Giáo án Ngữ văn 9 bài 4: Chuyện người con gái Nam Xương (trích Truyền kì mạn lục)

CHUYỆN NGƯỜI CON GÁI NAM XƯƠNG
(Trích: “Truyền kỳ mạn lục”)
- Nguyễn Dữ A. Mục tiêu bài dạy: Giúp học sinh:
- Cảm nhận được vẻ đẹp truyền thống trong tâm hồn của người phụ nữ Việt
Nam qua nhân vật Vũ Nương.
- Thấy rõ số phận oan trái của người phụ nữ dưới chế độ phong kiến.
- Tìm hiểu những thành công về nghệ thuật của tác phẩm: Nghệ thuật dựng
truyện, dựng nhân vật, sự sáng tạo trong việc kết hợp những yếu tố kỳ ảo với những
tình tiết có thực, tạo nêu vẻ đẹp riêng của loại truyện truyền kỳ.
B. Chuẩn bị:
- Giáo viên: + Sưu tầm tác phẩm “Truyền kỳ mạn lục”.
+ Sưu tầm: Kho tàng truyện cổ tích Việt Nam.
- Học sinh: Sưu tầm truyện cổ tích “Vợ chàng Trương”.
C. Tiến trình bài giảng:
* Hoạt động 1: Khởi động:
1-Tổ chức:
2-Kiểm tra:
- Câu hỏi: Trình bày suy nghĩ của em về tầm quan trọng của vấn đề bảo
vệ, chăm sóc trẻ em, về sự quan tâm của cộng đồng quốc tế đối với vân đề này?
- Kiểm tra sự chuẩn bị bài của học sinh.
3-Bài mới: Giới thiệu bài:
Ngày nay ở xã Chân lý, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam vẫn còn đề thờ Vũ Nương
bên sông Hoàng Giang. Vậy Vũ Nương là ai? Nàng có phẩm chất gì đáng quý? Số
phận của nàng phải chăng chính là số phận của người phụ nữ dưới chế độ phong kiến?
Để trả lời được những câu hỏi đó, mời các em tìm hiểu bài học.
* Hoạt động 2:

Đọc, hiểu văn bản
I-Tiếp xúc văn bản:

- Hướng dẫn học sinh đọc: To, rõ,

1.Đọc-kể tóm tắt:

truyền cảm  Nhận xét cách đọc

(Giáo viên đọc mẫu  Học sinh đọc).

TaiLieu.VN

Page 1


của học sinh.
- H/sinh kể tóm tắt lại câu chuyện.
2.Tìm hiểu chú thích: (SGK48, 49, 50, 51).
? Giới thiệu những nét chính về tác *Tác giả: Nguyễn Dữ (? - ?).
giả?

- Người huyện Trường Tân-Thanh NiệmHải Dương.
- Sống vào nửa đầu thế kỷ XVI, học trò của
Tuyết Giang Phu Tử Nguyễn Bỉnh Khiêm. Thời
kỳ này, chế độ phong kiến nhà Hậu Lê đã lâm
vào khủng hoảng, các tập đoàn phong kiến
tranh giànhquyền lực, loạn lạc liên miên.
- Ông học rộng, tài cao, làm quan một năm rồi
xin về, ông ẩn dật ở vùng núi rừng Thanh Hoá.
*Tác phẩm: Trích “Truyền kỳ mạn lục”.

? Em hiểu thế nào là truyền kỳ?

- Truyền kỳ: Loại văn suôi tự sự, có nguồn gốc
từ văn học Trung Quốc, thịnh hành từ thời Đường.
Các nhà văn nước ta về sau đã tiếp nhận thể loại
này để viết những tác phẩm phản ánh cuốc sống
và con người của đất nước mình.

? Thế nào là ‘Truyền kỳ mạn lục”?

- Truyền kỳ mạn lục: Tác phẩm viết bằng chữ
Hán, khai thác truyện cổ dân gian và các truyền
thuyết lịch sử, dã sử Việt Nam,…
Tác phẩm gồm 20 truyện với nhiều đề tài: Chế
độ phong kiến suy thoái, bọn tham quan vô lại,
hôn quân bạo chúa, tình yêu và hạnh phúc lứa
đôi, tình nghĩa vợ chồng, … Hầu hết các nhân
vật đều là người nứoc ta, hầu hết các sự việc

(áng “Thiên cổ kỳ bút”)

đều diễn ra ở nước ta. Nguyễn Dữ đã gửi gắm
vào tác phẩm tâm tư, tình cảm, nhận thức của
người tri thức có lương tri vào những vấn đề

TaiLieu.VN

Page 2


lớn của thời đại.
3.Đại ý và bố cục:

- Đại ý: Câu chuyện kể về số phận oan nghiệt
? Nêu nội dung tổng quát của văn

của một người phụ nữ có nhan sắc, đức hạnh

bản này?

dưới chế độ phong kiến. Chỉ vì lời nói ngây thơ
của trẻ con mà bị nghi ngờ, bị sỉ nhục, bị đẩy
đến bước đường cùng, phải tự kết liễu cuộc đời
mình để giãi bài và làm sáng tỏ tấm lòng trong
sạch. Tác phẩm còn thể hiện mơ ước ngàn đời
của nhân dân: Người tốt bao giờ cũng được đền
trả xứng đáng, dù chỉ là ở một thế giới huyền bí.
- Bố cục: 3 phần:

? Văn bản này được chia làm mấy

(1): Từ đầu  “cha mẹ đẻ mình”.

phần? Nêu nội dung chính của

Cuộc hôn nhân của Trương Sinh và Vũ Nương,

từng phần?

sự xa cách vì chiến tranh và phẩm hạnh của
nàng trong thời gian xã cách.
(2): “Qua năm sau”  “việc trót đã qua rồi”.
Nỗi oan khuất và cái chết bi thẩm của Vũ Nương.

(3): Còn lại.
Cuộc gặp gỡ giữa Phan Lang và Vũ Nương
trong động Linh Phi. Vũ Nương được giả oan.
II-Phân tích văn bản:
1.Nhân vật Vũ Nương:
a-Những phẩm chất tốt đẹp của nàng:
- Tính tình: Thuỳ mỵ, nết na,

? Nhân vật Vũ Nương được tác giả
giới thiệu như thế nào? Nhận xét gì
về cách giới thiệu của ýac giả?

G/thiệu tính tình

- Dáng vẻ và nhan sắc: Tốt đẹp Nhan sắc=>đẹp
nết, đẹp người.
* Trong cuộc sống bình thường:
- Trương Sinh có tính đa nghi, phòng ngừa vợ.

? Để hiểu hơn về nhân vật này,
TaiLieu.VN

- Nàng giữ gìn khuôn phép, không để vợ chồng
Page 3


chúng ta cùng tìm hiểu nhân vật

phải thất hoà.

Vũ Nương trong nhiều hoàn cảnh

 Lời kể ngắn nhưng tỏ thái độ trân trọng của

mà nàng đã phải trải qua (Trong

tác giả.

cuộc sống bình thường, khi tiễn

* Khi tiễn chồng đi lính:

chồng đi lính, khi xã chồng).

- Nàng dặn dò:

? Trong cuộc sống thường ngày,

+ Không monh vinh hiển, áo gắm phong hầu.

Vũ Nương là người như thế nào?

+ Mong chồng được bình an trở về.

Nhận xét gì về thái độ của tác giả

+ Cảm thông trước những nỗi vất vả, gian lao

ở đây?

mà chồng sẽ phải chịu đựng.

? Khi Trương Sinh đi lính, nàng

+ Nói lên nỗi khắc khoải, nhớ nhung của mình.

bộc lộ những phẩm chất gì?

Những lời nói ân tình, đằm thắm=>Yêu thương.

(Nhận xét lời dặn dò của Vũ Nương) * Khi xa chồng:
- Nỗi buồn nhớ chồng dài theo năm tháng “mỗi
? Khi phải sống xa chồng nàng bộc khi thấy bướm lượn đầy vườn, mây che kín núi
lộ những đức tính gì?
thì nỗi buồn … ngăn được”.
- Một mình chăm con nhỏ, chăm sóc mẹ già tận
tình, chu đáo “Nàng hết sức thuốc thang … lấy
lời khôn khéo khuyên lơn”.
- Lời trăng trối của mẹ chồng nàng: “…Say này,
trời xét lòng mình…xanh kia quyết chẳng phụ
? Lời trăng trối của mẹ chồng nàng con, cũng như con đã chẳng phụ mẹ”  Bà đã
giúp ta hiểu thêm được điều gì về
ghi nhận nhân cách và công lao của nàng với
nàng?

gia đình chồng.

Vậy khi xã chồng nàng là người

- Khi mẹ chồng mất: Hết lời thương xót, ma

phụ nữ, người con như thế nào?

chay, tế lễ như đối với cha mẹ đẻ mình.

-Yêu thương chồng, con, hiếu thảo

* Khi bị chồng nghi oan:
Nàng đã phân trần với chồng:

? Khi nàng bị chồng nghi oan là

- Lời thoại 1: “Thiếp vốn con kẻ khó…cho thiếp”

không chung thuỷ, nàng đã làm gì?

+ Nàng nói tới thân phận mình, tình nghĩa vợ

(Chú ý tới những lời thoại của nàng)

chồng và khẳng định tấm lòng thuỷ chung,

TaiLieu.VN

Page 4


? ở lời thoại 1, nàng đã nói những

trong trắng.

gì? Nhằm mục đích gì?

+ Cầu xin chồng đừng nghi oan.
 Hết lòng tìm cách hàn gắn cái hạnh phúc
gia đình đang có nguy cơ tan vỡ.
- Lời thoại 2: “Thiếp sỡ dĩ…Vọng Phu kia nữa”
Nỗi dau đớn, thất vọng, tuyệt vọng đành cam

? ở lời thoại 2, nàng đã phân trần

chịu số phận, hoàn cảnh (Bị đối sử bất công,

với chồng mình như thế nào?

gia đình tan nát,…)
- Lời thoại 3: Lời nói của nàng ở bến Hoàng Giang
“Kẻ bạc mệnh … phỉ nhổ”.

? Lời thoại 3 của nàng trong hoàn

 Lời thề ai oán và phẫn uất, quyết lấy cái chết

cảnh nào? Có nội dung gì?

để chứng minh cho sự oan khuất và sự trong

?Em có suy nghĩ gì về lời thoại này?

sạch của mình. Đây là hành động quyết liệt để

(So sánh với cổ tíchĐây là hành

bảo toàn danh dự, vừa có nỗi tuyệt vọng, vừa

động bột phát).

có sự chỉ đạo của lý trí.
Lời đối thoại, tự bạch sắp xếp hợp lý=>Khắc
hoạ tâm lý và tính cách.
* Vũ Nương: Một người phụ nữ sinh đẹp, nết
na, hiền thục, lại đảm đang, tháo vát, thờ kính

? Qua các tình huống trên đây, em

mẹ chồng, rất mực hiếu thảo, một dạ thuỷ chung

có nhận xét gì về tính cách của Vũ

với chồng, hết lòng vun đắp hạnh phúc gia đình,

Nương?

song lại phải chết một cách oan uổng, đau đớn.
Củng cố, dặn dò:
- Phẩm chất tốt đẹp của Vũ Nương.
* Hoạt động 3:

- Giáo viên hệ thống bài.

- Tóm tắt văn bản: “Chuyện người con gái NX"
- Học bài, soạn tiếp tiết 2.

- Yêu cầu học sinh tóm tắt lại VB.

TaiLieu.VN

Page 5


CHUYỆN NGƯỜI CON GÁI NAM XƯƠNG
(Trích: “Truyền kỳ mạn lục”- Tiếp)
- Nguyễn Dữ A. Mục tiêu bài dạy: Giúp học sinh:
- Cảm nhận được vẻ đẹp truyền thống trong tâm hồn của người phụ nữ
Việt Nam qua nhân vật Vũ Nương.
- Thấy rõ số phận oan trái của người phụ nữ dưới chế độ phong kiến.
- Tìm hiểu những thành công về nghệ thuật của tác phẩm: Nghệ thuật dựng
truyện, dựng nhân vật, sự sáng tạo trong việc kết hợp những yếu tố kỳ ảo với những
tình tiết có thực, tạo nêu vẻ đẹp riêng của loại truyện kỳ ảo.
B. Chuẩn bị:
- Giáo viên: + Sưu tầm tác phẩm “Truyền kỳ mạn lục”.
+ Sưu tầm: Kho tàng truyện cổ tích Việt Nam.
- Học sinh: Sưu tầm truyện cổ tích “Vợ chàng Trương”.
C. Tiến trình bài giảng:
* Hoạt động 1: Khởi động:
1-Tổ chức:
2-Kiểm tra:
- Câu hỏi: Phân tích những phẩm chất tốt đẹp của Vũ Nương?
- Kiểm tra sự chuẩn bị bài của học sinh.
3-Bài mới: Giới thiệu bài:

Giờ trước, chúng ta đã tìm hiểu văn bản “Chuyện người con gái Nam Xương”,
qua giờ học ta đã cảm nhận được vẻ đẹp của Vũ Nương: Đẹp người, đẹp nết. Giờ học
này ta tiếp tục tìm hiểu văn bản để thấy rõ số phận oan trái của nàng, cũng là của
người phụ nữ dưới chế độ phong kiến. Đồng thời qua tác phẩm, ta còn thấy rõ những
thành công về nghệ thuật của tác giả Nguyễn Dữ. Cụ thể những nội dung trên như
thế nào? Mời các em vào giờ học hôm nay.
* Hoạt động 2:

Đọc, hiểu văn bản:

Nàng Vũ Nương bị nghi oan là

b- Nỗi oan khuất của Vũ Nương:

không chung thuỷ với chồng. Hãy

- Cuộc hôn nhân giữa Trương Sinh và Vũ Nương

TaiLieu.VN

Page 6


tìm những nguyên nhân dẫn tới

có phần không bình đẳng:

việc này?

+ Trương Sinh xin với mẹ đem trăm lạng vàng

?Cuộc hôn nhân giữa Trương Sinh

cưới về.

và Vũ Nương có điều gì cần lưu ý?

+ Lời của Vũ Nương: “Thiếp vốn con kẻ khó,

Vì sao em biết? Cuộc hôn này có gì

được nương tựa nhà giàu”.

khó khăn cho nhân vật Vũ Nương?

 Tạo cho Trương Sinh một cái thế: Có tiền +

? Theo em tính cách của Trương

Có quyền (Cái thế của người chồng trong gia

Sinh có phải là nguyên nhân dẫn

đình, người đàn ông dưới chế độ phong kiến).

tới nỗi oan của vợ chàng?

- Tính cách của Trương Sinh: “Đa nghi, đối với

? Còn nguyên nhân nào dẫn tới

vợ phòng ngừa quá sức” + Tâm trạng khi trở về

nỗi oan của Vũ Nương?

có phần nặng nề không vui “Cha về, bà đã mất…”

? Nhận xét gì về nguyên nhân này?

- Lời nói của đứa con ngây thơ: “Ô hay! Thế ra
ông cũng là cha tôi ư! …không như cha tôi
trước kia…”. “Trước đây, thường có một người
đàn ông … Đản cả”
 Thông tin rất đáng tin, ngày một gay cấn:
Như đổ thêm dầu vào lửa, tính đa nghi đã đến
độ cao trào, chàng “đinh ninh là vợ hư”.
=> Đây là tình huống bất ngờ.

? Bên cạnh các nguyên nhân trên

- Cách cư sử hồ đồ, độc đoán của Trương Sinh:

theo em còn nguyên nhân nào nữa?

+ Không đủ bình tĩnh để phán đoán, nghe lời con
trẻ và không đủ bình tĩnh để phân tích đúng, sai.
+ Bỏ ngoài tai những lời phân trần của vợ.
+ Không tin cả những nhân chứng bênh vực cho
nàng (Họ hàng, làng xóm).
+ Nhất quyết không nói duyên cớ để vợ có cơ

hội minh oan.
- Do hoàn cảnh xã hội lúc bấy giờ:
+ Xã hội trọng nam, khinh nữ.
+ Đất nước có chiến tranh.

TaiLieu.VN

Page 7


 Nghệ thuật tạo tình huống, xung đột, sắp xếp
lại một số tình tiết, thêm bớt hoặc tô đậm những
tình tiết có ý nghĩa, có tính chất quyết định đến
quá trình của truyện cho hợp lý, tăng cường tính
bi kịch và cũng làm cho truyện trở nên hấp dẫn,
sinh động hơn.
=> Bi kịch của Vũ Nương là một lời tố cáo xã
hội phong kiến. Xem trọng quyền uy của kẻ
giàu và của người đàn ông trong gia đình, đồng
thời bày tỏ niềm cảm thương của tác giả đối với
số phận oan nghiệt của người phụ nữ.
2. Những yếu tố kỷ ảo trong truyện:
- Phan Lang nằm mộng rồi thả rùa.
? Trong truyện, tác giả đã sử dụng

- Phan Lang lạc vào động rùa của Linh Phi …

những yếu tố kỳ ảo nào?

gặp Vũ Nương … được đưa về dương thế.

- Hình ảnh Vũ Nương hiện ra sau khi Trương
Sinh lập đàn tràng giải nỗi oan cho nàng ở bến
Hoàng Giang.
* Cách thức đưa những yếu tố kỳ ảo vào trong

? Em có nhận xét gìvề cách đưa

truyện. Các yếu tố này được đưa xen kẽ với

những yếu tố kỳ ảo vào trong truyện

những yêu tố thực (Về địa danh, về thời điểm

của tác giả? Cho biết tác dụng của

lịch sử, nhân vật lịch sử, sự kiên lịch sử, trang

cách đưa yếu tố kỳ ảo xen lẫn yếu

phục của các mỹ nhân, tình cảnh nhà Vũ Nương).

tố thực?

 Thế giới kỳ ảo gần với cuộc sống đơi thực,
làm tăng thêm độ tin cậy, khiến người đọc
không cảm thấy ngỡ ngàng.
* ý nghĩa:

? Các yếu tố kỳ ảo được đưa vào

- Hoàn chỉnh thêm những nét đẹp vốn có của

trong truyện có tác dụng gì?

nhân vật Vũ Nương: ở thế giới khác vẫn nặng

(ý nghĩa như thế nào?).

tình với cuộc đời, khát khao được phục hồi

TaiLieu.VN

Page 8


danh dự.
- Tạo nên một phầnkết thúc có hậu: Thể hiện
ước mơ của nhân dân ta về sự công bằng: Người
tốt dù phải chịu oan khuất rồi cuối cùng cũng
được giải oan.
- Chi tiết kỳ ảo ở cuối truyện “Vũ Nương ngồi
? Hãy phân tích tình tiết kỳ ảo ở

trên một chiếc kiệu hoa đứng giữa dòng … lúc

cuối truyện? (ở tình tiết này có thể

ẩn, lúc hiện … bóng nàng loáng loáng mờ nhạt

hiện tính bi kịch hay không?).

dần mà biến đi mất”  Đây chỉ là ảo ảnh.
=> An ủi cho số phận của Vũ Nương, đồng thời
một lần nữa tố cáo xã hội phong kiến: Trong xã
hội ấy, người phụ nữ đức hạnh chỉ có thể tìm
thấy hạnh phúc ở những nơi xã xăm, huyền bí.

* Hoạt động 3:

Tổng kết, ghi nhớ:

? Những đặc sắc về nghệ thuật của

1.Nghệ thuật:

văn bản?

- Cách dẫn dắt tình tiết câu chuyện của tác giả:
Dựa vào cốt truyện có sẵn, sắp xếp lại một số
tình tiết, thêm bớt, tô đậm những tình tiết có ý
nghĩa, có tính chất quyết định đến diễn biến của
truyện cho hợp lý, tăng cường tính bi kịch, đồng
thời làm cho truyện hấp dẫn, sinh động hơn.
- Truyện có nhiều lời thoại và lời tự bạch của
nhân vật, được sắp xếp rất đúng chỗ  Câu
chuyện sinh động, góp phần khắc hoạ quá trình
tâm lý và tính cách của nhân vật.
2.Nội dung:
Qua câu chuyên về cuộc đời và cái chết thương

? Nêu nội dung chính của văn bản?

tâm của Vũ Nương, “Truyện người con gái Nam
Xương” thể hiện niềm thương cảm đối với số
phận oan nghiệt của người phụ nữ dưới chế độ

TaiLieu.VN

Page 9


phong kiến, đồng thời khẳng định vẻ đẹp truyền
thống của họ.
- Đọc ghi nhớ SGK.
* Hoạt động 4:

*Ghi nhớ (SGK trang 51).
Củng cố, dặn dò:
- Hệ thống lại bài.
- Vẻ đẹp của Vũ Nương.
- Nỗi oan của nàng.
- Yếu tố kỳ ảo trong tác phẩm.

- Hướng dẫn học sinh làm bài tập:

- Bài tập: Kể lại văn bản theo cách của em.
- Yêu cầu: Đảm bảo các tình tiết, sự việc chính
của câu chuyện.
- Đọc thêm bài thơ “Lại bài viếng Vũ Thị”.
- Học bài.

- Soạn: “Xưng hô trong hội thoại”.

TaiLieu.VN

Page 10