Phân tích văn bản trong lòng mẹ

Phân tích Văn bản Trong lòng mẹ
I. Tác giả, tác phẩm:

1. Tác giả:

Nguyên Hồng là một trong những nhà văn lớn của VHVN hiện đại. Ông là tác giả
của tiểu thuyết: “Bỉ vỏ”, bộ tiểu thuyết dài “Cửa biển”; Các tập thơ “Trời xanh”,
“Sông núi quê hương”. Thời thơ ấu nhiều cay đắng đã trở thành nguồn cảm hứng
cho tiểu thuyết hồi kí tự truyện cảm động “Những ngày thơ ấu” của Nguyên Hồng.

2. Tác phẩm:

Trong lòng mẹ trích trong Những ngày thơ ấu, một bô truyện kí xuất sắc của
Nguyên Hồng.

Bố cục:
+ Phần1: “Từ đầu …đến chứ”: Cuộc đối thoại giữa người cô cay độc với bé Hồng,
ý nghĩ, cảm xúc của chú về người mẹ bất hạnh
+ Phần 2: “Còn lại”: Cuộc gặp gỡ bất ngờ với mẹ và cảm giác vui sướng cực điểm
của bé Hồng.

Đại ý: Tình cảnh đáng thương của chú bé Hồng; diễn biến tâm trang bé Hồng; Cảm
giác sung sướng khi gặp mẹ; Kể kết hợp với bộc lộ cảm xúc.

II. Tìm hiểu văn bản.


1. Những biểu hiện bên ngoài của bà cô khi trò chuyện với bé Hồng
– Người cô luôn tỏ ra rất dịu dàng và thân mật; luôn luôn cười (hỏi, nói, kể); Giọng
nói ngọt ngào, thân mật, xưng hô thân tình.

– Những cử chỉ đó có phản ánh đúng tâm trạng và tình cảm của bà cô với chị dâu
và bé Hồng. Bà cô không hề có ý định tốt đẹp gì với cháu mà mưu đồ bắt đầu một
trò chơi tai ác với đứa cháu.

– Sau lời từ chối của Hồng, bà cô hỏi luôn, mắt long lanh nhìn chòng chọc. Đó là
sự giả dối, ác độc. Biểu hiện sự săm soi, độc địa, muốn hành hạ, nhục mạ đứa bé
bằng cách xoáy sâu vào nỗĩ đau, khổ tâm của nó.

– Sau đó, bà cô vẫn tươi cười kể về sự đói rách, tàn tạ của mẹ với sự thích thú đổi
giọng, vỗ vai nghiêm nghị, tỏ ra thương xót anh trai.

– Qua cuộc trò chuyện trên, ta thấy, bà cô là người lạnh lùng, độc ác, nham hiểm,
bản chất giả dối, thâm hiểm.

2. Diễn biến tâm trạng của bé Hồng khi lần lượt trả lời các câu hỏi và trước thái độ,
cử chỉ của bà cô.
– Trước câu hỏi ngọt nhạt đầu tiên của bà cô, Hồng toan trả lời là có, nhưng lại cúi
đầu không đáp? (Hồng nhận ra sự giả đối của bà cô, em cúi đầu im lặng, tìm cách
đối phó).

– Qua hành động, lời nói, nét mặt của bà cô khi trò chuyện với bé Hồng, ta thấy bà
là người đàn bà lạnh lùng, độc ác, thâm hiểm, đem cháu ra hành hạ bằng cách chọc


vào vết thương lòng của cháu. Đó là một hình ảnh mang ý nghĩa tố cáo hạng người
sống tàn nhẫn bất chấp cả tình máu mủ ruột rà.

– Khi nghe cô kể về mẹ, hoàn cảnh của mẹ, bé Hồng lòng thắt lại, khoé mắt cay
cay, khóc, cổ họng nghẹn ứ, đau đớn tủi nhục khi nghe người khác xúc phạm mẹ.
Những biểu hiện đó cho ta thấy tình cảm của bé Hồng dành cho mẹ rất mãnh liệt.

3. Tâm trạng của bé Hồng khi gặp lại mẹ
– Khi nhìn thấy hình bóng mẹ trên xe, bé Hông rối rít gọi: Mợ! Mợ ơi! Bé Hồng
chưa biết chắc là mẹ nhưng vẫn lên tiếng gọi. Tiếng gọi bối rối đó cho thấy bé
Hồng khát khao gặp mẹ. Đó là phản ứng tự nhiên, tất yếu sau một quá trình dồn
nén.

– Khi đã nằm trong lòng mẹ, bé Hồng thở hồng hộc, trán đẫm mồ hôi, chân ríu lại,
khóc, xúc động mạnh. Hồn sung sướng vô bờ, dạt dào, miên man. Đó là những
giây phút thần tiên hạnh phúc hiếm hoi nhất, đẹp nhất của Hồng.

– Trước nhừng lời lẽ thâm độc của bà cô, bé Hồng hồi tưởng lại hình ảnh người
mẹ, thấy thương mẹ, đau đớn và căm giận những cổ tục đã đày đoạ người mẹ hiền
từ, đáng thương của mình.

– Gặp lại mẹ, tình yêu thương ấy càng mãnh liệt, dâng trào trong tâm hồn chú bé
biểu hiện ở sự khát khao được gặp mẹ và cảm giác sung sướng khi được nằm trong
lòng mẹ.

4. Nghệ thuật:


Tạo dựng được mạch truyện, mạch cảm xúc trong đoạn trích tự nhiên chân thực.
Kết hợp lời văn kể chuyện với miêu tả, biểu cảm, tạo nên những rung động trong
lòng độc giả. Khắc họa nhân vật Hồng với lời nói, hành động, tâm trạng sinh động,
chân thật.

* Ghi nhớ: Học Sgk/21.

Liên hệ giáo dục: Thái độ cảm thông chia sẻ với những con người có hoàn cảnh

đáng thương.

II. Luyện tập.

– Viết đoạn văn ngắn ghi lại cảm xúc của em về mẹ