Giáo án Ngữ văn 6 bài 4: Tìm hiểu đề và cách làm bài văn tự sự

GIÁO ÁN NGỮ VĂN 6
BÀI 4 - TIẾT 14: TẬP LÀM VĂN: CHỦ ĐỀ VÀ DÀN BÀI
CỦA BÀI VĂN TỰ SỰ
I. Mục tiêu: Giúp HS.
1. Kiến thức: - Yêu cầu về sự thống nhất chủ đề trong một văn bản tự sự.
- Những biểu hiện của mối quan hệ giữa chủ đề, sự việc trong bài văn tự sự.
- Bố cục của bài văn tự sự.
2. Kĩ năng: - Tìm chủ đề, làm dàn bài và viết được phần mở bài cho bài văn tự sự.
3. Thái độ: - Vai trò của chủ đề và dàn bài của bài văn tự sự.
II. Chuẩn bị:
1. GV: Bảng phụ( Ghi bài tập kiểm tra bài cũ)
2. HS: Đọc và nghiên cứu bài.
III. Tiến trình tổ chức day - học.
1. Kiểm tra bài cũ
a. Xác định sự việc mà em cho là không đúng trong văn tự sự:
A.

Sự việc khởi đầu

B.

Sự việc phát triển.

C.

Sự việc cao trào.

D.

Sự việc tái diễn

E.

Sự việc kết thúc

b. Gạch chân những yếu tố quan trọng nhất đối với nhân vật trong tự sự: Tên gọi, lai
lịch, tính tình, tài năng, hành động, suy nghĩ, tình cảm, chân dung, diện mạo, điệu bộ, kết quả
công việc.
2. Các hoạt động day - học (35’).
Hoạt động của thầy và trò

Nội dung kiến thức

HĐ 1: Tìm hiểu chủ đề và dàn bài của bài văn
tự sự.

I. TÌM HIỂU CHỦ ĐỀ VÀ DÀN BÀI
CỦA BÀI VĂN TỰ SỰ (20’).

HS đọc bài văn và trả lời câu hỏi.

1. Bài tập.


? Việc Tuệ Tĩnh ưu tiên chữa bệnh cho chú bé con
người nông dân trước nói nên phẩm chất gì của
người thầy thuốc?
- HS: Trả lời

- Tuệ Tĩnh chữa bệnh cho con nông dân
trước ->Thể hiện lòng yêu thương cứu

giúp người bệnh, ai nguy hiểm hơn thì lo
chữa trước, không cần trả ơn.

? Sự việc trong phần thân bài thể hiện chủ đề hết
lòng yêu thương cứu giúp người bệnh ntn?

- Phần TB: Tuệ Tĩnh làm 2 việc.

- GV: Một người thầy thuốc tầm thường sẽ không
làm như vậy.

? Chủ đề của truyện trên là gì?
? Chủ đề của bài được thể hiện trực tiếp trong câu
văn nào?

- Từ chối việc chữa bệnh cho người giàu,
chứng tỏ bản lĩnh không sợ làm mất lòng
kẻ có tiền.
Nhận chữa bệnh cho con bé con nhà
nghèo, chứng tỏ lòng yêu thương người
bệnh, ai nguy hơn thì chữa trước không
cần trả ơn.
- Chủ đề: Ca ngợi lòng yêu thương người
bệnh của Tuệ Tĩnh.

- HS: Chủ đề thể hiện trong 2 câu đầu của bài văn
và câu nói của ông.
Danh y lỗi lạc
hết lòng yêu thương cứu giúp người bệnh.
Câu : “ Con người ta cứu giúp nhau.... ơn huệ.”

? Với 3 tên truyện sách đã cho em , hãy chọn
nhan đề thích hợp và nêu lí do.

- 3 tên truyện đều thích hợp nhưng sắc
thái 2 nhan đề sau chỉ ra chủ đề khá sát.

- HS: Tên truyện thứ I nêu tình huống buộc phải
lựa chọn.

- Tấm lòng......... nhấn mạnh tới tính / c...

VD: Một lòng vì người bệnh

- Y đức......... nhấn mạnh đạo đức nghề
nghiệp.

Ai nguy hiểm hơn thì chữa trước.
* Chủ đề: là vấn đề chủ yếu mà người
viết muốn đặt ra trong văn bản.
2. Ghi nhớ ( SGK)
? Em hãy đặt nhan đề khác.

II. LUYỆN TẬP (15’)


? Em hiểu chủ đề là gì?

Bài 1.

- HS: Chủ đề là ý chính của văn bản

Truyện: Phần thưởng

- GV giảng: chủ đề là điều người muốn đề cao,
ngợi ca, KĐ hoặc P2. Chủ đề thấm nhuần trong sự
việc và cách giải quyết ><.

- Chủ đề: Tố Cáo tên cận thần và tham
quan.

- HS đọc ghi nhớ.
HĐ 2. Hướng dẫn làm bài tập

- Sự việc thể hiện CĐ: người nông dân
xin được thưởng 50 roi và đề nghị chia
đều phần thưởng.

? Cho biết chủ đề của truyện là gì?

Nhan đề có 2 nghĩa. Một nghĩa thực và 1
nghĩa chế giễu mỉa mai đối với người
nông dân thì thưởng là khen thưởng. Còn
đối với tên quan thì thưởng lại là phạt.

? Sự việc nào thể hiện tập trung chủ đề:

MB: câu 1

- HS đọc truyện.

TB: phần giữa
Nhan đề phần thưởng có ý nghĩa ntn?

KB: Câu cuối cùng
Thú vị ở lời cầu xin phần thưởng lạ lùng
và kết thúc bất ngờ ngoài dự kiến của tên
quan và người đọc. Nói lên sự thông
minh, tự tin, hóm hỉnh của người nông
dân.

? hãy chỉ ra 3 phần MB, TB, KL của văn bản
này?

? Sự việc phần TB thú vị ở chỗ nào?

MB: Truyện về Tuệ Tĩnh nói rõ chủ đề
còn truyện phần thưởng chỉ giới thiệu
tình huống.
KB: của 2 truyện đều hay. KB của truyện
Tuệ Tĩnh có sức gợi mở sự việc tiếp tục.
Truyện phần thưởng thì khép lại tên quan
bị đuổi còn người nông dân được thưởng.
- Sự việc của 2 truyện đều có tính kịch
bất ngờ. Truyện TT bất ngờ ở giữa truyện
còn truyện phần thưởng ở cuối truyện.
Bài 2

? So truyện này với truyện về Tuệ Tĩnh có gì
giống và khác về bố cục và về chủ đề?

ST-TT

Sự tích HG

MB: Nêu tính
huống

Nêu tình huống
dẫn giải dài


KB: Nêu sự Việc
tiếp diễn

Kết thúc sự việc

Có 2 cách MB:
- Giới thiệu chủ đề câu chuyện
- Giới thiệu tình huống sinh câu chuyện
? Nhận xét về cách MB và KB của truyện ST-TT
và Sự Tích Hồ Gươm.

Có 2 cách kết bài:

? Qua đây em thấy có những cách MB và KB ntn?

- Kể sự việc tiếp diễn

- Kể sự việc kết thúc chuyện

3. Củng cố (3’): - Đọc phần đọc thêm
- Chủ đề là gì? Nêu cách MB và KB
4. Hướng dẫn học ở nhà (2’) : - Nắm được bài văn tự sự cần có chủ đề thống nhất và bố cục rõ
ràng.
- Xác định chủ đề và dàn ý của một truyện dân gian đã học.
- Đọc trước bài: Tìm hiểu đề và cách làm bài văn tự sự.