Hoàn thiện công tác tham mưu của cơ quan hành chính nhà nước ở trung ương
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (3.1 MB, 225 trang )
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
BỘ NỘI VỤ
------
------
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA
LÊ NGỌC HỒNG
LUẬN ÁN TIẾN SĨ
ĐỀ TÀI
HOÀN THIỆN CÔNG TÁC THAM MƯU
CỦA CƠ QUAN HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC
Ở TRUNG ƯƠNG
HÀ NỘI – 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
BỘ NỘI VỤ
------
------
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA
LÊ NGỌC HỒNG
LUẬN ÁN TIẾN SĨ
ĐỀ TÀI
HOÀN THIỆN CÔNG TÁC THAM MƯU
CỦA CƠ QUAN HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC
Ở TRUNG ƯƠNG
Chuyên ngành: QUẢN LÝ HÀNH CHÍNH CÔNG
Mã số: 62.34.82.01
Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS.TS. LƯU KIẾM THANH
2. PGS. TS. NGÔ THÀNH CAN
HÀ NỘI – 2019
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết
quả nêu trong Luận án là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công
trình nào khác.
Tác giả
Lê Ngọc Hồng
i
LỜI CẢM ƠN
Đề tài “Hoàn thiện công tác tham mưu của cơ quan hành chính nhà nước ở
trung ương” là đề tài được tác giả tâm đắc và được các thầy các cô Học viện Hành
chính Quốc gia khuyến khích và giúp đỡ thực hiện.
Tác giả xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới hai giảng viên hướng dẫn tận
tình và hết mình vì sự nghiệp đào tạo, vì khoa học hành chính: Phó giáo sư, Tiến sĩ
Lưu Kiếm Thanh và Phó giáo sư, tiến sĩ Ngô Thành Can. Các thầy đã tận tâm giúp đỡ
tác giả hoàn thành Luận án này.
Tác giả gửi lời cảm ơn tới các giáo sư: PGS.TS. Văn Tất Thu, GS.TSKH.
NGND. Nguyễn Văn Thâm, PGS.TS. Dương Văn Khảm, PGS.TS. Nguyễn Văn
Hậu… đã mở đường chỉ lối, định hướng khoa học cho tác giả hoàn thành Luận án.
Tác giả cảm ơn Lãnh đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo, Lãnh đạo Bộ Nội vụ, Lãnh
đạo Học viện Hành chính, Lãnh đạo và các thầy cô Khoa Sau Đại học và Khoa Văn
bản và Công nghệ Hành chính- Học viện Hành chính Quốc gia đã quan tâm, hỗ trợ,
động viên, giúp đỡ tác giả hoàn thành Luận án.
Tác giả cảm ơn lãnh đạo các đơn vị Bộ Nông nghiệp phát triển Nông thôn, Bộ
Tư pháp, Bộ Y tế, Bộ Thông tin truyền thông, Bộ Tài Nguyên Môi trường, Bộ Giáo
dục và Đào tạo… đã tạo điều kiện thuận lợi cho tác giả nghiên cứu và thực hiện cuộc
khảo sát tại các cơ quan đơn vị.
Do thời gian có hạn, nội dung nghiên cứu lại khá rộng, vì vậy Luận án chắc
chắn không trách khỏi thiếu sót. Tác giả mong muốn nhận được sự giúp đỡ nhiều hơn
của các nhà khoa học, các thầy cô để nội dung nghiên cứu được hoàn thiện, góp phần
vào công cuộc nghiên cứu và triển khai cải cách hành chính ở Việt Nam.
Trân trọng cảm ơn!
Hà Nội, ngày tháng năm
Tác giả
ii
MỤC LỤC
Trang
LỜI CẢM ƠN……………………………………………………………….
i
LỜI CAM ĐOAN……………………………………………………...........
i
i
MỤC LỤC …………………………………………………………………..
DANH MỤC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT………………………………..
DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ………………………………………..
MỞ ĐẦU……………………………………………………………………..
Chương 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ CÔNG TÁC THAM
MƯU CỦA CƠ QUAN HCNN Ở TRUNG ƯƠNG...…………….
1.1. Về khái niệm tham mưu và thuật ngữ liên quan..…………………...
ii
i
vi
i
vii
i
1
1.2. Về kỹ năng, quy trình, phương tiện kỹ thuật tham mưu..…………..
1.3. Về nghiên cứu, tổ chức công tác tham mưu..........................................
1.4. Về điều kiện, yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động tham mưu………….
1.5. Về giải pháp, công nghệ hoàn thiện công tác tham mưu…………….
1.6. Kinh nghiệm quốc tế về đổi mới công tác tham mưu ...……………...
Tiểu kết chương 1…………………………………………………………...
Chương 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC THAM MƯU CỦA CƠ QUAN
HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC Ở TRUNG ƯƠNG
2.1. Khái niệm, chức năng, đặc điểm, vai trò của tham mưu của cơ quan hành
chính NN ở trung ương
2.1.1. Khái niệm tham mưu và các thuật ngữ liên quan………………...
2.1.2. Chức năng , nhiệm vụ của bộ phận tham mưu……………………..
11
12
13
17
18
19
23
24
25
2.1.3. Đặc điểm, phạm vi, đối tượng của tham mưu trong hành chính nhà
nước ở trung ương.............……………………….........................
28
2.1.4. Trách nhiệm, quyền, nghĩa vụ của tham mưu………………………
29
2.2. Nội dung, kỹ năng, quy trình và các yếu tố ảnh hưởng tới hoạt động tham
mưu của cơ quan HCNN ở trung ương
2.2.1. Nội dung công tác tham mưu của cơ quan HCNN ở TƯ………..
31
2.2.2. Kỹ năng và quy trình tham mưu………………………….......................
32
2.2.3. Điều kiện, yếu tố ảnh hưởng tới hoạt động tham mưu…………
34
iii
2.3.
Yêu cầu, nguyên tắc tổ chức hoạt động tham mưu của cơ quan hành chính
35
2.3.1.
39
2.4.
2.4.1.
2.5.
nhà nước ở trung ương
Yêu cầu về năng lực và tổ chức bộ máy tham mưu ……………..
2.3.2. Những nguyên tắc chủ yếu trong công tác tham mưu của cơ quan hành
chính nhà nước ở trung ương......................................................
Tổ chức bộ máy, đội ngũ nhân sự tham mưu của cơ quan hành chính nhà
nước ở trung ương
Tổ chức bộ máy tham mưu của cơ quan HCNN ở TƯ………….
2.4.2. Tổ chức, quản lý đội ngũ nhân sự tham mưu HCNN ở TƯ.…..
42
44
Phương tiện kỹ thuật, công nghệ tham mưu
2.5.1. Khái niệm kỹ thuật,phương pháp kỹ thuật………………………….
2.5.2. Trang thiết bị kỹ thuật tham mưu………………………………………
47
48
2.6. Quy trình, phương pháp thực hiện hoạt động tham mưu
2.6.1. Phương pháp xác định vấn đề...............................................................
49
2.6.2. Tổ chức hệ thống CSDL, thông tin tham mưu................................
50
2.6.3. Phương pháp xây dựng phương án, chiến lược, kế hoạch, quy
51
hoạch.....................................................................................................................
.
2.6.4. Phương pháp trình bày đề xuất, làm việc với lãnh đạo…………
52
2.7. Kinh nghiệm công tác tham mưu hành chính trên thế giới......
53
Tiểu kết chương
57
2…………………………………………………………………............
Chương 3. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC THAM MƯU CỦA CƠ QUAN HÀNH
CHÍNH NHÀ NƯỚC Ở TRUNG ƯƠNG
3.1. Khái quát về cơ quan hành chính nhà nước trung ương…………..
59
3.2. Hệ thống văn bản quy định hiện hành và thực trạng cơ cấu tổ chức bộ máy,
nhân sự tham mưu hành chính NN ở trung ương
3.2.1. Hệ thống văn bản quy định hiện hành của nhà nước về công tác tham
mưu……………………………………………………………………………….
66
3.2.2. Thực trạng cơ cấu tổ chức bộ máy tham mưu hành chính nhà nước ở
trung ương……………………………...................................................
iv
67
3.2.3. Thực trạng đội ngũ nhân sự tham mưu của cơ quan hành chính NN ở
3.4.3.
giá sả
tham
mưu…
…......
..........
3.3.1.
3.5.
Thực
trạng
đảm
bảo
các
điều
kiện
đảm
bảo
hiệu
quả
cho
3.4.1.
tham
mưu
của
cơ
quan
HCN
3.5.1.
trung ương...........................................................................................
3.3. Thực trạng quy trình tham mưu của cơ quan hành chính nhà nước ở trung
ương
Thực trạng hoạt động phát hiện vấn
đề...........................................
3.3.2.
Thực trạng tổng hợp, phân tích thông tin.......................................
3.3.3.
Thực trạng xây dựng báo cáo, đề xuất phương án..…………….
3.3.4.
Thực trạng trình bày phương án, trình lãnh đạo……...............
3.3.5.
Tổng hợp đánh giá chất lượng thực hiện các giai đoạn tham
mưu…….....................................................................................
3.4.
Thực trạng đánh giá chất lượng hoạt động tham mưu của cơ quan HCNN
ở trung ương
Thực trạng đánh giá sản phẩm tham mưu……………………….
3.4.2. Thực trạng công tác đánh giá công chức tham mưu……………
Nở
TƯ
Thực t
nhân s
………
3.5.2.
trạng
các đi
vật ch
tin, mô
pháp
lý cho
cơ qua
TƯ.....
3.5.3.
hợp đi
đảm b
quả cô
tham m
3.6.
Đánh giá chung và phân tích nguyên nhân chất lượng hoạt động tham
mưu…………………………………………………………….
70
Tiểu kết chương 3…………………………………………………………...
Chương 4. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC THAM MƯU CỦA CƠ QUAN
HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC Ở TRUNG ƯƠNG
73
4.1. Quan điểm chỉ đạo, giải pháp thể chế hóa, đổi mới cơ chế, tổ chức bộ máy
tham mưu của cơ quan HCNN ở trung ương.....
4.1.1. Quan điểm chỉ đạo về đổi mới công tác tham mưu của cơ quan HCNN ở
trung ương………………………....................................
v
77
79
84
87
89
91
93
93
101
105
105
108
110
4.1.2. Giải pháp thể chế hóa hoạt động tham mưu………………………
4.3.4.
dựng h
thống
hợp th
trong t
mưu…
4.4.
Đổi
mới
phươn
g
pháp,
quy
trình
tham
mưu
chiến
lược
4.4.1.
mới ph
xác địn
đề, ph
công g
quyết…
4.4.2.
mới ph
pháp k
trong x
dựng p
án, qu
4.5.1.
4.1.3. Giải pháp về tổ chức bộ máy tham mưu…………………………….
4.2. Giải pháp về tổ chức đội ngũ nhân sự tham mưu
4.2.1. Đổi mới cơ chế tổ chức đội ngũ nhân sự tham mưu……………
4.2.2. Xây dựng khung năng lực cán bộ tham mưu ……………..........
4.3. Áp dụng công nghệ tự động hóa, mô hình liên thông, tích hợp thông tin
trong tham mưu
4.3.1. Tự động hóa trong phân loại, xử lý sai số, đảm bảo tính định lượng của
thông tin ………………………………………………..
4.3.2. Tự động hóa trong điều tra thống kê, xử lý số liệu……………..
4.3.3. Xây dựng mô hình liên thông, tổ chức nguồn tin dùng chung trong tham
mưu……………………………………………………...
chiến l
hoạch
hoạch
……...
4.4.3.
mới ph
pháp t
bày ph
án tha
……...
4.4.4.
dựng p
pháp l
với lãn
đạo….
………
4.5. Giải pháp về đánh giá và định giá sản phẩm tham mưu, xây dựng thị
trường ý tưởng
111
112
Giải pháp đánh giá sản phẩm tham mưu……………………….
4.5.2. Định giá sản phẩm tham mưu……………………………………
4.5.3. Giải pháp xây dựng thị trường ý tưởng tham mưu……………
114
116
Tiểu kết chương 4…………………………………………………………...
KẾT LUẬN………………………………………………………………….
DANH MỤC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU…………………………….
TÀI LIỆU THAM KHẢO…………………………………………………..
120
PHỤ LỤC……………………………………………………………............
122
123
124
128
130
139
140
146
150
151
155
156
158
159
165
vi
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Viết tắt
BCH TƯ
:
Cụm từ viết đầy đủ
Ban chấp hành Trung ương
CBCC
:
Cán bộ công chức
CAND
:
Công an nhân dân
CVBĐTƯ
:
Chuyên viên ban đảng trung ương
CP
:
Chính phủ
CNTT
:
Công nghệ thông tin
CSVN
:
Cộng sản Việt Nam
CV
:
Chuyên viên
HĐND
:
Hội đồng nhân dân
HCNN
:
Hành chính nhà nước
HC
:
Hành chính
KNTM
:
Kỹ năng tham mưu
NCKH
:
Nghiên cứu khoa học
NN
:
Nhà nước
NQTƯ
:
Nghị quyết trung ương
NQTƯ
:
Nghị quyết trung ương
PR
:
Quan hệ công chúng
QLHCNN
:
Quản lý hành chính nhà nước
QLNN
:
Quản lý nhà nước
QPPL
:
Quy phạm pháp luật
TM
:
Tham mưu
TƯ
:
Trung ương
TTĐT
:
Thông tin điện tử
UBND
:
Ủy ban nhân dân
VPCP
:
Văn phòng Chính phủ
vii
DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ
I. DANH MỤC BẢNG
STT
Nội dung
Bảng 3.1.:
Khảo sát năng lực đội ngũ và công tác tổ chức tham mưu
Trang
2010-2014…………………………………………………………
Bảng 3.2.:
Bảng Tổng hợp khảo sát khối lượng công việc và hiệu quả
đảm bảo thông tin tham mưu……………………….................
Bảng 3.3.:
71
77
Bảng Tổng hợp đánh giá chất lượng thực hiện các giai
đoạn tham mưu....................................................................................... 88
Bảng 3.4.:
Bảng Tổng hợp kết quả đánh giá chất lượng tham mưu
năm 2011-2014…………………………………………………
Bảng 3.5.:
90
Bảng Tổng hợp Khảo sát đánh giá kết quả đào tạo bồi
dưỡng cán bộ tham
93
mưu…………………………………...........
Bảng 3.6.:
Bảng So sánh mức độ phù hợp nội dung đào tạo bồi dưỡng
kỹ năng cho cán bộ tham mưu năm 2011-2014………….......
Bảng 3.7.:
Bảng Tổng hợp khảo sát khối lượng công việc chuyên môn
trong bộ máy tham mưu……………………………..................
Bảng 3.8.:
95
100
Bảng Tổng hợp kết quả đánh giá điều kiện, môi trường
phục vụ hoạt động tham mưu năm 2010-2014………………
106
Bảng 4.1.:
Mẫu bảng đánh giá năng lực đội ngũ tham mưu……............
117
Bảng 4.2.:
Mẫu bảng trắc nghiệm thái độ…………………………...........
145
Bảng 4.3.:
Mẫu bảng đánh giá sản phẩm tham mưu……………………
147
Bảng 4.4.:
Mẫu bảng tính chi phí sản phẩm tham mưu…………………
148
viii
STT
II. DANH MỤC BIỂU ĐỒ, ĐỒ THỊ
Nội dung
Trang
Biểu đồ
Biểu đồ Đánh giá chất lượng các giai đọan tham mưu
89
3.1.:
Đồ thị
Đồ thị Tổng hợp điểm đánh giá năng lực tham mưu năm
3.2.:
2011-2014……………………………………………………...
Đồ thị 3.3.:
Biểu đồ Đánh giá mức độ đầy đủ các loại thông tin phục vụ
tham mưu..................……………………………………………
Đồ thị 3.4:
91
102
Đồ thị Tương quan năng lực tham mưu với điều kiện, môi
trường tham mưu…………………………………….................
ix
107
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong giai đoạn hội nhập sâu với việc tham gia vào các tổ chức kinh tế-thương
mại quốc tế, Việt Nam phải đương đầu với nhiều thách thức về nâng cao trình độ quản
lý hành chính nhà nước, nâng cao chất lượng quyết định hành chính và năng lực quản
lý hành chính nhà nước, tăng cường kiểm tra, giám sát cũng như xây dựng chiến lược
tầm xa để tăng chỉ số cạnh tranh, đưa đất nước vượt qua khó khăn, thách thức của sân
chơi lớn. Khi trình độ quản lý không tương xứng với yêu cầu phát triển, Việt Nam rất
dễ thua thiệt trong sân chơi quốc tế và khu vực với những yêu cầu khắt khe về cạnh
tranh lành mạnh, công khai thông tin, bồi thường hậu quả của các quyết định HC sai
lầm.
Thứ nhất, có thể thấy rõ vai trò quan trọng của công tác tham mưu trong hoạt
động quản lý hành chính nhà nước. Một trong những điều kiện cơ bản đảm bảo cho
quyết định hành chính và năng lực quản lý hành chính được nâng cao nằm ở vai trò
của tham mưu. Bộ máy tham mưu có nhiệm vụ đề xuất các phương án trong chính
sách, chiến lược cũng như trong tổ chức triển khai, kiểm tra, giám sát thực hiện. Đội
ngũ tham mưu là cầu nối nhà quản lý với đối tượng thực thi, đối tượng quản lý, là
cánh tay phải đắc lực giúp lãnh đạo có đầy đủ điều kiện đưa ra các quyết sách đúng
đắn. Đôi khi, nhờ sức mạnh của tham mưu nhà lãnh đạo có thể lật ngược tình thế, đạt
mục tiêu thắng lợi trong điều kiện nguồn lực hết sức hạn chế. Vị trí vai trò, tầm quan
trọng của nhà lãnh đạo cũng được nâng cao, trách nhiệm cũng nặng nề hơn. Việc đảm
bảo chất lượng tham mưu còn phụ thuộc rất nhiều vào phương pháp làm việc, phối
hợp giữa người tham mưu với lãnh đạo, đối tượng phục vụ của đội ngũ tham mưu.
Thứ hai, những thách thức do sự phát triển, thay đổi nhanh chóng của nền kinh
tế xã hội trong giai đoạn hội nhập toàn cầu đặt ra những yêu cầu đổi mới, chủ động,
sáng tạo trong quản lý nhà nước và trực tiếp là yêu cầu đổi mới hoạt động tham mưu.
Thời đại kinh tế tri thức đòi hỏi sự tăng cường hàm lượng tri thức trong các hoạt động
kinh tế, chính trị, xã hội. Vị trí tham mưu qua đó được nâng cao như là một trong
những yếu tố cơ bản, mang tính quyết định cho sự phát triển. Những quyết định hành
chính cũng phức tạp hơn, đòi hỏi chất lượng tham mưu nâng cao lên một bước. Cũng
như bất kỳ hoạt động nào trong bộ máy quản lý, việc nâng hiệu quả hoạt động tham
mưu cần đảm bảo theo hướng tăng cường tính định lượng trong tổ chức và đánh giá
công việc, tính toán, cung cấp cơ sở vật chất kỹ thuật, công nghệ đáp ứng yêu cầu
hoạt động tham mưu; chuyển dần từ tính nghệ thuật, tính cá nhân
1
trong công tác tham mưu sang thành các yếu tố kỹ thuật, xây dựng thành quy trình,
tiêu chuẩn thông qua việc lượng hóa hoạt động tham mưu, đảm bảo tính chuyên
nghiệp từ khâu tổ chức đến nội dung kỹ thuật tham mưu. Tăng thêm tính khách quan
trong tham mưu cũng là biện pháp hướng tới của việc đảm bảo các yếu tố kỹ thuật
cho tham mưu.
Chúng ta đang sống ở môi trường động, khi mà thời sự thế giới có quá nhiều
thay đổi và chúng ta nhanh chóng nhận ra rằng chúng ta là một phần gắn liền chặt chẽ
với thế giới còn lại, chúng ta sẽ cố gắng để làm cho sự khác biệt của chúng ta với thế
giới còn lại đó không quá lớn lao, để chúng ta có thể sánh chung bước với nhân loại.
Kinh nghiệm ở nhiều nước trên thế giới và trong khu vực đã cho thấy sự cần thiết,
tích cực chủ động trong nghiên cứu xây dựng đường lối và ứng phó kịp thời với
những thay đổi của tự nhiên và xã hội của chính quyền trong giai đoạn hiện nay mang
tính sống còn.
Thứ ba, hoạt động tổ chức và thực hiện công tác tham mưu của cơ quan hành
chính nhà nước ở trung ương hiện nay chưa thực sự phù hợp với yêu cầu của quản lý
nhà nước. Các vấn đề nảy sinh trong hoạt động cả về kỹ thuật cũng như trong khâu tổ
chức tham mưu cho thấy tính cấp thiết của việc hoàn thiện hệ thống pháp luật cũng
như đảm bảo các yếu tố kỹ thuật cho bộ máy tham mưu hoạt động xứng tầm với
nhiệm vụ trong thời kỳ mới. Các vấn đề nảy sinh nổi cộm như: vị trí pháp lý chưa
đảm bảo cho đội ngũ thực hiện đầy đủ trách nhiệm; chức năng tham mưu và thực thi
chưa được phân định rõ, do đó nhiều chính sách chưa thực sự đảm bảo tính khách
quan; vấn đề tổ chức nguồn tin và xử lý thông tin còn mang tính phụ thuộc vào thông
tin tổ chức quốc tế bên ngoài dẫn đến quyết định không khách quan và phần nhiều bị
thua thiệt trong môi trường cạnh tranh; các nội dung nhiệm vụ như xây dựng kế
hoạch, quy hoạch còn mang tính chủ quan, duy ý chí, tính khả thi còn rất thấp; Các
quyết định hành chính còn thiếu tính đột phá; khoảng cách giữa công tác dự báo còn
quá xa so với yêu cầu thực tế; sự phối hợp giữa các bộ phận khác nhau trong hệ thống
tham mưu hành chính còn rời rạc; Những hoạt động cần tham mưu hỗ trợ trực tiếp
như họp báo, các chuyến công du cho thấy đội ngũ tham mưu còn nhiều bị động, lúng
túng, thiếu chuyên nghiệp; vấn đề tổ chức đội ngũ tham mưu cũng nảy sinh nhiều bất
cập, việc xác định khối lượng công việc, phân công trong đội ngũ tham mưu, đánh giá
kết quả tham mưu còn tuỳ tiện, chưa sâu sát… Có thể nói, chất lượng nội dung tham
mưu chưa thực sự đáp ứng yêu cầu đòi hỏi của quản lý hành chính nhà nước. Tính kịp
thời, chất lượng tổng hợp thông tin chưa cao. Đội ngũ tham mưu làm việc chưa thực
sự chuyên nghiệp. Vấn đề đặt ra là cần nghiên cứu xây dựng những giải pháp tổng
hợp làm cơ sở để tăng cường chất lượng tham mưu cho đúng tầm với vai trò và vị trí
của tham mưu thời kỳ đổi mới. Khi có
2
biến thì sức mạnh đường lối chưa được thể hiện rõ ràng, quá trình chuẩn bị cũng chưa
liên tục và chủ động. Những kết quả này chịu ảnh hưởng trực tiếp từ phương thức,
cách thức tham mưu chính sách nói chung.
Thứ tư, Những kinh nghiệm cụ thể, quý báu về tổ chức công tác tham mưu trên
thế giới được nghiên cứu và ứng dụng vào Việt Nam còn đơn lẻ, chưa mang tính hệ
thống. Tổng hợp một số tư liệu, đề tài, bài viết nghiên cứu khoa học cũng như qua
khảo sát thực tiễn Việt Nam và nước ngoài, qua đánh giá sơ bộ có mấy vấn đề cần
xem xét một cách nghiêm túc và đầy đủ về công tác tham mưu và hoạt động xây dựng
chính sách ở Việt Nam như sau:
Công tác tham mưu trong hoạt động quản lý nhà nước ở Việt nam được xây
dựng hiện có những khác biệt với nhiều nước trên thế giới, mô hình tham mưu chiến
lược của thế giới có nhiều thay đổi mang tính linh hoạt. Hiệu quả công tác tham mưu
của Việt nam chưa cao, chưa có những đột phá ở tầm chiến lược.Việc đánh giá về
hiệu quả công tác này ở Việt nam cũng chưa đầy đủ, thống nhất, rõ ràng và bài bản.
Trong khi đó, các nước đã có những nghiên cứu và đánh giá hiệu quả chính sách rất
tốt, từ đó có thể đánh giá được hiệu quả vận hành của hoạt động tham mưu.Kết quả
tham mưu, hiệu quả của các chính sách hiện ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống kinh tế
xã hội, thậm chí cả an ninh quốc phòng, vị thế và vận mệnh quốc gia. Yêu cầu chất
lượng đối với công tác tham mưu cần phải theo chuẩn quốc tế.
Ngay các nước có hệ thống chính trị tương đồng với nước ta cũng có những
đột phá lớn về hoạt động tham mưu, xây dựng chính sách. Việc điều chỉnh, thay đổi,
áp dụng mô hình tham mưu đã thành công ở nhiều nước vào Việt nam có là hợp lý?
Trước tiên cần đặt vấn đề Việt nam được gì và mất gì nếu áp dụng những mô hình đó.
Có vẻ như theo cơ chế hiện hành, mô hình quản lý ở Việt Nam hiện nay thiên về yêu
cầu quá cao, quá nhiều những tố chất cá nhân của đội ngũ tham mưu. Sử dụng trí tuệ
và chất xám xã hội như thế nào để có thể tận dụng được những tinh hoa trí tuệ trong
xã hội. Các nước phát triển không xây dựng chính sách tham mưu trí tuệ mang tính lệ
thuộc cá nhân mà thường xây dựng một cơ chế linh hoạt và hiệu quả nhằm tổ chức
họat động tham mưu, xây dựng chính sách ở tầm mức cao.
Liệu có thể tạo môi trường thử nghiệm mô hình đổi mới, cải cách hoạt động
tham mưu xây dựng chính sách trong bối cảnh Việt Nam: Xây dựng cầu nối giữa bộ
máy tham mưu chuyên trách kết nối với hệ thống cơ quan, tổ chức, viện nghiên cứu
chuyên nghiệp? Tóm lại có thể xã hội hóa công tác tham mưu, xây dựng trung tâm trợ
giúp liên ngành trong tham mưu nhà nước? Hoạt động tham mưu, đề xuất ý tưởng,
chính sách có thể thương mại hóa được không? Nhằm làm cho hoạt động tham mưu
thực sự là chuyên nghiệp chứ không phải chuyên trách nhưng cứng nhắc, cồng kềnh
như hiện nay. Phân biệt, tách bạch rõ hoạt động sự vụ với đề xuất ý tưởng
3
chiến lược trong công tác tham mưu.Về cơ chế, cơ chế chính sách hiện nay có là rào
cản để cải cách bộ máy tham mưu? Lãnh đạo và tham mưu là cặp bài trùng không thể
tách rời. Cần đặt ra yêu cầu đối với lãnh đạo trong xây dựng cơ chế tương tác với bộ
máy tham mưu. Việc đổi mới hệ thống lãnh đạo không chỉ đơn giản là nhận thức mà
là cần thay đổi cả tư duy. Có những phương pháp gì để khuyến khích vật chất, xây
dựng động lực cho đội ngũ tham mưu.
Hoàn thiện công tác tham mưu phục vụ lãnh đạo trong quản lý HCNN là tập
trung vào: Cơ chế lãnh đạo, nhận thức của Lãnh đạo với vai trò tham mưu và đổi mới
cơ chế tổ chức hoạt động tham mưu; Xây dựng công cụ đánh giá, lượng hóa tối đa
tiêu chuẩn đánh giá hoạt động tham mưu; Xây dựng cơ chế khuyến khích vật chất, tạo
động lực cho hoạt động tham mưu; Xây dựng quy trình tổ chức tham mưu một cách
linh hoạt; Xây dựng hệ thống trung tâm hỗ trợ thông tin tham mưu liên ngành, viện
xây dựng chính sách chiến lược, xã hội hóa công tác tham mưu. Kỹ thuật hóa, tiêu
chuẩn và quy trình hóa một số hoạt động tham mưu. Cần quản lý sáng kiến một cách
thường xuyên, liên tục và định kỳ. Đây chính là lý do tác giả lựa chọn hướng nghiên
cứu là “Hoàn thiện công tác tham mưu của cơ quan hành chính nhà nước ở
trung ương”.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu của đề tài: Nghiên cứu lý luận về công tác tham mưu của
cơ quan nhà nước ở trung ương để có cơ sở khoa học đánh giá thực trạng và đề xuất
giải pháp hoàn thiện công tác tham mưu của cơ quan hành chính nhà nước ở trung
ương.
Nhiệm vụ nghiên cứu: Luận án tập trung thực hiện các nhiệm vụ sau:
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận về: công tác tham mưu; vai trò và nội dung các
yếu tố kỹ thuật, công nghệ của công tác tham mưu, đặc biệt là hệ thống hoạt động
tham mưu cho hoạt động quản lý hành chính nhà nước cấp trung ương.
- Thực hiện việc khảo sát thực trạng tổ chức quản lý hoạt động tham mưu, thực
trạng, kết quả hoạt động tham mưu và thực trạng việc đảm bảo yếu tố kỹ thuật, công
nghệ cho công tác tham mưu ở các cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương. Từ
các khảo sát trên, Luận án tiến hành phân tích thực trạng, xác định mối quan hệ giữa
các yếu tố,mức độ ảnh hưởng giữa các yếu tố với nhau. Qua đó tiến hành đánh giá và
xác định nguyên nhân của kết quả tham mưu, trong đó xác định rõ mức độ đảm bảo
của yếu tố kỹ thuật, công nghệ trong tham mưu của cơ quan hành chính nhà nước
trung ương trong sự so sánh hợp lý với mô hình tổ chức tham mưu các nước trên thế
giới.
- Trên cơ sở đánh giá thực trạng và phân tích nguyên nhân, Luận án đưa ra giải
pháp hoàn thiện công tác tham mưu của cơ quan hành chính nhà nước ở trung
4
ương, cụ thể là đảm bảo các yếu tố kỹ thuật, công nghệ cho công tác tham mưu, giới
thiệu mô hình tổ chức tham mưu phù hợp với yêu cầu hiện tại và các điều kiện cần
thiết khi áp dụng mô hình hiện đại hóa công tác tham mưu.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của Luận án là hòan thiện công tác tham mưu của cơ
quan hành chính nhà nước ở trung ương.
Phạm vi nghiên cứu của Luận án:
Phạm vi về thời gian: Tìm hiểu công tác tham mưu trong quản lý HCNN trong
giai đoạn hiện nay được xem xét theo quá trình tương ứng quá trình đẩy mạnh cải
cách hành chính. Về khảo sát số liệu minh chứng, tác giả tập trung thu thập thông tin
khảo sát cụ thể 5 năm phát triển gần đây, trong khoảng từ 2009-2014 là giai đoạn tuy
ngắn nhưng có nhiều thay đổi mãnh liệt, gắn với mốc Việt Nam đang bước đầu đẩy
mạnh cải cách hành chính giai đoạn 2 với những bước tiến nhằm hiện đại hóa nền
hành chính, bắt nhịp với toàn cầu hóa. Giai đoạn này cũng đồng thời có rất nhiều thay
đổi trong chính sách pháp luật về tổ chức hành chính, đặc biệt là trong lĩnh vực tổ
chức thông tin, văn phòng, tham mưu. Bối cảnh kinh tế xã hội thời kỳ này cũng gắn
với khủng hoảng kinh tế, là cơ sở để thử thách chất lượng quyết định hành chính, bản
lĩnh tham mưu, qua đó đánh giá hiệu quả tham mưu trong điều kiện khắc nghiệt của
thực tế.
Phạm vi về không gian: Đề tài nhận diện và khảo sát, đánh giá thực trạng tổ
chức và thực hiện các yếu tố đảm bảo cho công tác tham mưu giới hạn trong hoạt
động tham mưu của các cơ quan quản lý nhà nước ở trung ương. Cụ thể ở đây tác giả
giới hạn phạm vi không gian là hoạt động của các bộ mà trong đó tập trung nghiên
cứu hoạt động của các vụ thuộc bộ.
Phạm vi về nội dung: Luận án giới hạn trong việc nghiên cứu thực trạng, đưa
ra các giải pháp hòan thiện công tác tham mưu của cơ quan quản lý hành chính NN.
Đề tài nghiên cứu thực trạng công tác tham mưu, bao gồm bộ máy, nhân sự, quy trình,
phương pháp, công cụ thực hiện. Cùng với đó, Luận án nghiên cứu và các điều kiện
chủ quan đảm bảo thực hiện hoạt động này. Luận án xác định tập trung vào tìm hiểu
hoạt động tham mưu chuyên ngành, tức là tham mưu trong các bộ mà không phân tích
kỹ hoạt động tham mưu tổng hợp tại các văn phòng của cơ quan hành chính nhà nước
ở trung ương. Luận án tìm hiểu công tác tham mưu trong cơ quan hành chính nhà
nước giúp lãnh đạo ban hành quyết định cũng như hoạt động tham mưu trong xây
dựng chính sách của các cơ quan hành chính nhà nước.
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
Phương pháp luận:
5
Đề tài được nghiên cứu trên cơ sở phương pháp luận Chủ nghĩa Mac Lenin và tư
tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân do
dân và vì dân.
Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp cụ thể được áp dụng để nghiên cứu:
-
Phương pháp điều tra xã hội học,
Phương pháp thống kê, xử lý, phân tích số liệu:Phân tích định tính tài
-
liệu phỏng vấn sâu, kết quả quan sát;
-
Phương pháp tổng hợp, đối chiếu, so sánh, phương pháp giả định, sử dụng
công cụ đánh giá, đo lường;
-
Phương pháp hệ thống;
-
Phương pháp thiết kế công cụ nghiên cứu.
Phương pháp tổng hợp, đối chiếu được áp dụng để xác định mối liên quan của
kết quả tham mưu với các yếu tố ảnh hưởng, mức độ ảnh hưởng của các yếu tố lên kết
quả tham mưu, từ đó xác định hiệu quả công tác tham mưu. Phương pháp đối chiếu
còn dùng để xác định mức độ liên quan giữa các yếu tố cấu thành của công tác tham
mưu và mức độ liên quan, để đánh giá vai trò các giai đoạn trong quy trình tham mưu
đối với kết quả tham mưu cũng như vai trò của công tác tham mưu đối với hoạt động
quản lý hành chính NN. Phương pháp này giải quyết các nhiệm vụ trong Chương 2 và
Chương 3.
Phương pháp phân tích, tổng hợp, phương pháp hệ thống sử dụng công cụ đánh
giá được áp dụng để xử lý kết quả đánh giá từ nhiều kênh khác nhau, từ đó có nhận
định chung về chất lượng tham mưu được làm rõ ở Chương 3.
Phương pháp so sánh được dùng để đánh giá điều kiện, hoàn cảnh, cách thức áp
dụng kinh nghiệm công tác tham mưu của các nước trong điều kiện hoàn cảnh Việt
Nam, để phân tích đặc điểm quả công tác này ở các cơ quan trong hành chính ở trung
ương so với các cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương cũng như so sánh thực
trạng công tác tham mưu giữa các cơ quan hành chính NN ở trung ương với nhau.
Phương pháp so sánh còn được tiến hành để đánh giá công tác tham mưu qua từng
giai đoạn. Phương pháp so sánh được thực hiện giải quyết các nhiệm vụ ở Chương 3
và Chương 4.
Phương pháp nghiên cứu được áp dụng trong đề tài bao gồm giai đoạn tìm hiểu,
tổng hợp, phân tích, hê thống hóa lý thuyết, các kết quả nghiên cứu thực tiễn của các
tác gỉa trong và ngoài nước được đăng tải trên các sách, báo, tạp chí, đề tài khoa học
về vấn đề có liên quan.
6
Phương pháp giả định được sử dụng để phân tích, chọn lọc đối tượng tìm hiểu
cũng như để xây dựng giải pháp cho công tác tham mưu ở chương 4 dựa trên kết quả
phân tích ở chương 3.
Về phương pháp điều tra xã hội học thực hiện nhiệm vụ ở Chương 3, trong quá
trình áp dụng phương pháp,có thể thấy rằng tham mưu là một hoạt động mang tính
phức tạp, hàm lượng tri thức rất cao, mang tính tổng quát, đồng thời mang tính sáng
tạo, thậm chí có dấu ấn cá nhân, tính mới và tính phát hiện. Vì vậy, phương pháp điều
tra khảo sát thống kê ở đây phụ thuộc nhiều vào hình thức điều tra chuyên môn là phù
hợp. Còn hình thức điều tra trọng điểm và chọn mẫu thì áp dụng không phải là chủ
đạo. Điều đó có nguyên nhân do đặc thù của công tác tham mưu kể trên cần nghiên
cứu sâu vào kinh nghiệm cá biệt của người cán bộ tham mưu làm kinh nghiệm; nhiều
tính chất kỹ năng của đội ngũ tham mưu không đơn thuần phản ánh thông qua số
lượng. Việc lựa chọn các con số khảo sát thực sự cần chọn lọc nhằm mang tính điển
hình. Với hình thức điều tra chuyên môn, Luận án chọn mẫu không thiên về số lượng
khách thể nghiên cứu là các vụ và các bộ mà chỉ chọn một số khách thể tiêu biểu, có
tính đặc thù và đi sâu làm rõ công tác tổ chức, quy trình, cách thức vận hành của hoạt
động tham mưu của những tổ chức này.
Cụ thể, tác giả đã lựa chọn tiến hành nghiên cứu khảo sát hoạt động tổ chức và
thực hiện công tác tham mưu chủ yếu ở 5 bộ: Bộ Tài nguyên môi trường, Bộ Y tế, Bộ
Nông nghiệp và phát triển nông thôn, Bộ Tư pháp, Bộ Giáo dục và đào tạo. Trong đó,
Bộ Tư pháp đóng vai trò thẩm định các dự thảo văn bản quy phạm pháp luật do các
bộ ban hành và tham mưu cho chính phủ ban hành các văn bản quy phạm pháp luật về
quản lý dân sự. Các bộ còn lại có chứa năng tham mưu cho Chính phủ quản lý xã hội
theo từng lĩnh vực kinh tế và xã hội. Về yếu tố công nghệ, phương pháp, Bộ Nông
nghiệp và Bộ Tài nguyên Môi trường là những điển hình thí điểm về đầu tư phát triển
hạ tầng kỹ thuật, công nghệ trong cải cách hành chính. Ngoài ra, tác giả có thu thập
bổ sung thêm thông tin, tìm hiểu kinh nghiệm về tổ chức hoạt động tham mưu của
một số bộ khác ngoài 5 bộ trên.
Đối với 5 bộ là đối tượng khảo sát chính, ở mỗi bộ, tác giả lựa chọn 2 vụ tiêu
biểu, thường là vụ pháp chế và 1 vụ chuyên môn.
Về đối tượng cụ thể để phát phiếu khảo sát, tác giả lựa chọn các công chức
tham mưu là chuyên viên chính trở lên, thường xuyên và trực tiếp xây dựng và đề
xuất dự thảo văn bản chính sách, giải pháp cho các vấn đề thuộc lĩnh vực được phân
công. Cụ thể, tác giả đã phát 87 phiếu khảo sát cho các công chức tham mưu thuộc
các vụ đã chọn.
7
Phương pháp chuyên gia, được tiến hành nhằm trưng cầu ý kiến đóng góp của
các nhà chuyên môn có kinh nghiệm trong lĩnh vực… về những nội dung cần thết
của…, làm cơ sở lý luận cho nghiên cứu.
Về đối tượng lãnh đạo trong bộ máy tham mưu: tác giả lựa chọn đối tượng là
các vụ trưởng, vụ phó. Cụ thể tác giả đã phát 9 phiếu khảo sát cho lãnh đạo cấp vụ.
Và 2 phiếu phỏng vấn sâu. Tác giả cũng có phỏng vấn 01 lãnh đạo cấp bộ về công tác
đánh giá chất lượng sản phẩm tham mưu và hoạt động tham mưu.
Nguồn thông tin làm cơ sở xây dựng bảng hỏi: Khung lý thuyết đưa ra về công
tác tham mưu; Kết quả trưng cầu ý kiến chuyên gia ;Kết quả trưng cầu ý kiến của cán
bộ lãnh đạo; Kết quả thăm dò. Tổng hợp các nguồn trên, xây dựng Bảng hỏi: 01 bảng
hỏi về mức độ thực hiện, yêu cầu điều kiện dành cho công chức tham mưu; 01 bảng
hỏi tìm hiểu ý kiến đánh giá của lãnh đạo. Về mức độ: 01 bảng hỏi phỏng vấn sâu.
Bảng hỏi dành cho cấp lãnh đạo: Nhằm tìm hiểu đánh giá khách quan của lãnh đạo về
mức độ cần thiết và mức độ thực hịên. Bảng phỏng vấn sâu: Chuẩn bị các câu hỏi
theo yêu cầu nghiên cứu của đề tài.
6. Câu hỏi nghiên cứu và Giả thuyết khoa học
Câu hỏi nghiên cứu:
a, Công tác tham mưu của cơ quan hành chính nhà nước ở trung ương được
nghiên cứu trên cơ sở lý luận nào?
b, Công tác tham mưu của cơ quan hành chính nhà nước ở trung ương hiện nay
được tổ chức và thực hiện theo cách thức nào? Mức độ đáp ứng yêu cầu quản lý hành
chính nhà nước của công tác tham mưu của cơ quan hành chính nhà nước ở trung
ương hiện nay như thế nào? Công tác này hiện nay có những ưu điểm gì cần phát huy
và hạn chế gì cần khắc phục? Các điều kiện cốt lõi đảm bảo chất lượng công tác tham
mưu của cơ quan hành chính nhà nước ở trung ương hiện nay được đáp ứng ở mức độ
nào?
d, Cần có giải pháp gì để hoàn thiện công tác tham mưu của cơ quan hành
chính nhà nước ở trung ương?
Giả thuyết khoa học:
Hệ thống cơ sở lý luận về công tác tham mưu của cơ quan hành chính nhà
nước ở trung ương hiện nay còn chưa đầy đủ, cần phải được bổ sung, hoàn chỉnh để
bảo đảm là cơ sở nghiên cứu thực trạng và xây dựng giải pháp hoàn thiện công tác
này.
Giả định các giải pháp hoàn thiện công tác tham mưu của cơ quan hành chính
nhà nước đã có và đã đúng và đã được triển khai thực hiện là giải pháp cốt lõi trong
việc hoàn thiện công tác tham mưu của cơ quan hành chính nhà nước ở trung ương,
Luận án chứng minh:
8
Một là, thực trạng công tác tham mưu của cơ quan hành chính nhà nước ở
trung ương hiện nay chưa đáp ứng được thực tiễn yêu cầu của quản lý hành chính nhà
nước.
Hai là thực trạng các điều kiện cơ bản hiện nay chưa đảm bảo chất lượng công
tác tham mưu của cơ quan hành chính phù hợp với yêu cầu của quản lý hành chính
nhà nước.
Ba là, việc áp dụng kết quả nghiên cứu của Luận án sẽ xây dựng được các điều
kiện phù hợp, giải quyết được các hạn chế trong hoạt động tham mưu của cơ quan
hành chính nhà nước ở trung ương.
Các giải pháp được xây dựng chủ yếu tập trung vào áp dụng kỹ thuật, công
nghệ hiện đại cho công tác tham mưu cho cơ quan hành chính nhà nước ở trung ương.
đảm bảo tính định lượng cho thông tin tham mưu, tăng cường tính dự báo, giúp giảm
thiểu các sai số cho quyết định quản lý. . Tổ chức và hoạt động tham mưu được xây
dựng và tiến hành một cách linh hoạt, tập hợp được trí tuệ của tập thể, của xã hội. Các
tiêu chuẩn và mức độ cảnh báo cũng như xây dựng phương án tham mưu chiến lược
phù hợp với yêu cầu, tiêu chuẩn quốc tế. Phát huy hiệu quả mô hình tự động hóa trong
tham mưu. Tổ chức và hoạt động tham mưu được xây dựng và tiến hành một cách linh
hoạt, tập hợp được trí tuệ của tập thể, của xã hội. Thành lập những trung tâm kết nối
và hỗ trợ tham mưu về mặt thông tin và phương pháp một cách thông suốt và hệ thống
trong toàn bộ bộ máy QLNN ở trung ương, có sự kết nối tới các bộ phận, giai tầng của
xã hội và kết nối, tư vấn, hỗ trợ tối đa cho tham mưu địa phương.
Dưới góc độ khoa học quản lý hành chính công, việc xây dựng các giải pháp
hoàn thiện công tác tham mưu của cơ quan hành chính nhà nước ở trung ương sẽ đảm
bảo chất lượng, đảm bảo các yêu cầu về tính hợp lý, hợp pháp, tính nhất quán, tính
khả thi cho các quyết định quản lý hành chính nhà nước ở trung ương, đảm bảo tính
hiệu quả cho các chỉ đạo ở tầm vĩ mô; Từ đó, đảm bảo hiệu quả hoạt động quản lý
hành chính nhà nước nói chung.
7. Những đóng góp mới của Luận án
a, Về mặt lý luận:
Luận án xác định lại khái niệm tham mưu và chủ thể tham mưu; xác định vị trí,
nhiệm vụ, vai trò công tác tham mưu đối với hoạt động quản lý hành chính NN; xây
dựng và hoàn chỉnh nội dung, lý luận về công tác tổ chức hoạt động tham mưu, quy
trình, phương pháp tham mưu; xác định các điều kiện và yếu tố ảnh hưởng tới công
tác tham mưu.
b, Về mặt thực tiễn,
Luận án có những đóng góp sau:
9
-
Đánh giá thực trạng tổ chức và thực trạng đội ngũ tham mưu hành chính nhà
nước ở trung ương hiện nay, xác định mức độ ảnh hưởng của các điều kiện chủ quan
tới hiệu quả hoạt động tham mưu.
-
Xây dựng giải pháp về các mặt:
Xây dựng khung năng lực cho cán bộ tham mưu; Xây dựng quy trình tổ chức
tham mưu một cách linh hoạt.
Xây dựng mô hình hệ thống trung tâm hỗ trợ thông tin tham mưu liên ngành,
viện xây dựng chính sách chiến lược, xã hội hóa công tác tham mưu.
Xây dựng công cụ đánh giá, lượng hóa tối đa tiêu chuẩn đánh giá hoạt động
tham mưu. Xây dựng công cụ tự động đánh giá giải pháp làm cơ sở tham chiếu kiểm
tra kết quả sản phẩm tham mưu.
Trên cơ sở áp dụng công cụ đánh giá sản phẩm tham mưu, xây dựng cơ chế và
phương pháp định giá sản phẩm tham mưu hướng tới tạo các điều kiện cho việc xây
dựng thị trường ý tưởng, thu hút trí tuệ xã hội.
7.Cấu trúc luận án
Luận án chia làm 4 chương:
Chương 1. Tổng quan tình hình nghiên cứu
Chương 2. Cơ sở lý luận về công tác tham mưu của cơ quan hành chính nhà nước
Chương 3. Thực trạng công tác tham mưu của cơ quan hành chính NN ở trung ương
Chương 4. Quan điểm chỉ đạo và giải pháp hoàn thiện công tác tham mưu của cơ
quan hành chính nhà nước ở trung ương.
10
CHƯƠNG 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI
1.1. Về khái niệm tham mưu và các thuật ngữ liên quan
Có thể giới thiệu một số công trình nghiên cứu liên quan trực tiếp đến công tác
tham mưu như: Nguyễn Công Dũng (2010), “Kỹ năng tham mưu của chuyên viên ban
Đảng cấp TƯ”, Luận án tiến sỹ, chuyên ngành: Tâm lý học chuyên ngành 62.31.80.05
H 2010 Viện Khoa học xã hội- Viện khoa học xã hội Việt NamVăn Tất Thu(2009),
“Hoàn thiện công tác tham mưu tổng hợp phục vụ sự chỉ đạo và điều hành công việc
của lãnh đạo Bộ Nội vụ đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính hiện nay”, Đề tài
NCKH cấp bộ, Bộ Nội vụ, Hà Nội và một số bài viết khoa học, sách chuyên khảo về
tham mưu, tài liệu Hội thảo Công tác tham mưu cơ quan TƯ Đảng (2010) đã đúc kết
khái niệm, nội dung tham mưu và các thuật ngữ có liên quan như tư vấn, cố vấn.
Các tài liệu đã xây dựng được khái niệm tham mưu và các khái niệm tương
đồng như tư vấn, cố vấn; chỉ ra được bản chất của tham mưu .
Qua tổng hợp cho thấy tham mưu là một dạng đặc thù của hoạt động tư vấn, có
đối tượng thiên về lĩnh vực hành chính, chính trị nhằm cung cấp ý kiến, đề xuất ý kiến
để cá nhân, cấp có thẩm quyền tham khảo, sử dụng trong quá trình ra quyết định, chủ
thể hoạt động này là những cá nhân đạt được trình độ chuyên môn nhất định, hoặc
những cá nhân có kinh nghiệm, có trình độ chuyên môn ở bậc cao, được xã hội thừa
nhận về vị thế, uy tín và danh tiếng.
Tuy nhiên, các khái niệm tham mưu như Luận án chỉ đề cập khái niệm tham
mưu từ góc độ hoạt động của một cá nhân mà chưa đề cập đến hoạt động tham mưu
mà chủ thể là một tổ chức.
Xuất phát từ quan niệm cho rằng “bản chất của công việc tham mưu chính là
tư vấn” một số nhà nghiên cứu như Caplan, Dougherty (2009)… trong những công
tình nghiên cứu của mình đã chỉ ra những năng lực và phẩm chất rất cần thiết cho
những người làm công việc tham mưu (tư vấn).
Xét theo đối tượng nghiên cứu của luận án, thuật ngữ tham mưu trong khu vực
nhà nước được các nhà nghiên cứu phương Tây sử dụng bằng các thuật ngữ tương
đương như: tư vấn chính sách (policy consultation), phân tích chính sách (public
policy analysis). Ở đây các công trình nghiên cứu thường tập trung vào nội dung đào
tạo kỹ năng cho một nhà tham mưu (tư vấn) chính sách, bao gồm:
Kỹ năng chuẩn bị báo cáo
Kỹ năng xây dựng chính sách thiết yếu
Kỹ năng phân tích, đề xuất chính sách
11
