Phân tích lão hạc

Phân tích Lão Hạc – Nam Cao
I. Tác giả, tác phẩm:

1. Tác giả: Nam Cao:

– Nam Cao là một trông những nhà văn hiện thực xuất sắc nhất của nền văn học
Việt Nam trước 1945.

– Nói đến Nam Cao, người ta nghĩ ngay đến những người nông dân cùng khổ hay
tầng lớp trí thức nghèo trước CMTT 1945. Lão Hạc là một trong những truyện
ngắn xuất sắc của ông giai đoạn này. Thiên truyện là một số phận, một cuộc đời
đầy đau thương và xúc động.

2. Tác phẩm:

– Lão Hạc là một truyện ngắn xuất sắc của nhà văn Nam Cao được viết năm 1943.
Tác phẩm được đánh giá là một trong những truyện ngắn khá tiêu biểu của dòng
văn học hiện thực.

– Tác phẩm phơi bày rõ nét bộ mặt xấu xa, tàn bạo của xã hội thực dân phong kiến
và số phận bi đát của người nông dân Việt Nam trước cách mạng thánh Tám.

II. Tìm hiểu văn bản:

1. Nhân vật lão Hạc:


a. Diễn bến tâm trạng của lão Hạc xung quanh việc bán Cậu Vằn (con chó của lão):
Vì sao lão Hạc rất yêu thương “Cậu Vàng” mà vẫn đành lòng bán cậu?

– Là một ông già nông dân nghèo nhưng giàu tình cảm, giàu lòng tự trọng, trọng

danh dự.

Những từ ngữ, hình ảnh nào miêu tả thái độ, tâm trạng của lão Hạc khi lão kể
chuyện bán cậu Vàng với ông giáo?

– Lão cố làm ra vẻ vui vẻ, cười như mếu, mắt ầng ậng nước, mặt đột nhiên co rúm
lại, vết nhăn xô lại, ép nước mắt chảy ra,…).

Cái hay ở những chi tiết trên là gì?

– Lột tả được nỗi đau đớn, hối hận, xót xa, thương tiếc,… tất cả như dâng trào, oà
vỡ khi có người hỏi đến trong lòng ông già giàu tình thương, giàu lòng nhân hậu.

Qua việc tìm hiểu tâm trạng nhân vật lão Hạc khi bán chó, em thấy lão Hạc là
người như thế nào?

– Lão Hạc là một con người sống thuỷ chung, tình nghĩa, rất trung thực và thương
con vô bờ.

– Tình thương con của một người cha già là vô bờ bến. Từ ngày đứa con duy nhất
của mình vì phẫn chí không có tiền cưới vợ mà đi phu đồn điền, tâm trạng lão luôn


day dứt, ăn năn. Lão tích cóp, dành dụm cho con, không phí phạm tiền để dành dù
đói khổ và phải rứt ruột bán cậu Vàng – người bạn thân thiết duy nhất bên mình.
(Liên hệ giáo dục).

Bài học:
– Trước khi bán chó, lão suy tính đắn đo rất nhiều vì cậu Vàng” là người bạn thân
thiết và là kỉ vật của con trai để lại.

– Sau khi bán chó, lão vô cùng đau đớn, xót xa, ân hận.

=> Sống tình nghĩa, thuỷ chung, trung thực và là người cha rất mực yêu thương
con.

b. Cái chết bi thảm của Lão Hạc:
Lão Hạc sang nhà ông giáo nhờ ông giáo việc gì?

– Trông hộ mảnh vườn và gửi tiền nhờ ông giáo lo liệu đám ma khi lão chết. Lão
không muốn làm phiền bất cứ ai ở trong làng dù sau cái chét

Em có nhận xét gì về nguyên nhân và mục đích của việc nhờ vả này?

– Lão sợ mất mảnh vườn. khi con trai lão trở về không có nơi nương tựa. Lão sợ
phiền luỵ đến bà con hàng xóm. Lão âm thầm chuẩn bị cho cái chết theo cách làm
và cách nghĩ của lão.


Có ý kiến cho rằng, lão Hạc làm thế là gàn dỡ, là dại dột. Lại có ý kiến cho rằng
lão làm thế là đúng. Em có suy nghĩ gì về ý kiến trên?

– Nhìn từ một phía, lão Hạc đúng thật là gàn dở, là dại dột. Trước hết, lão không
nhất thiết phải đi tìm cái chết vì lão vẫn đang còn sống khỏe. Một vài con ốm đau
chưa thể mang lão về với đất được. Mặt khác, con trai lão chưa hản sẽ trở về. mà
nếu có trở vè, nó cũng sẽ tìm được nơi ăn chốn ở, có cần gì lão phải lo xa đến thế.

– Xét kĩ lại, cách xử sự như vậy là thể hiện lòng thương con và lòng tự trọng rất
cao của Lão. Trong cảnh đói khổ cùng cự ấy, người cha tội nghiệp dành cả tâm trí
và sự sống chỉ để lo cho con trai. Lão Hạc đã không chết.Đó là một sự hi sinh vĩ

đại của một người cha dành sự sống lại cho con sống tiếp. Đó cũng là sức mạnh
Việt Nam trong đem trường nô lệ, khổ đau.

Nam Cao tả cái chết của lão Hạc như thế nào?

– Cái chết đến với lão Hạc thật dữ dội và kinh hoàng. Lão chết trong đau đớn, vật
vã ghê gớm về thể xác. Nhưng chắc chắn lão lại rất thanh thản về tâm hồn. Lão đã
làm được điều lão muốn. Linh hồn của lão sẽ được siêu thoát.

Có rất nhiều cái chết khác nhau nhưng tại sao tác giả lại để cho lão Hạc chọn cái
chết như vậy? Cái chết ấy có ý nghĩa gì?

– Cách chết của lão Hạc là sự tạ lỗi đối với cậu Vàng, người bạn trung thành, thủy
chung và nghĩa tình của lão mà lão đã nỡ bán nó đi.


– Có thể đưa ra một vài gọi ý về cái chết của lão Hạc để lí giải điều này. Thực ra,
có nhiều cách để đưa con người đến với cái chét chứ không nhất thiết phải ăn bã
chó như lão đã lựa chọn. Ví dụ, lão có thể dìm mình xuống sông mà chết, tự chết
bằng dao,…

– Thế nhưng, đối với lão, tất cả đều không khả thi. Thứ nhất, lão phải chét mà
không ai biết lão tự sát để bảo toàn danh dự cho con cái. Thứ hai, lão muốn chết
ngay ở trong nhà mình, không muốn làm ma làm quỷ trên đồng, dưới sông. Thứ
ba, lão không muốn phiền hà đến một ai.

– Cái chết thảm khốc góp phần bộc lộ rõ số phận, tính cách của lão Hạc. Lão chọn
một cái chét mau lẹ nhưng trọn vẹn để có thể vừa đúng với đạo lí, tâm linh vừa gìn
giữ được tài sản, không tốn kém gì. Đó cũng là tình cảm của người nông dân trước
CMT8.

– Cái chết vì thuốc đọc đồng thời tố cáo hiện thực xã hội thực dân lúc bấy giờ. Cái
xã hội ngột ngạt khiến con người bé tắc, tuyệt vọng phải tìm đến cái chết như một
sự gải thoát.

Bài học:
– Vì qua nghèo khổ, túng quẩn, không muốn phạm vào vốn liếng để dành cho con,
không muốn gây phiền hà cho hàng xóm nên lão Hạc đã tìm đến cái chết như một
hành động tự giải thoát.

– Cái chết của lão Hạc có ý nghĩa sâu sắc:


+ Bộc lộ số phận và tính cách của Lão Hạc, cũng là số phận và tính cách của người
nông dân trước CMT8: nghèo khổ, bế tắc, cùng đường, giàu lòng yêu thương và
lòng tự trọng.

+ Tố cáo hiện thực xã hội thực dân nửa phong kiến tăm tối đã đẩy người nông dân
đến bước đường cùng.

2. Nhân vật ông giáo:
Qua truyện, em thấy thái độ, tình cảm của nhân vật tôi đối với lão Hạc như thế
nào?

Từ dửng dưng, ông Giáo khâm phục lão vô cùng rồi cảm thương, quý mến. Ông
Giáo thấu hiểu và cảm thông sâu sắc đối với lão. Trong mắt mọi người, lão là
người gàn dở, kì dị, khó hiểu. Nhưng với ông Giáo, lõa thật đáng thương, đáng
quý.

Em hiểu như thế nào về ý nghĩ của ông giáo trước việc lão Hạc xin bả chó của

BinhTư? (Cuộc đời chưa hẳn đáng buồn ….).

– Thuwng cảm cho con người trong dói khổ cùng cực cũng làm lieuf như ai.

– Thấu hiểu và trân trọng lao vô cùng khi biết rõ lão xin bã chó để làm gì.

Em hiểu thế nào về ý nghĩ của nhân vật tôi: “Chao ôi !…che lấp”?


– Đây là lời triết lí lẫn cảm xúc trữ tình xót xa thể hiện cách nhìn đối với mọi
người chung quanh. Thông cảm, sẻ chia, giúp đỡ và trân trọng lão Hạc.

3. Nghệ thuật:

Theo em cái hay của truyện thể hiện ở những điểm nào?

+ Lựa chọn ngôi kể hợp lí

+ Xây dựng tình huống, chi tiết truyện dọc đáo, hấp dẫn.

+ Đặc tả tính cách, cuộc đời và số phận nhân vật.

+ Khắc họa tâm lí tinh tế.

+ Kết hợp: kể + tả + hồi tưởng + bộc lộ trữ tình.

Bài học:
– Lựa chọn ngôi kể hợp lí làm câu chuyện trở nên gần gũi, chân thực

– Sử dụng ngôn ngữ hiệu quả, tạo được lối kể khách quan, xây dựng được hình

tượng nhân vật có tính cá thể hóa cao.


– Kết hợp tự sự, trữ tình, lập luận, thể hiện được chiều sâu tâm lí nhân vật với diễn
biến tâm trạng phức tạp, sinh động.

* Ghi nhớ: Học Sgk/48.

* Liên hệ thực tế, giáo dục:

Trong xã hội ta ngày nay còn có những người dân nghèo khổ hay không? Đảng và
Nhà nước ta đã giúp đỡ những người nghèo như thế nào?

– Xã hội vẫn còn có những người nghèo khổ, những số phận đáng thương và
những nghịch cảnh bi đát. Nhưng ở họ vẫn còn có con đường sống, được mọi
người giúp đỡ để vượt qua.

– Chăm lo cho đời sống của nhân dân, Đảng và nhà nước ta đã đưa ra những chính
sách hỗ trợ, giúp đỡ người nghèo khó, cơ nhỡ. Cổ động toàn dân chung tay góp sức
giúp đỡ người nghèo vượt qua khó khăn hoạn nạn.

Qua đoạn trích “Tức nước vỡ bờ” và truyện ngắn “Lão Hạc”, em hiểu gì về cuộc
đời và tính cách người nông dân trong xã hội cũ?

– Cực khổ, bế tắc nhưng ở họ có vẻ đẹp tâm hồn cao quí, lòng tận tụy, hi sinh về
người thân.