Giáo án Ngữ văn 9 bài 26: Tổng kết phần văn bản nhật dụng

TỔNG KẾT PHẦN VĂN BẢN NHẬT DỤNG.
I-Mục tiêu bài dạy.
1-Kiến thức:
-Giúp hs trên cơ sơ nhận thức rõ bản chất khái niệm văn bản nhật dụng là tính cập nhật về
nội dung, hệ thống hóa được các chủ đề văn bản nhật dụng đã học bằng toàn bộ chương trình Ngữ
văn THCS.
2-Kĩ năng:
-Rèn kĩ năng hệ thống hóa, so sánh, tổng hợp và liên hệ thực tế.
3- Thái độ:
-Giáo dục ý thức tự học, tự ôn tập hệ thống kiến thức ở hs.
II-Phương tiện thực hiện.
-Thầy: giáo án, sgk, bảng phụ, sgk Ngữ văn 6,7,8,9.
-Trò: vở soạn, vở ghi, sgk cả 4 khối.
III-Cách thức tiến hành.
-Nêu vấn đề, thảo luận
-Tổng hợp.
IV-Tiến trình bài dạy.
A-Tổ chức:
B-Kiểm tra:
?Đọc thuộc lòng “Mây và sóng”? Nêu nội dung và nghệ thuật?
C-Bài mới.

1

2
I-Khái niệm về văn bản nhật dụng.
1-Khái niệm.

?Văn bản nhật dụng có phải là khái niệm về thể -Không phải là khái niệm thể loại.
loại không?
-Không chỉ kiểu văn bản.

-Không phải là khái niệm thể loại.
?Đặc điểm của văn bản nhật dụng.
-Đề cập chức năng, đề tài.
TaiLieu.VN

*Đặc điểm: đề cập đến chức năng đề
tài và tính cập nhật nhất.
Page 1


2-Đề tài phong phú đề cập đến :
-Môi trường
?Vậy em có nhận xét gì về phạm vi của đề tài -Thiên nhiên
văn bản nhật dụng?
-Văn hóa
-Phong phú.
-Giáo dục
?Em lấy ví dụ về thiên nhiên môi trường có tác -Chính trị, xã hội
phẩm nào?
-Thể thao, đạo đức, nếp sống.
-Bức thư của thủ lĩnh da đỏ.
VD:
-Thiên nhiên, môi trường:Bức thư,
thông tin, Ôn dịch..
-Văn hóa, giáo dục: Cổng trường mở
ra, Mẹ tôi, Cuộc chia tay …
-Đạo đực, nếp sống: Phong cách Hồ
Chí Minh
?Đề tài trên có tác dụng gì đối với chúng ta?

-Chính trị, xã hội: Tuyên bố….,Đấu
tranh…

-Giúp hs có cái nhìn rộng lớn hơn mọi khía
cạnh trên mọi phương diện để từ đó có ý thức
xây dựng xây dựng cuộc sống ngày càng đẹp
đẽ hơn.
?Bên cạnh đề tài phong phú trên thì văn bản 3-Chức năng:
nhật dụng có chức năng gì?
-Bàn luận
-Bàn luận, thuyết minh.
-Thuyết minh
-Tường thuật
-Miêu tả.
-Đánh giá..
=> Những vấn đề, những hiện tượng
của đời sống con người và xã hội.
?Từ đề tài phong phú, chức năng đa dạng trên 4-Tính cập nhật.
thì em hiểu tính cập nhật của văn bản nhật
-Là tính thời sự kịp thời, đáp ứng yêu
dụng là gì ?
cầu, đòi hỏi cuộc sống hằng ngày, cuộc
-Tính thời sự kịp thời.
sống hiện tại gắn với những vấn đề cơ
TaiLieu.VN

Page 2


bản của cộng đồng xã hội. Tuy nhiên

các văn bản nhật dụng trong chương
trình vừa có tính cập nhật vừa có tính
lâu dài của sự phát triển lịch sử xã hội.
VD : vấn đề môi trường, dân số bảo vệ
di sản văn hóa chống chiến tranh hạt
nhân, giáo dục, trẻ em, chống hút
thuốc lá, đều là những vấn đề nóng
bỏng của hôm nay nhưng đâu phải giải
quyết triệt để trong ngày một ngày hai.
5-Giá trị văn chương.
-Không phải là yêu cầu cao nhất nhưng
đó là một yêu cầu quan trọng.

?Văn bản nhật dụng có mang đậm giá trị văn
-Mỗi văn bản nhật dụng lại thuộc kiểu
chương không ?
văn bản nhất định.
-Không. Giá trị văn chương không phải là yêu
cầu cao nhất nhưng đó vẫn là một yêu cầu quan VD: Cầu Long biên chứng nhân lịch
trọng. Các văn bản nhật dụng đều vẫn thuộc sử, Động phong nha (miêu tả)
một kiểu văn bản nhất định : miêu tả, thuyết VD: Cổng trường mở ra( Biểu cảm)
minh, nghị luận, điều hành…nghĩa là văn bản
nhật dụng có thể sử dụng mọi thể loại, mọi
kiểu văn bản.
6-Tác dụng văn bản nhật dụng.
?Vởy, học văn bản nhật dụng để làm gì ?
-Mở rộng kiến thức hiểu biết toàn diện.

-Giúp hs mở rộng kiến thức hiểu biết
toàn diện.

-Tích cực hòa nhập vào cuộc sống xã
hội.
-Rút ngắn khoảng cách giữa nhà
trường và xã hội.

?Em lấy một VD cụ thể về văn bản nhật dụng
đã học đối với bản thân ?
-Học bài “Ôn dịch thuốc lá”,ta thấy khói thuốc
có chất hắc ín gây ra ung thư. 80 % ung thư
vòm họng và phổi do thuốc lá.
?Hoặc bài “Phong cách Hồ Chí Minh” ?
-Học tập được lối sống giản dị mà thanh cao
của Bác.
TaiLieu.VN

Page 3


?Thảo luận nhóm: chia 4 nhóm.
-Nhóm 1: liệt kê những văn bản nhật dụng lớp
6.
II-Hệ thống hóa nội dung văn bản
-Nhóm 2: lớp 7.
nhật dụng.
-Nhóm 3: lớp 8.
-Nhóm 4: lớp 9.

Lớp Tên văn bản

Nội dung

6

-Cầu Long biên…

-Giới thiệu và bảo vệ di tích lịch sử,
danh lam thắng cảnh.

-Động Phong nha

-Giới thiệu và giữ gìn danh lam thắng
cảnh.

-Bức thư của thủ lĩnh da đỏ.
7

8

9

-Bảo vệ môi trường và con người.

-Cổng trường …

-Giáo dục, nhà trường, gia đình, trẻ em

-Mẹ tôi

-……

-Cuộc chia tay…

-……

-Ca Huế

-Văn hóa dân gian

-Thông tin…

-Môi trường

-Ôn dịch…

-Chống tệ nạn xã hội

-Bài toán dân số

-Dân số và tương lai của nhân loại

-Tuyên bố về…

-Quyền sống của con người(trẻ em,)

-Đấu tranh…

-Chống chiến tranh, bảo vệ thế giới
hòa bình.

-Phong cách Hồ Chí Minh

-Hội nhập với thế giới và giữ gìn bản
sắc văn hóa dân tộc.

1

2

?Những vấn đề trên có đạt yêu cầu của một văn
bản nhật dụng không?
-Có.
TaiLieu.VN

-Những vấn đề trên đạt yêu cầu của
Page 4


?Có mang tính cập nhật không? Có ý nghĩa lâu văn bản nhật dụng.
dài không?
-Vừa có tính cập nhật vừa mang ý
-Có.
nghĩa lâu dài.
?Những văn bản trên có giá trị văn học không?
-Phần lớn có giá trị văn học.
Riêng văn bản “Tuyên bố thế giới….” ít giá trị
văn học.
D-Củng cố.
?Nêu tác dụng của văn bản nhật dụng đã học?
?Làm bài tập trắc nghiệm: nối cột A với cột B để có nhận xét đúng về kiểu văn bản –thể loại
của văn bản nhật dụng sau?

A

B

1-Cổng trường mở ra

a-Thuyết minh

2-Động phong nha

b-Biểu cảm

3-Cuộc chia tay…

c-Bút kí

4-Cầu Long Biên..

d-Truyện ngắn

5-Đấu tranh..

đ-Thông báo

6-Thông tin…

e-Xã luận

7-Bức tranh.

g-Thuyết minh

8-Ca Huế…

h-Thư từ.

E-Hướng dẫn đọc bài.
-Học bài: đọc bài những văn bản nhật dụng
-Tìm phương pháp học văn bản nhật dụng.
-Hình thức của văn bản nhật dụng
-Bài tập về nhà: Nêu cảm xúc suy nghĩ của em sau khi học xong văn bản “Đấu tranh cho thế giới
hòa bình” và liên hệ thực tế trên thế giới hiện nay (Triều tiên).
TUẦN 27 –TIẾT 132
TỔNG KẾT PHẦN VĂN BẢN NHẬT DỤNG (TIẾP)
S:
G:
I-Mục tiêu bài dạy.(như T 131)
TaiLieu.VN

Page 5


II-Phương tiện thực hiện.
III-Cách thức tiến hành.
IV-Tiến trình bài dạy.
A-Tổ chức:
B-Kiểm tra.
?Nêu cảm xúc sau khi học xong văn bản “Đấu tranh cho thế giới hòa bình” ?
C-Bài mới.

1
-HS đọc mục III sgk/ 95.

2
III-Hình thức văn bản nhật dụng.

?Em rút ra kết luận gì về hình thức biểu đạt -Văn bản nhật dụng có thể sử dụng tất
của văn bản nhật dụng?
cả mọi thể loại văn bản.
Lớp

Kiểu văn bản- Thể loại

7,8,9 -Hành chính(điều hành, nghị luận)

Tên văn bản

-Tự sự

-Thông tin, Tuyên bố, Ôn dịch.., Đấu
tranh…

7

-Miêu tả

-Cuộc chia tay..

6

-Biểu cảm

-Cầu Long biên..,Động phong nha

7

-Thuyết minh

-Cổng trường mở ra

6,7

-Truyện ngắn.

-Động phong nha, Ca Huế

7

-Bút kí

-Cuộc chia tay…

6

-Thư từ

-Cầu Long biên.

6

-Hồi kí

-Bức thư…

7

-Thông báo

-Cổng trường mở ra

8

-Xã luận

-Thông tin

9

-Kết hợp các phương thức biểu -Đấu tranh cho..
đạt(miêu tả, tự sự, hành chính)
-Phong cách..,Ôn dịch

9

-Nghị luận, miêu tả, thuyết minh
6

-Bức thư…, Cầu Long biên.., Động
phong nha
IV-Phương pháp học văn bản nhật dụng

TaiLieu.VN

Page 6


-HS đọc mục V, sgk/95.

-Đọc kĩ các chú thích về sự kiện, hiện
?Học văn bản nhật dụng như thế nào để đạt tượng hay vấn đề.
hiệu quả ?
-Liên hệ với thực tế bản thân
-Có ý kiến quan niệm riêng có thể đề
xuất giải pháp.
-Vận dụng các kiến thức của các môn
khác để đọc- hiểu văn bản.
-Căn cứ vào đặc điểm thể loại phân tích
các chi tiết cụ thể và hình thức biểu đạt
để khái quát chủ đề.
-Kết hợp xem tranh ảnh nghe và xem
các chương trình thời sự khoa học,
truyền thống trên truyền hình, đài..
*Ghi nhớ sgk/96.
?Sau khi ôn tập những điều gì cần lưu ý về
văn bản nhật dụng?
-HS đọc ghi nhớ.

V-Luyện tập.
1-Bài 1 (bảng phụ)

?Nội dung nào sau đây không phù hợp với
-Đáp án đúng: C
đặc điểm của văn bản nhật dụng?
A-Đề cập đến những vấn đề gần gũi bức thiết
đang diễn ra trong cuộc sống hiện tại.
B-Có thể được viết bằng các phương thức
biểu đạt khác nhau.
C-Chỉ được sáng tác trong thời điểm hiện tại.
D-Có giá trị nhất định về mặt văn chương.
?Văn bản nhật dụng nào sau đây nói về bản
sắc văn hóa của con người Việt Nam.
A-Bài toán dân số

2-Bài 2.

B-Đấu tranh cho..
C-Phong cách Hồ Chí Minh

-Đáp án đúng:C

D-Thông tin về ngày..
TaiLieu.VN

Page 7


?Văn bản nhật dụng nào sau đây được viết
bằng phương thức tự sự?
A-Mẹ tôi
B-Cuộc chia tay..

3-Bài 3.

C-Ca Huế
D-Cầu Long biên

-Đáp án đúng: B

D-Củng cố:
?Thế nào là văn bản nhật dụng?
? Đặc trưng của văn bản nhật dụng?
?Gọi hs đọc ghi nhớ sgk.
E-Hướng dẫn học bài.
-Đọc lại các văn bản nhật dụng
-Ôn lại nội dung.
-Làm bài tập trắc nghiệm.
-Soạn bài: Bến quê.

TaiLieu.VN

Page 8