nghị luận về một tác phẩm văn học, đó là văn bản hoàng lê nhất thống chí hồi thứ 14 trong sách giáo khoa ngữ văn 9 tập 1

CUỘC THI VẬN DỤNG KIẾN THỨC LIÊN MÔN
ĐỂ GIẢI QUYẾT CÁC TÌNH HUỐNG THỰC TIỄN DÀNH CHO HỌC
SINH TRUNG HỌC
1. Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội
2. Phòng Giáo dục và Đào tạo Hoàng Mai
3. Trường THCS Thanh Trì
4. Địa chỉ: 1062, đường Nguyễn Khoái, phường Thanh Trì, Hoàng Mai, Hà
Nội
5. Điện thoại: 0436449537 Email:
6. Thông tin về học sinh (hoặc nhóm học sinh):
Họ và tên: Tạ Phương Anh
Ngày sinh: 04/11/2000
Lớp: 9B
BÀI DỰ THI
CUỘC THI VẬN DỤNG KIẾN THỨC LIÊN MÔN ĐỂ GIẢI QUYẾT
CÁC TÌNH HUỐNG THỰC TIỄN DÀNH CHO HỌC SINH TRUNG HỌC
1. Tên tình huống
“Một người bạn của gặp khó khăn với việc học môn Văn (phân tích một tác
phẩm hay một nhân vật văn học, trong một bài văn nghị luận). Bạn ấy mong
em giúp đỡ để có thể hoàn thành bài tập về nhà của mình. Bài tập của bạn yêu
cầu nghị luận về một tác phẩm văn học, đó là văn bản: Hoàng Lê Nhất thống
chí- Hồi thứ 14 trong sách giáo khoa Ngữ Văn 9 tập 1”.
2. Mục tiêu giải quyết tình huống:Áp dụng các kiến thức của môn Ngữ văn, Địa
lý, Giáo dục công dân, Lịch sử để giúp bạn có học và phân tích các tác phẩm văn
học.
3.Tổng quan về các nghiên cứu có liên quan để giải quyết tình huống:
- Môn Văn: Dùng kiến thức của môn Ngữ văn để giải quyết dạng bài tập để có
thể tìm hiểu những vấn đề cần có trong một bài văn nghị luận. Từ đó, kết hợp cùng
với các kiến thức của môn học khác giúp cho bạn học đem lại kết quả tốt hơn, có
hiệu quả hơn.
- Môn Lịch Sử: Giới

thiệu về lịch sử của của tác
phẩm hay nhân vật cần
phân tích để có thể hiểu rõ
hơn về tác phẩm.
Không những thế, tác
phẩm này con giới
thiệu với ta lịch sử hào
hùng của dân tộc ta.
“Hoàng Lê Nhất thống chí
– Hồi thức 14” được viết
trong thời kì nhà Thanh
sang xâm lược nước ta.
Nhắc đến tác phẩm “Hoàng Lê Nhất thông chí” mọi người đều nghĩ ngay đến
những chiến thắng oanh liệt ở trận Hà Hồi, trận Ngọc Hồi. Đặc biệt, chính nhờ có
được chiến thắng của trận Ngọc Hồi, quân Tây Sơn đã thừa thắng xông lên đánh
chiếm đồn Văn Điển và tiến vào Thăng Long khiến cho nhiều tướng sĩ nhà Thanh
phải bỏ chạy, tự tử. Lịch sử đã được các nhà viết sử khéo léo đưa vào văn chương
một cách tự nhiên, làm cho lịch sử không còn “khô khan” chỉ có các mốc thời gian
nhạt nhẽo.
- Môn Công dân:
Trong văn học, hình tượng nhân vật đóng một vai
trò vô cùng to lớn đối với toàn bộ tác phẩm. Hình
ảnh vua Quang Trung được khắc họa trong văn
bản “Hoàng Lê Nhất thống chí – Hồi thứ 14” là
một con người có là một phẩm chất đạo đức cao
đẹp, đáng trân trọng.
Đâu chỉ có vậy , tác phẩm còn giới thiệu cho ta một
người anh hùng của dân tộc - Ngô Thì Nhậm (Là
người xuất thân từ gia đình vọng tộc chốn Bắc Hà,
con Ngô Thì Sĩ, người làng Tả Thanh Oai, ngày nay

thuộc huyện Thanh Trì Hà Nội).
- Môn Địa lí:
Từ tác phẩm, ta có thể biết thêm được
nhiều địa danh nổi tiếng của đất nước.
Nơi Quang Trung cùng đoàn quân đặt
chân đến chính lả Tam Điệp, Nghệ An,
thành Thăng Long, các địa danh này còn
gắn liền với lịch sử lâu đời của đất nước
ta. Nhắc đến “Hoàng Lê Nhất thống chí-
Hồi thứ 14” ta không thể nào quên được
Hoàng thành Thăng Long, vùng đất Tả
Thanh Oai nơi sinh ra danh nhân Ngô Thì Nhậm,…
4. Giải quyết tình huống và thuyết minh tiến trình giải quyết tình huống
Khi làm một bài văn nghị luận, điều cần làm là phải xác lập một quan điểm,
một tư tưởng mới đúng đắn để truyền tới người đọc, người nghe. Từ đó giúp người
đọc, người nghe hiểu và làm theo quan điểm mình vừa xác lập cho họ. Khi phân
một tác phẩm văn học, bạn cần phải nắm rõ được nội dung, nghệ thuật, giá trị biểu
hiện của tác phẩm văn học đó. Từ đó bạn mới có thể xác lập quan điểm, ý kiến của
mình về vấn đề mà tác phẩm văn học đặt ra trong cuộc sống. Mà mỗi một tác phẩm
văn học đề cập đến những vấn đề riêng. Qua mỗi tác phẩm văn học đó ta sẽ tìm
hiểu được nhiều vấn đề mà cuộc đặt ra hàng ngày, ta có thể vận dụng, học hỏi, liên
hệ để chiêm nghiệm, rút ra những bài học ứng xử, những bài học làm người, những
kỹ năng sống…
Tác phẩm “Hoàng Lê Nhất thống chí” của nhóm Ngô Gia văn phái là một tác
phẩm văn học có giá trị về nhiều mặt. Hồi thứ 14 phần trích trong sách Ngữ văn 9
tập I đã phản ánh chiến công lừng lẫy của nghĩa quân Tây Sơn và sự thất bại thảm
hại của quân tướng nhà Thanh và số phận bi đát của vua tôi Lê Chiêu Thống, ông
vua cõng rắn cắn gà nhà.Tác phẩm này đã tôn vinh người anh hùng áo vải – Quang
Trung đã có công thống nhất đất nước, đánh đuổi quân xâm lược. Đoạn trích hồi
thứ 14 nói riêng và cả tác phẩm nói chung sẽ giúp bạn chưa thích học văn, nhất là

làm văn nghị luận về tác phẩm văn học sẽ vận dụng được rất nhiều môn học như
Lịch sử, Địa lý, GDCD… mà bạn đang thích học. Từ đó giúp bạn thấy sự liên
quan giữa các môn học này. Chính từ những kiến thức bạn yêu thích có trong tác
phẩm đó giúp bạn hiểu và yêu thích môn Ngữ văn hơn. Bởi vì “học văn là học
người, học văn là học cách làm người”.
Môn GDCD đã đem đến cho ta cái nhìn sâu rộng hơn đối với mỗi con người.
Phẩm chất đạo đức của vua Quang Trung vô cùngcao đẹp, thật đáng trân trọng
để cho mỗi người Việt Nam ta tự hào và noi theo. Chính môn học này đã đem đến
cho ta những kiến thức vô cùng cùng cần thiết cho cuộc sống trong xã hội mà
không phải chi là đơn thuần phân tích một nhân vặt văn học. Văn chương luôn có
sự hiện hữu của con người hay còn gọi là các nhân vật văn học, các nhân vật
này luôn là những người có suy nghĩ, tình cảm riêng biệt. Mỗi nhân vật ấy là
một sự chiêm nghiệm một bài học mà ta rút ra được cho bản thân. Còn những
điều ta biết rằng văn học thường hình tượng hóa các nhân vật lịch sử, nó sẽ giúp
cho ta hiểu hơn về các nhân vật này và sẽ dễ dàng hơn trong việc phân tích một
nhân vật văn học nếu ta hiểu họ, biết họ như thế nào. Ta phải biết vận dụng những
kiến thức của môn GDCD đã được học ở nhà trường để phân tích hay tìm hiểu các
nhân vật ấy hay chính những người sống xung quanh mình.
Với môn Lịch sử Văn học và Lịch sử có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Các
nhân vật lịch sử, các sự kiện lịch sử đã làm giảm phần nào sự “khô khan” của môn
học và giúp phần làm tăng sức hấp dẫn của tác phẩm văn học. Tác phẩm “Hoàng
Lê nhất thống chí” được viết theo thể chí – một thể loại văn học có nguồn gốc từ
Trung Quốc vừa có tính chất lịch sử, vừa có tính chất văn chương thường được viết
theo lối chương hồi. Vì vậy các tác giả không thể nào viết sai được sự thật nhưng
sự thật ấy lại được hình tượng hóa lên. Chính vì thế mà sự thật trở nên có hồn hơn
hấp dẫn hơn. “Dân ta phải biết sử ta” nhưng khi học Lịch sử mà chỉ nhìn vào
những mốc thời gian nhạt nhẽo, những sự kiện không có hồn, những con số chán
ngán thì ta thấy môn lịch sử không hấp dẫn. Chính vì thế khi môn Lịch sử được
tích hợp với môn Văn đã khiến cho nhiều người biết đến lịch sử, ta có thể học
môn học một cách thú vị hơn và có hứng thú hơnđối với môn học.

Trong tác phẩm còn kể đến những địa danh nổi tiếng như Tam Điệp hay “mảnh
đất địa linh nhân kiệt” và rất “hiếu học” Nghệ An,…Các địa danh ấy đã giới thiệu
đến người đọc biết được đoàn quân của vua Quang Trung hành quân đến những
đâu. Học Địa lý để làm gì ? Chính là lúc này đây, đọc xong bạn phải biết những
địa điểm này ở đâu, địa hình nơi đây như thế nào? Trả lời được những câu hỏi
này bạn có thể biết được con đường mà nghĩa quân đã đi qua là khó khăn, gian lao
hay nó lại là điểm thuận lợi giúp cho đoàn quân ta hành quân trên con đường tới
chiến thắng, thống nhất đất nước. Ta cũng hiểu được tài năng quân sự của vua
Quang Trung với một cuộc hành quân thần tốc có một không hai trong lịch sử:
trong một thời gia ngắn, chỉ tính bằng ngày thôi mà đội quân của ông không phải
hoàn toàn tinh nhuệ mà đi được bao nhiêu đường đất, làm được bao nhiêu việc
trọng đai, phi thường. Còn nữa, nhờ có điều kiện thuận lợi của thời tiết đã giúp
cho ta chiến thắng trận Ngọc Hồi. Bạn phải giải thích được thời tiết ra làm sao
mà để giúp cho quân ta có được lợi thế. Cũng qua đây bạn mới có thể hiểu được
toàn bộ tác phẩm và có thể phân tích đoạn trích này một cách đầy đủ và chính xác
nhất.
Thông qua việc tích hợp các kiến thức liên môn, ta sẽ dễ dàng hơn trong việc
nghị luận một tác phẩm văn học.Từ đó bạn có thể hiểu và đưa ra những ý kiến
chính xác, đúng đắn khi làm một bài văn nghị luận về một tác phẩm văn học. Hiểu
được các kiến thức của các môn học liên quan trong tác phẩm văn học bạn sẽ thấy
văn học không bao giờ là môn nhàm chán, bắt buộc phải học! Học văn là để làm
văn, làm người để cho văn chương có thể len lỏi đến mọi góc khuất của tâm hồn.
Không phải là một người yêu văn chương nhưng bạn là người vô cùng yêu thích
môn Địa lý. Qua tác phẩm này chắc hẳn bạn cũng đã biết thêm được nhiều địa
danh lịch sử của đất nước về các anh hùng dân tộc. Bạn có tự hào không về đất
nước Việt Nam nơi mỗi ngọn núi con sông, mỗi vùng đất lại ghi dấu những chiến
công của cha ông? Bạn thích môn Địa lý nhưng qua các tác phẩm văn học bạn sẽ
được đi du lịch đến từng vùng miền của đất nước ta. Bạn sẽ được trải nghiệm đời
sống văn hóa đặc sắc của mỗi địa phương…Nhờ có môn Văn mọi thứ được giới
thiệu đến bạn một cách tự nhiên, đơn giản nhất, văn học sẽ chứa rất nhiều điều mà

bạn yêu thích nếu như bạn muốn tìm hiểu. Vậy nên, bạn thấy đây môn Văn không
chỉ đơn thuần là Văn mà còn là sự kết hợp của nhiều bộ môn khác nữa. Tích hợp
văn học cùng với các môn như GDCD, Địa lý, Lịch sử,… đã giúp cho những
người không thích những môn học đấy nhưng qua văn chương đã tiến đến gần hơn
để thích môn học đó. Cũng như vậy, từ việc thích những môn học đó mà bạn cũng
sẽ trở nên thích môn Văn hơn vì nó là sự kết hợp của nhiều môn học. Yêu thích
môn Văn sẽ khiến cho tâm hồn ta rộng mở, yêu đời, yêu cuộc sống hơn. Bạn rất
thích môn Địa vì vậy khi có thể tiếp nhận được những kiến thức của bộ môn này
thông qua môn Văn. Bạn sẽ học hỏi nhiều hơn ở môn Văn. Nhưng học văn không
chỉ có học mà còn phải biết làm văn nên khi am hiểu những kiến thức trong văn
học bao gồm cả những môn học khác thì bạn sẽ có thể học và làm văn tốt hơn. Yêu
văn chương sẽ khiến cho tâm hồn ta rộng mở. Chính nhờ có việc tích hợp kiến thức
liên môn đã giúp cho nhiều người trở nên yêu văn học vậy nên ta không thể nào
phủ nhận được tầm quan trọng cũng như ích lợi của việc học như trên.

5. Ý nghĩa của việc giải quyết tình huống
Thông qua việc tích hợp kiến thức liên môn đã đem đến cho ta nhiều ý nghĩa trong
việc học tập:
- Cho chúng ta một số gợi ý về việc những kĩ năng cơ bản nhất của việc làm một
bài văn nghị luận.
- Cho ta lời khuyên về các cách tìm hiểu, làm một bài văn và giúp ta xác lập được
những điều đúng sai cần thiết trong môn học rồi ứng dụng vào cuộc sống.
- Hoàn thiện, bổ sung kiến thức về các môn học.
- Bạn của mình có thể hiểu hơn, thông qua bài văn được hướng dẫn sẽ có thể tự
làm một bài văn hoàn chỉnh với ột đè bài khác mà không cần có người hướng dẫn.
- Giúp bạn hiểu biết sâu rộng hơn về các lĩnh vực trong đời sống, xã hội.
- Giúp cho ta yêu thích hơn những môn học khác.
Thanh Trì, ngày 09 tháng 12 năm 2014
Người viết
Tạ Phương Anh