Giáo án Ngữ văn 8 bài 19: Quê hương

GIÁO ÁN NGỮ VĂN 8

Quê hương
<Tế Hanh>
A. Mục tiêu cần đạt :
Giúp h/s :
- Cảm nhận được vẻ đẹp tươi sáng, giàu sức sống của một làng quê miền
biểu hiện được miêu tả trong bài thơ và tình cảm quê hương đằm thắm của tác giả
- Thấy được nét đặc sắc nghệ thuật của bài thơ
- Giáo dục bồi đắp tình yêu quê hương
- Rèn kỹ năng đọc diễn cảm 8 chữ, phân tích các hình ảnh nhân hoá, so sánh
đặc sắc
B.Chuẩn bị:
Tranh ảnh về miền quê vùng biển,cảnh ra khơi….<sưu tầm>
C.Tổ chức các hoạt động dạy học
*Hoạt động1: Khởi động
*Tổ chức:
* Kiểm tra bài cũ: Nêu yêu cầu với đoạn văn thuyết minh?
*Hoạt động 2: Đọc - Hiểu văn bản
* Giới thiệu bài mới
Nỗi nhớ quê hương trong xa cách trở thành một dòng cảm xúc chảy dọc đời
thơ Tế Hanh. Cái làng trài nghèo ở một cù lao trên sông Trà Bồng đã nuôi dưỡng
tâm hồn thơ ông, đã trở thành 1 điểm hướng về để ông viết nên những dòng thơ tha
thiết, đau đáu. Trong dòng cảm xúc ấy, “Quê hương” là thành công khởi đầu rực rỡ
cho nguồn cảm hứng lớn trong thơ ông. Với thể thơ 8 chữ, Tế Hanh đã dựng lên

1


một bức tranh đẹp đẽ, tươi sáng, bình dị về cuộc sống của con người và cảnh sắc
của một làng quê ven biển bằng tình cảm quê hương sâu đậm, đằm thắm.

C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học.
* Tổ chức:
* Kiểm tra:
* Giới thiệu bài:
Hoạt
Hoạt động động của thầy

Nội dung cần đạt

động của
trò

Hoạt động
Hướng dẫn tìm hiểu chung

I.Tiếp xúc văn bản
1.Đọc

Đọc diễn

G/v hướng dẫn đọc - đọc mẫu

Giọng thơ nhẹ nhàng, trong trẻo, nhịp : 3 – cảm.

3 h/s đọc - g/v nhận xét

2 – 3 , hoặc 3 – 5

? Kiểm tra việc nhớ từ khó h/s

2.Tìm hiểu chú thích

? Em biết gì về Tế Hanh?

Tác giả : (1921)
- Quê : Quảng Ngãi
- Ông là nhà thơ mới ở chặng cuối với

Độc lập

những bài thơ mang nặng nổi buồn và tình

suy nghĩ

yêu quê hương tha thiết

trả lời.

- Quê hương là nguồn cảm hứng lớn trong
suốt đời thơ Tế Hanh  nhà thơ quê
hương
- Gửi miền Bắc (1955) … Nghẹn ngào

2

HĐ độc


? Em biết gì về bài thơ “Quê

(1939)

lập.

hương”?

Bài thơ “quê hương” là sáng tác mở đầu
cho đề tài quê hương trong thơ Tế Hanh.
Bài thơ được rút ra trong tập Nghẹn ngào

? Em có nhận xét gì về khổ thơ

(1939)

HĐ độc

Thể thơ : 8 tiếng – 2, 4,6,8 câu/ khổ

lập.

 Thể thơ phổ biến của phương thức thơ
mới
Nhịp : 3 – 2 – 3 , hoặc 3 – 5
Vần : Chân, liền
? Xác định bố cục của bài thơ

Bằng trắc nối tiếp từng cặp 1

HĐ độc

lập.

3.Bố cục:
- Hai câu đầu : Giải thích chung về “làng
tôi”
Nêu chủ đề của bài thơ?
Hoạt động :
Hướng dẫn phân tích

- 6 câu tiếp : Cảnh đi thuyền ra khơi

HĐ độc

- 8 câu tiếp : Cảnh đi thuyền chở về bến

lập.

- Khổ cuối : Tình cảm của tác giả đối với
làng chài

H/s đọc 8 câu thơ đầu

4.Chủ đề: Bức tranh đẹp về làng chài và

? Đọc 2 câu thơ đầu, em hình

tình cảm quê hương đằm thắm.

dung được những gì về quê

II.Phân tích văn bản

hương của nhà thơ?

1.Cảnh dân chài bơi thuyền ra khơi đánh
cá
* Hai câu đầu : Tác giả giải thích về quê
hương thật hồn nhiên và giản dị
3

Nhóm bàn


+ Nghề : Đánh cá

HĐ độc

+ Vị trí : Gần sông nước

lập.

 Toát lên tình cảm trong trẻo, thiết tha,
? Tác giả tả cảnh trai tráng bơi

đằm thắm của tác giả đối với quê hương

thuyền đi đánh cá trong một

* Cảnh trai tráng bơi thuyền đi đánh cá:

không gian như thế nào?

- Vào một buổi sớm, gió nhẹ, trời trong  lập.

HĐ độc

thời tiết tốt, thuận lợi
? Trong khung cảnh đó hình
ảnh nào được miêu tả nổi bật ?

Chiếc thuyền và cánh buồm

? Hình dung của em về con

+ Chiếc thuyền : Hăng… tuấn mã

thuyền từ lời thơ có sử dụng

 Phép so sánh + tính từ (hăng)

phép so sánh : Chiếc… mã.

 ca ngợi vẽ đẹp dũng mãnh của con

? Chi tiết nào đặc sắc khi tả

thuyền khi lướt sang ra khơi

con thuyền ?
? Có gì độc đáo ở hình ảnh

+Cánh buồm: jương to như mảnh hồn làng

này?

->Dùng phép so sánh + ẩn dụ, gợi liên

G/v bình

tưởng con thuyền như mang linh hồn, sự

Hình ảnh cánh buồm trắng

sống của làng chài

căng gió ra khơi được so sánh

 bút pháp lãng mạn : Tác giả tự hào, tin

với mãnh hồn làng sáng lên 1

yêu về quê hương mình

vẽ đẹp lãng mạn. Hình ảnh
quen thuộc đó bổng trở nên lớn
lao, thiêng liêng và rất thơ
mộng. Tế Hanh như nhận ra đó
chính là biểu tượng của linh
hồn làng chài. Nhà thơ vừa vẻ
4

Nhóm bàn


ra cái hình, vừa cảm nhận được
cái hồn của sự vật. Sự so sánh
giữa cái cụ thể hơn nhưng lại
gợi vẻ đẹp bay bổng, mang ý
nghĩa lớn lao. Liệu có hình ảnh
nào diễn tả được cái chính xác,
giàu ý nghĩa và đẹp hơn để
biểu hiện linh hồn của làng
chài bằng hình ảnh buồm trắng
giương to no gió biển khơi bao
la đó?
G/v chú ý
H/s đọc diễn cảm 8 câu tiếp
? Không khí bến cá khi thuyền

2. Cảnh thuyền cá về bến

đánh cá trở về được tái hiện

- Cảnh bến cá:ồn ào,tấp nập, người dân

như thế nào?

cảm ơn trời biển,cá tươi ngon bạc trắng.

* Một bức tranh sinh động náo

-> bức tranh sinh động náo nhiệt, đầy ắp

HĐ độc

nhiệt, đầy ắp niềm vui và sự

niềm vui và sự sống.

lập.

sống, toát ra từ không khí ồn
ào, tấp nập, đông vui, từ những
chiếc ghe đầy cá, từ những con
cá tươi ngon… trắng thật thích
mắt, từ lời cảm tạ chân thành
trời đất đã sang yên “biển lặng”
để người dân trài trở về an toàn
với cá đầy ghe..
5


? Hình ảnh dân chài và con

- Dân chài… rám nắng  miêu tả chân

thuyền ở đây được miêu tả như

thật : Người dân chài khoẻ mạnh, nước da

thế nào?

nhuộm nắng, nhuộm gió.

HĐ độc

- Cả thân… xa xăm: Hình ảnh người dân

lập.

chài vừa được miêu tả chân thực, vừa lãng
? Em hiểu, cảm nhận được gì

mạn, mang vẻ đẹp và sức sống nồng nhiệt

từ hình ảnh thơ “Cả thân… xa

của biển cả : Thân hình vạm vỡ thấm đậm

xăm”

vị mặn mòi nồng toả “vị xa xăm” của biển

? Có gì đặc sắc về nghệ thuật

khơi  vẻ đẹp lãng mạn

trong lời thơ: “Chiếc thuyền…

- Hình ảnh “chiếc thuyền nằm im…thớ

thớ vỏ”. Lời thơ giúp em cảm

vỏ”-> Nghệ thuật nhân hoá  con thuyền

nhận được gì?

như một cơ thể sống, như một phần sự

? Từ đó em cảm nhận đựơc gì

sống lao động ở làng chài, gắn bó mật

về vẻ đẹp trong tâm hồn người

thiết với con người nơi đây

viết qua lời thơ trên ?

 Tâm hồn nhạy cảm, tinh tế, lắng nghe

Nhóm bàn

được sự sống âm thầm trong những sự vật
của quê hương, là người có tấm lòng sâu
ở khổ cuối tác giả trực tiếp nói
về nổi nhớ làng quê hương
khôn nguôi của mình
? Vậy trong xa cách tác giả nhớ
tới những gì nơi quê nhà?

? Em có nhận xét gì về những
điều mà Tế Hanh nhớ?
?Nhận xét về lời thơ?

nặng với con người, cuộc sống dân chài ở
quê hương
3, Nổi nhớ quê hương
- Biển

nổi nhớ chân thành

- Cá

tha thiết nên lời thơ

- Cánh buồm

giản dị, tự nhiên,

- Thuyền

như thốt ra từ trái

- Mùi biển

tim

6

HĐ độc

lập.


? Có thể cảm nhận “Cái mùi

- Mùi nồng mặn : Vừa nồng nàn, nồng hậu

nồng mặn” trong nổi nhớ quê

lại mặn mà, đằm thắm.

hương của tác giả như thế nào?

 Đó là hương vị làng chài, là hương vị
riêng đầy quyến rũ của quê hương được

HĐ độc

tác giả cảm nhận bằng tấm tình trung hiếu

lập.

của người con xa quê Đó là vẻ đẹp tươi
sáng, khoẻ khoắn, mang hơi thở nồng ấm
của lao động của sự sống, một tình yêu
gắn bó, thuỷ chung của tác giả đối với quê
hương
? Đọc bài thơ em cảm nhận
được những điều tốt đẹp nào?
III. Tổng kết

1. Nội dung :
? Bài thơ có đặc sắc nghệ thuật

- Bức tranh tươi sáng, khoẻ khoắn trong sự

gì nổi bật?

làng chài
- Tấm lòng yêu quê hương đằm thắm của
con người

HĐ độc

2. Nghệ thuật :

lập.

- Kết hợp phương thức biểu cảm + miêu tả
* H/s đọc ghi nhớ
Hoạt động 3 :
Luyện tập

- Hình ảnh so sánh đẹp, bay bổng, đầy
lãng mạn
- Biện pháp nhan hoá độc đáo, thổi linh
hồn vào sự vật có 1 vẻ đẹp, 1 ý nghĩa, tầm
vóc bất ngờ
- Hình ảnh thơ đầy sáng tạo
7

Tất cả xuất phát từ 1 tình cảm yêu
thương, gắn bó sâu nặng với quê hương
của tác giả
Luyện tập:
Đọc những câu thơ đoạn thơ về quê hương

Cá nhân

8