Giáo án Ngữ văn 7 bài 13: Tiếng gà trưa

Văn bản : TIẾNG GÀ TRƯA
- Xuân Quỳnh-

I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT:
- Cảm nhận được vẻ đẹp trong sáng, đằm thắm của những kỉ niệm về tuổi thơ
và tình bà cháu.
- Thấy được nghệ thuật biểu hiện tình cảm qua những chi tiết tự nhiên, bình
dị.
II.MỤC TIÊU:
1. Kiến thức:
- Sơ giản về tác giả Xuân Quỳnh.
- Cơ sở của lòng yêu nước, sức mạnh của người chiến sĩ trong cuộc kháng
chiến chống Mĩ: Những
kỉ niệm tuổi thơ trong sáng, sâu nặng nghĩa tình.
- Nghệ thuật sử dụng điệp từ, điệp ngữ, điệp câu trong bài thơ.
2. Kĩ năng:
- Đọc - hiểu phân tích văn bản thơ trữ tình có dử dụng các yếu tố tự sự..
- Phân tích các yếu tố biểu cảm trong văn bản.
3. Thái độ:
- Yêu thiên nhiên, quê hương,đất nước, giáo dục HS biết kính yêu và quý trọng
bà.
III.CHUẨN BỊ:
1. Giáo viên: Đọc tài liệu, soạn bài.
2. Học sinh: Đọc trước bài, trả lời các câu hỏi phần I SGK

TaiLieu.VN

Page 1


IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:

1. Kiểm tra bài cũ :
Câu 1 ; Đọc thuộc bài thơ Cảnh khuya ? Nêu NT,YN của bài thơ ?
Câu 2 : Đọc thuộc bài thơ Rằm tháng giêng? Nêu NT,YN của bài thơ ?
Đáp án và biểu điểm.
Câu

Câu 1

Đáp án

Điểm

- Hs đọc thuộc lòng theo yêu cầu của GV

3đ

1.Nghệ thuật: Viết theo thể thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật. Có
nhiều hình ảnh lung linh kì ảo. Sử dụng các phép tu từ so sánh , điệp
ngữ ( Tiếng….tiếng…., lồng lồng…; chưa ngu ngủ )có tác dụng
miêu tả chân thực âm thanh, hình ảnh trong rừng đêm. Sáng tạo nhịp
điệu ở câu 1 và câu 4.

7đ

2. ý nghĩa: Bài thơ thể hiện một đặc điểm nổi bật của thơ Hồ Chí
Minh.; Sự gắn bó hoà hợp giữa thiên nhiên và con người.

Hs đọc thuộc lòng theo yêu cầu của GV

Câu 2

3đ

1. Nghệ Thuật: Là bài thơ viết bằng chữ Hán. Bản dịch theo thể lục
bát, Sử dụng điệp từ có hiểu quả, lựa chọn từ ngữ gợi hình, biểu cảm.
2. Nội dung: Bài thơ toát lên vẻ đẹp tâm hồn nhà thơ - chiến sĩ Hồ
Chí Minh trước vẻ đẹp của thiên nhiên Việt Bắc ở giai đoạn đầu của
cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp còn nhiều gian khổ.

2. Bài mới : GV giới thiệu bài

TaiLieu.VN

Page 2

7đ


- Có một thời gian khổ mà ta không thể nào quên ,có những người ,cảnh
vật đã gắn bó với tuổi thơ chúng ta ,trở thành kỷ niệm mang theo bao tình
thương nỗi nhớ sâu nặng trong lòng ta .Bài thơ “Tiếng gà trưa “của Xuân Quỳnh
với hình ảnh người bà ,âm thanh tiếng gà trưa …đem đến cho ta cảm xúc & nỗi niềm bâng khuâng
ấy .

Hoạt động của thầy

Hoạt động của trò

Nội dung cần đạt

Hoạt động 1: Hướng dẫn đọc và tìm hiểu chú I. ĐỌC - TÌM HIỂU CHUNG
thích
- Gọi 2 HS đọc văn bản

- HS đọc

1. Đọc

GV đọc lại 1 lần
1. Quan sát chú thích *, - Quan sát chú thích 2. Tác giả:
nêu hiểu biết của em về và trả lời
Nguyễn Thị Xuân Quỳnh (1942tác giả?
1988)
Quê: La Khê - Hà Đông - Hà Tây.
- Là một trong những nhà thơ nữ
nổi tiếng ở nước ta thời kỳ chống
Mỹ
* Cho HS xem chân - HS quan sát tranh
dung Xuân Quỳnh
*Thơ Xuân Quỳnh như
cánh chuồn chuồn trong
giông bão, mảng mai mà
trong suốt, mà kiên
cường

- Thường viết về những tình cảm
gần gũi, bình dị trong đời sống
gia đình và cuộc sống thường
ngày, biểu lộ những rung cảm và
khát vọng của một trái tim phụ nữ

chân thành, tha thiết và đằm
thắm.

- Là tác giả của nhiều tập thơ
hay : Hoa dọc chiến hào, Hoa cỏ
may, Sân ga chiều em đi, Tự hát,

TaiLieu.VN

Page 3


Tơ tằm, Chồi biếc
2. Nêu xuất xứ của tác
phẩm?
GV: Tiếng gà gáy đã
khơi nguồn cảm hứng
cho bao nhà thơ:
"Tiếng gà văng vẳng gáy
trên bom" (HXH)

3. Tác phẩm:
Bài thơ được viết trong những
năm đầu của cuộc kháng chiến
chống Mỹ, in trong tập Hoa dọc
chiến hào (1968) và in lại trong
tập Sân ga chiều em đi (1984)

"Bên án một tiếng gà vừa
gáy" (PBC)

"Xao xác gà trưa gáy não
nùng"
(Lưu Trọng Lư)
"Gà gáy một lần đêm
chửa tan"
(Hồ Chí Minh)
""Tiếng gà/ Tiếng gà/
Giục quả na/ Mở mắt"
(TĐK)
Hoạt động 2: Hướng dẫn tìm hiểu văn bản

II. Tìm hiểu văn bản
A. Tìm hiểu cấu trúc văn bản

3. Bài thơ được làm theo - HS xác định
thể thơ gì?

* Thể thơ: Thể thơ 5 tiếng (ngũ
ngôn) không hạn định số câu, bắt
nguồn từ dân ca phường Vải
(Trung bộ) và từ thể vè kể chuyện
* Bố cục

TaiLieu.VN

Page 4


4. Mạch cảm xúc trong - HS phát hiện
bài thơ diễn biến như thế

nào?

5. Quan sát bức tranh.
Em có nhận xét gì về ý
nghĩa của bức tranh minh
hoạ?

- HS nhận xét: Bức
tranh vẽ h/ả người
bà, con gà và quả
trứng. Các h/ả này
đã làm sống lại
những kỷ niệm tuổi
thơ thân thương của
tác giả.

+ Khổ 1: Mở đầu: Tiếng gà trưa
gợi về ký ức tuổi thơ của anh
chiến sĩ trẻ trên đường hành quân.
+ Khổ 2: Kỷ niệm về con gà mái
mơ, mái vàng.
+ Khổ 3, 4, 5, 6: Kỷ niệm về bà
+ Khổ 7, 8: Mơ ước tuổi thơ và
mơ ước hiện tại của cháu - người
chiến sĩ trẻ.

B. Tìm hiểu nội dung văn bản
6. Hình ảnh nào khơi gợi - Hình ảnh: tiếng gà 1. Tiếng gà trưa thức dậy tình
cảm xúc trong tác giả?
trưa

cảm làng quê
7. Tiếng gà vọng vào tâm - HS phát hiện: buổi
trí tác giả trong thời điểm trưa nắng, trong
cụ thể nào?
xóm
nhỏ,
trên
đường hành quân
8. Tại sao trong vô vàn
âm thanh, tâm trí con
người chỉ bị ám ảnh bởi
tiếng gà trưa?

- Tiếng gà là âm thanh của làng
quê.
- Tiếng gà trưa là tiếng gà nhảy ổ
để có những quả trứng hồng tạo
thành niềm vui của những người
nông dân cần cù, chắt chiu.
- Là âm thanh báo hiệu điều tốt
lành
=> Tiếng gà trưa dễ tạo thành kỷ
niệm khó quên của con người.

9. Với người ra trận tiếng - Suy nghĩ và trả lời
gà trưa gợi cảm giác mới
lạ nào?

- Với người ra t6rận:
+ Nghe xao động nắng trưa.

+ Nghe bàn chân đỡ mỏi

TaiLieu.VN

Page 5


+ Nghe gọi về tuổi thơ
10. Nghệ thuật nào được - HS phát hiện - nêu * Điệp từ
sử dụng trong đoạn thơ tác dụng
- ẩn dụ chuyển đổi cảm giác:
này? Tác dụng?
Không chỉ là nghe bằng thính
giác thông thường mà còn nghe
bằng cảm xúc, bằng tâm hồn.
Nhấn mạnh, nổi bật sự biến đổi
của tâm trạng người chiến sĩ
trước âm thanh bình dị mà rất đỗi
quen thuộc, gắn bó, thân thiết
1.1 Nhận xét gì về sự - HS nhận xét
hiệp vần ở hai câu (Nghe
bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi
thơ)

12. Tại sao âm thanh - Suy nghĩ để trả lời
tiếng gà trưa lại gợi
những cảm giác đó?
13. Qua đó cho em hiểu
gì về tác giả?

- Vần lưng được sử dụng trong
hai dòng thơ tạo cảm giác về
dòng cảm xúc quấn quýt nhắc con
người nhớ về tuổi thơ. Nếu lần
nghe thứ nhất chỉ là tác động của
tiếng gà đến không gian ngoại
cảnh thì trong những lần tiếp,
tiếng gà trưa đã đánh động đến
thế giới bên trong của con người:
Giúp bàn chân đỡ mỏi và nhất là
gọi về một quá khứ êm đẹp ngọt
ngào của thời ấu thơ đã qua.
* Tiếng gà đem lại niềm vui, gợi
về những kỷ niệm tốt lành.
- Tình làng quê thắm thiết, sâu
nặng.

3.củng cố:
- Đọc diễn cảm bài thơ.

TaiLieu.VN

Page 6


4.dặn dò:
- Học thuộc bài thơ, thuộc nội dung cơ bản
- Sưu tầm, đọc bài thơ Bếp lửa của nhà thơ Bằng Việt. Cảm nhận chung
của em sau khi đọc và học xong hai bài thơ này.

- Soạn bài: Điệp ngữ.

Lớp 7

tiết tkb:........ngày giảng:...../......./2012 sĩ số :.......vắng :........

Tiết 54:Văn bản : TIẾNG GÀ TRƯA

TaiLieu.VN

Page 7


- Xuân Quỳnh-

I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT:
- Cảm nhận được vẻ đẹp trong sáng, đằm thắm của những kỉ niệm về tuổi thơ
và tình bà cháu.
- Thấy được nghệ thuật biểu hiện tình cảm qua những chi tiết tự nhiên, bình
dị.
II.MỤC TIÊU:
1. Kiến thức:
- Sơ giản về tác giả Xuân Quỳnh.
- Cơ sở của lòng yêu nước, sức mạnh của người chiến sĩ trong cuộc kháng
chiến chống Mĩ: Những
kỉ niệm tuổi thơ trong sáng, sâu nặng nghĩa tình.
- Nghệ thuật sử dụng điệp từ, điệp ngữ, điệp câu trong bài thơ.
2. Kĩ năng:
- Đọc - hiểu phân tích văn bản thơ trữ tình có dử dụng các yếu tố tự sự..
- Phân tích các yếu tố biểu cảm trong văn bản.

3. Thái độ:
- Yêu thiên nhiên, quê hương,đất nước, giáo dục HS biết kính yêu và quý trọng
bà.
III.CHUẨN BỊ:
1. Giáo viên: Đọc tài liệu, soạn bài.
2. Học sinh: Đọc trước bài, trả lời các câu hỏi phần I SGK
IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
1. Kiểm tra bài cũ :

TaiLieu.VN

Page 8


? Đọc thuộc lòng bài thơ.
Đáp án và biểu điểm.

Câu

Đ
i
ể
m

Đáp án

3
đ

- Hs đọc thuộc lòng theo yêu cầu của GV

Câu 1

1.Nghệ thuật: Viết theo thể thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật. Có nhiều
hình ảnh lung linh kì ảo. Sử dụng các phép tu từ so sánh , điệp ngữ
( Tiếng….tiếng…., lồng lồng…; chưa ngu ngủ )có tác dụng miêu tả chân
thực âm thanh, hình ảnh trong rừng đêm. Sáng tạo nhịp điệu ở câu 1 và
7
câu 4.
đ
2. ý nghĩa: Bài thơ thể hiện một đặc điểm nổi bật của thơ Hồ Chí Minh.;
Sự gắn bó hoà hợp giữa thiên nhiên và con người.

Hs đọc thuộc lòng theo yêu cầu của GV

Câu 2

3
đ

1. Nghệ Thuật: Là bài thơ viết bằng chữ Hán. Bản dịch theo thể lục bát,
Sử dụng điệp từ có hiểu quả, lựa chọn từ ngữ gợi hình, biểu cảm.
2. Nội dung: Bài thơ toát lên vẻ đẹp tâm hồn nhà thơ - chiến sĩ Hồ Chí 7
Minh trước vẻ đẹp của thiên nhiên Việt Bắc ở giai đoạn đầu của cuộc đ
kháng chiến chống thực dân Pháp còn nhiều gian khổ.

2. Bài mới : GV giới thiệu bài
- Có một thời gian khổ mà ta không thể nào quên ,có những người ,cảnh
vật đã gắn bó với tuổi thơ chúng ta ,trở thành kỷ niệm mang theo bao tình

TaiLieu.VN

Page 9


thương nỗi nhớ sâu nặng trong lòng ta .Bài thơ “Tiếng gà trưa “của Xuân Quỳnh
với hình ảnh người bà ,âm thanh tiếng gà trưa …đem đến cho ta cảm xúc & nỗi niềm bâng khuâng
ấy .

GV

HS

14. Tiếng gà trưa đã khơi HS phát hiện:
dậy những hình ảnh thân
thương nào trong đoạn thơ - H/ả những con
gà mái với những
thứ hai?
quả trứng hồng

ND
2. Tiếng gà trưa khơi dậy những
kỷ niệm ấu thơ
* H/ả những con gà mái với
những quả trứng hồng

- H/ả người bà
với những lo toan
15. Những con gài mái và HS tìm chi tiết
những quả trứng hồng hiện

lên qua những chi tiết nào?

- ổ rơm hồng những trứng
- Khắp mình hoa lốm đốm
- Lông óng như mùa nắng

16. Em có nhận xét gì về - HS phát hiện
những sắc màu gợi tả vẻ
đẹp của gà và những quả
trứng hồng? ý nghĩa

Đó là vẻ đẹp tươi sáng, đầm ấm,
hiền hoà, bình dị, biểu hiện tình
cảm nồng hậu, gần gũi, thân
thương, sự gắn bó của con người
với gia đình, quê hương.

17. Trong âm thanh của - HS phát hiện
tiếng gà trưa, những kỷ
niệm về bà hiện lên như thế
nào?

* Hình ảnh người bà với những lo
toan:
- Tò mò xem trộn gà đẻ bị bà
mắng.
- Cách bà chăm chút từng quả
trứng hồng
- Nỗi lo của bà
- Niềm vui của cháu

TaiLieu.VN

Page 10


18. Qua những kỷ niệm - HS suy nghĩ và * Qua những kỷ niệm được gợi
được gợi lại em hiểu được trả lời
lại, tác giả đã biểu lộ tâm hồn
tình cảm gì của tác giả?
trong sáng, hồn nhiên của một em
nhỏ và tình cảm trân trọng, yêu
quý đối với bà của đứa cháu
19. Chi tiết bà mắng cháu
gợi cho em những cảm nghĩ
gì về tình bà cháu?

* Bà luôn bảo ban, nhắc nhở
cháu, ngay cả khi trách mắng
cũng là vì tình yêu thương cháu.

20. Cảm nghĩ của em về
người bà từ hình ảnh chắt
chiu từng quả trứng trên
tay?

* Người bà thôn quê chịu thương
chịu khó chắt chiu từng niềm vui
nhỏ trong cuộc sống còn nhiều
vất vả.

21. Nỗi lo của bà gợi trong
em tình cảm gì?

* Nỗi lo của bà là nỗi lo vì niềm
vui của cháu, là nỗi lo chân thật
của người bà nơi quê t6rong cuộc
sống còn nhiều khó khăn - nó
biểu hiện tình yêu thương giản dị,
thầm lặng.

22. Trong kỷ niệm tuổi thơ
của cháu, hình ảnh bà hiện
lên với những đức tính cao
quý nào?

* Bà nghèo nhưng hiền thảo, hết
lòng vì con cháu, chịu đựng, nhẫn
nại và giàu đức hy sinh.

23. Những chắt chiu lo toan - HS thảo luận
của bà được bù lại bằng nhóm để trả lời
niềm vui của cháu. Chi tiết
niềm vui được quần áo mới
gợi cho em cảm nghĩ gì?

* Chi tiết niềm vui được quần áo
mới:
- Tuổi thơ gắn với những niềm
vui bé nhỏ, trong lành ở gia đình

và làng quê.
- Niềm vui của tác giả vừa là
niềm vui ngây thơ của con trẻ khi
có quần áo mới, vừa là niềm vui
của người cháu nhận được tình

TaiLieu.VN

Page 11


cảm ấm áp từ người bà.
- Niềm vui bé nhỏ, trong lành ->
thiêng liêng không dễ gì quên
được.
24. Tình bà cháu tại sao lại
thành kỷ niệm không phai
trong tâm hồn người cháu?

* Tình bà cháu đã trở thành kỷ
niệm không phai trong tâm hồn
người cháu. Đó là tình cảm chân
thật nhất, ấm áp nhất của tình ruột
thịt. Đó còn là tình cảm gia đình,
tình cảm quê hương, tình cảm cội
nguồn không thể thiếu trong mỗi
con người. Đó là những tình cảm
sâu sắc, in đậm trong tiềm thức
của người cháu, nâng đỡ tâm hồn
cháu, giúp cháu vượt qua chặng

đường hành quân xa để chiến đấu
và chiến thắng.
3. Những suy tư gợi lên từ tiếng
gà trưa

25. Tiếng gà trưa gợi lên - Suy tư về hạnh
những suy tư gì trong con phúc
người? Câu thơ nào nói lên
- Suy tư về cuộc
điều đó?
chiến đấu hôm
26. Vì sao có thể nghĩ rằng: nay.
"Tiếng gà trưa" mang bao
- Dựa vào ND
nhiêu hạnh phúc?
phần trên để trả
lời

* Suy tư về hạnh phúc;
* Suy tư về cuộc chiến đấu hôm
nay.

- Tiếng gà trưa:
+ H/ả cuộc sống chân thật, bình
yên.
+ Thức dậy bao tình cảm: bà
cháu, gđ..
+ Âm thanh bình dị của làng quê.

TaiLieu.VN

Page 12


27. Nhận xét ý nghĩa của từ - HS suy nghĩ, - Khẳng định những niềm tin chân
Vì được lặp lại liên tiếp ở nhận xté
thật và chắc chắn của con người
các câu thơ?
về mục đích chiến đấu hết sức cao
cả (vì lòng yêu TQ) nhưng cũng
hết sức bình thường (vì tiếng gà
cục tác, ổ trứng hồng tuổi thơ).
28. Khi chiến đấu vì Tổ - HS thảo luận
quốc, vì xóm làng, vì tiếng
gà và ổ trứng hồng, con
người sẽ mang trong mình
tình cảm như thế nào đối
với đất nước?

Tình yêu rộng lớn, sâu sắc, cao cả
đối với đất nước

29. Xuất phát từ đâu tác giả
sáng tác bài thơ

Tình yêu gia đình, quê hương, đất
nước

Hoạt động 3: Tổng kết

III. Ghi nhớ

30. Em cần ghi nhớ điều gì HS đọc ghi nhớ
về ND và NT của văn bản?

SGK /151

Hoạt động 4: Luyện tập

IV. Luyện tập

31. Đọc diễn cảm bài thơ

Hs đọc

32. Nêu cảm nghĩ của em HS trình
sau khi học xong bài thơ?
miệng

1. Đọc diễn cảm
bày 2. Cảm nghĩ về nhà thơ

33. Chọn một hình ảnh thơ
3. Cảm nghĩ về một hình ảnh thơ
mà em thích nhất để nêu
HS trình bày
cảm nghĩ?
miệng sau đó viết
thành đoạn văn

TaiLieu.VN

Page 13


3.củng cố:
? Em cần ghi nhớ điều gì về ND và NT của văn bản?
4.dặn dò:
- Học thuộc bài thơ, thuộc nội dung cơ bản
- Sưu tầm, đọc bài thơ Bếp lửa của nhà thơ Bằng Việt. Cảm nhận chung
của em sau khi đọc và học xong hai bài thơ này.
- Soạn bài: Điệp ngữ.

TaiLieu.VN

Page 14