Tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở các trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện nậm pồ, tỉnh điện biên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

TRỊNH THỊ THƠM

TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CHO HỌC SINH
Ở CÁC TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC BÁN TRÚ
TIỂU HỌC HUYỆN NẬM PỒ, TỈNH ĐIỆN BIÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2018


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của riêng cá nhân tôi.
Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong
bất kì công trình nghiên cứu nào khác.
Thái Nguyên, tháng 11 năm 2018
Tác giả luận văn
Trịnh Thị Thơm

i


LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành và lòng biết ơn sâu sắc, tôi xin trân trọng gửi lời cảm
ơn tới Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo sau Đại học, các phòng ban Trường Đại học Sư
phạm - Đại học Thái Nguyên, cùng các thầy cô giáo đã tận tình giảng dạy, giúp đỡ tôi
trong quá trình học tập và nghiên cứu.
Đặc biệt tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Nguyễn Thị Tính đã

trực tiếp hướng dẫn khoa học, nhiệt tình chỉ bảo và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình
nghiên cứu và thực hiện luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn sự ủng hộ, động viên, giúp đỡ của Ban Giám
Hiệu, thầy/cô giáo các trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm
Pồ, tỉnh Điện Biên đã tạo điều kiện thuận lợi giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên
cứu và thực hiện luận văn.
Trong quá trình học tập và nghiên cứu, mặc dù bản thân đã rất cố gắng, song
luận văn không tránh khỏi những thiếu sót, kính mong thầy giáo, cô giáo và các bạn
quan tâm góp ý để luận văn được hoàn thiện hơn.
Tôi xin trân trọng cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng 11 năm 2018
Tác giả luận văn
Trịnh Thị Thơm

ii


MỤC LỤC
Lời

cam

đoan

..................................................................................................................i Lời cảm ơn
.....................................................................................................................ii Mục lục
........................................................................................................................ iii Các cụm
từ viết tắt trong luận văn ................................................................................iv Danh
mục các bảng ........................................................................................................ v
MỞ ĐẦU .......................................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài .......................................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu .................................................................................................2
3. Nhiệm vụ nghiên cứu.................................................................................................2
4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu
...........................................................................2
5. Giả thuyết khoa học ...................................................................................................2
6. Phạm vi nghiên cứu ...................................................................................................3
7. Phương pháp nghiên cứu
...........................................................................................3
8. Cấu trúc luận văn .......................................................................................................4
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CHO
HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC BÁN TRÚ TIỂU
HỌC.................................................................................................5
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ......................................................................................5
1.1.1. Những nghiên cứu về tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở nước
ngoài......5
1.1.2. Nghiên cứu về tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở trong nước
..........7
1.2. Một số khái niệm cơ bản.........................................................................................9
1.2.1. Khái niệm trải nghiệm .........................................................................................9
1.2.2. Hoạt động trải nghiệm .......................................................................................11
1.2.2. Tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh trường phổ thông dân tộc bán
trú tiểu học
...................................................................................................................12

iii


1.3. Những vấn đề cơ bản về hoạt động trải nghiệm của học sinh trường tiểu học
bán trú

..........................................................................................................................13
1.3.1. Đặc điểm của trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học
..................................13

iii


1.3.2. Mục tiêu của hoạt động trải nghiệm của học sinh ở trường phổ thông dân tộc
bán trú tiểu học
..............................................................................................................14
1.3.3. Nội dung của hoạt động trải nghiệm của học sinh ở trường phổ thông dân
tộc bán trú tiểu
học.......................................................................................................15
1.3.4. Hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm của học sinh ở trường phổ thông
dân tộc bán trú tiểu học
................................................................................................16
1.3.5. Các yếu tố ảnh hưởng tới hoạt động trải nghiệm của học sinh ở trường phổ
thông dân tộc bán trú tiểu
học......................................................................................17
1.4. Tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở trường phổ thông dân tộc bán
trú tiểu học
...................................................................................................................18
1.4.1. Xây dựng kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm ở trường phổ thông dân
tộc bán trú tiểu
học.......................................................................................................18
1.4.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch hoạt động trải nghiệm ở trường phổ thông dân
tộc bán trú tiểu
học.......................................................................................................20
1.4.3. Chỉ đạo thực hiện kế hoạch hoạt động trải nghiệm ở trường phổ thông dân
tộc bán trú tiểu

học.......................................................................................................21
1.4.4. Kiểm tra đánh giá kết quả tổ chức hoạt động trải nghiệm ở trường phổ
thông dân tộc bán trú tiểu
học......................................................................................24
1.4.5. Các yếu tố ảnh hưởng tới tổ chức hoạt động trải nghiệm ở trường phổ
thông dân tộc bán trú tiểu
học......................................................................................25
Kết luận chương 1........................................................................................................27


Chương 2: THỰC TRẠNG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CHO HỌC SINH Ở
CÁC TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC BÁN TRÚ TIỂU HỌC HUYỆN NẬM PỒ, TỈNH ĐIỆN
BIÊN .......................................................................29
2.1. Một vài nét về khách thể khảo sát và tổ chức khảo
sát.........................................29
2.1.1. Một vài nét về các trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm
Pồ, tỉnh Điện Biên........................................................................................................29
2.1.2. Tổ chức khảo sát ................................................................................................32
2.2. Thực trạng hoạt động trải nghiệm của học sinh ở các trường phổ thông dân
tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên ....................................................34

iv


2.2.1. Thực trạng nhận thức của CBQL và GV về hoạt động trải nghiệm của học
sinh ở các trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên
....34
2.2.2. Thực trạng nội dung hoạt động trải nghiệm của học sinh ở các trường phổ
thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên
...................................35

2.2.3. Hình thức hoạt động trải nghiệm của học sinh ở các trường phổ thông dân
tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên ....................................................36
2.2.4. Thực trạng về điều kiện hoạt động trải nghiệm của học sinh ở các trường
phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên
............................39
2.2.5. Các yếu tố ảnh hưởng tới hoạt động trải nghiệm của học sinh ở các trường
phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên
............................40
2.3. Thực trạng tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở các trường phổ
thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên
...................................42
2.3.1. Lập kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở trường phổ
thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên
...................................42
2.3.2. Tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở trường phổ thông dân tộc
bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên ..........................................................44
2.3.3. Chỉ đạo thực hiện kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở
trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên
................46
2.3.4. Kiểm tra đánh giá thực hiện kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học
sinh ở trường phô thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên
..........48
2.3.5. Các yếu tố ảnh hưởng tới tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở
trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên
................50


2.4. Đánh giá chung về thực trạng ...............................................................................51
Kết luận chương 2........................................................................................................54
Chương 3: BIỆN PHÁP TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CHO HỌC SINH Ở

CÁC TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC BÁN TRÚ TIỂU HỌC HUYỆN NẬM PỒ, TỈNH
ĐIỆN BIÊN..........................................................55
3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp
........................................................................55
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu
....................................................................55
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính toàn diện, hệ thống
...................................................55

v


3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn, khả thi
.......................................................56
3.1.4. Đảm bảo tính hiệu quả
.......................................................................................56
3.2. Các biện pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở trường phổ
thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên
...................................57
3.2.1. Xây dựng nội dung, chương trình, kế hoạch hoạt động cho phù hợp với đặc
điểm tâm lý học sinh người dân tộc
.............................................................................57
3.2.2. Nâng cao nhận thức cho cha mẹ học sinh và các lực lượng xã hội về tầm
quan trọng của tổ chức hoạt động trải nghiệm đối với học sinh ở trường phổ
thông dân tộc bán trú tiểu
học......................................................................................59
3.2.3. Huy động các nguồn lực để tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở
các trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm
Pồ....................................62
3.2.4. Bồi dưỡng nâng cao năng lực cho cán bộ quản lý và giáo viên trường phổ thông

dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ về tổ chức hoạt động trải nghiệm
.......................68
3.2.5. Chỉ đạo giáo viên đa dạng hóa các loại hình hoạt động trải nghiệm cho học
sinh ở các trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm pồ, tỉnh Điện Biên
....71
3.2.6. Đảm bảo các điều kiện cho hoạt động trải nghiệm của học sinh ở các
trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên
................73
3.2.7. Xây dựng cơ chế thực hiện giám sát hoạt động trải nghiệm của học sinh ở
các trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên
..........75
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp
...........................................................................77
3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp .............................77
3.4.1. Mục tiêu khảo sát
...............................................................................................77


3.4.2. Nội dung, phương pháp, đối tượng khảo sát
.....................................................78
3.4.3. Kết quả
...............................................................................................................78
Kết luận chương 3........................................................................................................81
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ............................................................................82
TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................................................85
PHỤ LỤC

vi

CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN
1. CBQL

Cán bộ quản lý

2. GV

Giáo viên

3. HĐ

Hoạt động

4. HS

Học sinh

5. PTDT

Phổ thông dân tộc

6. QLGD

Quản lý giáo dục

7. TH

Tiểu học

8. THPT

Trung học phổ thông

9. TN

trải nghiệm

4


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1: Nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên các trường phổ thông dân
tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ về tầm quan trọng của hoạt
động
trải nghiệm đối với học sinh .....................................................................34
Bảng 2.2: Nội dung hoạt động trải nghiệm đã triển khai cho học sinh ở các trường
phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện
Biên..............35
Bảng 2.3: Hình thức hoạt động trải nghiệm đã triển khai cho học sinh ở các trường
phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện
Biên...............37
Bảng 2.4: Điều kiện hoạt động trải nghiệm của học sinh ở các trường phổ thông
dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên ..........................39
Bảng 2.5: Các yếu tố ảnh hưởng tới tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở
các trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện
Biên ..................................................................................................40
Bảng 2.6: Công tác lập kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở
trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện
Biên....42
Bảng 2.7: Thực trạng công tác tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở trường

phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện
Biên...............44
Bảng 2.8: Chỉ đạo thực hiện kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học
sinh ở trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh
Điện Biên
..................................................................................................46
Bảng 2.9: Kiểm tra đánh giá thực hiện kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm
cho học sinh ở trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện
Nậm
Pồ, tỉnh Điện Biên ....................................................................................48
Bảng 2.10: Các yếu tố ảnh hưởng tới tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở
trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện
Biên....50
5


Bảng 3.1: Kết quả khảo sát về mức độ cần thiết của các biện pháp tổ chức hoạt
động trải nghiệm cho học sinh tiểu học bán trú huyện Nậm Pồ, tỉnh
Điện Biên
..................................................................................................78
Bảng 3.2: Kết quả khảo sát tính khả thi của các biện pháp tổ chức hoạt động trải
nghiệm cho học sinh PTDT bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện
Biên ..................................................................................................79

6


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Bản chất của quá trình giáo dục là quá trình tổ chức cuộc sống, tổ chức hoạt

động và giao lưu cho học sinh nhằm biến yêu cầu về việc thực hiện các chuẩn mực xã
hội thành hành vi và thói quen phù hợp với chuẩn mực, giá trị sống hiện tại xã hội
đặt ra. Do đó hoạt động giáo dục là hoạt động của người học, do người học để hoạt
động giáo dục đem lại hiệu quả đích thực đòi hỏi nó phải gắn với đời sống thực tế,
hoạt động giao lưu của học sinh, chính vì vậy mà thuật ngữ hoạt động trải nghiệm.
Thông qua hoạt động trải nghiệm, học sinh được học qua thực tế cuộc sống, được
thể hiện kiến thức, kĩ năng mình đã tích lũy được và tự mình thay đổi. Hoạt động
trải nghiệm của học sinh nói chung và học sinh các trường tiểu học bán trú nói riêng
rất đa dạng và phong phú nó tồn tại dưới nhiều hình thức khác nhau: Hoạt động
khám phá hình thành tri thức, kĩ năng mới; Hoạt động nghiên cứu khoa học, hoạt
động gắn với rèn luyện đạo đức, kĩ năng sống hàng ngày của học sinh. Thông qua
các hoạt động đó, giáo viên, nhà trường hình thành tri thức kĩ năng mới cho học sinh
hoặc củng cố, phát triển kiến thức, kĩ năng đã tích lũy được ở người học, từ đó giúp
học sinh phát triển năng lực hành động. Hoạt động trải nghiệm của học sinh có tác
dụng tạo môi trường thuận lợi để học sinh TH phát triển năng lực một cách tốt
nhất, phát huy những tố chất và tài năng, khắc phục những điểm yếu còn tồn tại để
phát triển và thích ứng trong môi trường xã hội luôn luôn biến đổi. Thực tế cho thấy
trong những năm qua, giáo dục phổ thông nói chung, giáo dục tiểu học nói riêng chủ
yếu qua tâm đến hoạt động dạy học, ít quan tâm đến hoạt động giáo dục, hoạt
động trải nghiệm của học sinh chưa được đầu tư cả về trí tuệ, thời gian và nguồn
lực để tổ chức cho học sinh TH, đặc biệt là học sinh các trường PTDT bán trú TH, vì
vậy dẫn tới tình trạng học sinh hạn chế về kỹ năng thực hành, đặc biệt là kỹ năng
sống, năng lực thích ứng chưa cao. Huyện Nậm Pồ là một huyện biên giới đặc biệt
khó khăn, có nhiều dân tộc thiểu số sinh sống, tính đa dạng về nguồn gốc của
người dân tộc tạo cho học sinh các trường bán trú TH huyện Nậm Pồ cũng được
xuất thân từ nhiều hoàn cảnh khác nhau, tuy nhiên trong quá trình giáo dục ở các

1

trường bán trú TH huyện Nậm Pồ nơi tôi công tác, các hoạt động về trải nghiệm
của học sinh chưa được quan tâm và tổ chức

2


theo đúng nghĩa của nó, do đó chất lượng giáo dục toàn diện học sinh TH chưa cao.
Xuất phát từ những lý do trên, tôi chọn đề tài nghiên cứu: “Tổ chức hoạt động trải
nghiệm cho học sinh ở trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm
Pồ, tỉnh Điện Biên” làm đề tài nghiên cứu khoa học.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu về lý luận và thực trạng tổ chức hoạt động trải nghiệm
cho học sinh ở trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học, tác giả luận văn nhằm đề
xuất các biện pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở các trường
phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên nhằm nâng cao
chất lượng giáo dục toàn diện học sinh các trường bán trú TH.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở
trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học
3.2. Thực trạng tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở các trường phổ
thông
dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên.
3.3. Đề xuất các biện pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở các
trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên.
4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu
4.1. Khách thể nghiên cứu
Quá trình hoạt động trải nghiệm của học sinh ở trường phổ thông dân tộc
bán trú tiểu học
4.2. Đối tượng nghiên cứu
Các biện pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở các trường phổ

thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên.
5. Giả thuyết khoa học
Hoạt động trải nghiệm của học sinh ở các trường phổ thông dân tộc bán
trú tiểu học là điều kiện là phương tiện cần thiết để phát triển toàn diện nhân cách
học sinh, nếu đề xuất được các biện pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học
sinh phù hợp với điều kiện, đặc điểm tâm lý học sinh vùng miền thì sẽ góp phần
nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện học sinh tiểu học đặc biệt là HS các trường
phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên.
3


6. Phạm vi nghiên cứu
Tác giả luận văn nghiên cứu tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh các
trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học theo định hướng chương trình tiểu học
năm 2019.
Khảo sát thực trạng tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh tại 5
trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên: Trường
PTDTBT TH Vàng Đán, trường PTDTBT TH Nà Bủng, trường PTDTBT TH Nà Khoa,
trường PTDTBT TH Tân Phong, trường PTDTBT TH Nà Hỳ số 2.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh, khái quát hóa, hệ thống
hóa…các tài liệu khoa học, các văn bản quy định của ngành có liên quan đến hoạt
động trải nghiệm và quản lý hoạt động trải nghiệm của học sinh bán trú TH nhằm xây
dựng khung lý thuyết của đề tài.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Điều tra, khảo sát thực tế bằng các phiếu hỏi, thu thập thông tin, xử lý số liệu
nhằm mô tả thực trạng hoạt động trải nghiệm của học sinh và quản lý hoạt động trải
nghiệm của học sinh ở các trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ,
tỉnh Điện Biên.

- Phỏng vấn trực tiếp cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh nhằm bổ sung cho kết
quả điều tra bằng phiếu hỏi.
- Nghiên cứu thực tế, tổng kết kinh nghiệm tổ chức hoạt động trải nghiệm
cho học sinh ở trường TH bán trú huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên và một số kinh
nghiệm quản lý hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở các trường phổ thông dân
tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên.
- Phương pháp xin ý kiến chuyên gia nhằm khảo nghiệm tính hiệu quả, tính
khả thi của các biện pháp đề xuất.
7.3. Phương pháp bổ trợ
4


Sử dụng phương pháp thống kê toán học và phần mềm tin học để xử lý số
liệu và phân tích, đánh giá các kết quả nghiên cứu.

5


8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và khuyến nghị, luận văn gồm 3 chương:
- Chương 1: Cơ sở lý luận của tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở
trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học
- Chương 2: Thực trạng tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở các
trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên.
- Chương 3: Các biện pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở các
trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên.

6

Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CHO
HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC BÁN TRÚ TIỂU HỌC
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Những nghiên cứu về tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở nước
ngoài
Từ giữa thế kỷ XX, nhà khoa học giáo dục nổi tiếng người Mỹ, John Dewey,
với tác phẩm Kinh nghiệm và Giáo dục (Experience and Education) đã chỉ ra hạn chế
của giáo dục nhà trường và đưa ra quan điểm về vai trò của kinh nghiệm trong giáo
dục. Với triết lý giáo dục đề cao vai trò của kinh nghiệm, Dewey cũng chỉ ra rằng,
những kinh nghiệm có ý nghĩa giáo dục giúp nâng cao hiệu quả giáo dục bằng cách
kết nối người học và những kiến thức được học với thực tiễn. Kolb (1984) cũng đưa
ra một lý thuyết về học từ trải nghiệm (Experiential learning), theo đó, học là một
quá trình trong đó kiến thức của người học được tạo ra qua việc chuyển hóa kinh
nghiệm; nghĩa là, bản chất của hoạt động học là quá trình trải nghiệm. Một số quan
niệm khác của các học giả quốc tế cho rằng giáo dục trải nghiệm coi trọng và khuyến
khích mối liên hệ giữa các bài học trừu tượng với các hoạt động giáo dục cụ thể để
tối ưu hóa kết quả học tập (Sakofs, 1995); học từ trải nghiệm phải gắn kinh nghiệm
của người học với hoạt động phản ánh và phân tích (Chapman, McPhee and
Proudman,
1995); chỉ có kinh nghiệm thì chưa đủ để được gọi là trải nghiệm; chính quá trình
phản ánh đã chuyển hóa kinh nghiệm thành trải nghiệm giáo dục (Joplin, 1995).[Dẫn
theo 14].
Trung tâm giáo dục trải nghiệm Widehorizon (Chân trời rộng mở) ở thành phố
London của nước Anh đã nghiên cứu và triển khai nội dung giáo dục hướng đến cho
mỗi đứa trẻ đều có cơ hội trải nghiệm những tri thức về phiêu lưu mạo hiểm.
Những khóa học và hoạt động về phiêu lưu - mạo hiểm sẽ làm cho các em học sinh
hứng thú, kích thích, vui vẻ, cảm giác dễ chịu và các em học tập tốt hơn, trung tâm
này có khá đầy đủ các phương tiện để tổ chức các hoạt động ngoài trời, hoạt động
trải nghiệm và phiêu lưu - mạo hiểm. Ví dụ: về phương tiện: Phòng học, vườn/công

7


viên; bếp; nơi đỗ xe; sân chơi; thiết bị đo thời tiết; khu hoang dã nhân tạo. Các hoạt
động trải nghiệm: Muông thú; nghệ thuật và thiết kế; trường học về rừng; môi
trường sống; các loài thú vật, cây cỏ; bản đồ và định hướng; thu gom vật liệu, phế
thải; đất và đá; các

8


mùa; nghề xây dựng... Như vậy, giáo dục trải nghiệm ở Anh: Cung cấp hàng loạt tình
huống, bối cảnh đa dạng, phong phú cho học sinh và đòi hỏi phát triển, ứng dụng
nhiều tri thức, kĩ năng trong chương trình, cho phép học sinh sáng tạo và tư duy;
giải quyết vấn đề làm theo nhiều cách thức khác nhau nhằm đạt kết quả tốt hơn;
cung cấp cho học sinh các cơ hội sáng tạo, đổi mới, dám nghĩ, dám làm…[2].
Ở Hàn Quốc Viện nghiên cứu Khoa học Giáo dục Hàn quốc đã nghiên cứu
chương trình Giáo dục trải nghiệm cho học sinh phổ thông, coi hoạt động trải
nghiệm là một hoạt động tiến hành đồng thời với hoạt động dạy học các môn học.
Hoạt động này được tiến hành xuyên suốt từ tiểu học đến trung học phổ thông theo
tỉ lệ từng cấp tiểu học, THCS, THPT là 13,4%, 9,1%, 11,8% so với thời lượng các môn
học. Tuy nhiên, điểm quan trọng nhất trong nhà trường Hàn Quốc, hoạt động giáo
dục trải nghiệm là hoạt động ngoại khóa sau các giờ học trên lớp, có mối quan hệ bổ
sung, hỗ trợ cho hoạt động dạy học; được thực hiện nhằm mục tiêu đào tạo ra các
thế hệ nhân tài có định hướng tương lai với sự phát triển toàn diện nhân cách và có
sức sáng tạo; biết vận dụng một cách tích cực các kiến thức đã học vào thực tế; đồng
thời biết chia sẻ và quan tâm tới mọi người xung quanh. Hoạt động trải nghiệm sáng
tạo về cơ bản mang tính chất hoạt động tập thể trên tinh thần tự chủ cá nhân, với sự
nỗ lực giáo dục nhằm phát triển khả năng sáng tạo và cá tính riêng của mỗi cá nhân
trong tập thể. Đặc biệt, ở Hàn Quốc, chú ý tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo

dựa theo đặc điểm hoạt động chủ đạo của từng lứa tuổi tiểu học, THCS, THPT. Cấp
Tiểu học và cấp Trung học cơ sở nhấn mạnh cảm xúc và ý tưởng sáng tạo, cấp Trung
học phổ thông phát triển công dân toàn cầu có suy nghĩ sáng tạo. Mục tiêu hoạt
động trải nghiệm sáng tạo hướng đến con người được giáo dục, có sức khỏe, độc lập
và sáng tạo. Nội dung khái quát các hoạt động trải nghiệm sáng tạo bao gồm: Hoạt
động tự chủ; Hoạt động câu lạc bộ; Hoạt động tình nguyện; Hoạt động định hướng
và mỗi nhóm hoạt động này đều được cụ thể hóa: Mục tiêu, nội dung, phương pháp,
kiểm tra - đánh giá. Hoạt động trải nghiệm sáng tạo gồm 4 nhóm hoạt động
chính: Hoạt động tự chủ (thích ứng, tự chủ, tổ chức sự kiện, sáng tạo độc lập...);
Hoạt động câu lạc bộ (hội thanh niên, văn hóa nghệ thuật, thể thao, thực tập siêng
9


năng...); Hoạt động tình nguyện(chia sẻ quan tâm tới hàng xóm láng giềng và những
người xung quanh, bảo

10


vệ môi trường); Hoạt động định hướng (tìm hiểu thông tin về hướng phát triển
tương lai, tìm hiểu bản thân... Có thể lựa chọn và tổ chức thực hiện một cách linh
động sao cho phù hợp với đặc điểm của học sinh, cấp học, khối lớp, nhà trường và
điều kiện xã hội của địa phương [2]. Ở một số nước phát triển khác, trong nhà
trường phổ thông người ta cũng chú ý nghiên cứu, vận dụng tổ chức hoạt động trải
nghiệm nhằm giáo dục toàn diện cho học sinh ngay từ trong nhà trường. Hoạt động
trải nghiệm sáng tạo được hầu hết các nước phát triển quan tâm, nhất là các nước
tiếp cận chương trình giáo dục phổ thông theo hướng phát triển năng lực; chú ý
giáo dục nhân văn, giáo dục sáng tạo, giáo dục phẩm chất và kĩ năng sống…
Singapore: Hội đồng nghệ thuật quốc gia có chương trình giáo dục nghệ
thuật, cung cấp, tài trợ cho nhà trường phổ thông toàn bộ chương trình của các

nhóm nghệ thuật, những kinh nghiệm sáng tạo nghệ thuật…
Netherlands: Thiết lập trang mạng nhằm trợ giúp những học sinh có những
sáng tạo làm quen với nghề nghiệp. Học sinh gửi hồ sơ sáng tạo (dự án) của mình
vào trang mạng này, thu thập thêm những hiểu biết từ đây; mỗi học sinh nhận được
khoản tiền nhỏ để thực hiện dự án của mình.
Đức: Từ cấp Tiểu học đã nhấn mạnh đến vị trí của các kĩ năng cá biệt, trong
đó có phát triển kĩ năng sáng tạo cho trẻ; phát triển khả năng học độc lập; tư duy
phê phán và học từ kinh nghiệm của chính mình.
Nhật: Nuôi dưỡng cho trẻ năng lực ứng phó với sự thay đổi của xã hội, hình
thành một cơ sở vững mạnh để khuyến khích trẻ sáng tạo [2], [3].
Những kinh nghiệm thực tiễn về giáo dục trải nghiệm cho học sinh ở một số
nước phát triển là cơ sở quan trọng trong nghiên cứu và vận dụng vào việc tổ chức
hoạt động trải nghiệm cho học sinh phổ thông nước ta; trong đó có học sinh các
trường PTDTBT Tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên.
1.1.2. Nghiên cứu về tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở trong nước
Hoạt động giáo dục trải nghiệm là các hoạt động định hướng giáo dục. Cách
gọi tên có thêm cụm từ “sáng tạo” nhằm mục đích nhấn mạnh vai trò của chủ thể
hoạt động và mục đích, ý nghĩa của loại hoạt động này. Triển khai hoạt động giáo
dục trải nghiệm chính là thực hiện quan điểm, định hướng “học đi đôi với hành, giáo
dục kết hợp với lao động sản xuất, nhà trường gắn liền với xã hội” [16].
11