Giáo án Ngữ văn 10 tuần 1: Tổng quan văn học Việt Nam

GIÁO ÁN NGỮ VĂN 10
TUẦN 1 - TIẾT 1-2: TỔNG QUAN VĂN HỌC VIỆT NAM
A - Mục tiêu bài học:
Giúp học sinh:
1.

Nắm được các bộ phận lớn và sự vận động phát triển của văn học.

2.

Nắm được những nét lớn về nội dung và nghệ thuật.

B - Phương tiện thực hiện:
- SGK, SGV, thiết kế bài học, các tài liệu tham khảo…
C - Cách thức tiến hành:
- Kết hợp các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi…
D - Tiến trình dạy học:
1. Kiểm tra bài cũ.
2. Giới thiệu bài mới [GV]
Hoạt động của GV và HS

? Em hiểu thế nào là tổng quan văn học
Việt Nam.

Yêu cầu cần đạt
Cách nhìn nhận, đánh giá một cách tổng quát
những nét lớn của VHVN.
I. Các bộ phận hợp thành của VHVN:
- VHVN gồm 2 bộ phận lớn:

? VHVN gồm mấy bộ phận lớn.

+ Văn học dân gian (VHDG)
+ Văn học viết (VHV)

? Văn học dân gian theo em có nghĩa thế
nào, có đặc điểm gì.

HS thống kê các thể loại VHDG.

1. Văn học dân gian:
- K/N: VHDG là những sáng tác tập thể và truyền
miệng của nhân dân lao động. Những tri thức có
thể tham gia sáng tác. Song những sáng tác đó
phải tuân thủ những đặc trưng của VHDG và trở
thành tiếng nói tình cảm chung của nhân dân.
- Thể loại: có 12 thể loại

? Đặc trưng của VHDG là gì.

- Đặc trưng của VHDG là tính truyền miệng, tính


HS đọc SGK.

tập thể, và sự gắn bó các sinh hoạt khác nhau trong
đời sống cộng đồng.

? SGK trình bày ntn về văn học viết .
? Chúng ta sử dụng thứ chữ nào sáng tác
văn học.

? Về thể loại có đặc điểm nào .
? Đặc điểm thể loại của văn học viết từ
đầu thế kỉ XX

2. Văn học viết:
- K/N: Là sáng tác của tri thức được ghi lại bằng
chữ viết, là sáng tạo của cá nhân. Tác phẩm VHV
mang dấu ấn của tác giả.
- Hình thức văn tự của văn học viết được ghi lại
chủ yếu bằng ba thứ chữ: Hán, Nôm, Quốc ngữ
(một số ít và chữ Pháp).
- Thể loại:

= > nay.

+ Từ thế kỉ X -XIX có ba nhóm thể loại chủ yếu:
•

Văn xuôi ( truyện, kí tiểu thuyết chương hồi).

•

Thơ ( thơ cổ phong đường luật, từ khúc).

•

Văn biền ngữ ( phú, cáo, văn tế).

•
Chữ Nôm có thơ Nôm đường luật, từ khúc,

ngâm khúc, hát nói…

? Quá trình phát triển của văn học viết
Việt Nam gắn với những đặc điểm gì .

+ Từ đầu thế kỉ XX đến nay: Loại hình thể loại
văn học có ranh giới tương đối rõ ràng hơn, loại
hình tự sự, trữ tình, kịch.
II. Quá trình phát triển của văn học viết Việt
Nam:

=> có mấy thời kì lớn.

- Quá trình phát triển của văn học Việt Nam gắn
chặt với lịch sử chính trị, văn hóa, xã hội của đất
nước
- Có ba thới kì lớn:

? Em hiểu thế nào là văn học trung đại và
văn học hiện đại.
( TĐ ảnh hưởng ĐÁ, ĐNÁ, đặc biệt là TQ

+ Từ thế kỉ X => XIX.
+ Từ đầu thế kỉ XX => CMT8/ 1945


)

+ Sau CMT8/ 1945 đến hết thế kỉ XX.
- Văn học từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX là VHTĐ

=> VHHĐ chịu ảnh hưởng của văn học
Âu -Mĩ.
HS đọc SGK.
? Điểm chú ý của văn học trung đại.
? HS thống kê các tác phẩm và tác giả
tiêu biểu.

- Hai thời kì sau (đầu XX => hết XX) tuy mỗi thời
kì có những đặc điểm riêng nhưng đều nằm chung
trong xu thế phát triển văn học theo hướng hiện
đại hoá nên có thể gọi chung là văn học hiện đại.
1.

Văn học trung đại:

- Văn học thời kì này được viết bằng chữ Hán và
chữ Nôm => ảnh hưởng chủ yếu văn học trung đại
TQ (PK xâm lược).
- Tác phẩm, tác giả tiêu biểu:

? Em có suy nghĩ gì về văn học chữ Nôm.

+ Chữ Hán.
+ Chữ Nôm.

HS đọc SGK
? Vì sao ta gọi thời kì văn học này là văn
học hiện đại.

? Có thể chia Văn học thời kì này ra làm
bao nhiêu giai đoạn.

=> Sự phát triển chữ Nôm và Văn Học chữ Nôm
luôn gắn với những truyền thống của dân tộc: lòng
yêu nước, tinh thần nhân đạo và hiện thực. Nó thể
hiện thinh thần ý thức dân tộc đã phát triển cao.
2. Văn học hiện đại :
=> Văn học thời kì này phát triển trong thời đại mà
quan hệ sản xuất chủ yếu dựa vào hiện đại hoá.
Mặt khác những luồng tư tưởng tiến bộ thổi vào
VN làm thay đổi nhận thức, cách nghĩ, cách cảm
và cách nói của người Việt Nam.
- Chia 4 giai đoạn:
+ Từ đầu XX => 1930
+ Từ 1930 => 1945

HS trả lời câu hỏi .

+ Từ 1945 => 1975

1- Đặc điểm lớn của từng giai đoạn .

+ Từ 1975 => nay

2- Sự khác biệt của các giai đoạn theo
tiến trình phát triển.

*. Đặc điểm chung:
- Văn học hiện đại VN một mặt kế thừa tinh hoa

của văn học truyền thống, mặt khác tiếp thu tinh
hoa của những nền văn học lớn trên thế giới để
hiện đại hoá.


Có 4 đặc điểm:
? Sự khác biệt của văn học trung đại và
văn học hiện đại Việt Nam.
? H/S thống kê một số tác phẩm, tác giả
tiêu biểu.
- Tản Đà, Nguyễn Tuân,Xuân Diệu, Nam
Cao, Lê Anh Xuân, Tố Hữu, Hồ Chí
Minh…
? So sánh những đặc điểm của VHTĐ và
VHHĐ qua các tác phẩm cụ thể
H/S đọc sách giáo khoa.

-Về tác giả: Đã xuất hiện nhà văn nhà thơ chuyên
nghiệp, lấy việc viết văn, sáng tác thơ là nghề
nghiệp.
- Về đời sống văn học: Nhờ có báo chí, kĩ thuật in
ấn hiện đại, tác phẩm văn học đi vào đời sống
nhanh hơn, mối quan hệ giữa độc giả và tác giả
mật thiết hơn, đời sống văn học sôi nổi, năng động
hơn.
- Về thể loại: Thơ mới, tiểu thuyết, kịch nói… thay
thế hệ thống thể loại cũ.
- Về thi pháp: Lối viết ước lệ, sùng cổ, phi ngã,
của VHTD không còn thích hợp và lối viết hiện
thực đề cao cá tính sáng tạo, đề cao “cái tôi” cá

nhân dần được khẳng định.

? Mối quan hệ giữa con người với thế giới
III. Con người Việt Nam qua văn học:
tự nhiên được thể hiện như thế nào.
1. Con người Việt Nam trong quan hệ với thế
Nêu ví dụ:
giới tự nhiên:
“ Bây giờ mận…”
- Với con người thiên nhiên là người bạn thân
thiết, hình ảnh núi, sông, bãi mía, nương dâu, đồng
lúa, cánh cò, vầng trăng, dòng suối, tất cả đều gắn
bó với con người .
H/S đọc SGK

- VHTĐ hình ảnh thiên nhiên được gắn với lí
tưởng đạo đức thẩm mĩ.

? SGK trình bày nội dung này như thế
nào.
2. Con người Việt Nam trong quan hệ quốc gia,
dân tộc :
HS lấy ví dụ

- Tình yêu quê hương xứ sở, niệm tự hào truyền
thống mội mặt của dân tộc
- Tình yêu tổ quốc thể hiện qua lòng căm thủ giặc


sâu sắc.

H/S đọc SGK.
? Trong quan hệ xã hội cong người thể
hiện tư tưởng gì.

=> VHVN ở thế kỉ XX là nền văn học tiên phong
chống đế quốc. Chủ nghĩa yêu nước là nội dung
tiêu biểu, một giá trị quan trọng của VHVN.
3. Con người Việt Nam trong quan hệ xã hội:
- Tác phẩm văn học thể hiện với ước mơ về một xã
hội cộng bằng, tốt đẹp.
- Tố cáo, phê phán các thế lực chuyên quyền, bày
tỏ cảm thông và đòi quyền sống cho con người.

? Ý thức của con người có những đặc
điểm nào đáng chú ý.
4. Củng cố:
Phần “Ghi nhớ” SGK…
5. Dặn dò: Giờ sau học T.V về nhà chuẩn
bị theo câu hỏi SGK.

=> Ra đời chủ nghĩa hiện thực, chủ nghĩa nhân
đạo dựa trên cảm hứng sâu đậm về xã hội.
4. Con người VN ý thức về bản thân:
- Con người với ý thức cống hiến, hi sinh (hướng
ngoại).
- Quyền sống cá nhân, hạnh phúc, tình yêu, ý
nghĩa của cuộc sống trần thế. (hướng nội)
- Xây dựng một đạo lý làm người với nhiều phẩm
chất tốt đẹp như: nhân ái, thuỷ chung, tình nghĩa,

vị tha, đức hi sinh, vì sự nghiệp chính nghĩa….