Bài giảng lịch sử nhà nước và pháp luật 2

CHUYÊN
S

2:

PHÁT TRI N C A HÌNH TH C

CHÍNH TH QUÂN CH
Ng

VI T NAM

i ph trách:

Th.S Lê Vi t Tu n
Gi ng viên H Lu t Tp. HCM


M c đích, yêu c u
• Tìm hi u đ c đi m chung c a hình th c
chính th quân ch
Vi t Nam
• Tìm hi u đ c đi m chính th quân ch qua
các giai đo n l ch s
Vi t Nam
• Tìm hi u quy n l c c a Nhà Vua trong
chính th quân ch
Vi t Nam
• Tìm hi u các y u t nh h ng làm “h n
ch ” quy n cai tr c a nhà Vua

Tài li u nghiên c u
• Giáo trình L ch s Nhà n c và Pháp lu t
Vi t Nam; trang 65-70,
• Pháp ch s , V Qu c Thông, trang 53-72
• T ch c b máy nhà n c tri u Nguy n,
trang


N i dung bài gi ng
1.

C
CH

I M CHUNG CHÍNH TH QUÂN
VI T NAM

2. HÌNH TH C CHÍNH TH QUÂN CH
QUA CÁC GIAI O N L CH S
3. NH NG Y U T “H N CH ” QUY N
CAI TR C A NHÀ VUA


1.

C I M CHUNG CHÍNH TH
QUÂN CH
VI T NAM

• Chính th quân ch t n t i t khi Nhà n c
đ c hình thành đ n su t l ch s phong ki n
Vi t Nam
– T i sao?

• S k t h p gi a “th n quy n” và “v
– Khác bi t ph
– T i sao?

ng Tây

ng quy n”


1.

C I M CHUNG CHÍNH TH
QUÂN CH
VI T NAM

• “Th n quy n”
– Nhà Vua là v “Giáo ch ” duy nh t và cao nh t
trong c n c
• T i sao?
• Th hi n nh th nào?

– Nhà Vua là ng
th n

i có quy n k c đ i v i qu

• Th hi n nh th nào?


1.

C I M CHUNG CHÍNH TH
QUÂN CH
VI T NAM

• “V

ng quy n”

– Duy nh t có quy n đ t ra lu t pháp
– Toàn quy n t ch c b máy quan l i trong c
n c
–

ng đ u quân đ i, đ c quy n ngo i giao

– N m toàn b ngân sách, thu khoá,…
– Quy n quy t đ nh t i cao các v án
– Ch s h u t i cao


1.
• “

C I M CHUNG CHÍNH TH

QUÂN CH
VI T NAM
c quy n” c a Nhà Vua
– Tên Vua ph i vi t “đài” lên m t ch
– Nh ng gì thu c v nhà Vua đ u kèm theo: long,
thánh, ng c, ng ,…
– Cung Vua m i đ
hay môn

c xây hai t ng, làm ki u ch công

– Màu vàng s c ph c ch Vua m i đ c dùng
– Tên huý, tên hi u, tên thu , mi u hi u, niên hi u
• Công vi c c th c a nhà Vua
–
i tri u
– Th ng tri u


2.

HÌNH TH C CHÍNH TH QUÂN CH
QUA CÁC GIAI O N L CH S

• Tr

c th i k nhà Lý (1010 – 1225)

– G n li n v i đ u tranh giành đ c l p t ch
– Mang tính “quân s ”

– Ch ng cát c và hình thành trung
quy n

ng t p


2.

HÌNH TH C CHÍNH TH QUÂN CH
QUA CÁC GIAI O N L CH S

• Th i k Lý – Tr n – H (1010 – 1407)
– Th ch chính tr l

ng đ u

– T n n chính th quân ch quý t c đ n n n
chính th quan liêu
– Chính tr “thân dân”
– nh h

ng sâu s c Ph t giáo


2.

HÌNH TH C CHÍNH TH QUÂN CH
QUA CÁC GIAI O N L CH S

• Th i k nhà Lê – th k XV (1428 – 1527)

– Giai đo n phát tri n chính th quân ch
phong ki n trung
ng t p quy n
– nh h ng sâu s c b i nguyên t c “Tôn quân
quy n” c a Nho giáo
– Nâng cao vai trò, hi u qu và quy n l c c a
Hoàng đ - quân ch chuyên ch
– Th c hi n các c i cách nh m t ng c ng và
t p trung quy n l c


2.

HÌNH TH C CHÍNH TH QUÂN CH
QUA CÁC GIAI O N L CH S

• Th i k nhà Nguy n (1802 – 1884)
– Chính th quân ch t p quy n đ c tôn cao
đ , n n quân ch chuyên ch đ c nâng cao
• Quy n cai tr ch c a riêng nhà Vua, không thu c
v dòng h
• H n ch phong t

cv

• L “t b t”
• Nghiêm c m can d tri u chính c a thái giám,
cung h u

3.

NH NG Y U T “H N CH ” QUY N
CAI TR C A NHÀ VUA

• B n ph n thân dân c a nhà Vua
– “Tr i th ng dân, dân m i gì Tr i c ng theo”
– “Ph i thích cái dân thích, ph i ghét cái dân
ghét, th m i g i đ c là cha m c a dân”
– “Dân là quí h n h t, sau t i giang s n xã t c,
sau cùng m i t i Vua”

• Ch đ xã thôn t tr
– Phép Vua thua l làng
– Phân chia đ t đai, thu , tuy n lính,…


3.

NH NG Y U T “H N CH ” QUY N
CAI TR C A NHÀ VUA

• B i nh ng t p quán chính tr
– Các Vua ti n tri u “không sai”, là nh ng ti n
l “khuôn vàng th c ng c” không đ c trái
– Ph

ng th c ngh đình – bàn b c v i quan l i

• Ch đ khoa c tuy n quan l i

– Con đ

ng chính th c đ làm quan

– Không phân bi t