Giáo án Ngữ văn 7 bài 27: Những trò lố hay là Varen và Phan Bội Châu

Giáo án Ngữ văn lớp 7
Tuần 28
Tiết 109,110

NHỮNG TRÒ LỐ HAY

Bài 27

LÀ VA-REN VÀ PHAN BỘI CHÂU
A. Mục tiêu cần đạt : Giúp học sinh
Hiểu được giá trị của đoạn văn trong việc khắc họa sắc nét hai nhân vật Varen và Phan Bội Châu với hai tính cách, đại diện cho hai lực lượng xã hội phi nghĩa
và chính nghĩa, thực dân Pháp và nhân dân Việt Nam. Hoàn toàn đối lập nhau trên
đất nước ta thời Pháp thuộc.
B. Tiến trình dạy học
1. Ổn định lớp
2. Kiểm tra bài cũ: Chỉ ra hai mặt tương phản trong truyện “ Sống chất mặc
bay” và nêu lên dụng ý của tác giả trong việc dựng cảnh tượng phản này. Nêu giá
trị hiện thực và giá trị nhân đạo của tác phẩm ?
3. Học bài mới
“ Những trò lố hay là Varen và Phan Bội Châu” ra đời từ một hiện tượng lịch
sử, nhà cách mạnh Phan Bội Châu sau 20 năm bôn ba hải ngoại để tìm đường cứu
nước đến năm 1925 bị thực dân Pháp bố trí bắt cóc từ Trung Quốc giải về nước xử
tù chung thânb, sau nhờ nhân dân cả nước đấu tranh đòi thả, đã phải ra lệnh ân xá.
Varen vốn là Đảng viên xã hội Pháp, phản bội Đảng được cử làm toàn quyền
Đông Dương, trước ngày chuẩn bị sang Đông Dương nhậm chức, có tuyên bố sẽ
tân tới vụ Phân Bội Châu và ngay lập tức Nguyễn Ái Quốc viết tác phẩm “Những
trò lố hay là Varen và Phan Bội Châu” để phơi bày thực chất của Varen.
Hoạt động 1 : Đọc –

- 2,3 học sinh đọc tiếp
1

I. Đọc – tìm hiểu chú thích


Giáo án Ngữ văn lớp 7
tìm hiểu chú thích

Bút danh Nguyễn Ái

1) Tác giả

- Giáo viên đọc mẫu

Quốc gắn liền với tờ

Nguyễn Ái Quốc (1890-1969)

một đoạn sau đó em

báo “Người cùng khổ” là tên gọi rất nổi tiếng của chủ

hãy trình bày những

nhiều truyện ký và

tịch HCM, được dùng từ năm

hiểu biết của em về tác “Bản án” chế độ thực

1919 đến 1945

giả Nguyễn Ái Quốc ?

dân Pháp viết bằng

2) Tác phẩm :

tiếng Pháp, trên đất

- Được viết ngay sau khi nhà

Pháp

cách mạng Phan Bội Châu bị
bắt các (18-06-1925) ở Trung
Quốc giải về giam ở Hỏa Lò Hà Nội và sắp bị sử án, còn
Varen thì chuẩn bị sang nhậm
chức toàn quyền Đông Dương
II. Đọc – tìm hiểu văn bản
1) Nhân vật
- Varen, viên toàn quyền Đông
Dương do sức ép công luận
mà chính thức hứa chăm sóc
cụ Phan Bội Châu
- Cụ Phan Bội Châu : Nhà
cách mạng bị giam trong tù

Giáo viên cho học sinh tìm hiểu chú thích : (15) , (16) , (19) , (21)
H. Em hãy tóm tắt cốt truyện
Sau 20 năm bôn ba hải ngoại để tìm đường cứu nước đến năm 1925 Phan

Bội Châu bị thực dân Pháp bố trí bắt cóc ở Trung Quốc và giải về giam ở Hỏa Lò
Hà Nội và bị xử tù chung thân. Nhưng do sức ép của công luận ở Pháp và ở Đông
2


Giáo án Ngữ văn lớp 7
Dương Pháp phải ra lệnh ân xá. Varen trước ngày chuẩn bị sang Đông Dương
nhậm chức có tuyên bố sẽ quan tâm đến việc này. Nội dung truyện là sự tưởng
tượng của Nguyễn Ái Quốc ra cuộc hành trình của Varen từ Pháp sang Việt Nam
đến đâu cũng nghênh tiếp tiệc tùng. Cuối cùng cũng có cuộc gặp ỡ Varen dùng thủ
đoạn dụ dỗ vuốt ve bịp bợm với Phan Bội Châu trong khi Phan Bội Châu vẫn im
lặng.
H. Có thể chia truyện này

- Kể theo trình tự thời gian

Phan Bội Châu

thành mấy đoạn ?

kể từ khi Varen xuống tàu

… nhìn Varen lời nói

H. Cốt truyện được bố trí

đến khi tới giam cụ Phan

của Varen lọt vào tai

kể theo trình tự nào ?

Bội Châu

Phan Bội Châu chẳng

H. Có thể chia truyện này

- Chia 3 đoạn

khác nào “nước đỗ lá

thì mấy đoạn ?

a) “Do sức ép … giam

khoai” và cái dửng

Hoạt động 2 Đọc – tìm

trong tù”

dưng im lặng

hiểu văn bản

Varen sang Việt Nam với

… mĩm cười một cách

H. Trong tác phẩm có hai

lời tuyên bố quan tâm tới vụ kín đáo, vô hình và im

nhân vật chính là Varen

Cụ Phan.

lặng, như cánh ruồi

và Phan Bội Châu đã

b) Tiếp … tôi làm toàn

lướt qua

được xây dựng theo quan

quyền”

- Nhổ vào mặt Varen

hệ tương phản đối lập như Trò lố của Varen đối với cụ

- Vị anh hùng, vị thiên

thế nào?

Phan Bội Châu

sứ, đấng xả thân vì độc

H. Em hãy nhận xét về

c) Còn lại thái độ của Phan

lập, được hai mươi

khối lượng ngôn ngữ mà

Bội Châu.

triệu người trong vòng

tác giả đã dành cho việc

- Tương phản giữa 2 cuộc

nô lệ tôn sùng

khắc họa tính cách nhân

sống của hai nhân vật đối

→ Thái độ khinh bỉ và

vật ?

kháng nhau.

kiên cường trước kẻ

Chuyển ý :

Varen một viên toàn quyền

thù

H. Em hãy phân tích cảnh

một kẻ thống trị được
3


Giáo án Ngữ văn lớp 7
Varen gặp Phan Bội Châu

nghênh tiếp một cách trọng

ở Hà Nội ?

vọng

H. Hiện tượng ngôn ngữ

Phan Bội Châu : chỉ là thân

được dành cho việc bộc lộ phận người ở tù
tính cách nhân vật thế nào Đây là sự tương phản đối
?

lập giữa hai nhân vật

H. Em hãy tìm sự tương

Một là kẻ bất lượng thống

phản đối lập đó ?

trị, một bên là người cách

H. Qua ngôn ngữ của

mạng vĩ đại nhưng thất bại,

Varen động có tính cách

bị đàn áp

của Varen được bộc lộ thế - Tác giả đã sử dụng một số
nào ?

từ ngữ lớn, hình thức ngôn

H. Phan Bội Châu có cách ngữ trần thuật để khắc hoạ
ứng xử thế nào ? thái độ

tính cách của Varen. Còn

tính cách của Phan Bội

Phan Bội Châu lấy sự im

Châu bộc lộ ra sao ?

lặng làm phương thức đối

H. Lời bình của tác giả

lập. Đây là một bút pháp

trước hiện tượng im lặng

với lối viết hâm thuý độc

dửng dưng của Phan Bội

đáo.

Châu thể hiện giọng điệu

- Thảo luận

như thế nào, có ý nghĩa gì

- Varen đối thoại huyên

?

thuyên trong khi Phan Bội

Giáo viên chốt : Varen đã

Châu không nói gì ?

dùng mọi thủ thuật ăn nói

Varen

nhằm vuốt ve, dụ dỗ Phan - Tôi đem lại tự do cho ông
Bội Châu cộng tác với

- Tay phải bắt tay Phan Bội

người Pháp, lời lẽ vuốt ve

Châu, tay trả nâng cái gông
4


Giáo án Ngữ văn lớp 7
dụ dỗ nhưng Phan Bội

- Có đi phải có lại, hứa với

Châu phớt lờ, ông đã thể

tôi

thái độ khinh bỉ và kiên

- Trung thành công tác, hợp

cường trước kẻ thù

lực với nước Pháp … ông

H. Truyện được kết thúc

sẽ được tất cả cho đất nước,

bằng tái bút. Vậy giá trị

được cho ông.

của lời tái bút là thế nào ?

- Con người phản bội giai

có điều gì thí vị trong sự

cấp vô sản, tên chính khách

phối hợp giữa lời kết vả

đã bị đồng bọn đuổi khỏi

lời tái bút ?

tập đoàn, kẻ ruồng bỏ lòng

H. Trong khi thuyết giáo

tin, giai cấp mình

về cách sống của mình

* Tương phản đối lập

Varen cũng kiêu hãnh.

→ Vuốt ve, dụ dỗ, bịp bợm,

Trong khi không ngừng

gian trá, đê tiện

nghe Varen thuyết giáo

- Im lặng phớt lờ, coi như

Phan Bội Châu cũng kiêu

không có Varen

hãnh, theo em sự khác

- Giọng điệu hóm hĩnh mĩa

nhau giữa hai niềm kiêu

mai làm rõ thêm tính cách,

hãnh đó là gì ?

thái độ của Phan Bội Châu

Hoạt động 3 : Tổng kết

- Nếu ở lời kết, thái độ
khinh bỉ của Phan Bội Châu
là im lặng dửng dưng thì ở
lời tái bút lại là hành động
chống trả quyết liệt (nhổ
vào mặt)
- Phải có nhiều cách tỏ thái
độ, chỉ im lặng dửng dưng
5


Giáo án Ngữ văn lớp 7
chưa đủ mà còn phải nhổ
vào mặt nó. Cách dẫn
truyện hóm hỉnh, thú vị làm
tăng thêm ý nghĩa của vấn
đề
- Varen kiêu hãnh vì danh
vọng của kẻ đê tiện đáng
cười.
- Phan Bội Châu kiêu hãnh

vì kiên định, lý tưởng yêu
nước đáng khâm phục
H. Em cảm nhận từ

- Đã kích viên toàn

truyện:

quyền Varen với các

a) Những ý nghĩa nội

hành động lố bịch của

dung nào nổi bật?

y; Ca ngợi nhân cách
cao quí của nhà yêu

b) Những giá trị hình
thức đặc sắc nào?

nước Phan Bội Châu.
- Cách viết truyện bằng
hư cấu tưởng tượng trên

GV cho học sinh đọc
phần ghi nhớ.

cơ sở sự thật.

o Sử dụng biện pháp
tương phản để khắc họa
nhân vật và làm nổi rõ
chủ đề tác phẩm.
o Kết hợp ngôn ngữ nhân
vật với ngôn ngữ người
6

GHI NHỚ (SGK 95).


Giáo án Ngữ văn lớp 7
kể chuyện.
HĐ1. Luyện tập.
1) Thái độ của tác giả đối với Phan Bội Châu là khâm phục ngưỡng mộ. Dễ
dàng nhận ra thái độ ấy qua việc mô tả cuộc chạm trán giữa Varen “kẻ
phản bội nhục nhã” và Phan Bội Châu “bậc anh hùng, vị thiên sứ, đấng xã
thân vì độc lập, được 20 triệu con người trong vòng nô lệ tôn sùng”. Cách
xây dựng truyện như vậy đã tỏ rõ thái độ tôn kính của tác giả đối với vị
anh hùng cứu nước.
2) Những trò lố trong nhân đề tác phẩm chỉ những trò hề lố bịch của Varen,
từ đó vạch trần bộ mặt lừa bịp của thực dân Pháp.
Trong văn bản trích có 2 trò lố:
a) Varen hứa sẽ chăm sóc cụ Phan Bội Châu.
b) Varen đến gặp cụ Phan Bội Châu trong nhà ngục, khua môi múa
mép dụ dỗ người chiến sĩ nhưng vô hiệu, hắn chỉ được đáp lại bằng
sự im lặng, dửng dưng, một cái nhếch mép cười ruồi và một cái
nhổ vào mặt.
3) Củng cố: Em có nhận xét gì về tính cách của hai nhân vật, qua đó thái độ
của tác giả?Để làm nổi bật hai tính cách đó, tác giả sử dụng nghệ thuật gì?

4) Dặn dò:
- Xem tóm tắt, học ghi nhớ.
- Soạn: Dùng cụm C. V để mở rộng câu. Luyện tập

7