Giáo án Ngữ văn 7 bài 7: Đề văn biểu cảm và cách làm bài văn biểu cảm

VĂN BẢN :
BÁNH TRÔI NƯỚC
- Hồ Xuân Hương A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT:
- Cảm nhận được phẩm chất và tài năng của tác giả Hồ Xuân Hương qua một bài thơ
thất ngôn tứ
tuyệt Đường luật chữ Nôm.
B. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG:
1. Kiến thức:
- Sơ giản về tác giả Hồ Xuân Hương.
- Vẻ đẹp và thân phận chìm nổi của người phụ nữ qua bài thơ Bánh trôi nước.
2. Kĩ năng:
- Nhận biết thể loại của văn bản.
- Đọc - hiểu, phân tích văn bản thơ Nôm Đường luật.
3. Thái độ:
- Học tập nghiêm túc, tự giác.
C. PHƯƠNG PHÁP:
- Vấn đáp kết hợp thực hành, thảo luận nhóm.


D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
1. Ổn định :
2. Kiểm tra bài cũ :
? Đọc thuộc bài thơ “Bài ca Côn Sơn” ? Cho biết ý nghĩa của bài thơ. ?
3. Bài mới : GV giới thiệu bài :
- Nếu như với bản dịch “ Chinh phụ ngâm khúc” Đoàn thị Điểm từng được xem là 1
phụ nữ có sắc có tài “ Xuất khẩu thành chương , bản chất thông minh” thì tài năng ấy
một lần nữa ta cũng sẽ bắt gặp ở HXH 1 người là mệnh danh là bà chúa thơ Nôm , là
nhà thơ của phụ nữ . Trong sự nghiệp thơ ca của mình bài thơ “ Bánh trôi nước “
được xem là một trong những bài thơ nổi tiếng , tiêu biểu cho tư tưởng nghệ thuật của
HXH.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS
 *HOẠT ĐỘNG 1:Giới thiệu chung về
tác giả, tác phẩm và hoàn cảnh ra
đời.

NỘI DUNG BÀI DẠY
I. GIỚI THIỆU CHUNG:
1. Tác giả:
- Lai lịch chưa rõ ràng,

? Nêu đôi nét về HXH.

- HXH được mệnh danh là Bà
chúa thơ Nôm.

? Bài thơ được viết theo thể loại gì ?Vì
sao em biết ?

2. Tác phẩm:

- Thể loại: Thơ thất ngôn tứ tuyệt
- Hs : Bài thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường Đường luật
luật .
- Số câu 4 ( tứ tuyệt) mỗi câu 7 chữ


( thất ngôn) trong đó các câu 1,2,4
vần với nhau .
Gv: Định hướng.
*HOẠT ĐỘNG 2: Đọc-Tìm hiểu

nội dung bài thơ.
GV: Gọi HS đọc bài thơ – giải thích từ
khó.
? Em hiểu gì về chiếc bánh trôi nước ?
( Dựa
vào chú thích sgk)
? Tính đa nghĩa trong bài thơ “ Bánh
trôi nước” là thế nào
Hs : Trình bày ý kiến .
Gv : Giải thích.
- Tạm hiểu : đa nghĩa là nhiều nghĩa
. đa tính
- Là một thuộc tính của ngôn ngữ văn
chương , thi ca nói chung .
- Nghĩa thứ 1 : về nội dung miêu tả
bánh trôi nước .
- Nghĩa thứ 2 : thuộc về nội dung
phản ánh phẩm chất và thân phận của
người phụ nữ trong xh cũ .

II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN
1. Đọc – tìm hiểu từ khó
2. Tìm hiểu văn bản:
a. Bố cục: hai phần
b. Phương thức biểu đạt: Trữ tình
c. Phân tích
*Hai câu đầu.
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi 3 chìm …..
- Thành ngữ thuần việt

=> Thể hiện hình thể xinh đẹp ,
trong trắng nhưng chìm nổi bấp
bênh giữa cuộc đời .
* Hai câu cuối:
Rắn nát …tay kẻ nặn
…..vẫn giữ tấm lòng son
=> Phẩm chất cao quí , sắc son ,
thuỷ chung tình nghĩa .


? Với nghĩa thứ nhất , bánh trôi nước
đã được miêu tả như thế nào?
Hs : Phát biểu.
Gv : Giảng.
- Bánh có màu trắng của bột .
- Bánh được nặn thành viên tròn , nếu
nhào bột mà nhiều nước quá thì nhão ,
ít nước quá thì rắn.
Khi luộc trong nước đun sôi , bánh
chín thì
nổi lên , bánh chưa chín thì còn chìm
xuống .
? Với nghĩa thứ 2 , bánh trôi thể hiện
phẩm chất , thân phận người phụ nữ
ntn?
Hs: Thảo luận (3’)
- Hình thức : xinh đẹp
- Phẩm chất : Trong trắng , dù gặp
cảnh ngộ gì vẫn giữ được sự son sắc ,
thuỷ chung tình nghĩa .

? Cảm nhận của em về thân phận người
phụ nữ VN ngày xưa ?
Hs:Thảo luận:
Gv :định hướng.
- Thân phận : chìm nỗi bấp bênh giữa
cuộc đời.

III. Tổng kết.
1. Nghệ thuật:
- Vận dụng điêu luyện những quy
tắc của thơ Đường luật .
- Sử dụng ngôn ngữ thơ bình dị,
gần gũi với lời ăn tiếng nói hàng
ngày, với thành ngữ, mô típ dân


- Thân phận chìm nỗi bấp bênh , bị lệ
thuộc vào xh
- Ngôn ngữ trong sáng giản dị , chủ yếu
là thuần Việt , không hoa mĩ cầu kì .
* Thảo luận 3p: Từ phân tích trên , em
hãy cho biết cách dùng ngôn ngữ của
HXH trong bài thơ
Hs : Dựa vào ghi nhớ trả lời.
* HOẠT ĐỘNG 3 : Hướng dẫn
tổng kết
- Học thuộc lòng bài thơ ; Học thuộc
ghi nhớ.
-Tìm đọc thêm một vài bài thơ khác
của Hồ Xuân Hương.

gian.
- Sáng tạo trong việc xây dựng
hình ảnh nhiều tầng ý nghĩa.
2. Nội dung:
- Bài thơ Bánh trôi nước: là một
bài thơ thể hiện cảm hứng nhân
đạo trong văn học viết Việt Nam
dưới thời phong kiến, ngợi ca vẻ
đẹp, phẩm chất của người phụ nữ,
đồng thời thể hiện lòng cảm
thương sâu sắc đối thân phận
chìm nổi của họ.
* Ghi nhớ Sgk/

IV. Luyện tập
-Phân tích hiệu quả nghệ thuật của
các biểu hiện Việt hóa trong bài thơ ( - Những câu hát than thân :
dùng từ , thành ngữ, mô típ )
+ Thân em như trái bần trôi
- Soạn câu hỏi ở bài “ Sau phút chia
Gío dập sóng dồn biết tấp vào
li”.
đâu .
+ Thân em như hạt mưa sa
Hạt vào đài các hạt ra ruộng cày .
+ Thân em như hạt mưa rào
Hạt rơi xuống giếng hạt vào vườn
hoa .
+ Thân em như củ ấu gai

ruột trong thì trắng ruột ngoài thì
trong .


E HƯỚNG DẪN TỰ HỌC
- Học thuộc lòng bài thơ ; Học thuộc ghi nhớ.
- Tìm đọc thêm một vài bài thơ khác của Hồ Xuân Hương.
- Phân tích hiệu quả nghệ thuật của các biểu hiện Việt hóa trong bài thơ ( dùng từ ,
thành ngữ, mô típ )
- Soạn câu hỏi ở bài “ Sau phút chia li”.
F. RÚT KINH NGHIỆM:
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………….
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
............
******************************************************