Giáo án Ngữ văn 7 bài 13: Tiếng gà trưa

Bài 13-Tiết 1,2
Văn bản: TIẾNG GÀ TRƯA
(Xuân Quỳnh )
A-Mục tiêu bài học:
-Cảm nhận được vẻ đẹp vẻ đẹp trong sáng, đằm thắm của n kỉ niệm về tuổi thơ
và tình cảm bà cháu được thể hiện trong bài.
-Thấy được NT biẻu hiện tình cảm, came xúc của tác giả qua n chi tiết tự nhiên,
bình dị.
B-Chuẩn bị:
-Đồ dùng:
-Những điều cần lưu ý: Bài thơ đã được gợi ra từ n KN tuổi thơ sống bên bà của
chính tác giả.
C-Tiến trình tổ chức dạy-học:
I-ổn định tổ chức:
II-Kiểm tra:
Đọc thuộc lòng bài thơ Rằm tháng giêng và Cảnh khuya, Nêu n nét đặc sắc về
ND và NT của 2 bài thơ đó ?
III-Bài mới:
Xuân Quỳnh là nhà thơ nữ xuất sắc nhất của nền thơ hiện đại VN. Thơ XQ thg
hướng về n hình ảnh, sự việc bình dị, gần gũi trong đ.s thg nhật của g.đình. Bài
thơ Tiếng gà trưa là một bài thơ như thế.

Hoạt động của thầy-trò

Nội dung kiến thức

-Dựa vào phần chú thích, em hãy nêu 1 I-Giới thiệu chung:
vài nét về tác giả XQ ?

TaiLieu.VN

Page 1


-Gv: Trước khi trở thành nhà thơ, XQ
là 1 diễn viên múa. XQ qua đời trong 1
tai nạn gt, khi tài năng đang chín trong
sự tiếc thg vô hạn của bạn bè và ng
đọc. Các tập thơ chính: Chồi biếc, Hoa
dọc chiến hào, Gió lào cát trắng, lời du
trên mặt đất, Sân ga chiều em đi...

1-Tác giả: Xuân Quỳnh (1942-1988 ).
-Là nhà thơ nữ x.sắc trong nền thơ HĐ
VN.
-Thg viết về n điều bình dị trong đ.s
g.đ, thể hiện 1 trái tim giàu lòng nhân
ái, khát khao t.yêu và hp.

-Bài thơ được s.tác trong h.cảnh nào ?

-Hd đọc: Giọng vui tươi, bồi hồi; phân
biệt lời mắng yêu của bà với lời kể, tả 2-Tác phẩm: Bài thơ được viết vào n
trữ tình của nhà thơ-trong vai anh bộ năm đầu của cuộc k.c chống Mĩ cứu
đội đang nhớ nhà, nhớ bà, nhớ quê; nc.
nhịp3/2, 2/3.
II-Đọc và tìm hiểu bài thơ:
-Giải nghĩa từ khó.
-Cảm hứng của tác giả trong bài thơ
được khơi gợi từ sự việc gì ? (được
khêu gợi từ tiếng gà trưa, đó là “tiếng

gà ai nhảy ổ, cục... cục tác cục ta”.
-Mạch cảm xúc trong bài thơ diễn biến
như thế nào ? (diễn biến từ nghe tiếng
gà trưa mà cảm thấy xôn xao trong
lòng, vui lên và quên đi n nỗi khủng
khiếp của c.tr).

-Dựa vào mạch cảm xúc của bài thơ,
em có thể chia bài thơ thành mấy
phần?

TaiLieu.VN

Page 2


-Hs đọc khổ thơ đầu.
-Khổ thơ đầu kể chuyện gì ? (Kể *Bố cục: 3 phần.
chuyện anh bộ đội trên đg hành quân,
khi dừng chân nghỉ bên 1 xóm nhỏ ven -Khổ 1: Tiếng gà trưa thức dạy tình
đg, ng c.sĩ bỗng nghe tiếng gà nhảy ổ cảm làng quê.
vang lên: ... ).
-5 khổ tiếp theo: N KN tuổi thơ được
-T.sao trong vô vàn âm thanh của làng tiếng gà khơi dạy.
quê, tâm trí của tác giả chỉ bị ám ảnh
bởi tiếng gà trưa ? (Tiếng gà là âm -2 khổ cuối: N suy nghĩ từ tiếng gà
thanh của làng quê, gợi cảm giác gần trưa
gũi, thân thg, giúp con ng vơi đi nỗi
vất vả. Do đó tiếng gà trưa dễ tạo
thành n KN khó quên của con ng).

1-Khổ thơ đầu:
-Đg hành quân xa là đg ra trận, với ng
ra trận tiếng gà trưa gợi n c.giác mới lạ
nào ?
-ở 3 câu thơ này tác giả đã sd n b.p NT
gì ? Tác dụng của b.p NT đó ?
-Như vậy con ng ở đây không chỉ nghe
tiếng gà bằng thính giác, mà còn nghe
bằng cả cảm xúc tâm hồn. Khi con ng
nghe được bằng tâm hồn thì ng đó phải
là ng có tình cảm như thế nào đối với
làng xóm, q.hg?
-Gv: Bài thơ ra đời trong n ngày cả nc
chống Mĩ sôi sục và quyết liệt. Đoạn
mở đầu này kể về 1 sự việc đời thg,
thơ mộng, góp phần làm dịu bớt kh 2
nóng bức của c.tr, mở ra 1 kh.gian
thanh bình sâu lắng, giúp cho n ng
lính, n bạn đọc thuở ấy c như chúng ta
ngày nay được chút th.gian yên tĩnh
trong cõi lòng để lắng sâu, suy cảm.
-Hs đọc 5 khổ thơ tiếp. Năm khổ thơ

TaiLieu.VN

Page 3


em vừa đọc, kể gì ? (Kể về n KN tuổi
thơ được tiếng gà khơi dậy).

Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi

-N hình ảnh và KN gì trong tuổi thơ đã
Nghe gọi về tuổi thơ.
được gợi lại từ tiếng gà trưa ? (HìNH
ảNH n con gà mái với n quả trứng
hồng; lời bà mắng cháu khi nhì gà đẻ ->Sd điệp từ – Diễn tả sự bồi hồi, xao
và nỗi lo lắng thơ dại của đứa cháu xuyến của tâm hồn.
nhỏ; hình ảnh bà chắt chiu nuôi gà để
mua quần áo mới cho cháu và niềm
vui sướng hp của ng cháu khi được
quần áo mới).
-HìNH ảNH n con gà mái và n quả
trứng hồng hiện lên qua n chi tiết nào ?
-N sắc màu của gà và trứng đã gợi tả
=>Thể hiện tình làng quê thắm thiết,
vẻ đẹp nào trong c.s làng quê ?
sâu nặng.

-Em có nhận xét gì về Nt miêu tả của
tác giả ở đoạn thơ này ?

-Điệp từ “này” được lặp lại trong đoạn
thơ có sức biểu hiện tình cảm gì của
con ng với làng quê ?
-Chi tiết bà mắng cháu gợi cho em n
cảm nghĩ gì về tình bà cháu ?
-Gv đọc khổ 4.

-HìNH ảNH ng bà chắt chiu từng quả 2-Năm khổ thơ tiếp theo:
trứng, gợi cho em cảm nghĩ gì về ng bà
?

TaiLieu.VN

Page 4


-Hs đọc khổ 5.

-Nỗi lo của ng bà trong khổ thơ này,
gợi trong em n cảm nghĩ gì ?

-Trong KN tuổi thơ của ng cháu, hình
ảnh ng bà hiện lên với n đức tính cao
quí nào ?
-N chắt chiu lo toan của ng bà được bù
lại bằng niềm vui của cháu, chi tiết
niềm vui được quần áo mới gợi cho em
cảm nghĩ gì về tuổi thơ và tình bà cháu
?

ổ rơm hồng những trứng
Này con gà mái mơ
Khắp mình hoa đốm trắng

-Tình bà cháu biểu hiện trong lời nói,
Này con gà mái vàng

cử chỉ, cảm xúc hết sức bình thg,
nhưng tại sao tình cảm ấy lại thành KN
Lông óng như màu nắng
không phai mờ trong tâm hồn ng
cháu ? (Bởi đó là t.c, g.đình, ruột thịt, ->Sd n từ ngữ gợi hình ảnh, màu sắc –
là t.c q.hg, cội nguồn không thể thiếu Gợi tả vẻ đẹp tươi sáng, đầm ấm, hiền
được trong mỗi con ng).
hoà, bình dị.
-Gv: Càng về cuối KN tuổi thơ càng Sd điệp từ – Biểu hiện tình cảm nồng
da diết cảm động. Qua n dòng thơ êm hậu, gần gũi, thân thg, gắn bó của con
nhẹ, thánh thót như n nốt nhạc trong ng với g.đình, làng quê.
veo, hình ảnh ng bà hiện lên đẹp như 1
bà tiên vậy.
Có tiếng bà vẫn mắng...
-Hs đọc 2 khổ thơ cuối – hai khổ thơ ->Thể hiện tình yêu bà dành cho cháu.
cuối gợi cho em điều gì ? (Gợi suy tư
của con ng về hp, về cuộc c.đấu hôm
Tay bà khum soi trưng
nay).
Dành từng quả chắt chiu
-Vì sao con ng có thể nghĩ rằng: Tiếng
gà trưa - Mang bao nhiêu hạnh phúc ? ->Bà là ng chị thg, chịu khó chắt chiu
từng niềm vui nho nhỏ trong c.s cong

TaiLieu.VN

Page 5


(Tiếng gà trưa la hình ảnh của c.s ấm nhiều vất vả, lo toan.

no, bình yên).
Khi gió mùa đông tới
-Trong “Giấc ngủ hồng n trứng”, ng
Bà lo đàn gà toi...
chấu mơ thấy n gì ? (Mơ thấy n điều
tốt lành, hp).
->Nỗi lo vì c.s còn nhiều kh.khăn –
Thể hiện tình yêu thg thầm lặng của
-Gv đọc khổ thơ cuối.
người bà.
-Từ vì được lặp lại liên tiếp ở khổ
=>Bà là ng nghèo khổ nhưng chịu thg,
cuối, điều đó có ý nghĩa gì ?
chịu khó, hết lòng hy sinh vì con cháu.
Ôi cái quần chéo go...
Cái áo cánh trúc bâu
Đi qua nghe sột soạt
->Tuổi thơ gắn liền với niềm vui bé
nhỏ, ấm áp tình bà cháu.
-Bài thơ cho em hiểu gì về ng cháu ?

-Gv: Từ n KN tuổi thơ thấm đẫm tình
bà cháu, cảm hứng thơ mở rộng hướng
tới t.yêu đ.nc nhắc nhở, giục giã n ng
c.sĩ (trong đó có nhà thơ) hãy cầm
chắc tay súng, tiến lên chống kẻ thù
x.lược, bảo vệ g.đình, làng xóm, q.hg
và nền ĐL TD của TQ.
-Bài thơ được biểu đạt bằng phương
thức nào ?

(miêu tả, tự sự và biểu cảm)
-Bài thơ được viết theo thể 5 tiếng,
nhưng có n chỗ biến đổi khá linh hoạt.
em có nhận xét gì về cách gieo vần, về
số câu (dòng) thơ trong mỗi khổ ?

TaiLieu.VN

Page 6


(biến đổi để phù hợp với t.c của nhân 3-Hai khổ thơ cuối:
vật trữ tình trong bài thơ).
-Câu thơ “Tiếng gà trưa” được lặp lại
nhiều lần trong bài ở n v.trí nào và có
td ra sao ? (Đc lặp lại 4 lần, mở đầu
cho 4 đoạn thơ, đem lại hiệu quả NT
cao: Mỗi lần nhắc lại, lại mở ra 1 hình
ảnh trong KN thời thơ ấu, nó vừa như
sợi dây LK các hình ảnh ấy, lại vừa
như điểm nhịp cho dòng cảm xúc của
nhân vật tr.tình. Tiếng gà trưa đã gọi
ng c.sĩ về với tuổi thơ và c mở ra trong
ng c.sĩ n t.c mới mẻ trong ciộc c.đấu
hôm nay, khi t.c g.đ đã làm sâu sắc
thêm tình q.hg, đ.nc).
-Hs đọc ghi nhớ.
-Em hãy chọn đọc thuộc lòng 1 đoạn
thơ khoảng 10 dòng ?
Cháu chiến đấu hôm nay

Vì lòng yêu Tổ quốc
Vì....
ổ trứng hông tuổi thơ.
->Điệp từ – Góp phần biểu hiện ý chí
c.đấu mạnh mẽ vì TQ, vì nhân dân
(trong đó có cả n ng thân và n KN êm
đềm của tuổi thơ).
=>Cháu là ng yêu q.hg, đất nc rộng
lớn, sâu sắc và cao cả.

TaiLieu.VN

Page 7


TaiLieu.VN

Page 8


*Ghi nhớ: sgk (151 ).
*Luyện tập:
IV-Hướng dẫn học bài:
-Học thuộc long bài thơ, học thuộc ghi nhớ.
-Soạn bài: Một thứ quà của lúa non: Cốm.
D-Rút kinh nghiệm:

TaiLieu.VN

Page 9