Giáo án Ngữ văn 9 bài 5: Hoàng Lê nhất thống chí hồi thứ mười bốn (trích)

HOÀNG LÊ NHẤT THỐNG CHÍ
Hồi thứ mười bốn
- Ngô Gia Văn Phái I. Mục tiêu
+ Bước đầu làm quen với thể loại tiểu thuyết chương hồi.
+ Hiểu được diễn biến truyện, giá trị nội dung nghệ thuật của đoạn trích.
+ Học sinh tự hào về một thời kì lịch sử đã qua của dân tộc.
* Trọng tâm kiến thức, kĩ năng:
1. Kiến thức:
- Trình bày được những hiểu biết chung về nhóm tác giả Ngô Gia Văn Phái, về phong trào
Tây Sơn và người anh hùng dân tộc Quang Trung- Nguyễn Huệ. Sự quyết định tài tình và sáng
suốt của người anh hùng DT Nguyễn Huệ trong khi nghe quân quân Thanh sang xâm lược nước
ta .
- Trình bày được những hiểu biết chung về nhóm tác giả Ngô Gia Văn Phái, về phong trào
Tây Sơn và người anh hùng dân tộc Quang Trung- Nguyễn Huệ. Đánh giá sự quyết định tài tình
và sáng suốt của người anh hùng DT Nguyễn Huệ trong khi nghe quân quân Thanh sang xâm
lược nước ta .
- Trình bày được những hiểu biết chung về nhóm tác giả Ngô Gia Văn Phái, về phong trào
Tây Sơn và người anh hùng dân tộc Quang Trung- Nguyễn Huệ. Phân tích sự quyết định tài tình
và sáng suốt của người anh hùng DT Nguyễn Huệ trong khi nghe quân quân Thanh sang xâm
lược nước ta .
2. Kĩ năng:
- Đọc – hiểu tiểu thuyết chương hồi. Bước đầu biết liên hệ nhân vật ,sự việc ở đoạn trích với
những văn bản có liên quan.
- Đọc, tóm tắt tiểu thuyết chương hồi qua việc kể, miêu tả lời nói, hành động. Liên hệ nhân
vật ,sự việc ở đoạn trích với những văn bản có liên quan.
- Đọc, tóm tắt và phân tích nhân vật trong tiểu thuyết chương hồi qua việc kể, miêu tả lời
nói, hành động. Liên hệ nhân vật ,sự việc ở đoạn trích với những văn bản có liên quan.
- Bước đầu làm quen với thể loại tiểu thuyết chương hồi.
- Hiểu được diễn biến truyện, giá trị ND và NT của đoạn trích.
- Tự hào về người anh hùng dân tộc Nguyễn Huệ. Căm thù quân giặc và bè lũ tay sai bán nước.
1. Kiến thức

TaiLieu.VN

Page 1


- HS biết chung về nhóm tác giả thuộc Ngô Gia Văn Phái, về phong trào Tây Sơn và người anh
hùng dân tộc Quang Trung-Nguyễn Huệ. Nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong tác phẩm viết theo thể
loại tiểu thuyết chương hồi. Một trang sử oang liệt của dân tộc ta: Quang Trung đại phá 20 vạn
quân Thanh, đánh đuổi giặc xâm lược ra khỏi bờ cõi
- Hiểu biết chung về nhóm tác giả thuộc Ngô Gia Văn Phái, về phong trào Tây Sơn và người anh
hùng dân tộc Quang Trung-Nguyễn Huệ. Nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong tác phẩm viết theo thể
loại tiểu thuyết chương hồi. Một trang sử oang liệt của dân tộc ta: Quang Trung đại phá 20 vạn
quân Thanh, đánh đuổi giặc xâm lược ra khỏi bờ cõi
- Đánh giá chung về nhóm tác giả thuộc Ngô Gia Văn Phái, về phong trào Tây Sơn và người anh
hùng dân tộc Quang Trung-Nguyễn Huệ. Nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong tác phẩm viết theo thể
loại tiểu thuyết chương hồi. Một trang sử oang liệt của dân tộc ta: Quang Trung đại phá 20 vạn
quân Thanh, đánh đuổi giặc xâm lược ra khỏi bờ cõi
2. Kĩ năng.
- HS biết quan sát các sự kiện được kể trong đoạn trích trên bản đồ. Cảm nhận được sức trỗi dạy
kì diệu của tinh thần dân tộc, cảm quan hiện thực nhạy bén, cảm hứng yêu nước của tác giả trước
những sự kiện lịch sử trọng đại của dân tộc. Liên hệ những nhân vật, sự kiện trong đoạn trích với
những văn bản liên quan
- HS hiểu và quan sát các sự kiện được kể trong đoạn trích trên bản đồ. Cảm nhận được sức trỗi
dạy kì diệu của tinh thần dân tộc, cảm quan hiện thực nhạy bén, cảm hứng yêu nước của tác giả
trước những sự kiện lịch sử trọng đại của dân tộc. Liên hệ những nhân vật, sự kiện trong đoạn trích
với những văn bản liên quan
- HS quan sát và phân tích các sự kiện được kể trong đoạn trích trên bản đồ. Cảm nhận được sức
trỗi dạy kì diệu của tinh thần dân tộc, cảm quan hiện thực nhạy bén, cảm hứng yêu nước của tác
giả trước những sự kiện lịch sử trọng đại của dân tộc. Liên hệ những nhân vật, sự kiện trong đoạn
trích với những văn bản liên quan.

II. Các kĩ năng sống được giáo dục trong bài
- KN phân tích; Đánh giá.
III. Đồ dùng dạy học
1. GV. TP Hoàng Lê nhất thống chí. Bản đồ chiến dịch Tây Sơn đại phá quân thanh.
2. HS. Đọc chuẩn bị kĩ theo phần đọc hiểu văn bản
IV. Phương pháp
- Thuyết trình, vấn đáp, giải thích, bình giảng
V. Các bước lên lớp
1. Ổn định (1’)
2. Kiểm tra (4)
TaiLieu.VN

Page 2


H. Nêu NT, ND chủ yếu của tuỳ bút? Kiểm tra phần viết đoạn văn của bài trước.
TL: CCTPCT phản ánh đời sống xa hoa của vua chúa bằng lối văn ghi chép sự việc cụ thể, chân
thực, sinh động...
3. Tiến trình tổ chức các hoạt động.
HĐ của thầy và trò
HĐ1. Khởi động

T.g

ND chính

1’

Cho đến nay, trong lịch sử văn
học Việt Nam chưa có một tác phẩm

nào tái hiện một cách chân thực và
sinh động một giai đoạn lịch sử nhà
nước như cuốn tiểu thuyết lịch sử (Kí
sự lịch sử). Hoàng Lê nhất thống Chí
của Ngô Gia Văn Phái (gia đình nhà
văn họ Ngô). là một tác phẩm văn
xuôi chữ Hán có quy mô lớn nhất và
đạt được những thành công xuất sắc
về nghệ thuật tiểu thuyết. Một trong
những hồi chung điểm của tiểu thuyết
là hồi thứ 14, kể chuyện vua Quang
Trung Nguyễn Huệ đại phá quân
Thanh mùa xuân 1789, vậy hình ảnh
người anh hùng quang trung Nguyễn
Huệ được khắc hoạ cụ thể ra sao
chúng ta cùng tìm hiểu bài hôm nay
HĐ2. HDHS đọc và TLCT
- Mục tiêu: HS đọc lưu loát văn bản,
hiểu về tác giả, tác phẩm, giải thích
được một số chú thích khó
GV: HD học sinh đọc với lời kể, tả 20’ I. Đọc - thảo luận chú thích
trận đánh cần đọc với giọng khẩn
trương phấn chấn.
- GVđọc một đoạn, gọi học sinh đọc,
nhận xét.
GV: Treo bản đồ, kể một cách ngắn
TaiLieu.VN

1. Đọc văn bản
Page 3

gọn theo trình tự diễn biến con đường
hành quân thần tốc và những trận
đánh, những vị trí then chốt của quân
Thanh mà quân Tây Sơn đã chiến
thắng: Phú Xuân, Nghệ An, Tam điệp,
Ngọc Hồi, Hạ Hồi, Đống Đa
H. Trình bày hiểu biết của em về tác
giả?
- HS trình bày
- GV chốt

2. Thảo luận chú thích

H*. Em hãy giải thích nhan đề văn
bản?
- Hoàng Lê: Vua Lê, Nhất thống: Thu
phục đất nước về một mối, Chí: Ghi
chép
-Ghi chép việc vua Lê thu phục đất
nước về một mối.

a. Tác giả: Ngô gia văn phái: TK XVIII XIX có gia đình họ Ngô Thì (Sĩ, Nhiệm,
Chí, Du, Thiến...) Quê ở làng Tả Thanh
Oai Hà Tây. Nổi tiếng đỗ cao, có tài học
văn
- Một số người trong gia đình đã viết
chung tác phẩm Hoàng Lê nhất thống chí:
Ngô Thì Nhiệm, Ngô Thì Chí, Ngô Thì

Du...
b. Tác phẩm

H. Em hiểu thế nào về thể loại chí?
- HS trả lời
- GV chốt
H. Vậy em hiểu gì về tác phẩm này?
- HLNT chí được viết trong một thời
gian dài, là một tập tiểu thuyết lịch sử
theo kiểu tiểu thuyết lịch sử chương
hồi tam Quốc chí. Toàn truyện gồm 17
hồi: đầu mỗi hồi là hai câu thơ 7 tiếng,
mỗi câu tóm tắt một sự kiện chủ yếu
sẽ kể trong hồi. Kết hồi thường là hai
câu thơ và câu: Muốn biết việc sau thế
TaiLieu.VN

- Thể loại: chí (Là thể văn thuộc loại tiểu
thuyết chương hồi, vừa có tính chất văn
Page 4


nào xin xem hồi sau sẽ rõ

học, vừa có tính chất lịch sử

GV: Cho học sinh xem qua một lượt
từ khó SGK và nêu những ý chưa hiểu
của mình.

- TP: Viết bằng chữ Hán ghi chép về sự
thống nhất của Vương triều nhà Lê.

HĐ2. HDHS tìm hiểu bố cục
- Mục tiêu: HS chỉ ra được bố cục của
văn bản và nêu được nội dung chính
của văn bản.
H.Theo em có thể chia hồi thứ 14 này
làm mấy phần nhỏ để tìm hiểu ? Nêu
nội dung từng phần?

- TP viết theo lối chương hồi (gồm 17
hồi)
- Tìm hiểu hồi 14: Vua Quang Trung đại
phá quân Thanh

c. Các chú thích khác

- 3 phần
- P1 Từ đầu -> năm mậu thân 1788 =>
Được tin báo quân Thanh đã chiếm
Thăng Long, Bắc Bình Vương
Nguyễn Huệ lên ngôi Hoàng đế và
thân chinh cầm quân diệt giặc

- 3,6,7,9,21,22,26,30
II. Bố cục

P2. Tiếp -> rồi kéo vào thành => cuộc
hành quân thần tốc và chiến thắng lẫy 2’

lừng của vua Quang Trung
P3. Còn lại => sự đại bại của quân
tướng nhà Thanh và tình trạng thảm
hại của vua tôi Lê Chiêu Thống

- 3 phần

HĐ3. HDHS tìm hiểu văn bản
- Mục tiêu: Những hiểu biết chung về
nhóm tác giả thuộc Ngô Gia Văn Phái,
về phong trào Tây Sơn và người anh
hùng dân tộc Quang Trung - Nguyễn
Huệ, Một trang sử oang liệt của dân
tộc ta: Quang Trung đại phá 20 vạn
quân Thanh, đánh đuổi giặc xâm lược
ra khỏi bờ cõi
- Gọi học sinh đọc 2 phần
TaiLieu.VN

Page 5


H. Hình tượng Nguyễn Huệ được tác
giả ghi lại bằng những chi tiết nào ?
III. Tìm hiểu văn bản

15’
H*. Nhận xét của em về cách viết
cũng như dụng ý viết của tác giả?
- Đọc từ đầu đến cuối đoạn trích,

nguyễn Huệ luôn luôn là con người
hành động một cách xông xáo, nhanh
gọn, có chủ đích và rất quả quyết.
Nghe tin giặc đã đánh chiếm đến tận
Thăng Long, mất cả một vùng đất đai
rộng lớn mà ông không hề nao núng.

1. Hình ảnh Quang Trung Nguyễn Huệ

- Rồi chỉ trong vòng hơn một tháng,
Nguyễn Huệ đã làm bao nhiêu việc
lớn: Tế cáo trời đất, lên ngôi Hoàng
đế, đốc suất đại binh ra Bắc, gặp gỡ
người cống sỹ ở huyện La Sơn, tuyển
mộ quân lính và mở cuộc duyệt binh
lớn ở Nghệ An, phủ dụ tướng sỹ, định
kế hoạch hành quân, đánh giặc và cả
kế hoạch đối phó với nhà Thanh sau
chiến thắng.

+ Định thân chinh cầm quân đi ngay.

H. Qua những lời phủ dụ của vua
Quang Trung trong buổi duyệt binh
lớn ở Nghệ An và cuộc trò chuyện với
cống sỹ La Sơn chứng tỏ điều gì ở
Quang Trung? Tìm hình ảnh cụ thể và
cách viết ?

- Lối văn trần thuật

+...Tế cáo trời đất ...lên ngôi Hoàng đế
+ Tự mình đốc suất đại binh cả thuỷ lẫn
bộ cùng ra đi.
+...Cho vời người cống sỹ ở huyện La
Sơn (Người đã đỗ cử nhân trong kì thi
hương ngày xưa)

- Con người hành động mạnh mẽ, quyết
đoán của Nguyễn Huệ.
+ Đất nào sao ấy, đều đã phân biệt rõ ràng
(khẳng định chủ quyền dân tộc của ta và
lên án hành động xâm lược phi nghĩa, trái
đạo trời của giặc)
+ Người phương Bắc ... bụng dạ ắt khác...
(nêu bật dã tâm của giặc)

- GV đọc thêm lời hịch
TaiLieu.VN

+ Các người...cùng ta đồng tâm hiệp lực
(nhắc lại truyền thống chống ngoại xâm
Page 6


Đánh cho để tóc dài,
Đánh cho để răng đen,
Đánh cho nó chích luân bất phản

của dân tộc ta từ xưa và kêu gọi quân lính

đông thời ông cũng đưa ra kỉ luật nghiêm
minh)

Đánh cho nó phiến giáp bất hoàn,
Đánh cho sử tri Nam quốc sơn hà tri
hữu chủ.
H. Hình ảnh Sở và Lân ra đón ...
chứng tỏ điều gì ở vua Quang Trung?

- Lời lẽ giản dị, dễ hiểu
H. Qua tìm hiểu chi tiết trên khẳng
định được phẩm chất gì của Quang
Trung?

- Lời phủ dụ có thể xem như một bài hịch
ngắn gọn mà ý tứ thật phong phú sâu xa
có tác động kích thích lòng yêu nước và
truyền thống quật cường của dân tộc.

- Hình ảnh Sở và Lân ra đón đề mang
gươm trên lưng mà xin chịu tội (Cách xử
trí với các tướng sỹ, ông rất hiểu sở
trường, sở đoản của các tướng sỹ, khen
chê đúng người, đúng việc...)
- Trí tuệ sáng suốt, nhạy bén của Quang
Trung.

4. Củng cố 1’
H. Nê cảm nhận bước đầu về vua Quang Trung?
TaiLieu.VN

Page 7


- Qua tìm hiểu tiết 1 chúng ta phần nào cảm nhận được: Bằng lời văn ngắn gọn, giản dị...Hiện lên
hình ảnh Quang Trung Nguyễn Huệ là một con người quyết đoán, trí tuệ sáng suốt, nhạy bén hơn
người.
5. HDHS học bài ở nhà. 1’
- Đọc lại toàn bộ đoạn trích, nắm vững nội dug tiết 1
- Chuẩn bị kĩ các câu hỏi 2,3,4 SGK

HOÀNG LÊ NHẤT THỐNG CHÍ (Tiếp theo)
(Hồi thứ mười bốn)
- Ngô Gia Văn Phái I. Mục tiêu
- Đã tìm hiểu ở tiết 23
* Trọng tâm kiến thức, kĩ năng:
1. Kiến thức
- Nhận biết được nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong tác phẩm viết theo thể loại chương hồi .
Thấy được một trang sử oanh liệt của dân tộc: Quang Trung đại phá quân Thanh và sự thảm bại
của tướng lĩnh nhà Thanh cùng bè lũ phản bội đất nước.
- Phát hiện được nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong tác phẩm viết theo thể loại chương hồi .
Thấy được một trang sử oanh liệt của dân tộc: Quang Trung đại phá quân Thanh và sự thảm bại
của tướng lĩnh nhà Thanh cùng bè lũ phản bội đất nước.
- Phát hiện được nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong tác phẩm viết theo thể loại chương hồi .
Thấy được một trang sử oanh liệt của dân tộc: Quang Trung đại phá quân Thanh và sự thảm bại
của tướng lĩnh nhà Thanh cùng bè lũ phản bội đất nước.
2. Kĩ năng:
- Quan sát sự việc được kể trong đoạn trích trên lược đồ. Thấy được sức trỗi dậy kì diệu của
tinh thần DT, cảm quan hiện thực nhạy bén, cảm hứng yêu nước của tác giả trước những sự kiện
lịch sử trọng đại của DT. Liên hệ nhân vật, sự việc ở đoạn trích với những văn bản có liên quan.

- Thuật lại sự việc được kể trong đoạn trích trên lược đồ. Thấy được sức trỗi dậy kì diệu của
tinh thần DT, cảm quan hiện thực nhạy bén, cảm hứng yêu nước của tác giả trước những sự kiện
lịch sử trọng đại của DT. Liên hệ nhân vật, sự việc ở đoạn trích với những văn bản có liên quan.
- Thuật lại sự việc được kể trong đoạn trích trên lược đồ. Cảm nhận được sức trỗi dậy kì diệu
của tinh thần DT, cảm quan hiện thực nhạy bén, cảm hứng yêu nước của tác giả trước những sự
TaiLieu.VN

Page 8


kiện lịch sử trọng đại của DT. Liên hệ nhân vật, sự việc ở đoạn trích với những văn bản có liên
quan.
II. Các kĩ năng sống cơ bản được giáo dục trong bài.
- KN phân tích; Đánh giá
III. Đồ dùng dạy học
1. GV. TP Hoàng Lê nhất thống chí. Bản đồ chiến dịch Tây Sơn đại phá quân thanh.
2. HS. Đọc chuẩn bị kĩ theo phần đọc hiểu văn bản
IV. Phương pháp
- Thuyết trình, vấn đáp, giải thích, bình giảng
V. Các bước lên lớp
1. Ổn định (1’)
2. Kiểm tra: Không
H. Tóm tắt văn bản Hoàng Lê nhất thống chí( Hồi 14)? Nêu bố cục?
TL: HS tóm tắt theo SGK -> GV NX bổ xung, Bố cục 3p .......
3. Tiến trình tổ chức các hoạt động
Hoạt động của thầy và trò
HĐ1: Khởi động

T.g

Nội dung chính

1’

H.Theo em, những đặc điểm như hành
động mạnh mẽ, quyết đoán, có trí tuệ
sáng suốt, nhạy bén đã đầy đủ khi nói
về người anh hùng Quang Trung
Nguyễn Huệ chưa?
- Chưa đầy đủ
- GV: Vậy còn những phẩm chất nào
chúng ta cùng tìm hiểu tiết 2...
HĐ2: HD tìm hiểu văn bản
- Mục tiêu: Những hiểu biết chung về
37’ III. Tìm hiểu văn bản
nhóm tác giả thuộc Ngô Gia Văn Phái,
về phong trào Tây Sơn và người anh
hùng dân tộc Quang Trung - Nguyễn
Huệ, Một trang sử oang liệt của dân
tộc ta: Quang Trung đại phá 20 vạn
quân Thanh, đánh đuổi giặc xâm lược
TaiLieu.VN

Page 9


ra khỏi bờ cõi

- Gọi học sinh đọc lần này ta ra,... sợ
gì chúng? (trang 67)

H. ở đoạn văn này tác giả tiếp tục giới
thiệu về Nguyễn Huệ qua những chi
tiết nào ?

1. Hình ảnh Quang Trung Nguyễn Huệ

+ Phương lược tiến đánh đã có tính sẵn
(lời nói chắc như đinh đóng cột)

H*. Nhận xét cách viết của tác giả ?
Tác dụng của cách viết đó là gì?

- GV yêu cầu học sinh đọc từ: Chúa
thượng thật là lo xa...ra Bắc.
H. Đoạn này mô tả công việc gì của
Nguyễn Huệ?

+ Nhưng nghĩ chúng là nước lớn gấp
mười nước mình (tính sẵn cả kế hoạch
ngoại giao sau khi chiến thắng) để có thể
dẹp “việc binh đao”, ta được yên ổn mà
nuôi dưỡng lực lượng.
- Kể xen với tả
- ý chí quyết thắng và tầm nhìn xa trông
rộng của Quang Trung.

+ Tiến hành cuộc hành quân thần tốc.
+ Chia quân sĩ ra làm 5 đạo

- GV: Cuộc hành quân thần tốc do vua

Quang Trung chỉ huy đến nay vẫn làm
chúng ta kinh ngạc:
- Ngày 25 tháng chạp bắt đầu xuất
quân ở Phú Xuân(Huế), một tuần lễ
sau đã ra đến Tam Điệp(Giáp với
TaiLieu.VN

+ ... 30 tết lập tức lên đường, hẹn đến
ngày mồng 7 năm mới thì vào thành
Thăng Long mở tiệc ăn mừng.
+ ... Cả 5 đạo quân đều lạy vâng mệnh
lệnh, đúng ngày, gióng trống lên đường ra
Bắc.

Page 10


Ninh Bình, Thanh Hoá, cách Huế
khoảng 500 km). Vậy mà đêm 30
tháng chạp đã lập tức lên đường tiến
quân ra Thăng Long mà tất cả đều là
đi bộ.
- Có sách nói rằng vua QT sử dụng cả
biện pháp cáng võng cứ 2 người
khiêng thì một người được nằm nghỉ,
luân phiên nhau đi suốt đêm ngày từ
Tam Điệp trở ra khoảng hơn 150km
- Vừa hành quân vừa đánh
QT hoạch định kế hoạch là
tháng giêng sẽ vào ăn mừng

Long. Nhưng trong thực tế
mức 2 ngày.

giặc mà
mồng 7
ở Thăng
đã vượt

- Hành quân xa liên tục như vậy
nhưng cơ nào cơ ấy vẫn chỉnh tề: Hơn
1 vạn quân mới tuyển đặt ở trung
quân, còn quân tinh nhuệ từ đất
Thuận Quảng ra thì bao vây ở 4
doanh tiền, hậu, tả, hữu.
H. Nghệ thuật nào được tác giả sử
dụng ở đây? Qua đó tô đậm thêm
phẩm chất gì (tài năng gì)ở vua QT?
- GV yêu cầu 1 hs đọc: Khi quân ra
đến sông Gián...
H. Hình ảnh QT tiếp tục được hiện lên
qua những hình ảnh nào trong trận
Phú Xuyªn?
- Cách Trần thuật
- GV: Hoàng đế QT cầm quân không
phải chỉ trên danh nghĩa. Ông là một
tổng chỉ huy chiến dịnh thực sự:
Hoạch định phương lược tiến đánh, tổ
chức quân sĩ, tự mình thống lĩnh một
mũi tiến công, cưỡi voi đi đốc
thúc,xông pha tên đạn, bày mưu tính

TaiLieu.VN

- Tài dụng binh như thần của QT

+ Trận Phú Xuyªn:
Page 11


kế.
- Đội quân của QT không phải là toàn
lính thiện chiến , lại vừa trải qua
những ngày hành quân cấp tốc, không
có thì giờ nghỉ ngơi, vậy mà dưới sự
lãnh đạo tài tình của vị tổng chỉ huy
này đã đánh những trận thật đẹp,
thắng áp đảo kẻ thù: Bắt sống hết
quân do thám của định để giữ bí mật
để tạo thế bất ngờ.

- Khi quân ra đến sông Gián, nghĩa binh
trấn thủ của giặc bị tan vỡ”.
- Đến sông Thanh Quyết toán quân thanh
đi do thám trông thấy chạy nốt.
- Tới Phú Xuyên thì bắt sống được hết

H.Trận đánh ở làng Hạ Hồi được diễn
ra như thế nào?

H. Có gì đặc biệt trong cách đánh của
QT ở cả hai trận trên?

- Miêu tả, thuật
- Cách đánh bí mật, bất ngờ đảm bảo
thắng lợi mà không gây thương vong.
HS nêu nhận xét
H. Trận đánh Ngọc Hồi được mô tả
như thế nào?
- HS trình bày
- GV chốt

+ Trận Hạ Hồi:
- Vây kín làng Hạ Hồi vào đêm 3 tháng
giêng, bắc loa truyền gọi
- Quân lính luân phiên nhau dạ ran để
hưởng ứng.
- Giặc: Ai lấy rụng rời sợ hãi, liền xin ra
hàng

H. Với cách đánh như vậy thì kết quả
thu lại ra sao?

TaiLieu.VN

Page 12


H. Trận Ngọc Hồi đã tỏ rõ sức mạnh
toàn diện của quân Tây Sơn như thế
nào?

+ Trận Ngọc Hồi:

H*. Qua tìm hiểu trận đánh ở Ngọc
Hồi em có nhận xét gì về cách viết
của tác giả? Tác dụng?

- ...Khiêng ván vừa che, vừa xông thẳng
lên trước, khi gươm giáo của hai bên
chạm nhau thì quăng ván xuống đất
...xông tới mà đánh.

HS TLN tæ 3’-> NX BC
- Quả thực khí thế của đội quân do QT
chỉ huy làm cho kẻ thù phải khiếp sợ,
tưởng như tướng trên trời rơi xuống,
quân ở dưới đất chui lên. Hình ảnh QT
được khắc hoạ thật lẫm liệt nhất là
trong trận đánh đồn Ngọc Hồi, trong
cảnh khói toả mù trời, cách gang tấc
không thấy gì, nổi bật nhà vua “cưỡi
voi đi đốc thúc”. Có cuốn sách sử đã
ghi khi vào đến Thăng Long tấm áo
bào màu đỏ của QT đã sạm đen khói
súng.
- GV gọi 1 hs đọc: Lại nói...hết
H. Trong khi quân Tây Sơn tiến đánh
như vũ bão thì cuộc sống của các
tướng lĩnh nhà Thanh và vua tôi Lê
Chiếu Thống ở Thăng Long diễn ra
như thế nào

- ...6 chục tấm ván, ghép 3 tấm làm một
bức, lấy rơm dấp nước phủ kín.

* Kết quả: Quân Thanh ... bỏ chạy tán
loạn, giày xéo lên nhau mà chết. Thái Thú
Sầm Nghi Đống tự thắt cổ chết, thây chất
đầy đồng, máu chảy thành sông.
- Cách đánh công phu nhất, thắng giòn
giã nhất.

- Miêu tả, trần thuật
- Hình ảnh lẫm liệt trong chiến trận của
QT.

H. Điều này như báo trước sự việc gì?
2. Số phận của tướng lĩnh nhà Thanh và
TaiLieu.VN

Page 13


- HS trả lời

vua tôi Lê Chiêu Thống ở Thăng Long

- GV chốt

a. Quân tướng nhà Thanh

H. Nói về sự tháo chạy của quân

tướng nhà Thanh, chi tiết nào hài
hước nhất, chi tiết nào bi đát nhất?
H. Viết về quân tướng nhà Thanh tác
giả đã sử dụng cách viết nào?
H. Nếu dùng kĩ thuật điện ảnh để tái
hiện cảnh này, thì ống kính của nhà
quay phim sẽ nhằm vào chi tiết điển
hình nào?
- Chi tiết: Tôn Sĩ Nghị ngồi trên lưng
ngựa không yên, trên người không áo
giáp, tháo chạy qua cầu phao.
- Chi tiết: Sông Nhị Hà tắc nghẽn,
quân Thanh ngoi ngóp, khiến nước
không chảy được.
H. Theo em, nguyên nhân nào quân
Thanh lại thất bại nhanh chóng như
vậy?
- Chủ quan
- Chiến đấu không vì mục đích chính
nghĩa.

+ ...chăm chú vào việc yến tiệc...không hề
lo chi đến việc bất trắc.
+ Chịu thảm bại trước quân Tây Sơn
+ Tôn Sĩ Nghị sợ mất mật, ngựa không
kịp đóng yên, người không kịp mặc áo
giáp ...chuồn trước qua cầu phao.
+ Quân sĩ tan tác bỏ chạy, tranh nhau qua
cầu sang sông, xô đẩy nhau rơi xuống mà
chết rất nhiều. Sông Nhị Hà vì thế mà tắc

nghẽn không chảy được.

- Miêu tả, cường điệu
- Sự thất bại thảm hại, nhục nhã của quân
Thanh.

- Quân Tây Sơn quá hùng mạnh.
H. Vua tôi Lê Chiêu Thống đã có hành
động gì khi nghe tin Ngọc Hồi thất
thủ?
H*. Theo em đây là hài kịch hay bi
kịch? Vì sao em xác định như thế?
- Đây là một hài kịch vì nó trái với
điều kiện bình thường, vua không còn
ra vua mà thành kẻ cướp đường.
H*. Nhận xét về lối văn của tác giả?
TaiLieu.VN

Page 14


HĐ3. HD hs tổng kết rút ra ghi nhớ
- Mục tiêu: HS chỉ ra được ND, NT
chính của văn bản.

b. Bọn vua tôi

H.Em hãy nhận xét khái quát về nghệ
thuật và nội dung của đoạn trích?
- HS trình bày ghi nhớ.

HĐ4. HD HS luyện tập
- GV Hướng dẫn hs về nhà làm bài tập
vào vở soạn.

+ Vội vã rời bỏ cung điện để chạy trốn
+ Đưa thái hậu ra ngoài...cướp thuyền
đánh cá để chạy...đêm ngày đi gấp không
dám nghỉ ngơi...mấy ngày không ăn, ai
nấy đều mệt lử.

- Kể xen kẽ miêu tả một cách sinh động,
cụ thể, gây ấn tượng mạnh.
- Số phận thảm hạicủa bọn vua tôi bán
nước hại dân.
IV.Ghi nhớ
SGK/
- ND
- NT

V. Luyện tập

TaiLieu.VN

Page 15


2’

2’

4. Củng cố (1’)
- GV Chốt lại những đơn vị kiến thức cơ bản của cả hai tiết học.
5. Hướng dẫn học bài (1’)
- Làm bài tập phần luyện tập, học bài, nắm vững ghi nhớ.
- Xem trước văn bản: Truyện Kiều của Nguyễn Du

TaiLieu.VN

Page 16