Thiết kế một số bài học ở lớp 3 đáp ứng yêu cầu của chương trình tiểu học mới

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2

TÔ THỊ HỒNG PHƯƠNG

THIẾT KẾ MỘT SỐ BÀI HỌC VỀ CÁC YẾU TỐ
HÌNH HỌC Ở LỚP 3 ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CỦA
CHƯƠNG TRÌNH TIỂU HỌC MỚI

LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC TIỂU HỌC

HÀ NỘI, 2018


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2

TÔ THỊ HỒNG PHƯƠNG

THIẾT KẾ MỘT SỐ BÀI HỌC VỀ CÁC YẾU TỐ
HÌNH HỌC Ở LỚP 3 ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CỦA
CHƯƠNG TRÌNH TIỂU HỌC MỚI

Chuyên ngành: Giáo dục học ( Tiểu học)
Mã số: 8.14.01.01

LUẬN VĂ N TH ẠC SĨ GI ÁO DỤC
HỌ C

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Đỗ Tiến Đạt

HÀ NỘI, 2018


LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên em xin trân trọng cảm ơn tới các thầy cô giáo trường Đại
học Sư phạm Hà Nội II. Đặc biệt thầy giáo PGS. TS Đỗ Tiến Đạt là người đã
tận tình chỉ bảo và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và thực hiện đề
tài.
Tôi cũng gửi lời cảm ơn chân thành Ban giám hiệu và tập thể giáo viên
trường Tiểu học Bế Văn Đàn đã tạo điều kiện cho tôi trong quá trình thực
hiện đề tài.
Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn đến bạn bè, người thân – những người
đã động viên, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và thực
hiện đề tài.
Xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, tháng 10 năm 2018
Người viết

Tô Thị Hồng Phương


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn là kết quả nghiên cứu của riêng tôi dưới sự
hướng dẫn của PGS.TS Đỗ Tiến Đạt. Đề tài luận văn“Thiết kế một số bài
học ở lớp 3 đáp ứng yêu cầu của chương trình Tiểu học mới”chưa từng
được công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác. Nếu có gì sai
phạm, tôi sẽ chịu mọi hình thức kỷ luật theo đúng quy định của việc nghiên
cứu khoa học.
Hà Nội, ngày 10 tháng 10 năm 2018
Người thực hiện

Tô Thị Hồng Phương


MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
CÁC TỪ VIẾT TẮT
PHẦN MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1
CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA VIỆC THIẾT
KẾ MỘT SỐ BÀI HỌC VỀ CÁC YẾU TỐ HÌNH HỌC LỚP 3 ĐÁP ỨNG
YÊU CẦU CỦA CHƯƠNG TRÌNH TIỂU HỌC MỚI ........................................ 5
1.1.

Vai trò của Toán học trong đời sống con người ........................................ 5

1.2.
6

Đặc điểm nhận thức của học sinh tiểu học .................................................

1.3.

Khái quát về các yếu tố hình học trong Chương trình và sách giáo khoa

môn Toán lớp 3 hiện hành ....................................................................................... 8
1.3.1. Nội dung ; Mục tiêu; Chuẩn kiến thức, kĩ năng mạch kiến thức hình học
trong Chương trình và sách giáo khoa môn Toán lớp 3 hiện hành ............................
8

1.3.2. Định hướng về phương pháp dạy học và đánh giá kết quả học tập Mạch kiến
thức hình học trong Chương trình và sách giáo khoa môn Toán lớp 3 hiện hành ...
14
1.4.

Vài nét khái quát chương trình môn Toán lớp 3 trong Dự thảo Chương

trình môn Toán Tiểu học mới ............................................................................... 24
1.4.1. Quan điểm xây dựng chương trình ...............................................................
24
1.4.2. Mục tiêu chương trình .................................................................................. 27
1.4.3. Yêu cầu cần đạt ............................................................................................ 28
1.4.4. Nội dung giáo dục ........................................................................................ 31
1.4.5. Phương pháp giáo dục .................................................................................. 36
1.4.6. Đánh giá kết quả giáo dục ............................................................................ 40
CHƯƠNG 2: THIẾT KẾ MỘT SỐ KẾ HOẠCH BÀI HỌC THUỘC MẠCH
KIẾN THỨC HÌNH HỌC MÔN TOÁN LỚP 3, ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CỦA
CHƯƠNG TRÌNH TIỂU HỌC MỚI ................................................................... 43
2.1.
43

Một số quan điểm cơ bản ...........................................................................

2.2.

Cấu trúc bài học môn Toán học theo tiếp cận phát triển năng lực ....... 44


2.3.

Thiết kế một số bài học theo định hướng mạch kiến thức hình học trong

Dự thảo CT môn Toán lớp 3 mới .......................................................................... 47
2.3.1. Thiết kế một số bài học về “Quan sát, nhận biết, mô tả hình dạng và đặc
điểm của một số hình phẳng và hình khối” ..............................................................
47
2.3.2. Thiết kế một số bài học về “Thực hành đo, vẽ, lắp ghép, tạo hình gắn với
một số hình phẳng và hình khối đã học” ..................................................................
57
CHƯƠNG 3: MỘT SỐ BÀI DẠY THỬ NGHIỆM THUỘC MẠCH KIẾN
THỨC HÌNH HỌC MÔN TOÁN LỚP 3, ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CỦA
CHƯƠNG TRÌNH TIỂU HỌC MỚI ................................................................... 61
3.1.

Kế hoạch bài học......................................................................................... 61

3.1.1. Bài: Hình chữ nhật........................................................................................ 61
3.1.2. Bài: Hình vuông ........................................................................................... 72
3.1.3. Bài: Điểm ở giữa. Trung điểm của đoạn thẳng ............................................ 65
3.1.4. Bài: Góc vuông. Góc không vuông .............................................................. 76
3.2. Kết luận ............................................................................................................ 79

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ………………………..…………………….81
TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 85


CÁC TỪ VIẾT TẮT
CT

Chương trình

HS

Học sinh

GV

Giáo viên

PPDH

Phương pháp dạy học

SGK

Sách giáo khoa


1


2

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong giai đoạn mới hiện nay, Việt Nam đang trong thời kì hội nhập
kinh tế, giai đoạn đổi mới phát triển. Đảng và nhà nước ta luôn coi trọng vai
trò giáo dục và đào tạo trong sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước: “Giáo
dục là quốc sách hàng đầu”.
Tiểu học là bậc học nền tảng, với mục tiêu nhằm giúp học sinh hình

thành những cơ sở đúng đắn lâu dài về trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ, kỹ năng cơ
bản để các em tiếp tục học Trung học cơ sở. Các kiến thức, kỹ năng môn toán
ở tiểu học có nhiều ứng dụng trong đời sống. Nó giúp các em nhận biết những
mối quan hệ về số lượng và hình dạng không gian của thế giới hiện thực. Nhờ
đó, học sinh nhận diện được một số khía cạnh của thế giới xung quanh và biết
cách hoạt động có hiệu quả trong đời sống. Mặt khác, môn Toán còn giúp vào
việc rèn luyện phương pháp suy luận độc lập, tính linh hoạt, sáng tạo. Giúp
đóng góp vào việc hình thành các phẩm chất của một người cần có như: cẩn
thận, chính xác, làm việc có kế hoạch…
Trong đó, kiến thức về hình học là một trong những kiến thức chủ yếu
của toán tiểu học. Việc dạy các yếu tố hình học ở tiểu học sẽ giúp học sinh
phát triển năng lực tư duy, khả năng quan sát, trí tưởng tượng và kỹ năng thực
hành những hiểu biết cần thiết khi tiếp xúc với những tình huống toán học
trong cuộc sống hàng ngày. Qua đó góp phần tích cực vào việc thực hiện các
mục tiêu giáo dục một cách toàn diện hơn.
Việc tiếp nhận các mạch kiến thức của nội dung hình học giúp giáo viên
nắm vững nội dung sách giáo khoa. Từ đó sẽ chủ động và tự tin trong các
hoạt động giáo dục, thực hiện tốt các mục tiêu dạy và học.
Trên thực tế việc dạy học môn toán ở bậc tiểu học cho thấy kiến thức
hình học là một nội dung không phải dễ dàng đối với giáo viên và học sinh:


- Cách tư duy nói chung, khả năng phân tích, tổng hợp, trí tưởng tượng
không gian và khả năng thực hành đo góc, cạnh của học sinh tiểu học còn
nhiều hạn chế. Chính vì vậy, việc các em tiếp thu các kiến thức hình học còn
gặp nhiều khó khăn.
- Một bộ phận đáng kể các giáo viên chưa thật sự nắm vững được mạch
kiến thức của nội dung hình học toán nên chưa thật sự tự tin, linh hoạt trong
quá trình tổ chức dạy học mạch kiến thức này.
Ngoài ra, khi đứng trước thực tiễn chuẩn bị triển khai CT và SGK mới

nếu các thầy cô giáo không hiểu rõ và thật sự nắm vững nội dung và phương
pháp dạy học các yếu tố hình học theo định hướng của Chương trình mới thì
sẽ thiếu tự tin, chủ động và sẽ khó đạt hiệu quả cao trong quá trình dạy học ở
rường tiểu học.
Từ những lí do trên, tôi đã lựa chọn thực hiện đề tài: “Thiết kế một số
bài học về các yếu tố hình học ở lớp 3 đáp ứng yêu cầu của chương trình Tiểu
học mới”.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lí luận về Dạy học môn Toán theo định hướng
phát triển năng lực và Dự thảo Chương trìnhTiểu học mới, môn Toán (dự thảo
tháng 8/2018) để thiết kế minh họa một số bài học về các yếu tố hình học ở
lớp 3 đáp ứng yêu cầu của chương trình Tiểu học mới, nhằm giúp giáo viên
tiểu học nắm vững, vận dụng linh hoạt, chính xác trong quá trình triển khai
CT và SGK mới sắp tới.
3.Đối tượng, khách thể và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu:
- Thiết kế minh họa và dạy thử nghiệm một số bài học về các yếu tố hình
học lớp 3theo hướng đáp ứng yêu cầu của chương trình tiểu học mới.


3.2. Khách thể nghiên cứu:
- Quá trình dạy học các yếu tố hình học trong chương trình môn Toán
lớp 3.
3.3. Phạm vi nghiên cứu
- Nội dung dạy học các yếu tố hình học trong chương trình môn Toán
lớp 3đáp ứng yêu cầu của chương trình tiểu học mới.
4. Giả thuyết khoa học
Nếu thiết kế minh họa và dạy thử nghiệm được một số bài học về các
yếu tố hình học lớp 3 theo hướng đáp ứng yêu cầu của chương trình tiểu học
mới (như một nghiên cứu tìm tòi ứng dụng bước đầu) thì sẽ giúp giáo viên có

thể chủ động đáp ứng được yêu cầu dạy học các yếu tố hình học lớp 3 theo
CT mới.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Tìm hiểu nội dung yếu tố hình học trong chương trình và sách giáo
khoa môn Toán Tiểu học hiện hành.
5.2. Tìm hiểu và phân tích nội dung và yêu cầu cần đạt về các yếu tố
hình học nêu trong Dự thảo Chương trìnhTiểu học mới, môn Toán (mục V.
Nội dung giáo dục).
5.3. Tìm hiểu nhận thức của giáo viên tiểu học về nội dung và yêu cầu
cần đạt trong dạy học các yếu tố hình học ở môn Toán lớp 3, CT hiện hành.
5.4. Thiết kế minh họa một số Kế hoạch bài học về các yếu tố hình học ở
lớp 3theo hướng đáp ứng yêu cầu Chương trình tiểu học mới.
5.5. Dạy thử nghiệm nhằm kiểm nghiệm tính khả thi, tính hiệu quả bước
đầu của mô hình Kế hoạch bài học đã được đề xuất.
6. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu lý luận
- Phương pháp nghiên cứu điều tra – quan sát


- Phương pháp nghiên cứu tổng kết kinh nghiệm
- Phương pháp nghiên cứu trải nghiệm
7. Đóng góp của luận văn:
7.1. Phân tích và làm rõ nội dung các yếu tố hình học trong chương trình
và sách giáo khoa môn Toán Tiểu học hiện hành.
7.2. Phân tích nội dung và yêu cầu cần đạt về các yếu tố hình học nêu
trong Dự thảo Chương trìnhTiểu học mới, môn Toán lớp 3.
7.3. Thiết kế minh họa một số Kế hoạch bài học về các yếu tố hình học ở
lớp 3theo hướng đáp ứng yêu cầu Chương trình tiểu học mới.
7.4. Phân tích kết quả Dạy thử nghiệm nhằm kiểm nghiệm tính khả thi,
tính hiệu quả bước đầu của mô hình Kế hoạch bài học đã được đề xuất.

8. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và tài liệu tham khảo, luận văn có
3 chương.


CHƯƠNG I
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA VIỆC
THIẾT KẾ MỘT SỐ BÀI HỌC VỀ CÁC YẾU TỐ HÌNH
HỌC LỚP 3
ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CỦA CHƯƠNG TRÌNH TIỂU HỌC
MỚI
1.1. Vai trò của Toán học trong đời sống con người
Toán học có vai trò đặc biệt quan trọng trong chương trình giáo dục phổ
thông. Môn Toán được coi là môn học công cụ, để trang bị các tri thức toán
học, tri thức phương pháp được coi là cách thức học tập, nghiên cứu toán học,
nghiên cứu sự vật hiện tượng, nghiên cứu thế giới quan. Thông qua học toán,
người học được hình thành, rèn luyện và phát triển tư duy. Toán học cũng là
phương tiện tuyệt vời giúp học sinh phát triển tư duy và nâng cao năng lực trí
tuệ của con người bao gồm suy luận, trí tưởng tượng, phân tích và tổng hợp
thông qua việc học ứng dụng lý thuyết vào giải các bài tập toán. Sự phát triển
của khoa học và công nghệ dựa trên nguồn nhân lực có tay nghề cao đòi hỏi
phải có một nền tảng tư duy toán học mạnh mẽ. Đầu tư nhấn mạnh vào giáo
dục toán học sẽ đảm bảo tạo ra một lực lượng lao động ngày càng chất lượng
để đáp ứng những thách thức của thế kỉ mới. Ngoài ra, toán học cũng là một
môn học thú vị và hấp dẫn, cung cấp cho học sinh những cơ hội sáng tạo và
kích thích sự ham học của học sinh.
Trong nhà trường, dạy học toán nhằm mục đích giúp người học:
- Trang bị tri thức, kĩ năng toán học và vận dụng toán học: cung cấp cho
học sinh những kiến thức, kĩ năng, phương pháp toán học phổ thông cơ bản,
thiết thực.

- Phát triển năng lực trí tuệ: rèn luyện tư duy logic, chính xác; phát triển
khả năng suy đoán, tưởng tượng; rèn luyện những hoạt động trí tuệ cơ bản:


phân tích, tổng hợp, trừu tượng hoá, khái quát hoá; hình thành những phẩm
chất trí tuệ: tính linh hoạt, tính độc lập, tính sáng tạo; phát hiện và giải quyết
vấn đề đơn giản, gần gũi trong cuộc sống; chăm học và hứng thú học tập môn
Toán; hình thành bước đầu phưng pháp tự học và làm việc có kế hoạch, khoa
học, chủ động, linh hoạt, sáng tạo.
- Giáo dục chính trị tư tưởng phẩm chất và phong cách lao động khoa học.
- Tạo điều kiện để học sinh tiếp tục học tập và đi vào cuộc sống lao động
trong tương lai.
1.2. Đặc điểm nhận thức của học sinh tiểu học
Ở học sinh tiểu học, nhất là học sinh đầu cấp, hệ thống tín hiệu thứ nhất
còn chiếm ưu thế so với hệ thống tín hiệu thứ hai nên các em dễ bị ảnh hưởng
bởi tác động bên ngoài. Khả năng phân tích ở lứa tuổi này còn kém, do vậy
các em thường tri giác tổng thể. Tri giác không gian chịu nhiều tác động của
trường tri giác gây ra các biến dạng, các “ảo giác”…Tri giác về thời gian của
học sinh đầu cấp còn mang tính trực giác thời gian như bị kéo dài khi học sinh
không có hoạt động nào lôi cuốn, bị rút ngắn khi có sự hấp dẫn. Về sau, các
hoạt động tri giác phát triển dần và được hướng dẫn bởi các hoạt động nhận
thức khác nên chính xác dần.
Sự chú ý không chủ định của học sinh tiểu học chiếm ưu thế. Do khả
năng tổng hợp kém nên sự chú ý của học sinh tiểu học còn phân tán; mặt khác
khả năng phân tích cũng chưa phát triển nên học sinh tiểu học dễ bị lôi cuốn
vào cái trực quan, gợi cảm. Trường chú ý hẹp do không biết tổ chức sự chú ý.
Sự chú ý của học sinh tiểu học thường hướng ra bên ngoài, vào hành động
chứ chưa có khả năng hướng vào trong, vào tư duy.
Trí nhớ trực quan- hình tượng và trí nhớ máy móc phát triển hơn trí nhớ
logic, hiện tượng hình ảnh dễ ghi nhớ hơn các khái niệm trừu tượng.

Trí tưởng tượng tuy có phát triển nhưng chưa có sự tập trung, ít có tổ
chức và còn chịu nhiều tác động của hứng thú, kinh nghiệm sống và các mẫu
hình đã biết.
Giai đoạn từ 18 tháng đến 2 tuổi, tư duy của trẻ đã bắt đầu có một số
hoạt động nhận thức đơn giản dựa trên sự phối hợp cảm giác với sự vận động.
Ở giai đoạn này, khả năng diễn đạt, biểu thị các đồ vật, sự kiện…hay còn gọi
là chức năng kí hiệu được hình thành. Các hành động lúc đầu còn rời rạc dần
dần kết hợp thành hệ thống, dần dần thực hiện theo hai chiều thuận nghịch.
Đó là những chuyển biến tất yếu trong quá trình hình thành tư duy nhận thức
ở trẻ. Đây cũng là giai đoạn chuyển tiếp kéo dài 4- 5 năm, giai đoạn tổ chức
và chuẩn bị cho giai đoạn sau (6 -7 tuổi).
Vào khoảng 6- 7 tuổi đến 11- 12 tuổi là giai đoạn phát triển mới của tư
duy, nó được gọi là giai đoạn tư duy cụ thể. Các thao tác tư duy ở giai đoạn
này trong một chừng mực nhất định còn dựa trực tiếp trên các đồ vật, hiện
tượng thực tại mà chưa được hình thành dựa trên các lời nói và các giả thiết
bằng lời. Có thể việc hành động trên các đồ vật, sự kiện bên ngoài còn là chỗ
dựa hay điểm xuất phát cho các hành động trong trí não.
Ở giai đoạn này xuất hiện những tiến bộ mới và cũng còn những hạn chế
nhất định. Các thao tác tư duy đã liên kết với nhau thành tổng thể nhưng sự
liên kết đó còn từng phần mà chưa hoàn toàn tổng quát. Một hạn chế khác của
tư duy cụ thể là do việc tổ chức các thao tác mới được thực hiện một cách
chậm chạp, với từng bộ phận mà chưa hình dung được cùng một lúc toàn bộ
các tổ hợp có thể có, nên yếu tố mò mẫm, thử- sai còn đóng một vai trò quan
trọng trong nhận thức.
Về cuối giai đoạn này (10- 11 tuổi), học sinh đạt được những tiến bộ về
lĩnh vực không gian. Các em đã nhận thức được các quan hệ giữa các hình với
nhau ngoài các quan hệ nội bộ trong một hình như ở gian đoạn đầu cấp. Đây

là giai đoạn hoàn thiện tư duy cụ thể, khắc phục dần các hạn chế và chuẩn bị
cho sự phát triển tư duy ở một mức cao hơn.
1.3. Khái quát về các yếu tố hình học trong Chương trình và sách giáo
khoa môn Toán lớp 3 hiện hành
1.3.1. Nội dung ; Mục tiêu; Chuẩn kiến thức, kĩ năng mạch kiến thức hình
học trong Chương trình và sách giáo khoa môn Toán lớp 3 hiện hành
1.3.1.1. Nội dung chủ đề hình học lớp 3
- Giới thiệu góc vuông, góc không vuông. Giới thiệu ê- ke. Vẽ góc bằng
thước thẳng và ê- ke.
- Giới thiệu đỉnh, góc của các hình đã học. Giới thiệu một số đặc điểm
của hình vuông và hình chữ nhật.
- Tính chu vi hình vuông, hình chữ nhật.
- Giới thiệu tâm, bán kính và đường kính của hình tròn. Vẽ hình tròn
bằng compa.
- Thực hành vẽ trang trí hình tròn.
- Tính diện tích hình chữ nhật, diện tích hình vuông.
Ở lớp 3, học sinh được làm quen với việc mô tả, phân tích một hình cơ
bản. Sau khi học sinh đã học về điểm, đoạn thẳng, góc, độ dài của đoạn thẳng
thì việc học về các hình cũng được tăng cường. Ví dụ khi học về hình chữ
nhật, hình chữ nhật được mô tả là hình có 4 góc vuông, có hai cạnh dài bằng
nhau, hai cạnh ngắn bằng nhau. Độ dài của cạnh dài được gọi là chiều dài, độ
dài của cạnh ngắn được gọi là chiều rộng. Học sinh tiếp tục nhận dạng sâu sắc
hơn về các hình thông qua hoạt động đo đạc, vẽ hình. Tiếp đó, học sinh được
học tính chu vi một hình dựa trên cơ sở tính độ dài đường gấp khúc sau đó
khái quát thành công thức toán học. Sau khi học đến diện tích của một hình,
được làm quen với đơn vị đo diện tích xăng- ti- mét vuông, học sinh tiếp tục
được học cách tính một hình bằng công thức. Như vậy, các yếu tố hình học ở

lớp 3 được sắp xếp từ đơn giản đến phức tạp, hình thành kiến thức mới dựa
trên những kiến thức đã học.
1.3.1.2. Mục tiêu dạy học các yếu tố hình học lớp 3
- Có kiến thức ban đầu về góc vuông, góc không vuông.
- Nhận biết các đặc điểm của hình chữ nhật, hình vuông.
- Biết tính chu vi, diện tích hình vuông, hình chữ nhật.
- Biết xác định trung điểm của các đoạn thẳng.
- Biết vẽ hình tròn, xác định được tâm, bán kính, đường kính của
đường tròn.
1.3.1.3. Hướng dẫn nội dung chuẩn kiến thức, kĩ năng yếu tố hình học trong môn
Toán lớp 3 hiện hành
Tiết
thứ
11

Ghi chú, bài tập cần

Tên bài dạy

Yêu cầu cần đạt

Ôn tập về

Tính được độ dài đường gấp

hình học

khúc, chu vi hình tam giác, Bài 1, bài 2, bài 3

(tr11)

chu vi hình tứ giác.

làm

- Bước đầu có biểu tượng về
góc, góc vuông, góc không
41

Góc vuông,

vuông.

góc không

- Biết sử dụng ê ke để nhận Bài 1, bài 2, bài 3, bài 4

vuông (tr41)

biết góc vuông, góc không
vuông và vẽ được góc vuông
(theo mẫu).

42

Thực hành

Biết sử dụng ê ke để kiểm tra,

nhận biết và

nhận biết góc vuông, góc

vẽ góc vuông không vuông và vẽ được góc
bằng ê ke

vuông trong trường hợp đơn

Bài 1, bài 2, bài 3


Tiết
thứ

Tên bài dạy

Yêu cầu cần đạt

(tr43)

giản.

Ghi chú, bài tập cần
làm

- Bước dùng thước và bút để
vẽ các đoạn thẳng có độ dài
cho trước.
Thực hành
46

đo độ dài
(tr47)

- Biết cách đo và đọc kết quả
đo độ dài những vật gần gũi
với học sinh như độ dài cái

Bài 1, bài 2, bài 3 (a, b)

bút, chiều dài mép bàn, chiều
cao bàn học.
- Biết dùng mắt ước lượng độ
dài (tương đối chính xác).

Thực hành
47

đo độ dài
(tiếp theo)
(tr48)

- Biết cách đo, cách ghi và
đọc được kết quả đo độ dài. Bài 1, bài 2
- Biết so sánh các độ dài.
- Bước đầu nhận biết một số
yếu tố (đỉnh, cạnh, góc) của

84

Hình chữ

hình chữ nhật.

nhật (tr84)

- Biết cách nhận dạng hình

Bài 1, bài 2, bài 3, bài 4

chữ nhật (theo yếu tố cạnh,
góc).
- Nhận biết một số yếu tố
85

Hình vuông

(đỉnh, cạnh, góc) của hình

(tr85)

vuông.
- Vẽ được hình vuông đơn

Bài 1, bài 2, bài 3, bài 4


Tiết
thứ

Tên bài dạy

Yêu cầu cần đạt

Ghi chú, bài tập cần
làm

giản (trên giấy kẻ ô vuông).

- Nhớ qui tắc tính chu vi hình
chữ nhật và vận dụng để tính
86

Chu vi hình

được chu vi hình chữ nhật

chữ nhật

(biết chiều dài, chiều rộng). Bài 1, bài 2, bài 3

(tr87)

- Giải toán có nội dung liên
quan đến tính chu vi hình chữ
nhật.
- Nhớ qui tắc tính chu vi hình
vuông (độ dài cạnh x 4).

87

Chu vi hình

- Vận dụng qui tắc để tính

vuông (tr88)

được chu vi hình vuông và

Bài 1, bài 2, bài 3, bài 4

giải bài toán có nội dung liên
quan đến chu vi hình vuông.
Biết tính chu vi hình chữ
88

Luyện tập

nhật, chu vi hình vuông qua Bài 1 (a), bài 2, bài 3,

(tr89)

việc giải toán có nội dung bài 4
hình học.

Điểm ở giữa
96

- Trung điểm
của một đoạn

thẳng (tr98)

Biết điểm ở giữa hai điểm
cho trước; trung điểm của Bài 1, bài 2
một đoạn thẳng.


Tiết
thứ
97

Tên bài dạy
Luyện tập
(tr99)

Yêu cầu cần đạt

Ghi chú, bài tập cần
làm

Biết khái niệm và xác định
được trung điểm của một Bài 1, bài 2
đoạn thẳng cho trước.
- Có biểu tượng về hình tròn.

107

Hình tròn,

Biết được tâm, bán kính,

tâm, đường

đường kính của hình tròn.

kính, bán

- Bước đầu biết dùng com pa

kính (tr110)

để vẽ được hình tròn có tâm

Bài 1, bài 2, bài 3

và bán kính cho trước.
Vẽ trang trí
108

hình tròn
(tr112)

Biết dùng com pa để vẽ (theo
mẫu) các hình trang trí hình
tròn đơn giản.

Bài 1 (bước 1, bước 2),
bài 2

- Làm quen với khái niệm

diện tích và bước đầu có biểu
tượng về diện tích qua hoạt
động so sánh diện tích các
Diện tích của
139

một hình
(tr150)

hình.
- Biết: Hình này nằm trọn
trong hình kia thì diện tích
hình này bé hơn diện tích
hình kia; một hình được tách
thành hai hình thì diện tích
hình đó bằng tổng diện tích
của hai hình đã tách.

Bài 1, bài 2, bài 3


Tiết
thứ

Tên bài dạy

Yêu cầu cần đạt

Ghi chú, bài tập cần
làm

- Biết qui tắc tính diện tích
hình chữ nhật khi biết hai
141

Diện tích

cạnh của nó.

hình chữ

- Vận dụng tính diện tích một Bài 1, bài 2, bài 3

nhật (tr152)

số hình chữ nhật đơn giản
theo đơn vị đo là xăng-ti-mét
vuông.

142

Luyện tập

Biết tính diện tích hình chữ

(tr153)

nhật.

Bài 1, bài 2, bài 3

- Biết qui tắc tính diện tích
Diện tích
143

hình vuông
(tr153)

hình vuông theo số đo cạnh
của nó và bước đầu vận dụng
tính diện tích một số hình

Bài 1, bài 2, bài 3

vuông theo đơn vị đo là xăngti-mét vuông.

144

Luyện tập

- Biết tính diện tích hình

(tr154)

vuông.

Bài 1, bài 2, bài 3 (a)

- Xác định được góc vuông,
168

Ôn tập về

trung điểm của đoạn thẳng.

hình học

- Tính được chu vi hình tam Bài 1, bài 2, bài 3, bài 4

(tr174)

giác, hình chữ nhật, hình
vuông.


Tiết
thứ

169

Tên bài dạy

Yêu cầu cần đạt

Ôn tập về

- Biết tính diện tích các hình

hình học

chữ nhật, hình vuông và hình

(tiếp theo)

đơn giản tạo bởi hình chữ

(tr174)

nhật, hình vuông.

Ghi chú, bài tập cần
làm

Bài 1, bài 2, bài 3

1.3.2. Định hướng về phương pháp dạy học và đánh giá kết quả học tập
Mạch kiến thức hình học trong Chương trình và sách giáo khoa môn Toán
lớp 3 hiện hành
Trên thế giới, việc dạy học các yếu tố hình học luôn được các hệ thống
giáo dục quan tâm và phát triển. Các nhà khoa học và giáo dục đã dành nhiều
thời gian và công sức để nghiên cứu vấn đề này, nhằm tìm ra những giải pháp
hình thành kiến thức liên quan đến yếu tố hình học.
Trong các chương trình toán tiểu học từ trước tới nay, các yếu tố hình
học là một trong những mạch kiến thức chính, không tách thành phần riêng
mà được dạy xem kẽ với các kiến thức khác nhằm tạo ra mối liên hệ hữu cơ
và sự hỗ trợ chặt chẽ giữa các kiến thức với nhau. Hệ thống kiến thức về các
yếu tố hình học được chọn lọc và sắp xếp theo nguyên tắc đồng tâm và phát
triển nhằm quán triệt tư tưởng hiện đại của toán học và phù hợp với sự phát
triển tâm sinh lí của học sinh tiểu học.
Quá trình dạy học Toán ở Tiểu học hiện nay được chia làm hai giai đoạn.

Có thể coi lớp Một đến lớp Ba là giai đoạn cơ bản. Ở giai đoạn này, việc dạy
các yếu tố hình học chủ yếu dựa vào trực quan, sự hỗ trợ của các đồ dùng học
toán đơn giản, dễ làm. Ở lớp Ba, việc dạy học các yếu tố hình học dần chuyển
từ yếu tố trực quan cụ thể sang trừu tượng, khái quát.


1.3.2.1. Nguyên tắc dạy học
Đảm bảo sự thống nhất giữa tính khoa học và tính giáo dục
Tính khoa học trong quá trình dạy học ở tiểu học trước hết bằng chính
nội dung dạy học ở tiểu học. Tính khoa học được thể hiện trong phương pháp
dạy học, hình thức tổ chức dạy học.
Đảm bảo tính khoa học trong dạy Toán ở tiểu học là dạy đúng, dạy đủ
những tri thức khoa học được quy định trong chương trình cấp học.
Tính giáo dục là thuộc tính bản chất của quá trình dạy học ở tiểu học
nhằm đạt tới sự phát triển nhân cách toàn diện cho học sinh. Hình thành ở học
sinh thế giới quan khoa học và những phẩm chất đạo đức của con người mới.
Đảm bảo tính thống nhất giữa khoa học và giáo dục là trong quá trình
dạy học đồng thời giúp học sinh nắm tri thức khoa học và hình thành phẩm
chất đạo đức cho học sinh.
Đảm bảo sự thống nhất giữa tính khoa học và tính thực tiễn
Trong quá trình dạy học, đồng thời giúp học sinh nắm kiến thức Toán
học (kiến thức phù hợp với thực tiễn), hình thành kĩ năng vận dụng thành thạo
nhằm góp phần cải tạo hiện thực, cải tạo bản thân.
Qua thực tiễn, nó khẳng định tính đúng đắn của khoa học. Hệ thống các
quy tắc, công thức Toán học chính là sản phẩm nghiên cứu tìm ra chân lí của
các nhà khoa học.
Đảm bảo tính cụ thể và tính trừu tượng
Học sinh tiểu học nhận thức từ cái riêng đến cái chung, từ cái cụ thể đến
cái khái quát. Vì vậy, giáo viên phải giúp học sinh tìm hiểu, phân tích qua
những ví dụ cụ thể rồi mới khái quát thành quy tắc, công thức Toán học.

Đảm bảo sự thống nhất giữa dạy và học
Trong quá trình dạy học, hoạt động học đóng vai trò chủ đạo. Học sinh
tự giác, tự lực tiếp thu kiến thức dưới tác động của giáo viên. Thông qua vai


trò của người giáo viên, học sinh phát huy được tính tự giác, tích cực, ham mê
tìm kiến thức mới.
Đảm bảo tính vững chắc của kiến thức với tính mềm dẻo của tư duy
Để đảm bảo nguyên tắc này trong quá trình dạy học, đòi hỏi người giáo
viên phải làm cho học sinh nắm vững hệ thống kiến thức Toán học và khi cần
có thể nhớ và vận dụng linh hoạt trong từng tình huống. Giúp học sinh biết
nhớ nhiều, nhớ nhanh, nhớ lâu, nhớ chính xác điều đã học.
Đảm bảo tính khoa học với tính vừa sức
Đây là một nguyên tắc vô cùng quan trọng trong dạy học Toán. Bởi yêu
cầu, nhiệm vụ học tập phải phù hợp với trí tuệ học sinh.
Dạy học phù hợp khả năng, năng lực, trình độ phát triển của đối tượng
học sinh, đảm bảo học sinh đều được phát triển ở mức cao nhất. Những kiến
thức toán học chúng ta truyền tải đến học sinh phải được học sinh tiếp thu trên
cơ sở phát huy hết khả năng của mình.
Trên cơ sở chuẩn kiến thức, giáo viên có thể mở rộng, khắc sâu kiến thức
cho học sinh có tư duy, tiếp thu nhanh hơn so với các bạn trong lớp, trong
khối. Nếu đưa những kiến thức quá cao đối với các em, các em không những
không hiểu mà còn dẫn đến việc chán học, lâu dần các em sẽ bị mặc cảm với
các bạn trong lớp.
Như vậy, để đảm bảo nguyên tắc này đòi hỏi người giáo viên phải quan
tâm đến trình độ phát triển chung của học sinh cả lớp, trình độ phát triển riêng
từng đối tượng học sinh, từ đó mới có nội dung dạy học phù hợp.
1.3.2.2. Một số phương pháp dạy- học toán lớp 3 hiện nay
*Phương pháp gợi mở- vấn đáp
Phương pháp gợi mở-vấn đáp là phương pháp không trực tiếp đưa ra

những kiến thức hoàn chỉnh mà sử dụng một hệ thống các câu hỏi hướng dẫn
học sinh suy nghĩ, lần lượt trả lời các câu hỏi, tường bước tiến dần đến kết


luận cần thiết giúp học sinh tự tìm ra kiến thức mới.
Căn cứ vào tính chất hoạt động nhận thức của học sinh, người ta phân
biệt phương pháp này thành các dạng sau: vấn đáp tái hiện, vấn đáp giải thích
minh hoạ và vấn đáp tìm tòi.
Vấn đáp tái hiện: giáo viên đặt câu hỏi giúp học sinh nhớ lại những kiến
thức đã học. Loại vấn đáp này được sử dụng khi cần đặt mối liên hệ giữa kiến
thức đã học với kiến thức sắp học hoặc khi cần củng cố kiến thức vừa mới học.
Vấn đáp giải thích minh hoạ: giáo viên minh hoạ bằng lời hoặc hình ảnh
trực quan nhằm giúp học sinh dễ hiểu, dễ nhớ.
Vấn đáp tìm tòi: giáo viên sử dụng hệ thống câu hỏi để kích thích sự
tranh luận, trao đổi ý kiến giữa phụ huynh và học sinh, giữa các học sinh.
Thông qua đó học sinh dần phát hiện những kiến thức mới.
Sự thành công của phương pháp gợi mở- vấn đáp phụ thuộc vào hệ
thống câu hỏi thích hợp mà giáo viên đưa ra.
Ví dụ:
Dạy bài “Diện tích hình chữ nhật”
- Giáo viên đưa ra hình chữ nhật và hỏi:
A

C

B

D

+ Hình chữ nhật ABCD gồm bao nhiêu hình vuông?

+ Hãy nêu cách tính để tìm ra số ô vuông của hình chữ nhật ABCD.
- Giáo viên hướng dẫn học sinh cách tìm số ô vuông trong hình chữ
nhật ABCD: