng

NN

c Ramsar đ a ra h th ng phân lo i

NN

NN mà không chia thành các h và l p. N m 1994, Ph l c 2B

c Ramsar đã chia 35 lo i

NN thành 3 nhóm là

NN ven bi n và bi n

(11 lo i), NN n i đ a (16 lo i), NN nhân t o (8 lo i). Phân lo i NN l i đ

c Công

c Ramsar xem xét l i n m 1999 chia NN thành 41 lo i.
H th ng phân lo i

NN theo đ xu t c a Lê Diên D c [8]: H th ng phân lo i này

thu n ti n cho vi c ki m kê nh ng vùng

NN l n nh ng vi c s p x p l i ch a có tính

th b c th hi n s phân d v m t đ a lý, đi u ki n t nhiên khi n cho vi c nghiên
NN g p nhi u khó kh n. Nh v y, so v i

c u, quy ho ch, qu n lý, b o t n và b o v

h th ng phân lo i NN Ramsar thì h th ng phân lo i NN này còn thi u m t s lo i
NN nh RSH, c bi n…
Bên c nh đó, h th ng phân lo i
th ng phân lo i

NN đ

ng V n Ni [1]: So v i h

NN Ramsar thì h th ng phân lo i này đã tách c a sông ra kh i

bi n/ven bi n. H th ng phân lo i
nhân t o và

c đ xu t c a D

NN c a D

ng V n Ni không tách bi t ra

NN t nhiên và còn thi u m t s lo i

RSH, ru ng mu i...

t tr ng lúa đ

NN

NN nh b bi n vách đá, đ o và

c phân chia quá chi ti t. Lo i NN đ m m n ven

bi n (5) có ph n trùng l p v i đ m m n, l ven bi n (11). Lo i

NN sông, r ch (24)

n m trong h th ng c a sông mà không n m trong h th ng sông t ra không h p lý.
Nh ng h n ch trên gây khó kh n cho vi c chuy n đ i t
phân lo i này v i phân lo i qu c t .

6

ng ng các lo i

NN theo


Ti p theo, h th ng phân lo i
[1]: Theo tính ch t c a n

NN đ

c đ xu t c a Phan Nguyên H ng và c ng s

c ng t hay m n, m c đ ng p n

k , Phan Nguyên H ng đã phân chia

c th

ng xuyên hay đ nh

NN ra thành hai nhóm l n:

NN ven bi n và

NN n i đ a. H th ng phân lo i c a Phan Nguyên H ng có tính th b c và tiêu chu n
phân lo i quá đ n gi n so v i h th ng phân lo i NN Ramsar. H th ng này đã phân
chia
n

NN theo các c nh quan, nh ng s p x p các c nh quan này theo tính ch t ng p

c m n (đ i bi n ven b ) hay ng p n

c ng t ( NN n i đ a). Ph

ng pháp phân

lo i này đúng nh m c đích c a tác gi là ph c v cho vi c nghiên c u xây d ng chi n
l

c qu n lý
ng đ

NN

c p qu c gia, còn đ i v i các c p chi ti t h n s không th đáp

c.

Nh n xét chung h th ng phân lo i đ t ng p n

c

Thông qua th c ti n áp d ng, so sánh nh ng u đi m, h n ch c a các h th ng phân
lo i đã có c a các t ch c qu c t ; các qu c gia trên th gi i c ng nh các nhà khoa
h c trong n
phân lo i

c nghiên c u v h th ng phân lo i NN, vi c đ xu t áp d ng h th ng
NN c a Công

c Ramsar trong lu n v n vì lý do sau: h th ng phân lo i

này là h th ng phân lo i chính th ng đã đ

c th a nh n trong th c ti n áp d ng.

Ngoài ra, có nh ng u đi m n i b t v tính ph bi n, tính th c ti n ng d ng, tính khái
quát c ng nh h th ng và đã đ
v c. H th ng phân lo i
bao hàm các loài hình

c áp d ng r ng rãi trên th gi i c ng nh trong khu

NN c a Ramasar đ n gi n, d s d ng nh ng đ chi ti t đ
NN khác nhau. H n n a, các th b c đ

c thi t k phù h p

theo các nhóm thu c tính mang tính khoa h c cao. H th ng phân lo i NN c a Công
c Ramsar bao hàm h u nh toàn b các ki u NN hi n có c a VQG Xuân Th y, vì
v y có th áp d ng chung cho m i l nh v c liên quan đ n qu n lý
b n đ hi n tr ng và quy ho ch
chính sách và chi n l

NN và c ng l p

NN qu c gia đ làm c s cho vi c ho ch đ nh các

c v b o t n và PTBV NN phù h p v i đi u ki n VQG Xuân

Th y và Vi t Nam.
Qua phân tích các h th ng phân lo i nêu trên và tính h p lý, tính ph bi n c ng nh
phù h p v i m c tiêu qu n lý

NN, h th ng phân lo i

xu t s d ng trong lu n v n này (Ph l c 3).

7

NN c a Ramsar đ

cđ


1.1.3 Các d ch v h sinh thái đ t ng p n

c

Nghiên c u các d ch v HST NN nh m m c đích là hi u rõ các d ch v HST t i khu
v c nghiên c u và xác đ nh đ

c giá tr c b n c a các HST t i VQG Xuân Th y

đ ng th i đánh giá hi n tr ng khai thác s d ng hi n nay. H n n a, vi c s d ng h p
NN luôn ph i g n li n v i các d ch v mà HST cung c p; hi u đ

lý tài nguyên

c

các d ch v HST cung c p m i có th s d ng b n v ng, ki m soát và qu n lý m t
cách hi u qu và ng
Theo đ nh ngh a c a
l i ích con ng
n

c l i.
ánh giá HST thiên niên k (MEA), các d ch v HST là “nh ng

iđ tđ

c t các HST, bao g m d ch v cung c p nh th c n và

c; các d ch v đi u ti t nh đi u ti t l l t, h n hán; các d ch v h tr nh hình

thành đ t và chu trình dinh d
ng
t

ng và các d ch v v n hóa nh gi i trí, tinh th n, tín

ng và các l i ích phi v t ch t khác” [9].
ng đ i d hi u và có th hình dung đ

nh ngh a này đã c th đ

c n i hàm,

c khái ni m rõ ràng v “d ch v HST”.

Ngoài ra, m t cách hi u khác c a MEA đã đ c p, d ch v HST là “các l i ích con
ng

ih

ng l i t thiên nhiên”. Bên c nh đó, m t đ nh ngh a có tính ch t khái quát

cho r ng “d ch v đem l i l i ích tr c ti p và gián ti p c a HST cho s th nh v
c a con ng

ng

i”. C th hóa n i hàm c a d ch v HST, theo MEA d ch v HST bao

g m các lo i d ch v sau: D ch v cung c p; D ch v đi u ti t; D ch v v n hóa; D ch
v h tr .
1.1.4 B o t n đa d ng sinh h c và phát tri n b n v ng
Thu t ng

DSH đ

vào n m 1980.

c đ a ra l n đ u tiên b i hai nhà khoa h c Norse và McManus

nh ngh a này bao g m hai khái ni m có liên quan v i nhau là: đa

d ng di truy n (tính đa d ng v m t di truy n trong m t loài) và đa d ng sinh thái (s
l

ng

ng các loài trong m t qu n xã). Cho đ n nay đã có h n 25 đ nh ngh a n a cho thu t
DSH này. Theo đi u 3, Lu t

a d ng sinh h c nêu:

a d ng sinh h c là s

phong phú v gen, loài sinh v t và h sinh thái trong t nhiên [6].
Giá tr c a

DSH là không thay th đ

sinh h c trong đó có con ng

c đ i v i s t n t i và phát tri n c a th gi i

i, v i kinh t , khoa h c và giáo d c. Theo đó B o t n đa

d ng sinh h c là vi c b o v s phong phú c a các h sinh thái t nhiên quan tr ng,

8


đ c thù ho c đ i di n; b o v môi tr

ng s ng t nhiên th

c a loài hoang dã, c nh quan môi tr

ng, nét đ p đ c đáo c a t nhiên; nuôi, tr ng,

ch m sóc loài thu c Danh m c loài nguy c p, quý, hi m đ

ng xuyên ho c theo mùa
c u tiên b o v ; l u gi

và b o qu n lâu dài các m u v t di truy n.
C ng theo Lu t

a d ng sinh h c, nguyên t c b o t n và phát tri n b n v ng đa d ng

sinh h c là: K t h p hài hòa gi a b o t n v i khai thác, s d ng h p lý đa d ng sinh h c;
gi a b o t n, khai thác, s d ng h p lý đa d ng sinh h c v i vi c xóa đói, gi m nghèo [6].
1.2 Gi i thi u v V

n qu c gia Xuân Th y

1.1.1. V trí đ a lý và ranh gi i hành chính
VQG Xuân Th y n m

phía

ông nam huy n Giao Th y, t nh Nam

nh, ngay t i

c a Ba L t c a sông H ng, to đ : t 20010' đ n 20015' v đ B c và t 106020' đ n
106032' kinh đ

ông.

Hình 1.1 Ranh gi i hành chính VQG Xuân Thu
9


Tháng 01/1989 vùng bãi b i
công nh n gia nh p Công

c a sông ven bi n thu c huy n Xuân Thu chính th c

c Ramsar (Công

c b o v nh ng vùng đ t ng p n

t m quan tr ng qu c t , đ c bi t nh là n i di trú c a nh ng loài chim n
đi m Ramsar th 50 c a th gi i, đ c bi t là đi m Ramsar đ u tiên c a

c).

c có
ây là

ông Nam Á

và đ c nh t c a Vi t Nam su t 16 n m (t i n m 2005, Vi t Nam m i có khu Ramsar
th 2 là khu Bàu S u thu c VQG Cát Tiên
t

t nh

ng Nai).Ngày 02/01/2003, Th

ng Chính ph ban hành quy t đ nh s 01/Q -TTg. Chuy n h ng khu b o t n thiên

nhiên

NN Xuân Thu thành VQG Xuân Thu (VQG là c p b o t n thiên nhiên cao

nh t trong h th ng b o t n thiên nhiên c a n

c ta hi n nay).

Hình 1.2 B n đ phân khu VQG Xuân Th y
Ngày 02/12/2004, UNESCO công nh n Khu d tr sinh quy n châu th sông H ng.
Khu d tr sinh quy n này thu c đ a bàn 5 huy n: Giao Thu , Ngh a H ng (t nh Nam
nh), Kim S n (t nh Ninh Bình), Thái Thu và Ti n H i (t nh Thái Bình); v i di n
tích h n 105.000 ha, vùng lõi: 14.000 ha, vùng đ m: 37.000 ha, vùng chuy n ti p trên
54.000 ha; bao g m 01 V

n qu c gia, 01 khu b o t n (KBT) thiên nhiên và nhi u
10


di n tích bãi b i r ng l n trong đó VQG Xuân Thu là vùng lõi có t m quan tr ng đ c
bi t c a khu d tr sinh quy n th gi i này.
1.2.2 C c u t ch c
Theo T trình s 26/Ttr-VQG trình UBND t nh Nam

nh v t ch c b máy và ch c

n ng nhi m v các phòng ban c a VQG Xuân Thu , n m 2011, l c l
hi n t i c a VQG Xuân Th y có 19 ng

ng biên ch

i v i t ch c c th nh sau:

- Ban Giám đ c: g m 01 Giám đ c ph trách chung và tr c ti p ph trách công tác:
Tài v , khoa h c, k ho ch, t ch c và h p tác qu c t . 01 Phó giám đ c giúp Giám
đ c tr c ti p ph trách công tác: B o v tài nguyên, k thu t, hành chính và du l ch
sinh thái.
- Phòng Khoa h c k thu t: 04 ng

i, th c hi n các ho t đ ng v khoa h c-k thu t và

h p tác qu c t .
- Phòng Qu n lý tài nguyên và môi tr
v tài nguyên môi tr

ng: 05 ng

i, th c hi n công tác qu n lý, b o

ng nói chung c a VQG.

- Phòng Kinh t t ng h p: 05 ng

i, th c hi n các ho t đ ng v qu n lý tài chính,

hành chính và d ch v m i m t nh m đ m b o cho công tác qu n lý b o t n thiên
nhiên c a VQG Xuân Thu .
- Ban du l ch: 03 ng
d c môi tr

i, th c hi n các d ch v v du l ch sinh thái và tuyên truy n giáo

ng cho du khách & c ng đ ng đ a ph

ng.

T trình đã đ ngh phê duy t t ch c b máy m i c ng nh b sung ch c n ng nhi m
v các phòng ban c a VQG. Theo đó, t ch c b máy m i c a V

n qu c gia Xuân

Th y s có 01 Ban Giám đ c (01 Giám đ c, 02 Phó Giám đ c) và 05 phòng ban (H t
Ki m lâm; Phòng khoa h c k thu t và h p tác qu c t ; Phòng kinh t t ng h p; trung
tâm du l ch sinh thái; Trung tâm c u h đ ng v t hoang dã).

c bi t đ ngh cán b

c a VQG có đ kh n ng, th m quy n đ x ph t các v vi ph m Lu t B o v và phát
tri n r ng, Lu t Th y s n và Lu t B o v môi tr

ng. Tuy nhiên, do nhi u lý do khách

quan khác nhau mà đ n nay các c p có th m quy n v n ch a phê duy t c c u và t
ch c b máy m i c a V

n qu c gia Xuân Th y.
11


UBND t nh Nam

nh

S Nông nghi p &PTNT

Ban Giám đ c
(02 ng i)

Phòng Khoa
h c k thu t
(4 ng i)

Phòng Kinh
t t ng h p
(5 ng i)

Phòng Qu n
lý tài nguyên
và môi tr ng
(5 ng i)

Ban du l ch
(3 ng i)

Hình 1.3 C c u t ch c ban qu n lý VQG Xuân Thu
1.2.3 Hoat đ ng qu n lý b o t n
VQG Xuân Thu đã xây d ng Quy ch b o t n thiên nhiên c a VQG và Quy ch s
d ng khôn khéo, b n v ng tài nguyên đ t ng p n

c

Khu Ramsar Xuân Thu .

VQG Xuân Thu đã xây d ng th ch qu n lý thích h p nh m t ng c
c a c ng đ ng vào ho t đ ng qu n lý b o v tài nguyên môi tr
b và c ng đ ng dân đ a ph

ng s tham gia

ng. Thu hút các cán

ng liên k t ch t ch v i VQG Xuân Thu đ gi i quy t

hài hoà các m i quan h v l i ích.
Cùng v i đ a ph
h i

ng, th c hi n các chính sách v qu n lý đ t đai, phát tri n kinh t -xã

vùng đ m.

VQG Xuân Thu đ ng th i còn là Khu Ramsar qu c t đ u tiên c a Vi t Nam. B i
v y, đ n v đã và đang cùng v i c ng đ ng đ a ph
Chính ph

ng th c hi n cam k t qu c t c a

đ a danh Ramsar này. C ng t danh hi u Ramsar, các m i quan h qu c

t c a VQG Xuân Thu v i các đ i tác qu c t (c v ph

ng di n Chính ph và phi

Chính ph ) ngày càng phát tri n và đ t nhi u k t qu t t đ p. Trong th i gian qua, Ban
12


qu n lý VQG Xuân Thu đã làm vi c v i các t ch c qu c t nh :
s

an M ch;

i s Hoa K ;

i s Anh; Qu môi tr

i s Hà Lan;

ng toàn c u thu c Ch

trình phát tri n c a Liên h p qu c (United Nations Development Programme)

i
ng

Vi t

Nam cùng các T ch c phi Chính ph nh : T ch c b o t n chim qu c t (Birdlife
international Vietnam); Hi p h i qu c t b o t n thiên nhiên (International Union for
Conservation of Nature and Natural Resources); Qu qu c t b o v thiên nhiên
(World Wide Fund For Nature - WWF); Liên minh sinh v t bi n qu c t (international
marine organisms alliance)...

n v đã và đang nh n đ

c nhi u s tr giúp c v k

thu t và tài chính c a các d án nh & v a do c ng đ ng qu c t tài tr đ t ch c các
ho t đ ng nâng cao nh n th c và phát tri n c ng đ ng đ a ph
1.3

a hình, khí h u, th y v n khu v c V

ng.

n Qu c Gia Xuân Th y

1.3.1

a hình

N m

rìa châu th sông H ng, khu v c VQG Xuân Th y có đ a hình b ng ph ng, có

m t s c n cát, các tuy n đê và m t vài gò đ ng n m r i rác.

cao có xu h

ng

nghiêng d n t b c xu ng nam, t tây sang đông. C n c vào các d ng đ a hình b c
sót l i và các t li u l ch s - kh o c , đ a ch t có th kh ng đ nh các d ng đ a hình
huy n Giao Thu nói chung có ngu n g c do dòng ch y, do sông-bi n, do bi n di n ra
t cu i Holocen mu n đ n nay [10].
D ng đ a hình h n h p sông-bi n chi m ph n l n di n tích, đ
trình t

c hình thành trong quá

ng tác sông - bi n. V t li u c u t o ch y u g m b t-cát, b t-sét và sét b t…

đ c tr ng cho ki u bãi tri u. B m t đ a hình b ng ph ng, nghiêng th p d n v phía
bi n và có nhi u d u tích các l ch tri u, lòng d n ch t sót l i. Hi n nay, d ng đ a hình
này đang đ

c khai thác chính trong nông nghi p.

Hi n nay, do đ p V p đã đ

c phá b , nên l

cung c p cho vùng tri u th p (lagoon)

ng b i tích t sông H ng qua sông V p

phía nam c a Ba L t đ

đi u ki n cho quá trình tích t và l p đ y di n ra
hình đ m l y

ng, t o

đây nhanh h n. Các thành t o đ a

vùng tri u th p chi m m t di n tích khá l n

An, Giao L c, đ ng th i c ng t o ra m t vùng đ m lý t
RNM., ng

c t ng c

các xã Giao Thi n, Giao

ng cho các khu v c b o t n

i dân đã t đ ng s d ng vùng tri u th p đ nuôi ngao v ng và tôm sú.

13


1.3.2 Khí h u
Nhi t đ : Khu v c nghiên c u n m trong vùng khí h u nhi t đ i nóng m gió mùa
mi n B c Vi t Nam, phân hoá sâu s c theo mùa trong n m: mùa gió Tây Nam, nóng

và m, kéo dài t tháng 5 đ n tháng 11 và gió mùa

ông B c, l nh và khô, kéo dài t

tháng 11 đ n tháng 5 n m sau. Theo tài li u c a Nguy n V n Vi t (1984), khu v c
Giao Thu có nhi t đ trung bình n m đ t 23 - 24oC, t ng tích ôn đ t 8.500oC 8.700oC. Mùa hè có nhi t đ trung bình 27 - 29 oC. Tháng nóng nh t là tháng 7, nhi t
đ có th đ t t i 38 - 39 oC. Tháng l nh nh t là tháng 1 v i nhi t đ trung bình 16,7
C, đôi khi có th xu ng t i 4 - 5 oC. S gi n ng trung bình 1.650 - 1.700 gi /n m.

o

Ch đ m a: Khu v c có ch đ m a phong phú và phân b khá đ ng đ u; l

ng m a

trung bình n m dao đ ng t 1.520-1.850 mm/n m; Mùa m a kéo dài t tháng V đ n
tháng X, chi m t i 85 - 90% l
IX. Tháng có l
l

ng m a n m, t p trung ch y u vào tháng VII, VIII và

ng m a nh nh t là tháng XII và tháng I.

i v i nh ng tháng có

ng m a nh r t thích h p cho các ho t đ ng du l ch sinh thái nh quan sát chim,

đ c bi t là mùa chim di c (t tháng 11 đ n tháng 3). Trong tr
th p nhi t đ i hay ho t đ ng c a d i h i t nhi t đ i thì l

gi có th đ t 300-500mm.

i v i các tháng có l

ng h p có bão, áp

ng m a c c đ i trong 24

ng m a l n, thích h p cho ho t

đ ng du l ch, tham quan sinh thái các HST t nhiên nh RNM.
Ch đ gió: Khu v c c a sông H ng, ch u s chi ph i c a h th ng gió mùa. Mùa gió
ông B c v i h

ng gió th nh hành là B c,

m/s. Mùa gió Tây Nam, h

ông B c v i t c đ trung bình 4,0 - 4,5

ng gió chính là Nam và

ông Nam v i t c đ gió trung

bình đ t 3,2 - 3,9 m/s, cao nh t vào các tháng tháng V - VII. Vùng nghiên c u còn
ch u nh h

ng c a d i h i t nhi t đ i, do đó, th

ng ch u tác đ ng c a gió bão, v i

s c gió đ t 45 - 50 m/s. Bão th

ng tác đ ng x u đ n tài nguyên thiên nhiên, môi

tr

i, đ c bi t là gây bi n đ ng đ a hình bãi, thúc đ y

ng và ho t đ ng c a con ng

quá trình xói l b c v quy mô l n c

ng đ .

1.3.3 Th y v n
Theo d n li u trong Báo cáo hi n tr ng c a VQG Xuân Thu (2005), khu v c VQG
Xuân Th y có 2 sông nhánh chính trong khu v c bãi tri u là sông V p và sông Trà,

14


ngoài ra còn m t s l ch tri u nh c p thoát n

c t nhiên.

Sông V p: ch y t c a Ba L t ra bi n Giao H i dài kho ng 12 km, là ranh gi i ng n
cách gi a C n Ng n và Bãi trong.
Sông Trà: ch y t C a Ba L t xu ng phía Nam ra bi n g p sông V p

bi n Giao H i,

dài kho ng 12 km và là ranh gi i ng n cách gi a C n Ng n và C n Lu. Trong th i
gian qua, do nhi u nguyên nhân đã d n đ n tình tr ng sông Trà b l p đ y

đo n cu i

ng n C n Lu và C n Ng n. N m 2012, D án Th y l i C n Ng n đã ti n hành đào n i
sông Trà v i sông V p

phía cu i các đ m tôm c a C n Ng n.

1.4 c đi m dân s , kinh t -xã h i
Xuân Th y

các xã vùng đ m khu v c V

n qu c gia

1.4.1 Dân s
Theo s li u th ng kê đ n tháng 12/2014, toàn b 5 xã vùng đ m V

n qu c gia Xuân

Thu có 43.917 nhân kh u trong 13.670 h , v i di n tích 40,3 km2. M t đ dân c các
xã t

ng đ i đ ng đ u, trung bình 1.128 ng

nh t, 1.369 ng

i/km2. Xã Giao L c có m t đ dân cao

i/km2, xã Giao Thi n có m t đ th p nh t là 821 ng

i/km2 (Hình 1.4).

Hình 1.4 Di n tích, dân s và m t đ dân s các xã vùng đ m [11]

15


M t đ dân s t i các xã vùng đ m VQG Xuân Th y c ng t
dân s trung bình c a khu v c

ng đ

ng b ng sông H ng (949 ng

ng v i m t đ
i/1km2 vào n m

2011). Tuy nhiên, m t đ dân s trong vùng v n cao, g p 5 l n so v i m t đ trung
bình c a c n

c, g p g n 3 l n so v i

ng b ng sông C u Long, g p 10 l n so v i

mi n núi và trung du B c B và g p 12 l n so v i Tây Nguyên.

ây chính là áp l c l n đ i v i công tác b o t n và phát tri n b n v ng tài nguyên
NN t i khu v c.
T l t ng dân s
Theo s li u c a Phòng Th ng kê huy n Giao Th y (2014), toàn b 5 xã vùng đ m
V

n qu c gia Xuân Thu có t l t ng dân s t nhiên t

ng đ i đ ng đ u gi a các

xã, bình quân qua các n m là g n 1,02 %.
So v i các n m tr

c, t l này đã gi m nhi u do trình đ dân trí ngày càng đ

lên và công tác k ho ch hoá gia đình c a đ a ph

ng đ

c nâng

c th c hi n t t trong nh ng

n m g n đây.
c đi m kinh t -xã h i c a các xã vùng đ m

1.4.2

Theo k t qu nghiên c u t các xã vùng đ m, cho th y c c u kinh t ch y u g m có:
nông nghi p, th y s n, công nghi p- ti u th công nghi p và xây d ng, kinh doanh và

d ch v .
B ng 1.1 C c u kinh t các xã vùng đ m [12]
C c u nghành ngh

Ph n tr m (%)

Nông nghi p

78,6

Th y s n

16,0

Công nghi p ti u th công nghi p và xây d ng

3,2

Kinh doanh và d ch v

2,0

Ch y u các h gia đình làm vi c trong l nh v c s n xu t nông nghi p (78,6%) và th y
s n (16%), l nh v c công nghi p, ti u th công ngh p và kinh doanh d ch v chi m t
l r t nh < 5%. Nh v y h u h t ng

i lao đ ng ph thu c vào nông nghi p, trong

trái v nông nghi p m c đ th t nghi p là t
16

ng đ i cao. Trong th i gian nêu trên, g n


nh t t c ng

i lao đ ng th t nghi p tham gia vào ho t đ ng khai thác tài nguyên t

nhiên, các ho t đ ng này di n ra trên c vùng đ m và vùng lõi c a VQG. Chính đi u
này đã t o áp l c lên VQG Xuân Th y.
Tình tr ng c s h t ng
Giao thông đ

ng b : T t t c các n i đ n đê qu c gia, ti p giáp v i ranh gi i VQG

khá thu n l i. T trung tâm Hà N i du khách đ n đây kho ng 150km, th i gian đi m t
kho ng 3,5 - 4,0 gi . T ranh gi i đê qu c gia đi ra vùng lõi c a VQG có m t đ
tr c C n Ng n dài kho ng 4 km là con đ
VQG đã đ

c nâng c p thành đ

ng

ng giao thông huy t m ch c a Ban qu n lý

ng c p IV đ ng b ng, kè mái, r i nh a, hai làn xe c

gi i có th đi l i d dàng.
Ranh gi i gi a vùng lõi và vùng đ m

ho c r i đá d m.

ây là tuy n đ

phía Tây B c là đê bao b m t đ

c th m nh a

ng b duy nh t có trong khu v c dùng đ tu n tra

b o v và ph c v khách tham quan du l ch. Tuy nhiên, m t đ

ng h p, ch a b ng

ph ng nên vi c đi l i c ng còn khó kh n.
Giao thông đ

ng thu : Trong khu v c VQG Xuân Th y, có các sông nhánh nh sông

V p, sông Trà và nhi u l ch tri u, du khách có th đi thuy n máy nh d c theo các
dòng sông l ch đ quan sát chim và th

ng ngo n c nh đ p c a m t trong nh ng khu

v c r ng ng p m n còn l i t t nh t vùng châu th sông H ng.
Tuy nhiên, giao thông đ

ng thu

VQG còn ph thu c vào thu tri u, vào nh ng

ngày tri u ki t, vi c th m quan c a du khách b ng đ

ng thu g p r t nhi u khó kh n.

Do v y, n u mu n đi th m quan VQG b ng xu ng, các du khách c n ph i liên h tr
v i Ban du l ch đ hi u rõ l ch con n

c

c, t đó có th ch đ ng và hi u qu h n cho

chuy n đi c a mình.

17