Giáo án Ngữ văn 8 bài 19: Quê hương

Giáo án Ngữ văn 8

VĂN BẢN: QUÊ HƯƠNG
Tế Hanh
I. Mục tiêu bài học:
1, Kiến thức :
- Thấy được nguồn cảm hứng lớn trong thơ Tế Hanh nói chung và
bài thơ này nói riêng là: tình yêu quê hương đằm thắm.
- Thấy được hình ảnh khoẻ khoắn, đầy sức sống của con người và sinh hoạt lao động;
lời thơ bình dị, gợi cảm súc trong sáng tha thiết.
2, Kĩ năng :
- Có kĩ năng nhận biết được tác phẩm thơ lãng mạn.
- Đọc , diễn cẩmtcs phẩm thơ.
- Phân tích được những chi tiết miêu tả, biểu cảm đặc sắc trong bài thơ.
3, Thái độ : Biết yêu quê hương và chân trọng tình yêu quê hương đằm thắmcủa mọi
người.
II. Các kĩ năng cơ bản được giáo dục:
1.Giao tiếp:
- Trao đổi, trình bày suy nghĩ về tình yêu quê hương, yêu thiên nhiên, đất nước được
thể hiện trong bài thơ.
2. Suy nghĩ sáng tạo: phân tích, bình luận giá trị nội dung và nghệ thuật của từng bài
thơ, vẻ đẹp của hình ảnh thơ.
3. Xác định giá trị bản thân: biết tôn trọng, bảo vệ thiên nhiên và có trách nhiệm đối
với quê hương, đất nước.
III. Các phương pháp/ kĩ thuật dạy học tích cực có thể sử dụng:
1. Hoạt động theo nhóm: thảo luận, trao đổi, phân tích giá trị nội dung nghệ thuật của
bài thơ.
2.Động não: Suy nghĩ về tâm sự của nhân vật trữ tình trong VB.
1

Giáo án Ngữ văn 8
3. Liên tưởng, tưởng tượng từ vẻ đẹp hình ảnh thơ.
IV. Phương tiện dạy học:
Tranh minh hoạ, phiếu học tập, bảng phụ.
V. Tiến trình dạy học:
HĐ1. Khởi động ( 5’)
1, Ổn định tổ chức:
2, Kiểm tra : Phân tích nỗi căm hờn và niềm uất hận của con hổ ở vườn bách
thú trong bài thơ “ Nhớ rừng” của tác giả Thế Lữ.
3, Bài mới :
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ
Hoạt động 2: Đọc, hiểu văn bản ( 30’)

NỘI DUNG
I. Đọc, hiểu chú thích.
1. Tác giả

GV: Gọi HS đọc chú thích.
H: Trình bầy sự hiểu biết của em về nhà
thơ Tế Hanh?

- Tế Hanh sinh năm 1921, quê ở
Quảng Ngãi.

- Thơ Tế Hanh đề tài rộng nhưng được

- Thơ Tế Hanh nặng nỗi buồn và tình

biết đến nhiều nhất vẫn là những bài thơ yêu quê hương thắm thiết.
viết về quê hương -> quê hương là cảm

hứng chủ đạo trong thơ Tế Hanh.

2 Tác phẩm
- “Quê hương” là một trong 3 bài thơ
thuộc phong trào thơ mới, là thể thơ 8
chữ.

- GV nêu yêu cầu đọc - đọc mẫu.

* Đọc

- HS đọc - Nhận xét.
* Tìm hiểu chú thích
2


Giáo án Ngữ văn 8
H: Nêu nhận xét về thể thơ?

- Bài thơ thuộc thể thơ 8 chữ, gồm

GV: Quê hương là một bài thơ trữ tình nhiều khổ, gieo vần ôm và vần liền.
diễn tả tình cảm quê hương của một con
người.

* Tìm hiểu bố cục

- Trong tình cảm đó có: Hình ảnh quê

- Bố cục: 2 phần

hương, nỗi nhớ quê hương.

P1: Từ đầu -> Thớ vỏ

H: Hãy xác đình các phần thơ tương ứng

P2: Tiếp -> Hết

với hai nội dung trên?

- Phương thức miêu tả: Phần đầu

H: Theo em mỗi nội dung đó được thể - Phương thức biểu cảm: Phần sau
hiện bằng phương thức biểu đạt chính
nào?
GV: Bài thơ có tên là quê hương
H: Theo em có thể đặt cho bài thơ các
tên khác được không?
- Làng tôi…
II. Đọc – Hiểu văn bản
GV: Theo dõi phần đầu văn bản và cho
biết:

1. Hình ảnh quê hương

H: Làng tôi ở có gì đặc biệt?

- Làng: Làm nghề chài lưới

GV: Hình ảnh làng chài lưới được vẽ
bằng hai nét cảnh:
- Cảnh dân chài bơi thuyền đi đánh cá
- Cảnh thuyền và người về bến.

3


Giáo án Ngữ văn 8
H: Hãy tìm các đoạn thơ tương ứng với
hai nét cảnh trên?
- Từ đầu -> Góp gió
-> Thớ vỏ
GV: Gọi HS đọc đoạn thơ diễn tả cảnh
dân chài bơi thuyền đi đánh cá.

* Cảnh dân chài bơi thuyền đi đánh cá.

H: Làng chài lưới được miêu tả qua hình
ảnh nổi bật nào?

- Hình ảnh nổi bật: Chiếc thuyền và
cánh buồm

GV: Đọc đoạn thơ miêu tả hình ảnh đoàn “ Chiếc thuyền…giang”
thuyền băng mình ra khơi.
H: Em có nhận xét gì về biện pháp nghệ
thuật và từ ngữ tác giả sử dụng trong - Hình ảnh so sánh (Con tuấn mã) và
đoạn thơ này?

một loạt từ ngữ hăng, phăng, vượt…->

H: Tác dụng của nó?

Diễn tả thật ấn tượng vẻ đẹp dũng
mãnh của con thuyền khi lướt sóng ra
khơi

H: Chi tiết nào đặc tả cảnh buồm? Có gì “ Cánh buồm…gió”
độc đáo trong chi tiết này (về nghệ
thuật)?

- Dùng phép so sánh và ẩn dụ, gợi liên

GV: Hình ảnh cánh buồm trắng căng gió tưởng con thuyền như mang linh hồn
biển khơi quen thuộc bỗng trở nên lớn lao sự sống của làng chài.
thiêng liêng và rất thơ mộng. Tế Hanh
như nhận ra đó chính là biểu tượng linh
hồn làng chài.
H: Có cảm xúc nào không (Của tác giả)
trong hình ảnh đẹp đó của con truyền?
4


Giáo án Ngữ văn 8
- Đọc đoạn thơ tả cảnh thuyền về bến.

-> Cảm xúc phấn chấn, tin yêu, tự hào

GV: Thế là con thuyền nhẹ nhõm chỗ trời về quê hương.

trong gió nhẹ ra đi với cánh buồm hy
vọng vẫn là con thuyêng ấy, ngày hôm
sau đầy nặng cá trở về, giấc mơ đã trở
thành hiện thực.
* Cảnh thuyền và người về bến.
H: Cảnh thuyền và người về bến được tả - Cảnh thuyền và người về bến được
bằng mấy chi tiết? Đó là những chi tiết miêu tả qua những chi tiết.
nào?

+ Dân làng tấp nập đón ghe về.
+ Cá trên thuyền thân trắng bạc.
+ Hình ảnh người đi biển về da rám
nắng…xăm.

H: Không khí ồn ào tấp nập đón ghe về

+ Hình ảnh con thuyền

cùng với lời tâm niệm: “Nhờ ơn trời biển
lặng cá đầy ghe” Cho thấy cuộc sống của
người dân chài như thế nào?

- Một cuộc sống lao động với nhiều
niềm vui nhưng cũng nhiều lo toan.

H: Người dân chài làn da ngăm rám
nắng được gợi tả bằng chi tiết điển hình
nào của người vùng biển? Nêu cảm nhận
của em về người dân chài từ những chi

- “Cả thân hình nồng thở vị xa xăm”.

tiết đó?

-> Người đi biển lâu ngày tắm nắng

GV: Chất thực và chất thơ đã tạo nên một gió ở những vùng đại dương xa xôi
thân hình cường tráng, săn chắc đã được làm cho cơ thể khoẻ mạnh, rắn rỏi của
thử thách tôi luyện bằng sóng to gió lớn, họ như còn nóng hổi vị mặn mòi của
bằng bao nhiêu bất trắc -> Hình ảnh biển lúc trở về.
5


Giáo án Ngữ văn 8
người dân chài trở nên có tầm vóc phi - Người dân chài nơi đây mang vẻ đẹp
thường.

và sự nồng nhiệt của biển cả.

H: Có gì đặc sắc về nghệ thuật trong lời
thơ “Chiếc thuyền…thớ vỏ”
- “Chiếc thuyền…vỏ”
-> Phép nhân hoá: Cảm nhận con
thuyền như một cơ thể sống, như một
phần sự sống lao động ở làng chài, gắn
H: Từ đó em cảm nhận được vẻ đẹp nào bó mật thiết với sự sống con người nơi
trong tâm hồn người viết những lời thơ đây -> Con thuyền vô tri đã trở nên có
trên?

hồn, một tâm hồn rất tinh tế.

-> Tác giả là người có tâm hồn nhậy
cảm, tinh tế lắng nghe được sự sống

H: Trong xa cách, lòng tác giả nhớ tới âm thầm trong những sự vật của quê
những điều gì nơi quê nhà?

hương.
2. Nỗi nhớ quê hương
- Tác giả nhớ
+ Biển: Mầu nước xanh
+ Cá: Cá bạc
+ Cánh buồm: Chiếc buồm vôi

H: Từ đó cho thấy về một nỗi nhớ quê
như thế nào?

+ Thuyền: Thoáng con thuyền rẽ
sóng chạy ra khơi.
+ Mùi biển: Cái mùi nồng mặn quá
-> Đây là nét đặc trưng riêng của làng
biển, được cảm nhận bằng tấm tình

HĐ3. Tổng kết (7’)

trung hiếu của người con xa quê
6


Giáo án Ngữ văn 8
-> Gắn bó thuỷ trung với quê hương

H: Đọc bài thơ quê hương, em cảm nhận cho dù xa cách.
được những điều tốt đẹp nào của sự sống III. Tổng kết
và lòng người?

- Bức tranh tươi sáng, khoẻ khoắn
trong sự sống làng chài.
- Tấm lòng yêu quê hương trong sáng

H: Em học tập được gì từ nghệ thuật thể đằm thắm của tác giả
hiện tình cảm quê hương từ bài thơ này?

- Nghệ thuật: chân thành, thắm thiết
trong sáng.

- Tạo dựng hình ảnh chân thực, vừa
mới lạ, vừa khoẻ khoắn để thể hiện nội
tâm.
* Ghi nhớ : sgk - 18

HĐ4. . Hướng dẫn học ở nhà ( 3’ )
- Nắm được: Nội dung bài
- Học thuộc lòng bài thơ
- Soạn bài: Khi con tu hú và học thuộc bài thơ

7


Giáo án Ngữ văn 8

___________________________________________

8