L I CAM OAN
Tên tôi là: Tr n Th Nguy t
Chuyên ngành: Khoa h c Môi tr
L p: 23KHMT11
Khóa h c: 23
Chuyên ngành: Khoa h c Môi tr
ng
Tôi xin cam đoan quy n lu n v n đ
ng
Mã s : 608502
c chính tôi th c hi n d
is h
ng d n c a
PGS. TS. Nguy n Th Minh H ng v i đ tài nghiên c u trong lu n v n: “Nghiên c u
gi i pháp qu n lý b o t n và phát tri n b n v ng đa d ng sinh h c h sinh thái t
nhiên đ t ng p n
ct iV
n qu c gia Xuân Th y t nh Nam
nh”.
ây là đ tài nghiên c u m i, không trùng l p v i các đ tài lu n v n nào tr
c đây,
do đó, không ph i là b n sao chép c a b t k m t lu n v n nào. N i dung c a lu n v n
đ
c th hi n theo đúng quy đ nh. Các s li u, ngu n thông tin trong lu n v n là do tôi
đi u tra, trích d n và đánh giá. Vi c tham kh o các ngu n tài li u (n u có) đã đ
th c hi n trích d n và ghi ngu n tài li u tham kh o đúng quy đ nh.
Tôi xin hoàn toàn ch u trách nhi m v n i dung tôi đã trình bày trong lu n v n này.
Hà N i, ngày
NG
tháng
n m 2016
I VI T CAM OAN
Tr n Th Nguy t
i
c
L IC M
Tôi xin đ
viên h
N
c bày t lòng bi t n sâu s c t i PGS.TS. Nguy n Th Minh H ng, gi ng
ng d n đ tài lu n v n, đã t n tình ch b o, giúp đ tôi trong su t quá trình
h c t p c ng nh th c hi n và hoàn thành n i dung c a đ tài lu n v n.
Tôi c ng xin g i l i c m n t i toàn th các th y cô giáo Khoa Môi tr
i h c Th y L i nh ng ng
trình h c t p t i tr
ng Tr
ng
i đã cho tác gi ki n th c và kinh nghi m trong su t quá
ng đ tôi có th hoàn thành lu n v n t t nghi p này.
Lu n v n không th hoàn thành n u nh không nh n đ
c s cho phép, t o đi u ki n
và giúp đ nhi t tình c a Lãnh đ o và đ ng nghi p C c B o t n đa d ng sinh h c,
T ng c c Môi tr
ng, n i tôi đang công tác.
ng th i, tôi c ng xin c m n các anh, ch Ban qu n lý V
ng
i dân các xã vùng đ m V
n qu c gia Xuân Th y và
n qu c gia Xuân Th y đã t o đi u ki n cho tôi kh o
sát và thu th p tài li u đ có c d li u ph c v cho lu n v n.
M c dù đã c g ng hoàn thành lu n v n b ng t t c s nhi t nhi t tình và n ng l c c a
mình, tuy nhiên không th tránh kh i nh ng sai sót. Vì v y, tôi r t mong nh n đ
đóng góp c a th y cô và các b n đ hoàn thi n lu n v n.
ii
cs
M CL C
L I CAM OAN ........................................................................................................................ i
L I C M N............................................................................................................................. ii
DANH M C HÌNH NH .......................................................................................................... v
DANH M C B NG BI U ....................................................................................................... vi
DANH M C CÁC CH VI T T T ....................................................................................... vii
M
U .................................................................................................................................... 1
1 Tính c p thi t c a đ tài....................................................................................................... 1
2 M c đích c a đ tài .............................................................................................................. 2
3 i t ng và ph m vi nghiên c u ........................................................................................ 2
4 Cách ti p c n và ph ng pháp nghiên c u .......................................................................... 2
CH NG 1 T NG QUAN V N
NGHIÊN C U ............................................................. 4
1.1 T ng quan v đa d ng sinh h c h sinh thái t nhiên đ t ng p n c ............................... 4
1.1.1 nh ngh a v đ t ng p n c .................................................................................... 4
1.1.2 Phân lo i đ t ng p n c ........................................................................................... 5
1.1.3 Các d ch v h sinh thái đ t ng p n c .................................................................... 8
1.1.4 B o t n đa d ng sinh h c và phát tri n b n v ng ..................................................... 8
1.2 Gi i thi u v V n qu c gia Xuân Th y ......................................................................... 9
1.1.1. V trí đ a lý và ranh gi i hành chính ........................................................................ 9
1.2.2 C c u t ch c ......................................................................................................... 11
1.2.3 Hoat đ ng qu n lý b o t n ...................................................................................... 12
1.3 a hình, khí h u, th y v n khu v c V n Qu c Gia Xuân Th y ................................. 13
1.3.1 a hình ................................................................................................................... 13
1.3.2 Khí h u .................................................................................................................... 14
1.3.3 Th y v n .................................................................................................................. 14
1.4 c đi m dân s , kinh t -xã h i các xã vùng đ m khu v c V n qu c gia Xuân Th y
.............................................................................................................................................. 15
1.4.1 Dân s ...................................................................................................................... 15
1.4.2 c đi m kinh t -xã h i c a các xã vùng đ m ........................................................ 16
CH NG 2 ÁNH GIÁ HI N TR NG A D NG SINH H C H SINH THÁI T
NHIÊN
T NG P N
C VÀ TH C TR NG CÔNG TÁC QU N LÝ B O T N VÀ
PHÁT TRI N B N V NG V N QU C GIA XUÂN TH Y ........................................... 18
2.1 a d ng ki u h sinh thái t nhiên đ t ng p n c V n qu c gia Xuân Thu và bi n đ ng
c a chúng .................................................................................................................................. 18
2.1.1 i u tra, kh o sát th c đ a V n qu c gia Xuân Th y ........................................... 18
2.1.2 Các ki u h sinh thái đ t ng p n c t i V n qu c gia Xuân Th y ....................... 19
2.1.3 Bi n đ ng các ki u h sinh thái đ t ng p n c ....................................................... 24
2.2 Các d ch v t các h sinh thái đ t ng p n c V n qu c gia Xuân Thu ................ 25
2.3 Ho t đ ng khai thác và nuôi tr ng th y s n c a ng i dân t i V n qu c gia Xuân
Th y ...................................................................................................................................... 32
iii
2.4 Th c tr ng công tác qu n lý đa d ng sinh h c h sinh thái t nhiên t ng p n c t i
V n qu c gia Xân Th y ..................................................................................................... 35
2.4.1 M c tiêu và nhi m v c a V n qu c gia Xuân Th y ............................................ 35
2.4.2 Nh ng thu n l i và khó kh n trong vi c b o t n đa d ng sinh h c c a V n qu c
gia Xuân Th y .................................................................................................................. 36
2.4.3 Các gi i pháp qu n lý b o t n và phát tri n b n v ng đa d ng sinh h c h sinh thái
đ t ng p n c c a V n qu c gia Xuân Th y................................................................. 38
2.5 Các áp l c/nguy c tác đ ng t i đa d ng sinh h c h sinh thái V n qu c gia Xuân
Thu ..................................................................................................................................... 43
2.5.1 Nhóm áp l c kinh t - xã h i ................................................................................... 44
2.5.2 Nhóm áp l c t nhiên – môi tr ng ........................................................................ 49
2.6 D báo xu h ng bi n đ ng đa d ng sinh h c ............................................................... 51
CH NG 3
XU T CÁC GI I PHÁP B O T N A D NG SINH H C H SINH
THÁI
T NG P N
C T NHIÊN V N QU C GIA XUÂN THU ......................... 55
3.1 V n đ u tiên ................................................................................................................ 55
3.2
xu t mô hình sinh k s d ng b n v ng tài nguyên ................................................. 56
3.2.1 Nguyên t c xây d ng mô hình ................................................................................. 57
3.2.2 M c tiêu th c hi n mô hình..................................................................................... 57
3.2.3
xu t mô hình ...................................................................................................... 58
K T LU N VÀ KI N NGH ................................................................................................. 69
1 K t lu n ............................................................................................................................. 69
2 Ki n ngh ........................................................................................................................... 70
TÀI LI U THAM KH O........................................................................................................ 71
iv
DANH M C HÌNH NH
Hình 1.1 Ranh gi i hành chính VQG Xuân Thu ...................................................................... 9
Hình 1.2 B n đ phân khu VQG Xuân Th y ........................................................................... 10
Hình 1.3 C c u t ch c ban qu n lý VQG Xuân Thu ........................................................... 12
Hình 1.4 Di n tích, dân s và m t đ dân s các xã vùng đ m [11] ........................................ 15
Hình 2.1 B n đ các h sinh thái NN VQG Xuân Thu [13] ................................................ 19
Hình 2.2 Di n tích các ki u NN VQG Xuân Th y [13] ........................................................ 20
Hình 2.3 T l ng i dân bi t các lo i NN t i VQG Xuân Th y .......................................... 21
Hình 2.4 T l s ng i bi t l i ích c a NN ......................................................................... 26
Hình 2.5 T l s ng i s d ng NN hàng ngày ................................................................... 26
Hình 2.6 Doanh thu, s l ng khách du l ch tham quan VQG Xuân Th y ............................. 31
Hình 2.7 Lo i hình khai thác th y s n c a ng i dân (t l %) ............................................... 33
Hình 2.8 a đi m khai thác th y s n c a ng i dân (t l %) ................................................ 34
Hình 2.9 Nguyên nhân đe do đ n NN VQG Xuân Th y ..................................................... 43
Hình 2.10 N ng đ d u m khoáng trong n c m t khu v c VQG Xuân Thu [30].............. 48
Hình 2.11 R ng trang Bãi Trong b gãy ch t b i c n bão tháng 10/2012 ............................ 49
v
DANH M C B NG BI U
B ng 1.2 C c u kinh t các xã vùng đ m [12] ....................................................................... 16
B ng 2.1 Bi n đ ng di n tích các h sinh thái đ t ng p n c VQG Xuân Th y theo các th i
k [14] ...................................................................................................................................... 24
B ng 2.2 S nl ngkhai thác, nuôi tr ng th y s n hàng n m và thu nh p t i VQG Xuân Th y
[15] ........................................................................................................................................... 27
B ng 2.3 Các loài th c v t có giá tr trong r ng ng p m n Giao Th y [17] ........................... 28
B ng 2.4 Tình tr ng khai thác tài nguyên trong vùng lõi VQG Xuân Th y n m 2013 ........... 44
B ng 2.5 D báo bi n đ ng đa d ng sinh h c VQG Xuân Thu b i các tác đ ng c a con
ng i [33]................................................................................................................................. 52
vi
DANH M C CÁC CH
VI T T T
B KH
Bi n đ i khí h u
CBD
Công
COP
H i ngh các bên liên quan
DSH
c a d ng sinh h c
a d ng sinh h c
NN
t ng p n
c
HST
H sinh thái
IUCN
T ch c B o t n thiên nhiên qu c t
MEA
ánh giá h sinh thái thiên niên k
NTTS
Nuôi tr ng th y s n
PTBV
Phát tri n b n v ng
RNM
R ng ng p m n
UBND
y ban nhân dân
VQG
V
KBT
Khu b o t n
WWF
Qu qu c t b o v thiên nhiên
n qu c gia
vii
M
U
1 Tính c p thi t c a đ tài
t ng p n
c ( NN) trên th gi i c ng nh t i Vi t Nam đang b suy gi m khá m nh
c v ch t và l
ng do nhi u nguyên nhân khác nhau trong đó có nguyên nhân do các
tác đ ng c a các ho t đ ng phát tri n kinh t , xã h i c a con ng
h
i c ng nh
nh
ng c a các y u t t nhiên [1].
Khu Ramsar Xuân Th y thu c huy n XuânTh y, t nh Nam
Công
nh, đ
c Ban th ký
c Ramsar công nh n vào n m 1989, đây là khu Ramsar th 50 c a th gi i và
là khu Ramsar đ u tiên c a
ông Nam Á và Vi t Nam. Khu Ramsar Xuân Th y là
m t vùng c a sông ven bi n, là n i sinh s ng theo mùa c a Cò thìa (Platalea minor) m t lo i chim n
c di c quý hi m. Ngoài ra, Xuân Th y còn là n i sinh s ng c a 8
loài chim quý hi m khác nh
R
m
thìa (Calidris pygmeus), Cho t (Tringa
ochropus), B nông (Pelecanus philippensis) [2],…
ây là vùng
tr ng qu c t b i đây là môi tr
ng nhi u loài sinh v t có giá tr
ng s ng, n i nuôi d
NN có t m quan
toàn c u và là “ga” chim quan tr ng trong chu trình di c c a nhi u loài chim quý
hi m; NN là n n t ng duy trì s t n t i và phát tri n c a sinh v t, t o cho V
gia (VQG) Xuân Th y các ch c n ng và giá tr kinh t - xã h i, môi tr
n qu c
ng và v n hóa
vô cùng quan tr ng đ i v i c ng đ ng dân c vùng c a sông ven bi n Giao Thu .
VQG Xuân Th y c ng là n i ph c v cho nghiên c u giáo d c môi tr
ng, phát tri n
du l ch sinh thái. Tuy nhiên, hi n nay VQG Xuân Thu đang đ i m t v i nhi u thách
th c trong vi c khai thác, s d ng và qu n lý. Vi c đánh b t th y s n t nhiên và nuôi
tr ng th y s n đang
m c đ cao và có nhi u tác đ ng tiêu c c đ n môi tr
ng và các
ngu n tài nguyên thiên nhiên, trong đó có vi c phá RNM đ l y đ t làm đ m tôm và
nuôi ngao, v ng, h y ho i nghiêm tr ng sinh c nh c a các loài chim di c . H n n a,
ch t th i t các vùng nuôi tr ng th y s n c ng làm ô nhi m ngu n n
Qu c gia. Vi cgi m ch t l
ng n
c đã d n đ n gi m s l
c trong V
n
ng c a các loài đ ng v t
hoang dã. Ngoài ra, s c ép c a s gia t ng dân s , các ho t đ ng phát tri n kinh t , xã
h i và s suy thoái tài nguyên, môi tr
ng do khai thác quá m c đang ngày càng đe
d a nghiêm tr ng đ n di n tích, ch c n ng, giá tr và d ch v c ng nh ch t l
1
ng c a
VQG. Do v y, đ tài “Nghiên c u gi i pháp qu n lý b o t n và phát tri n b n v ng đa
d ng sinh h c h sinh thái t nhiên đ t ng p n
ct iV
n qu c gia Xuân Th y t nh
nh” nh m phân tích và đánh giá hi n tr ng, th c tr ng qu n lý đa d ng sinh
Nam
h c h sinh thái (HST) t nhiên
NN t i VQG, trên c s đó đ xu t các gi i pháp đ
góp ph n b o t n và phát tri n b n v ng (PTBV) đa d ng sinh h c ( DSH) HST t
nhiên NN c a VQG Xuân Th y.
2 M c đích c a đ tài
ánh giá hi n tr ng DSH HST t nhiên NN t i VQG Xuân Th y.
ánh giá th c tr ng qu n lý b o t n DSH HST t nhiên NN t i VQG Xuân Th y
xu t gi i pháp qu n lý b o t n và PTBV
DSH HST t nhiên NN t i VQG Xuân
Th y.
3
it
it
ng và ph m vi nghiên c u
ng nghiên c u:
a d ng sinh h c HST t nhiên
NN t i VQG Xuân Th y;
Ho t đ ng qu n lý b o t n và phát tri n b n v ng DSH HST t nhiên NN t i VQG
Xuân Th y.
Ph m vi nghiên c u: Bãi tri u có RNM; Bãi tri u không có RNM; vùng n
c c a sông
c a VQG.
4 Cách ti p c n và ph
Ph
ng pháp nghiên c u
ng pháp thu th p và t ng h p tài li u
Thu th p các tài li u, s li u, các báo cáo liên quan đ n n i dung nghiên c u t nhi u
ngu n khác nhau nh các tài li u: Lu t a d ng sinh h c; Báo cáo qu c gia v đa d ng
sinh h c (2011); Báo cáo hi n tr ng đa d ng sinh h c V
t n đa d ng sinh h c trong n
môi tr
c và trên th gi i; các Báo cáo v kinh t - xã h i và
ng c a các t ch c xã, phòng Nông nghi p và Phát tri n nông thôn huy n
Giao Th y, phòng Tài nguyên và môi tr
Phát tri n nông thôn t nh Nam
Ph
n qu c gia Xuân Th y; B o
ng huy n Giao Th y, s Nông nghi p và
nh...
ng pháp đi u tra, ph ng v n, kh o sát th c đ a
2
i u tra, kh o sát th c đ a: M c đích các chuy n đi u tra kh o sát là nh m xác đ nh v
trí, ph m vi khu v c nghiên c u; thu th p, b sung và c p nh t các thông tin, d li u
t i hi n tr
đ
ng khu v c nghiên c u theo các n i dung c a lu n v n. Th i gian kh o sát
c ti n hành theo các đ t kh o sát trong quá trình nghiên c u lu n v n.
Ph ng v n: Ph
ng pháp này đ
c h c viên s d ng trong các chuy n đi kh o sát th c
đ a, đó là hình th c ph ng v n tr c ti p và thông qua phi u đi u tra v i 100 phi u
(phát ra 100 phi u, thu v 100 phi u), cho đ i t
Th y và ng
ng là cán b qu n lý VQG Xuân
i dân có liên quan t i VQG Xuân Th y
05 xã vùng đ m c a VQG là
Giao Thi n, Giao An, Giao L c, Giao Xuân và Giao H i.
Các ch đ đ
c xác đ nh tr
c (c n c vào m c tiêu c a đ tài và tham v n ý ki n các
chuyên gia v đa d ng sinh h c) đ ng th i c n c vào ng
iđ
c ph ng v n mà đ t ra
các câu h i thích h p v tình hình b o t n, qu n lý và s d ng
Th y nh : các lo i tài nguyên thiên nhiên t i đ a ph
NN t i VQG Xuân
ng; hi u bi t v s d ng b n
v ng tài nguyên thiên nhiên, lo i hình khai thác th y s n c a ng
i dân, đ a đi m khai
thác, nguyên nhân các m i đe d a đ n tài nguyên thiên nhiên..... Ngoài ph ng v n
thông qua m u phi u, h c viên còn ti n hành làm vi c, trao đ i ph ng v n tr c ti p các
cán b làm công tác qu n lý t i VQG Xuân Th y, đ thu th p đ
c các thông tin v
hi n tr ng công tác qu n lý b o t n DSH HST t nhiên NN t i VQG.
Ph
ng pháp th ng kê, phân tích và x lý s li u
X lý s li u trên Excel: Các phi u ph ng v n c ng đ ng ng
đ m VQG Xuân Th y, sau khi thu th p đ
i dân 05 xã thu c vùng
c ti n hành t ng h p, phân tích trên Excel
nh m đánh giá th c tr ng công tác qu n lý b o t n DSH c a VQG Xuân Th y.
3
CH
NG 1 T NG QUAN V N
NGHIÊN C U
1.1 T ng quan v đa d ng sinh h c h sinh thái t nhiên đ t ng p n
1.1.1
nh ngh a v đ t ng p n
c
Hi n nay có kho ng trên 50 đ nh ngh a khác nhau v
Vi c s d ng đ nh ngh a
c
NN đang đ
c s d ng [3].
NN tùy thu c vào m c đích qu n lý c a m i qu c gia hay
t ch c qu c t . Các đ nh ngh a t
VQG Xuân Th y và đang đ
ng đ i phù h p v i đi u ki n
NN Vi t Nam và
c áp d ng nhi u trên th gi i, các đ nh ngh a đ
cl a
ch n đ phân tích, xem xét, c th nh sau:
Trong các đ nh ngh a v
(Công
NN trên th gi i thì đ nh ngh a
c v các vùng đ t ng p n
trú c a các loài chim n
ho c vùng n
ch y hay n
c - Convention on wetland of intrenational importance,
i u 1.1 Công
c ng t, n
c nhi u qu c gia và t ch c qu c
c Ramsar “ NN là nh ng vùng đ m l y, than bùn
c b t k là t nhiên hay nhân t o, th
c tù, là n
c Ramsar
c có t m quan tr ng qu c t , đ c bi t nh là n i c
especially as waterfowl habitat) có t m r ng nh t, đ
t s d ng. Theo
NN c a Công
c l hay n
ng xuyên hay t m th i, có n
c bi n, k c nh ng vùng n
đ sâu không quá 6m khi tri u th p” [4]. Theo đ nh ngh a này,
c
c bi n có
NN bao g m các đ a
hình h t s c phong phú và ph c t p, chi m m t ph n không nh c a lãnh th bao g m
vùng bi n nông, ven bi n, c a sông, đ m phá, có th m th c v t bao ph hay không,
đ ng b ng châu th , t t c các sông, su i, ao, h , đ m l y t nhiên hay nhân t o, các
vùng nuôi tr ng th y s n (NTTS), canh tác lúa n
Ngoài ra còn có m t s đ nh ngh a
NN theo ngh a r ng khác. T ch c B o t n thiên
nhiên qu c t (IUCN, 1971) đ nh ngh a g n t
th , tính bao quát các ki u
n
c ho c th
ng t v i Ramsar, tuy nhiên tính c
NN ch a cao, c th “ NN là nh ng vùng đ t bão hòa
ng xuyên b ng p n
xuyên ho c đ nh k , dù là n
m n. Nh ng vùng ng p n
c đ u thu c NN.
c, dù là t nhiên, nhân t o, ng p n
c t nh ho c n
c ch y, n
c ng t, n
c th
c l ho c n
ng
c
c nh nh ng đ m l y, v ng l y, đ m r ng, than bùn, c a
sông, v nh bi n, eo bi n, ao h , đ m phá, sông, h ch a”.
4
Vi t Nam thu t ng “
t ng p n
c” ch a đ
c đ c p đ n cho t i nh ng n m
1980 [5]. T nh ng n m cu i th p k 80 c a th k 20 nhi u công trình nghiên c u;
v n b n đã s d ng đ nh ngh a NN c a Công
c Ramsar. Ngh đ nh s 109/N -CP
ngày 23 tháng 9 n m 2003 c a Chính ph v b o t n và phát tri n b n v ng đ t ng p
n
c. NN quy đ nh t i Ngh đ nh này bao g m nh ng vùng đ t ng p n
thái đ c thù, đa d ng sinh h c cao, có ch c n ng duy trì ngu n n
c có h sinh
c và cân b ng sinh
thái, có t m quan tr ng qu c t , qu c gia; Quy t đ nh s 79/Q -TTg c a Th t
ng
Chính ph ban hành k ho ch hành đ ng b o t n đa d ng sinh h c và an toàn sinh h c
[1], v B o t n và phát tri n đa d ng sinh h c các vùng đ t ng p n
c và bi n nh n
m nh n i dung xây d ng và th c hi n quy ho ch các khu b o t n đ t ng p n
c và
bi n, trong đó chú tr ng các phân khu ch c n ng và vùng đ m, xây d ng và th c hi n
k ho ch b o t n cho t ng khu. M c tiêu t ng quát là b o t n và phát tri n b n v ng
đ tn
c, ng p n
Vi t Nam nh m đáp ng yêu c u phát tri n kinh t - x h i, xoá
c
đói gi m nghèo, b o v tài nguyên thiên nhiên, môi tr
Theo lu t
a d ng sinh h c quy đ nh: “
bùn ho c vùng n
c th
quá 6 mét khi ng n n
ngh a v
c th y tri u th p nh t” (Kho n 1,
NN chính th ng c a Vi t Nam đ
n
c t nhiên là vùng đ m l y, than
ng xuyên ho c t m th i, k c vùng bi n có đô sâu không
đích b o t n các HST t nhiên
NN
t ng p n
ng và DSH.
NN và
i u 35) [6].
c quy đ nh b ng pháp lu t nh m m c
DSH. Do đó, m i ho t đ ng liên quan đ n
c ta đ u ph i s d ng đ nh ngh a này.
1.1.2 Phân lo i đ t ng p n
c
M c tiêu chung c a phân lo i
NN là xác đ nh ph m vi các h th ng sinh thái t
nhiên ph c v cho các m c tiêu v đi u tra, đánh giá và qu n lý
tiêu c th c a phân lo i
thu c tính t
ây là đ nh
NN đ
NN [7]. B n m c
c xác đ nh là: Mô t các đ n v sinh thái có các
ng đ ng; S p x p nh ng đ n v này trong m t h th ng theo các d ch v
HST khác nhau giúp cho vi c ban hành các quy t đ nh và chính sách qu n lý
Nh n bi t các đ n v phân lo i đ đi u tra và l p b n đ
NN;
NN; Cung c p s đ ng nh t
v thu t ng và khái ni m cho t ng đ n v phân lo i và đ n v b n đ
NN.
Hi n nay có m t s h th ng phân lo i c a các t ch c qu c t ; các qu c gia trên th
gi i và c a các nhà khoa h c c a Vi t Nam đ
5
c đ xu t áp d ng. Các h th ng phân
lo i khá hi n đ i, rõ ràng và đang đ
xem xét trong m t s tr
c áp d ng nhi u trên th gi i và đ c bi t có th
ng h p c th t
ng đ i phù h p v i đi u ki n c a VQG
Xuân Th y, c th nh sau:
H th ng phân lo i
NN theo Công
c Ramsar [4]. Tr ng tâm chính c a Công
Ramsar là b o t n và s d ng khôn khéo các vùng
chim n
c. Qua nhi u n m, Công
NN, coi
NN là n i c trú c a các loài
c đã m r ng ph m trù sang b o t n các vùng
NN là các HST có ý ngh a c c k quan tr ng đ i v i b o t n
mang l i l i ích cho cu c s ng c a c ng đ ng dân c s ng trong vùng
Công
c Ramsar đã đ a ra h th ng phân lo i
theo các m c tiêu này. N m 1971, Công
đ u tiên v i 22 lo i
c a Công
c
DSH và
NN. Vì v y,
NN nh m b o t n các vùng
NN
c Ramsar đ a ra h th ng phân lo i
NN
NN mà không chia thành các h và l p. N m 1994, Ph l c 2B
c Ramsar đã chia 35 lo i
NN thành 3 nhóm là
NN ven bi n và bi n
(11 lo i), NN n i đ a (16 lo i), NN nhân t o (8 lo i). Phân lo i NN l i đ
c Công
c Ramsar xem xét l i n m 1999 chia NN thành 41 lo i.
H th ng phân lo i
NN theo đ xu t c a Lê Diên D c [8]: H th ng phân lo i này
thu n ti n cho vi c ki m kê nh ng vùng
NN l n nh ng vi c s p x p l i ch a có tính
th b c th hi n s phân d v m t đ a lý, đi u ki n t nhiên khi n cho vi c nghiên
NN g p nhi u khó kh n. Nh v y, so v i
c u, quy ho ch, qu n lý, b o t n và b o v
h th ng phân lo i NN Ramsar thì h th ng phân lo i NN này còn thi u m t s lo i
NN nh RSH, c bi n…
Bên c nh đó, h th ng phân lo i
th ng phân lo i
NN đ
ng V n Ni [1]: So v i h
NN Ramsar thì h th ng phân lo i này đã tách c a sông ra kh i
bi n/ven bi n. H th ng phân lo i
nhân t o và
c đ xu t c a D
NN c a D
ng V n Ni không tách bi t ra
NN t nhiên và còn thi u m t s lo i
RSH, ru ng mu i...
t tr ng lúa đ
NN
NN nh b bi n vách đá, đ o và
c phân chia quá chi ti t. Lo i NN đ m m n ven
bi n (5) có ph n trùng l p v i đ m m n, l ven bi n (11). Lo i
NN sông, r ch (24)
n m trong h th ng c a sông mà không n m trong h th ng sông t ra không h p lý.
Nh ng h n ch trên gây khó kh n cho vi c chuy n đ i t
phân lo i này v i phân lo i qu c t .
6
ng ng các lo i
NN theo
Ti p theo, h th ng phân lo i
[1]: Theo tính ch t c a n
NN đ
c đ xu t c a Phan Nguyên H ng và c ng s
c ng t hay m n, m c đ ng p n
k , Phan Nguyên H ng đã phân chia
c th
ng xuyên hay đ nh
NN ra thành hai nhóm l n:
NN ven bi n và
NN n i đ a. H th ng phân lo i c a Phan Nguyên H ng có tính th b c và tiêu chu n
phân lo i quá đ n gi n so v i h th ng phân lo i NN Ramsar. H th ng này đã phân
chia
n
NN theo các c nh quan, nh ng s p x p các c nh quan này theo tính ch t ng p
c m n (đ i bi n ven b ) hay ng p n
c ng t ( NN n i đ a). Ph
ng pháp phân
lo i này đúng nh m c đích c a tác gi là ph c v cho vi c nghiên c u xây d ng chi n
l
c qu n lý
ng đ
NN
c p qu c gia, còn đ i v i các c p chi ti t h n s không th đáp
c.
Nh n xét chung h th ng phân lo i đ t ng p n
c
Thông qua th c ti n áp d ng, so sánh nh ng u đi m, h n ch c a các h th ng phân
lo i đã có c a các t ch c qu c t ; các qu c gia trên th gi i c ng nh các nhà khoa
h c trong n
phân lo i
c nghiên c u v h th ng phân lo i NN, vi c đ xu t áp d ng h th ng
NN c a Công
c Ramsar trong lu n v n vì lý do sau: h th ng phân lo i
này là h th ng phân lo i chính th ng đã đ
c th a nh n trong th c ti n áp d ng.
Ngoài ra, có nh ng u đi m n i b t v tính ph bi n, tính th c ti n ng d ng, tính khái
quát c ng nh h th ng và đã đ
v c. H th ng phân lo i
bao hàm các loài hình
c áp d ng r ng rãi trên th gi i c ng nh trong khu
NN c a Ramasar đ n gi n, d s d ng nh ng đ chi ti t đ
NN khác nhau. H n n a, các th b c đ
c thi t k phù h p
theo các nhóm thu c tính mang tính khoa h c cao. H th ng phân lo i NN c a Công
c Ramsar bao hàm h u nh toàn b các ki u NN hi n có c a VQG Xuân Th y, vì
v y có th áp d ng chung cho m i l nh v c liên quan đ n qu n lý
b n đ hi n tr ng và quy ho ch
chính sách và chi n l
NN và c ng l p
NN qu c gia đ làm c s cho vi c ho ch đ nh các
c v b o t n và PTBV NN phù h p v i đi u ki n VQG Xuân
Th y và Vi t Nam.
Qua phân tích các h th ng phân lo i nêu trên và tính h p lý, tính ph bi n c ng nh
phù h p v i m c tiêu qu n lý
NN, h th ng phân lo i
xu t s d ng trong lu n v n này (Ph l c 3).
7
NN c a Ramsar đ
cđ
1.1.3 Các d ch v h sinh thái đ t ng p n
c
Nghiên c u các d ch v HST NN nh m m c đích là hi u rõ các d ch v HST t i khu
v c nghiên c u và xác đ nh đ
c giá tr c b n c a các HST t i VQG Xuân Th y
đ ng th i đánh giá hi n tr ng khai thác s d ng hi n nay. H n n a, vi c s d ng h p
NN luôn ph i g n li n v i các d ch v mà HST cung c p; hi u đ
lý tài nguyên
c
các d ch v HST cung c p m i có th s d ng b n v ng, ki m soát và qu n lý m t
cách hi u qu và ng
Theo đ nh ngh a c a
l i ích con ng
n
c l i.
ánh giá HST thiên niên k (MEA), các d ch v HST là “nh ng
iđ tđ
c t các HST, bao g m d ch v cung c p nh th c n và
c; các d ch v đi u ti t nh đi u ti t l l t, h n hán; các d ch v h tr nh hình
thành đ t và chu trình dinh d
ng
t
ng và các d ch v v n hóa nh gi i trí, tinh th n, tín
ng và các l i ích phi v t ch t khác” [9].
ng đ i d hi u và có th hình dung đ
nh ngh a này đã c th đ
c n i hàm,
c khái ni m rõ ràng v “d ch v HST”.
Ngoài ra, m t cách hi u khác c a MEA đã đ c p, d ch v HST là “các l i ích con
ng
ih
ng l i t thiên nhiên”. Bên c nh đó, m t đ nh ngh a có tính ch t khái quát
cho r ng “d ch v đem l i l i ích tr c ti p và gián ti p c a HST cho s th nh v
c a con ng
ng
i”. C th hóa n i hàm c a d ch v HST, theo MEA d ch v HST bao
g m các lo i d ch v sau: D ch v cung c p; D ch v đi u ti t; D ch v v n hóa; D ch
v h tr .
1.1.4 B o t n đa d ng sinh h c và phát tri n b n v ng
Thu t ng
DSH đ
vào n m 1980.
c đ a ra l n đ u tiên b i hai nhà khoa h c Norse và McManus
nh ngh a này bao g m hai khái ni m có liên quan v i nhau là: đa
d ng di truy n (tính đa d ng v m t di truy n trong m t loài) và đa d ng sinh thái (s
l
ng
ng các loài trong m t qu n xã). Cho đ n nay đã có h n 25 đ nh ngh a n a cho thu t
DSH này. Theo đi u 3, Lu t
a d ng sinh h c nêu:
a d ng sinh h c là s
phong phú v gen, loài sinh v t và h sinh thái trong t nhiên [6].
Giá tr c a
DSH là không thay th đ
sinh h c trong đó có con ng
c đ i v i s t n t i và phát tri n c a th gi i
i, v i kinh t , khoa h c và giáo d c. Theo đó B o t n đa
d ng sinh h c là vi c b o v s phong phú c a các h sinh thái t nhiên quan tr ng,
8
đ c thù ho c đ i di n; b o v môi tr
ng s ng t nhiên th
c a loài hoang dã, c nh quan môi tr
ng, nét đ p đ c đáo c a t nhiên; nuôi, tr ng,
ch m sóc loài thu c Danh m c loài nguy c p, quý, hi m đ
ng xuyên ho c theo mùa
c u tiên b o v ; l u gi
và b o qu n lâu dài các m u v t di truy n.
C ng theo Lu t
a d ng sinh h c, nguyên t c b o t n và phát tri n b n v ng đa d ng
sinh h c là: K t h p hài hòa gi a b o t n v i khai thác, s d ng h p lý đa d ng sinh h c;
gi a b o t n, khai thác, s d ng h p lý đa d ng sinh h c v i vi c xóa đói, gi m nghèo [6].
1.2 Gi i thi u v V
n qu c gia Xuân Th y
1.1.1. V trí đ a lý và ranh gi i hành chính
VQG Xuân Th y n m
phía
ông nam huy n Giao Th y, t nh Nam
nh, ngay t i
c a Ba L t c a sông H ng, to đ : t 20010' đ n 20015' v đ B c và t 106020' đ n
106032' kinh đ
ông.
Hình 1.1 Ranh gi i hành chính VQG Xuân Thu
9
Tháng 01/1989 vùng bãi b i
công nh n gia nh p Công
c a sông ven bi n thu c huy n Xuân Thu chính th c
c Ramsar (Công
c b o v nh ng vùng đ t ng p n
t m quan tr ng qu c t , đ c bi t nh là n i di trú c a nh ng loài chim n
đi m Ramsar th 50 c a th gi i, đ c bi t là đi m Ramsar đ u tiên c a
c).
c có
ây là
ông Nam Á
và đ c nh t c a Vi t Nam su t 16 n m (t i n m 2005, Vi t Nam m i có khu Ramsar
th 2 là khu Bàu S u thu c VQG Cát Tiên
t
t nh
ng Nai).Ngày 02/01/2003, Th
ng Chính ph ban hành quy t đ nh s 01/Q -TTg. Chuy n h ng khu b o t n thiên
nhiên
NN Xuân Thu thành VQG Xuân Thu (VQG là c p b o t n thiên nhiên cao
nh t trong h th ng b o t n thiên nhiên c a n
c ta hi n nay).
Hình 1.2 B n đ phân khu VQG Xuân Th y
Ngày 02/12/2004, UNESCO công nh n Khu d tr sinh quy n châu th sông H ng.
Khu d tr sinh quy n này thu c đ a bàn 5 huy n: Giao Thu , Ngh a H ng (t nh Nam
nh), Kim S n (t nh Ninh Bình), Thái Thu và Ti n H i (t nh Thái Bình); v i di n
tích h n 105.000 ha, vùng lõi: 14.000 ha, vùng đ m: 37.000 ha, vùng chuy n ti p trên
54.000 ha; bao g m 01 V
n qu c gia, 01 khu b o t n (KBT) thiên nhiên và nhi u
10
di n tích bãi b i r ng l n trong đó VQG Xuân Thu là vùng lõi có t m quan tr ng đ c
bi t c a khu d tr sinh quy n th gi i này.
1.2.2 C c u t ch c
Theo T trình s 26/Ttr-VQG trình UBND t nh Nam
nh v t ch c b máy và ch c
n ng nhi m v các phòng ban c a VQG Xuân Thu , n m 2011, l c l
hi n t i c a VQG Xuân Th y có 19 ng
ng biên ch
i v i t ch c c th nh sau:
- Ban Giám đ c: g m 01 Giám đ c ph trách chung và tr c ti p ph trách công tác:
Tài v , khoa h c, k ho ch, t ch c và h p tác qu c t . 01 Phó giám đ c giúp Giám
đ c tr c ti p ph trách công tác: B o v tài nguyên, k thu t, hành chính và du l ch
sinh thái.
- Phòng Khoa h c k thu t: 04 ng
i, th c hi n các ho t đ ng v khoa h c-k thu t và
h p tác qu c t .
- Phòng Qu n lý tài nguyên và môi tr
v tài nguyên môi tr
ng: 05 ng
i, th c hi n công tác qu n lý, b o
ng nói chung c a VQG.
- Phòng Kinh t t ng h p: 05 ng
i, th c hi n các ho t đ ng v qu n lý tài chính,
hành chính và d ch v m i m t nh m đ m b o cho công tác qu n lý b o t n thiên
nhiên c a VQG Xuân Thu .
- Ban du l ch: 03 ng
d c môi tr
i, th c hi n các d ch v v du l ch sinh thái và tuyên truy n giáo
ng cho du khách & c ng đ ng đ a ph
ng.
T trình đã đ ngh phê duy t t ch c b máy m i c ng nh b sung ch c n ng nhi m
v các phòng ban c a VQG. Theo đó, t ch c b máy m i c a V
n qu c gia Xuân
Th y s có 01 Ban Giám đ c (01 Giám đ c, 02 Phó Giám đ c) và 05 phòng ban (H t
Ki m lâm; Phòng khoa h c k thu t và h p tác qu c t ; Phòng kinh t t ng h p; trung
tâm du l ch sinh thái; Trung tâm c u h đ ng v t hoang dã).
c bi t đ ngh cán b
c a VQG có đ kh n ng, th m quy n đ x ph t các v vi ph m Lu t B o v và phát
tri n r ng, Lu t Th y s n và Lu t B o v môi tr
ng. Tuy nhiên, do nhi u lý do khách
quan khác nhau mà đ n nay các c p có th m quy n v n ch a phê duy t c c u và t
ch c b máy m i c a V
n qu c gia Xuân Th y.
11
UBND t nh Nam
nh
S Nông nghi p &PTNT
Ban Giám đ c
(02 ng i)
Phòng Khoa
h c k thu t
(4 ng i)
Phòng Kinh
t t ng h p
(5 ng i)
Phòng Qu n
lý tài nguyên
và môi tr ng
(5 ng i)
Ban du l ch
(3 ng i)
Hình 1.3 C c u t ch c ban qu n lý VQG Xuân Thu
1.2.3 Hoat đ ng qu n lý b o t n
VQG Xuân Thu đã xây d ng Quy ch b o t n thiên nhiên c a VQG và Quy ch s
d ng khôn khéo, b n v ng tài nguyên đ t ng p n
c
Khu Ramsar Xuân Thu .
VQG Xuân Thu đã xây d ng th ch qu n lý thích h p nh m t ng c
c a c ng đ ng vào ho t đ ng qu n lý b o v tài nguyên môi tr
b và c ng đ ng dân đ a ph
ng s tham gia
ng. Thu hút các cán
ng liên k t ch t ch v i VQG Xuân Thu đ gi i quy t
hài hoà các m i quan h v l i ích.
Cùng v i đ a ph
h i
ng, th c hi n các chính sách v qu n lý đ t đai, phát tri n kinh t -xã
vùng đ m.
VQG Xuân Thu đ ng th i còn là Khu Ramsar qu c t đ u tiên c a Vi t Nam. B i
v y, đ n v đã và đang cùng v i c ng đ ng đ a ph
Chính ph
ng th c hi n cam k t qu c t c a
đ a danh Ramsar này. C ng t danh hi u Ramsar, các m i quan h qu c
t c a VQG Xuân Thu v i các đ i tác qu c t (c v ph
ng di n Chính ph và phi
Chính ph ) ngày càng phát tri n và đ t nhi u k t qu t t đ p. Trong th i gian qua, Ban
12
qu n lý VQG Xuân Thu đã làm vi c v i các t ch c qu c t nh :
s
an M ch;
i s Hoa K ;
i s Anh; Qu môi tr
i s Hà Lan;
ng toàn c u thu c Ch
trình phát tri n c a Liên h p qu c (United Nations Development Programme)
i
ng
Vi t
Nam cùng các T ch c phi Chính ph nh : T ch c b o t n chim qu c t (Birdlife
international Vietnam); Hi p h i qu c t b o t n thiên nhiên (International Union for
Conservation of Nature and Natural Resources); Qu qu c t b o v thiên nhiên
(World Wide Fund For Nature - WWF); Liên minh sinh v t bi n qu c t (international
marine organisms alliance)...
n v đã và đang nh n đ
c nhi u s tr giúp c v k
thu t và tài chính c a các d án nh & v a do c ng đ ng qu c t tài tr đ t ch c các
ho t đ ng nâng cao nh n th c và phát tri n c ng đ ng đ a ph
1.3
a hình, khí h u, th y v n khu v c V
ng.
n Qu c Gia Xuân Th y
1.3.1
a hình
N m
rìa châu th sông H ng, khu v c VQG Xuân Th y có đ a hình b ng ph ng, có
m t s c n cát, các tuy n đê và m t vài gò đ ng n m r i rác.
cao có xu h
ng
nghiêng d n t b c xu ng nam, t tây sang đông. C n c vào các d ng đ a hình b c
sót l i và các t li u l ch s - kh o c , đ a ch t có th kh ng đ nh các d ng đ a hình
huy n Giao Thu nói chung có ngu n g c do dòng ch y, do sông-bi n, do bi n di n ra
t cu i Holocen mu n đ n nay [10].
D ng đ a hình h n h p sông-bi n chi m ph n l n di n tích, đ
trình t
c hình thành trong quá
ng tác sông - bi n. V t li u c u t o ch y u g m b t-cát, b t-sét và sét b t…
đ c tr ng cho ki u bãi tri u. B m t đ a hình b ng ph ng, nghiêng th p d n v phía
bi n và có nhi u d u tích các l ch tri u, lòng d n ch t sót l i. Hi n nay, d ng đ a hình
này đang đ
c khai thác chính trong nông nghi p.
Hi n nay, do đ p V p đã đ
c phá b , nên l
cung c p cho vùng tri u th p (lagoon)
ng b i tích t sông H ng qua sông V p
phía nam c a Ba L t đ
đi u ki n cho quá trình tích t và l p đ y di n ra
hình đ m l y
ng, t o
đây nhanh h n. Các thành t o đ a
vùng tri u th p chi m m t di n tích khá l n
An, Giao L c, đ ng th i c ng t o ra m t vùng đ m lý t
RNM., ng
c t ng c
các xã Giao Thi n, Giao
ng cho các khu v c b o t n
i dân đã t đ ng s d ng vùng tri u th p đ nuôi ngao v ng và tôm sú.
13
1.3.2 Khí h u
Nhi t đ : Khu v c nghiên c u n m trong vùng khí h u nhi t đ i nóng m gió mùa
mi n B c Vi t Nam, phân hoá sâu s c theo mùa trong n m: mùa gió Tây Nam, nóng
và m, kéo dài t tháng 5 đ n tháng 11 và gió mùa
ông B c, l nh và khô, kéo dài t
tháng 11 đ n tháng 5 n m sau. Theo tài li u c a Nguy n V n Vi t (1984), khu v c
Giao Thu có nhi t đ trung bình n m đ t 23 - 24oC, t ng tích ôn đ t 8.500oC 8.700oC. Mùa hè có nhi t đ trung bình 27 - 29 oC. Tháng nóng nh t là tháng 7, nhi t
đ có th đ t t i 38 - 39 oC. Tháng l nh nh t là tháng 1 v i nhi t đ trung bình 16,7
C, đôi khi có th xu ng t i 4 - 5 oC. S gi n ng trung bình 1.650 - 1.700 gi /n m.
o
Ch đ m a: Khu v c có ch đ m a phong phú và phân b khá đ ng đ u; l
ng m a
trung bình n m dao đ ng t 1.520-1.850 mm/n m; Mùa m a kéo dài t tháng V đ n
tháng X, chi m t i 85 - 90% l
IX. Tháng có l
l
ng m a n m, t p trung ch y u vào tháng VII, VIII và
ng m a nh nh t là tháng XII và tháng I.
i v i nh ng tháng có
ng m a nh r t thích h p cho các ho t đ ng du l ch sinh thái nh quan sát chim,
đ c bi t là mùa chim di c (t tháng 11 đ n tháng 3). Trong tr
th p nhi t đ i hay ho t đ ng c a d i h i t nhi t đ i thì l
gi có th đ t 300-500mm.
i v i các tháng có l
ng h p có bão, áp
ng m a c c đ i trong 24
ng m a l n, thích h p cho ho t
đ ng du l ch, tham quan sinh thái các HST t nhiên nh RNM.
Ch đ gió: Khu v c c a sông H ng, ch u s chi ph i c a h th ng gió mùa. Mùa gió
ông B c v i h
ng gió th nh hành là B c,
m/s. Mùa gió Tây Nam, h
ông B c v i t c đ trung bình 4,0 - 4,5
ng gió chính là Nam và
ông Nam v i t c đ gió trung
bình đ t 3,2 - 3,9 m/s, cao nh t vào các tháng tháng V - VII. Vùng nghiên c u còn
ch u nh h
ng c a d i h i t nhi t đ i, do đó, th
ng ch u tác đ ng c a gió bão, v i
s c gió đ t 45 - 50 m/s. Bão th
ng tác đ ng x u đ n tài nguyên thiên nhiên, môi
tr
i, đ c bi t là gây bi n đ ng đ a hình bãi, thúc đ y
ng và ho t đ ng c a con ng
quá trình xói l b c v quy mô l n c
ng đ .
1.3.3 Th y v n
Theo d n li u trong Báo cáo hi n tr ng c a VQG Xuân Thu (2005), khu v c VQG
Xuân Th y có 2 sông nhánh chính trong khu v c bãi tri u là sông V p và sông Trà,
14
ngoài ra còn m t s l ch tri u nh c p thoát n
c t nhiên.
Sông V p: ch y t c a Ba L t ra bi n Giao H i dài kho ng 12 km, là ranh gi i ng n
cách gi a C n Ng n và Bãi trong.
Sông Trà: ch y t C a Ba L t xu ng phía Nam ra bi n g p sông V p
bi n Giao H i,
dài kho ng 12 km và là ranh gi i ng n cách gi a C n Ng n và C n Lu. Trong th i
gian qua, do nhi u nguyên nhân đã d n đ n tình tr ng sông Trà b l p đ y
đo n cu i
ng n C n Lu và C n Ng n. N m 2012, D án Th y l i C n Ng n đã ti n hành đào n i
sông Trà v i sông V p
phía cu i các đ m tôm c a C n Ng n.
1.4 c đi m dân s , kinh t -xã h i
Xuân Th y
các xã vùng đ m khu v c V
n qu c gia
1.4.1 Dân s
Theo s li u th ng kê đ n tháng 12/2014, toàn b 5 xã vùng đ m V
n qu c gia Xuân
Thu có 43.917 nhân kh u trong 13.670 h , v i di n tích 40,3 km2. M t đ dân c các
xã t
ng đ i đ ng đ u, trung bình 1.128 ng
nh t, 1.369 ng
i/km2. Xã Giao L c có m t đ dân cao
i/km2, xã Giao Thi n có m t đ th p nh t là 821 ng
i/km2 (Hình 1.4).
Hình 1.4 Di n tích, dân s và m t đ dân s các xã vùng đ m [11]
15
M t đ dân s t i các xã vùng đ m VQG Xuân Th y c ng t
dân s trung bình c a khu v c
ng đ
ng b ng sông H ng (949 ng
ng v i m t đ
i/1km2 vào n m
2011). Tuy nhiên, m t đ dân s trong vùng v n cao, g p 5 l n so v i m t đ trung
bình c a c n
c, g p g n 3 l n so v i
ng b ng sông C u Long, g p 10 l n so v i
mi n núi và trung du B c B và g p 12 l n so v i Tây Nguyên.
ây chính là áp l c l n đ i v i công tác b o t n và phát tri n b n v ng tài nguyên
NN t i khu v c.
T l t ng dân s
Theo s li u c a Phòng Th ng kê huy n Giao Th y (2014), toàn b 5 xã vùng đ m
V
n qu c gia Xuân Thu có t l t ng dân s t nhiên t
ng đ i đ ng đ u gi a các
xã, bình quân qua các n m là g n 1,02 %.
So v i các n m tr
c, t l này đã gi m nhi u do trình đ dân trí ngày càng đ
lên và công tác k ho ch hoá gia đình c a đ a ph
ng đ
c nâng
c th c hi n t t trong nh ng
n m g n đây.
c đi m kinh t -xã h i c a các xã vùng đ m
1.4.2
Theo k t qu nghiên c u t các xã vùng đ m, cho th y c c u kinh t ch y u g m có:
nông nghi p, th y s n, công nghi p- ti u th công nghi p và xây d ng, kinh doanh và
d ch v .
B ng 1.1 C c u kinh t các xã vùng đ m [12]
C c u nghành ngh
Ph n tr m (%)
Nông nghi p
78,6
Th y s n
16,0
Công nghi p ti u th công nghi p và xây d ng
3,2
Kinh doanh và d ch v
2,0
Ch y u các h gia đình làm vi c trong l nh v c s n xu t nông nghi p (78,6%) và th y
s n (16%), l nh v c công nghi p, ti u th công ngh p và kinh doanh d ch v chi m t
l r t nh < 5%. Nh v y h u h t ng
i lao đ ng ph thu c vào nông nghi p, trong
trái v nông nghi p m c đ th t nghi p là t
16
ng đ i cao. Trong th i gian nêu trên, g n
nh t t c ng
i lao đ ng th t nghi p tham gia vào ho t đ ng khai thác tài nguyên t
nhiên, các ho t đ ng này di n ra trên c vùng đ m và vùng lõi c a VQG. Chính đi u
này đã t o áp l c lên VQG Xuân Th y.
Tình tr ng c s h t ng
Giao thông đ
ng b : T t t c các n i đ n đê qu c gia, ti p giáp v i ranh gi i VQG
khá thu n l i. T trung tâm Hà N i du khách đ n đây kho ng 150km, th i gian đi m t
kho ng 3,5 - 4,0 gi . T ranh gi i đê qu c gia đi ra vùng lõi c a VQG có m t đ
tr c C n Ng n dài kho ng 4 km là con đ
VQG đã đ
c nâng c p thành đ
ng
ng giao thông huy t m ch c a Ban qu n lý
ng c p IV đ ng b ng, kè mái, r i nh a, hai làn xe c
gi i có th đi l i d dàng.
Ranh gi i gi a vùng lõi và vùng đ m
ho c r i đá d m.
ây là tuy n đ
phía Tây B c là đê bao b m t đ
c th m nh a
ng b duy nh t có trong khu v c dùng đ tu n tra
b o v và ph c v khách tham quan du l ch. Tuy nhiên, m t đ
ng h p, ch a b ng
ph ng nên vi c đi l i c ng còn khó kh n.
Giao thông đ
ng thu : Trong khu v c VQG Xuân Th y, có các sông nhánh nh sông
V p, sông Trà và nhi u l ch tri u, du khách có th đi thuy n máy nh d c theo các
dòng sông l ch đ quan sát chim và th
ng ngo n c nh đ p c a m t trong nh ng khu
v c r ng ng p m n còn l i t t nh t vùng châu th sông H ng.
Tuy nhiên, giao thông đ
ng thu
VQG còn ph thu c vào thu tri u, vào nh ng
ngày tri u ki t, vi c th m quan c a du khách b ng đ
ng thu g p r t nhi u khó kh n.
Do v y, n u mu n đi th m quan VQG b ng xu ng, các du khách c n ph i liên h tr
v i Ban du l ch đ hi u rõ l ch con n
c
c, t đó có th ch đ ng và hi u qu h n cho
chuy n đi c a mình.
17