Một số lưu ý khi chọn PPDH

M t s chú ý khi l a ch n ộ ố ự ọ
PPDH
* Chú ý 1: Khai thác các yếu tố tích cực trong
các PPDH truyền thống
•
Nếu sắp xếp các phương pháp dạy học truyền
thống thành 3 nhóm (nhóm cácphương pháp
dùng lời, nhóm các phương pháp trực quan,
nhóm các phương pháp thực hành) thì về mặt
hoạt động nhận thức, các phương pháp thực
hành là “tích cực” hơn các phương pháp trực
quan, các phương pháp trực quan là “tích cực”
hơn các phương pháp dùng lời.
•
Trong nhóm các phương pháp dùng lời
thì phương pháp vấn đáp, HS làm việc
với sách (chủ yếu làm việc với SGK), báo
cáo nhỏ của HS có nhiều thuận lợi để
phát huy yính tích cực của HS. Trong
nhóm các phương pháp trực quan thì các
phương tiện trực quan là “nguồn” chủ
yếu dẫn đến kiến thức mới. Trong nhóm
các phương pháp thực hành, HS được
trực tiếp thao tác trên đối tượng dưới sự
hướng dẫn của GV, tự lực khám phá tri
thức mới.
•
Trong phương pháp vấn đáp (nhóm
dùng lời) thì câu hỏi được GV sử dụng
với những mục đích khác nhau, ở những
khâu khác nhau của quá trình dạy học

nhưng quan trọng nhất và cũng khó sử
dụng nhất là ở khâu nghiên cứu tài liệu
mới. GV đặt ra một hệ thống câu hỏi để
HS lần lượt trả lời, hoặc có thể tranh
luận với nhau và cả với GV. Qua hệ
thống hỏi - đáp, HS lĩnh hội được nội
dung bài học.
•
Vấn đáp tái hiện (câu hỏi chỉ yêu cầu HS
nhớ lại kiến thức đã biết và trả lời dựa vào
trí nhớ, không cần suy luận) được sử dụng
khi cần đặt mối liên hệ giữa kiến thức đã học
với kiến thức sắp học, hoặc khi củng cố kiến
thức vừa mới học.
•
Vấn đáp giải thích minh hoạ nhằm mục đích
làm sáng tỏ một đề tài nào đó. GV lần lượt
nêu ra những câu hỏi kèm theo những ví dụ
minh hoạ để giúp HS dễ hiểu, dễ nhớ.
•
Vấn đáp tìm tòi còn được gọi là vấn đáp phát hiện
hay đàm thoại ơrixtic. Với PP này, GV tổ chức sự
trao đổi ý kiến, kể cả tranh luận, giữa thầy với cả lớp,
có khi giữa trò với trò, thông qua đó HS nắm được tri
thức mới.
•
Hệ thống câu hỏi được sắp đặt hợp lí, giữ vai trò chỉ
đạo, quyết định chất lượng lĩnh hội của lớp học. Trật
tự lôgíc của các câu hỏi, kích thích tính tích cực tìm
tòi, sự ham muốn hiểu biết. GV đóng vai trò người tổ

chức sự tìm tòi còn HS thì tự lực phát hiện kiến thức
mới, vì vậy kết thúc cuộc đàm thoại HS có được niềm
vui của sự khám phá. Cuối giai đoạn đàm thoại, GV
khéo vận dụng các ý kiến của HS để kết luận vấn đề
đặt ra, có bổ sung, chỉnh lí khi cần thiết.
Trong dạy học phát hiện và GQVĐ, GV đưa
HS vào tình huống có vấn đề rồi giúp HS GQVĐ
đặt ra. Bằng cách đó, HS nắm được tri thức mới,
vừa nắm được phương pháp đi tới tri thức đó, lại
vừa phát triển tư duy tích cực, độc lập, sáng tạo
và có tiềm năng vận dụng tri thức vào những tình
huống mới, chuẩn bị năng lực thích ứng với đời
sống xã hội, phát hiện kịp thời và giải quyết hợp
lí các vấn đề nảy sinh. PP này ít sử dụng vì trình
độ h/s.
1. Dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề
Chú ý 2: Một số PPDH phát huy tính
tích cực học tập của HS
Nhóm tự bầu ra nhóm trưởng nếu thấy cần. (Các
thành viên trong nhóm có thể luân phiên nhau làm
nhóm trưởng). Nhóm trưởng phân công cho mỗi nhóm
viên thực hiện một phần công việc. Trong nhóm nhỏ
mỗi thành viên thực hiện một phần công việc, được hoạt
động tích cực, không thể ỷ lại vào một vài người năng
động và nổi trội hơn, nhưng có sự hợp tác, giúp nhau
tạo thành kết quả chung của nhóm. Kết quả làm việc
của mỗi nhóm sẽ được đóng góp vào kết quả chung của
cả lớp, nhóm có thể cử ra một đại diện hoặc có thể phân
công mỗi nhóm viên trình bày một phần nếu nhiệm vụ
được giao.

2. Dạy học hợp tác theo nhóm nhỏ
–
PPDH hợp tác theo nhóm nhỏ cho phép
các thành viên trong nhóm chia sẻ các suy
nghĩ, băn khoăn, kinh nghiệm, hiểu biết bản
thân, cùng nhau xây dựng nhận thức, thái
độ mới. Bằng cách nói ra những điều đang
nghĩ, mỗi người có thể nhận rõ trình độ hiểu
biết của mình về chủ đề nêu ra, thấy mình
cần học hỏi thêm những gì. Bài học trở
thành quá trình học hỏi lẫn nhau chứ không
phải chỉ là sự tiếp nhận thụ động từ GV.
–
Theo phương pháp này, mọi người dễ hiểu, dễ nhớ
hơn vì họ được tham gia trao đổi, trình bày vấn đề
nêu ra, cảm thấy hào hứng khi trong sự thành công
chung của cả lớp có phần đóng góp của mình.
Phương pháp này thường được vận dụng trong các
lớp học ở trường PTTH như một phương pháp
trung gian giữa làm việc chung cả lớp với làm việc
độc lập của từng HS.
–
Tuy nhiên, áp dụng phương pháp này thường bị
hạn chế bởi không gian chật hẹp của lớp học, bởi
thời gian hạn định của tiết học, cho nên GV phải
biết tổ chức hợp lí mới có kết quả.
–
Không nên lạm dụng các hoạt động nhóm và cần đề
phòng xu hướng hình thức.
4. Sử dụng thiết bị hỗ trợ dạy

học theo tinh thần đổi mới
•
Sử dụng thiết bị hỗ trợ dạy học theo tinh
thần đổi mới:
- Tạo điều kiện cho HS nhận thức tích cực,
chủ động, sáng tạo dựa trên thế mạnh của
thiết bị như: tính trực quan, âm thanh, màu
sắc, tiết kiệm thời gian, phân bậc hoạt động,
lặp lại quá trình…
- Hỗ trợ đổi mới phương pháp dạy học
(PPDH) bộ môn, hợp lí hoá quá trình hoạt
động của giáo viên (GV) và HS.
- Tạo hứng thú học tập
•
Đổi mới PPDH trong hoàn cảnh thiếu thiết bị
dạy học:
- Dựa vào tinh thần đổi mới, thiết kế bài học
thông qua các hoạt động
- Chuẩn bị đồ dùng dạy học, như: bảng phụ,
mô hình,...
- Điều khiển tiến trình bài học sao cho HS
được tìm tòi, khám phá, tiến tới chiếm lĩnh tri
thức. Chú ý đồng thời với việc nắm vững tri
thức HS có được tri thức về phương pháp
•
Chú ý: không phải cứ sử dụng thiết bị dạy học
là đổi mới PPDH.
II. Giải pháp đổi mới PPDH môn Toán
ở trường THPT
Những giải pháp áp dụng với những tình huống điển hình trong

dạy học:
1. Dạy học khái niệm
•
Các con đường hình thành khái niệm ( ba con đường: quy
nạp, suy diễn, kiến thiết)
•
Trình tự dạy học khái niệm
- Hoạt động 1: hình thành khái niệm (có thể có các hoạt động
thành phần: tiếp cận khái niệm, hình thành khái niệm, kiểm
tra tiêu chuẩn chân lý thông qua chỉ ra sự tồn tại của đối
tượng)
- Hoạt động 2: củng cố khái niệm (thông qua hoạt động nhận
dạng và thể hiện khái niệm,… ; qua ví dụ hoặc phản ví dụ)
- Hoạt động 3: hệ thống hoá khái niệm (hệ thống dọc, ngang,
chéo thông qua bài tập tổng hợp, liên môn)
Minh hoạ bài: Phép đối xứng trục
(1 tiết) – Lớp 11
(Gợi ý thiết kế bài học)
1.1. Định nghĩa phép đối xứng trục
Hoạt động 1: Hình thành khái niệm
•
HĐTP1: Nêu vấn đề bằng bài toán có nội
dung thực tiễn
•
HĐTP 2: tiếp cận khái niệm bằng cách ôn lại
kiến thức cũ: khái niệm hai điểm đối xứng
nhau qua một đường thẳng
•
HĐTP 3: hình thành khái niệm phép đối xứng
trục