Giáo án Ngữ văn 9 bài 18: Luyện tập Phép phân tích và tổng hợp

GIÁO ÁN NGỮ VĂN 9

Tiết: 95.

LUYỆN TẬP PHÂN TÍCH VÀ TỔNG HỢP

Ngày dạy:
1. Mục tiêu:
a. Kiến thức:
- Mục đích, đặc điểm, tác dụng của việc sử dụng phép phân tích và tổng hợp.
b. Kỹ năng:
- Nhận diện được rõ hơn văn bản có sử dụng phép lập luận phân tích và tổng hợp.
- Sử dụng phép phân tích và tổng hợp trong các văn bản nghị luận.
c. Thái độ:
GD học sinh hcọ nghiêm túc không học tủ, học qua loa đối phó.
2. Trọng tâm:
Mục đích, đặc điểm, tác dụng của việc sử dụng phép phân tích và tổng hợp.
3. Chuẩn bị:
3.1 Giáo viên: Đồ dùng + Phiếu A, B, C, D.
3.2 Học sinh: Bảng nhóm.
4. Tiến trình dạy học:
4.1.Ổn định tổ chức và kiểm diện: kiểm tra sĩ số.
4.2.Kiểm tra miệng:
Dòng nào nói đúng nội dung cơ bản của phép lập luận phân tích?( 3đ)
a. Dùng lí lẽ để làm sáng tỏ vấn đề nhằm thuyết phục người đọc.

Giáo viên: Lương Thị Phương


GIÁO ÁN NGỮ VĂN 9

b. Giới thiệu đặc điểm nội dung và hình thức của sự vật, hiện tượng.
c. Trình bày từng bộ phận, phương diện của một số vấn đềnhằm chỉ ra nội dung bên
trong của sự vật, hiện tượng. (X)
d. Dùng dẫn chứng để khẳng định vấn đề là đúng đắn.
Phân tích là gì? Tổng hợp là gì? Vai trò của phép phân tích và tổng hợp trong lập
luận?(6đ)
- Phép lập luận phân tích là phép lập luận trình bày từng bộ phận, từng phương diện của
một vấn đề nhằm chỉ ra nội dung của sự vật, hiện tượng.(2đ)
- Phép lập luận tổng hợp là phép lập luận rút ra cái chung từ những điều đã phân tích
( đem các bộ phận, các đặc điểm của một sự vật đã được phân tích riêng mà liên hệ lại với
nhau để nêu ra nhận định chung của sự vật ấy).(2đ)
- Mối quan hệ qua lại giữa hai phép lập luận : Tuy đối lập nhau nhưng không tách rời
nhau. Phân tích rồi tổng hợp thì mới có ý nghĩa, mặt khác, phải dựa trên cơ sở phân tích thì
mới có thể tổng hợp được.(2đ)
Trong bài tập 1 SGK trang 11, tác giả sử dụng phép lập luận nào?(3đ)
4.3 Giảng bài mới:

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung bài học

Hoạt động 1: Vào bài:
Ở tiết trước ta đi vào tìm hiểu phép lập luận
phân tích, phép lập luận tổng hợp. Hôm nay,
chúng ta đi vào luyện tập.
Hoạt động 2: Củng cố kiến thức:
5 Nêu sự khác nhau của hai phép lập luận

Giáo viên: Lương Thị Phương

I. Củng cố kiến thức :


GIÁO ÁN NGỮ VĂN 9

phân tích và tổng hợp?
› - Phép lập luận phân tích là phép lập
luận trình bày từng bộ phận, từng phương
diện của một vấn đề nhằm chỉ ra nội dung
của sự vật, hiện tượng.
- Phép lập luận tổng hợp là phép lập luận rút
ra cái chung từ những điều đã phân tích
( đem các bộ phận, các đặc điểm của một sự
vật đã được phân tích riêng mà liên hệ lại
với nhau để nêu ra nhận định chung của sự
vật ấy).
5 Công dụng của hai phép lập luận phân
tích và tổng trong các văn bản nghị luận?
› Tuy đối lập nhau nhưng không tách rời
nhau. Phân tích rồi tổng hợp thì mới có ý
nghĩa, mặt khác, phải dựa trên cơ sở phân
tích thì mới có thể tổng hợp được.
Hoạt động 3: luyện tập:
5 Gọi học sinh lần lượt đọc đoạn trích a, b?
5 Trong đoạn trích a tác giả vận dụng phép
lập luận nào?
› Phép phân tích.
5 Tác giả phân tích như thế nào?

Giáo viên: Lương Thị Phương

II. Luyện tập:
Bài tập 1:
Đoạn a:


GIÁO ÁN NGỮ VĂN 9

Mở đầu: Ý khái quát: “ Thơ hay … cả bài
thơ”.

-Luận điểm:"Thơ hay cả hồn lẫn xác…

Tiếp theo: là sự phân tích tinh tế làm sáng

-Trình tự phân tích:

tỏ cái hay, cái đẹp của bài “ Thu điếu”.
- Cái hay ởcác điệu xanh( xanh ao, xanh bờ,
…)
- Ở những cử động ( sóng gợn tí, là đưa
vèo)
- Ở các vần thơ.

Thứ nhất:Cái hay thể hiện ở các làn điệu
xanh..
Thứ hai:Cái hay thể hiện ở các cử động…
Thứ ba:Cái hay thể hiện ở các vần thơ..
 Phép lập luận phân tích.

- Ở các chữ không non ép.
› Đoạn a phân tích từ cái chung đến cái
riêng. 5 Vậy viết theo lồi diễn đạt nào?
› Diễn dịch.

Đoạn b:
-Luận điểm"Mấu chốt của thành đạt là ở
đâu"

5 Đoạn b tác giả vận dụng phương pháp
phân tích nào?
› Phân tích kết hợp với tổng hợp.
5 Tác giả đã vận dụng các phương pháp ấy
như thế nào?
› Phân tích bốn nguyên nhân khách quan
của sự thành đạt: gặp thời, điều kiện, hoàn
cảnh, tài năng.
Tổng hợp về nguyên nhân chủ quan: sự
phấn đấu kiên trì của cá nhân – thành đạt là
Giáo viên: Lương Thị Phương

- Phân tích bốn nguyên nhân khách quan
của sự thành đạt: gặp thời, điều kiện, hoàn
cảnh, tài năng.
- Tổng hợp về nguyên nhân chủ quan: sự
phấn đấu kiên trì của cá nhân – thành đạt


GIÁO ÁN NGỮ VĂN 9

làm cái gì có ích cho mọi người, cho xã hội,

là làm cái gì có ích cho mọi người, cho xã

được xã hội thừa nhận.

hội, được xã hội thừa nhận.

5 Thử bỏ đi ý tổng hợp trong đoạn văn b thì  Phép lập luận phân tích và tổng hợp.
đoạn văn còn sức thuyết phục nữa không?
Vì sao?
› Không. Chính nhờ vào phép tổng hợp
làm cho đoạn văn trở nên thuyết phục người
đọc ở nhiều góc độ. Hơn nữa, chính nhờ
phép lập luận này người ta nhận thấy rằng
tài năng con người không phải do nguyên
nhân khách quan quyết định mà do chính
nội lực bản thân của con người.
Hoạt động 2: Bài tập 2.
5 Học như thế nào được xem là học đối
phó? Có những biểu hiện nào của lối học
đối phó?
5 Từ những biểu hiện của lối học đối phó

Bài tập 2:
1. Học qua loa có những biểu hiện sau:
-Học không có đầu có đuôi, không đến nơi
đến chốn, cái gì cũng biết một tí…

đã phân tích, hãy sử dụng phép tổng hợp để

-Học cốt chỉ để khoe mẽ có bằng nọ, bằng

rút ra những tác hại của lối học này?

kia….

› Học đối phó là lối học hình thức, bị động

2. Học đối phó có những biểu hiện sau:

không lấy việc học làm chính. Lối học đó

-Học cốt để thầy cô không khiển trách, cha

chẳng những làm cho người học mật thời

mẹ không mắng, chỉ lo việc giải quyết

giờ, công sức, tự dối mình, chứ không thể

trước mắt.

trở thành người có học thức đích thực,

-Kiến thưc phiến diện nông cạn…

không thể trở thành nhân tài cho đất nước.
Giáo viên: Lương Thị Phương

GIÁO ÁN NGỮ VĂN 9

GV cho học sinh thảo luận nhóm ( 7

3. Bản chất:

phút). Dựa vào nội dung dàn bài trên

-Có hình thức học tập như:cũng đến lớp,

thực hiên nhiệm vụ nhóm như sau:

cũng đọc sách, cũng có điểm thi cũng có

Nhóm 1, 2: Viết đoạn văn nghị luận có sử

bằng cấp.

dụng phép lập luận phân tích và tổng hợp.

-Không có thực chất, đầu óc rỗng tuếch…

Nhóm 3, 4: Viết đoạn văn nghị luận có sử

4. Tác hại:

dụng phép lập luận phân tích.

-Đối với xã hội: Những kẻ học đối phó sẽ

Nhóm 5, 6: Viết đoạn văn nghị luận có sử

trở thành gánh nặng lâu dài cho xã hội về

dụng kết hợp phép lập luận phân tích và

nhiều mặt.

tổng hợp.
Đại diện một nhóm lên trình bày – các
nhóm khác hận xét ý kiến chất vấn – GV
nhận xét - Ghi bảng.
Hoạt động 3: Bài tập 3.
5 Dựa vào văn bản “ Bàn về đọc sách” của
Chu Quang Tiềm, em hãy phân tích các lí
do khiến mọi người phải đọc sách?
Hoạt động 4: Bài tập 4:
5 Bài văn “Bàn về đọc sách” bàn về những
luận điểm chính nào?
› Phải biết chọn sách mà đọc.
- Phải kết hợp với việc đọc sách chuyên
môn và sách thường thức.

Giáo viên: Lương Thị Phương

-Đối với bản thân:Những kẻ học đối phó
sẽ không có hứng thú học tập…

GIÁO ÁN NGỮ VĂN 9

 Đoạn văn phải thâu tóm được luận điểm
chính đã phân tích để rút ra nhận định
chung về đọc sách.
4.4 Củng cố và luyện tập.
Học sinh nhắc lại phân tích là gì? Tổng hợp là gì?
4.5 Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà.
- Đối với bài học ở tiết học này:
+ Xem lại các bài tập.
+ Lập dàn ý cho đề bài sau: “Trò chơi điện tử là món tiêu khiển hấp dẫn. nhiều bạn
vì mãi chơi mà sao nhãng học tập và còn phạm những sai lầm khác. Hãy nêu ý kiến của em
về việc đó.”, lựa chọn phép lập luận phân tích hocậc tổng hợp phù hợp với nội dung trong
dàn ý để triển khai thành một đoạn văn.
- Đối với bài học ở tiết học tiếp theo:
Soạn bài “Nghị luận về một sự việc hiện tương, đời sống”. Trả lời các câu hỏi SGK
vào vở soạn.
5. Rút kinh ngiệm:
Nội dung:
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
Phương pháp:
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................

Giáo viên: Lương Thị Phương

GIÁO ÁN NGỮ VĂN 9

Sử dụng đồ dùng, thiết bị dạy học:
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................

Giáo viên: Lương Thị Phương