Giáo án Ngữ văn 11 tuần 14: Chí Phèo (tiếp theo)

TUẦN 14 - TIẾT 53, 54:

CHÍ PHÈO (TIẾP THEO).
( Nam Cao).
A. Mục tiêu cần đạt.
Thống nhất SGK + SGV
B. Phương tiện thực hiện:
SGK + SGV, thiết kế bài học, tranh ảnh.
C. Cách thức tiến hành:
Trao đổi, thảo luận, trả lời câu hỏi.
D. Tiến trình lên lớp:
1. Ổn định:
2. Bài cũ: Nêu nét chính về tiểu sự, con người Nam Cao? Sự nghiệp sáng tác của ông?
3. Bài mới: GV giới thiệu vào bài.
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

KIẾN THỨC CẦN ĐẠT

Hướng dẫn học sinh đọc phẩn tiểu dẫn.

I. Đọc - hiểu khái quát:

Hoàn cảnh ra đời tác phẩm?

1. Hoàn cảnh sáng tác và nhan đề truyện:

GV: Viết về người thật, việc thật ở làng Đại
Hoàng – quê của tác giảkhi chứng kiến và
nghe sự thật tàn khốc năm 1941.

- Hoàn cảnh sáng tác:

Em hiểu như thế nào về tên ba nhan đề?

+ Đôi lứa xứng đôi: Mối tình -> hiện thực
thành trào phúng -> hiểu lệch.

Nêu giá trị hiện thực?

- Nhan đề:
+ Cái lò gạch cũ: đầu, cuối như có sự dự báo,
bế tắc

+ Chí Phèo: người dân biến chất -> lưu manh
-> tố cáo XH tước đoạt quyền làm người
2. Nội dung:

Nêu giá trị nhân đạo?

- Gía trị hiện thực: Tố cáo xã hội thực dân nửa
phong kiến, cường hào ác bá; số phận thê thảm
của một bộ phận nông dân.


- Gía trị nhân đạo: Bản chất của người nông
dân lương thiện, tác giả gửi gắm lòng thương,
nỗi xót xa những người lao động nghèo( nạn
nhân của xã hội).
Nghệ thuật?

3. Nghệ thuật:

Phân tích tâm lí nhân vật, xây dựng nhân vật
điển hình, ngôn ngữ truyện.

Tóm tắt tác phẩm? Bố cục?

4. Đọc – tóm tắt: SGK
II. Đọc - hiểu chi tiết

Hướng dẫn học tìm hiểu văn bản.

1. Nhân vật Chí Phèo:
a. Hoàn cảnh xuất thân:

Nêu hoàn cảnh xuất thân của Chí Phèo?
Xét đến cùng thì đây là một con người như thế
nào?
Nếu ở trong xã hội khác thì Chí có được sống
yên ổn kg?
Qúa trình lưu manh tha hoá của Chí diễn ra
như thế nào?
Lí do nào đã khiến cho Chí phải vào tù?
Khi ra tù thì anh ta trở thành người như thế
nào?
Hãy nhận xét nghệ thuật miêu tả ở đoạn văn
mở đầu truyện?
GV Tiếng chửi.Say tỉnh luôn tồn tai trong con
người -> chửi là để phản ứng với đời.
GV: Thói lưu manh: ăn vạ, ăn quỵt, huyênh
hoang với hành động: rạch mặt ăn vạ, đốt nhà.
Lí do khiến cho Chí Phào trở thành tay sai của

Bá Kiến?
Say đến Bá Kiến đòi tiền -> công cụ của Bá
Kiến.

- Mồ côi cha mẹ( bị bỏ rơi)
- Được người ta chuyền tay nhau nuôi khôn
lớn, rồi đi ở.
=> Bản chất: Chí là một nguời nông dân
lương thiện như mọi người khác.
b. Qúa trình lưu manh đến tha hoá.
- Vì ghen tuông bị đẩy vào tù: lương thiện, tự
trọng -> ra tù trở thành con quỷ của làng Vũ
Đại
+ Nhiễm thói lưu manh: chạm trổ
+ Kêu làng, đập phá, rạch mặt ăn vạ
+ Chìm trong men rượu
- Từng bước bị bọn thống trị lợi dụng, làm tay
sai:
+ Làm điều ác gây hoạ cho người dân lương
thiện( trong lúc say)
+ Mất hết nhân tính, nhân hình( méo mó, quái
dị, điên điên dại dại
- Không ý thức đượcsự tha hoá của mình: làm
tay sai cho Bá Kiến.
=> Một con người bị tàn phá về thể xác, bị


Khi làm Chí có ý thức được điều đó không?
Qua những chi tiết đó em có nhận xét gì về
con người này?

huỷ diệt về tâm hồn, bị xã hội cử tuyệt không
cho làm người chứ không phải vì đói cơm rách
áo, không nhà không cửa => giá trị hiện thực
c. Bi kịch cử tuyệt quyền làm người của Chí:

GV:Chí Phèo đang chênh vênh trên con đường
mà ranh giới giữa thú tính và nhân tính rất
mong manh thì gặp Thị Nở. Gía trị nhân đạo
mở ra một trang mới chứ không phải là kiến
thức ở sức tố cáo hiện thực- cứ để quá trình tha
hoá tự nhiên của Chí- mà cho Chí gặp Thị Nở.

- Trên con đường biến lương thì gặp được Thị
Nở

Gặp Thị Nở mới nhận ra thảm hoạ đời mình

* Sự thức tỉnh: cơn say( tỉnh rượu); tỉnh ngộ.

Cơ duyên nào đưa Chí gặp được Thị Nở? Gặp
rồi xảy ra chuyện gì?

/ Tỉnh rượu: cảm nhận không gian quanh lều;
về cuộc sống và âm thanh hằng ngày( suy nghĩ
về cuộc đời: quá khứ: ao ước, hiện tại : trượt
dốc, tương lai: ốm); về tình trạng thê thảm của
bản thân( già, trắng tay, cô độc)

Hãy nêu diễn biến tâm trạng Chí Phèo?

+ Vô tình gặp.
+ Trận ốm làm thay đổi tâm, sinh lí.
+ Diễn biến tâm trạng:

Khi gặp Thị, được yêu, được quan tâm thì Chí
có sự chuyển biến, đó là gì? Khi tỉnh rượu Chí / Tỉnh ngộ: Cảm động trước sự chăm sóc của
nhận ra được điều gì?
Thị( tình nhân)-> ý thức;nhận ra thực tế chưa
GV: Say men rượu ngày mai anh sẽ tỉnh. Say
bao giờ được chăm sóc.
men tình khó tỉnh lắm em ơi.
* Hy vọng: Ước mơ, thèm lương thiện, hy
Thà một phút huy hoàng rồi chợt tối. Còn hơn
buồn…
Tỉnh ngộ Chí nhận ra được diều gì?
Từ sự thức tỉnh đó Chí nhớ và liên tưởng tới
điều gì?

Nhưng rồi hi vọng đó có thành hiện thực hay
không? Lí do vì sao?
Sau những nỗ lực níu kéo Thị không được thì
giờ đây chúng ta thấy tình cảnh của Chí như
thế nào?

vọng vào Thị để hoà nhập với mọi người,
chấm dứt đoạn đời thú vật được làm người;
ước mơ một tương lai cùng Thị; ngỏ lời, đợi
Thị về xin phép.
* Thất vọng: Không được thực hiện do bà cô

của Thị, Thị từ chối; nỗ lực níu kéo Thị nhưng
không được( lôi, níu kéo…)
* Tuyệt vọng: Bi kịch tinh thần của một con
người sinh ra là người nhưng không được làm
người: đau đớn, vật vã ->uống rượu( càng
uống càng tỉnh); khóc; xách dao đến nhà Bá
Kiến; đòi lương thiện -> giết -> tự sát => chết
trên ngưỡng cửa trở về cuộc sống con người.
=> Bi kịch: tha hoá từ người lương thiện; bị
cử tuyệt làm người. Niềm khao khát được sống
lương thiện cao hơn tính mạng con người. Tác


Trong ý tưởng của mình thì Chí muốn tìm ai
để trả thù?

giả cảm thông sâu sắc với bế tắc của nhân
vật: dù cho xã hội biến hình anh như thế nào
Em có nhận xét gì về ba câu mà Chí đã nói với thì phẩm chất tốt đẹp vẫn luôn luôn tồn tại
trong mỗi con người.
Bá Kiến hay không?
Lí do để Chí giết Bá Kiến?Vì sao Chí lại tự
sát?
GV: Hồi chuông cảnh báo về nguy cơ băng
hoại nhân tính

 Xã hội thực dân nửa phong kiến không
những đẩy con người vào đường cùng hoá, lưu
manh hoá mà còn đẩy họ vào chỗ chết.

Như vậy bi kịch của Chí Phèo là bi kịch của
con người như thế nào?

2. Nhân vật Bá Kiến:

GV: Chị Dậu có một thứ không bán đó là nhân
phẩm còn Chí thì bán luôn.

- Gian ngoan xảo quyệt: dùng thủ đoạn thao
túng, giọng nói, tiếng cười Tào Tháo, biết đối
nhân xử thế, tạo thế lực vũng chắc quanh
mình.-> lọc lõi, hiểm ác, thâm độc.

Em có nhận xét gì về xã hội lúc bấy giờ?

- Là một tên cường hào ác bá.

GV: QLuật: có áp bức, có đấu tranh, -> bế tắc:
chừng nào còn BKiến chừng đó còn có CP ngự - Có đủ thói hư tật xấu: Háo sắc, ghen tuông,
sợ vợ,, hám quyền… làm tha hoá và tan nát
trị
bao nhiêu con người lương thiện.
Theo em Bá Kiến là một con người như thế
=> Đai diện cho giai cấp thống trị: Bóc lột,
nào?
tán phá con người , đẩy họ vào con đường lưu
Nét điển hình trong tính cách của hắn?
manh, không lối thoát. Không những thế còn
tước đoạt quyền làm người của họ.
GV: Mềm nắn rắn buông;thứ nhất sợ kẻ anh

hùng, thứ nhì sợ kẻ cố cùng liều thân; nắm kẻ 3. Nhân vật Thị Nở:
có tóc ai nắm thằng trọc đầu.
- Hình thức bên ngoài: Xấu xí, dở hơi( xấu ma
Ngoài những điều trên còn những gì mà em
chê quỷ hờn); dòng dõi mả hụi; bị xã hội xua
chưa biết về nhân vật này?
đuổi.
Tại sao Bá Kiến lại bị Chí đâm chết?
- Nội tâm bên trong: Tốt bụng, thương người;
Qua những gì nói trên em hãy khái quát bản
chất của con người này?

khao khát yêu và được yêu.

GV: Trông xa cứ tưởng là Kiều. Đến gần lại
hoá người yêu Chí Phèo?

+ Từ chối tình yêu Chí vì không thể vượt qua
định kiến xã hội.

Lần đầu tiên trong văn học có hình ảnh người
phụ nữ ( phái đẹp) xấu đến thế.

* Ý nghĩa cuối truyện: Thị nghĩ đến một điều
không mấy sáng sủa khi Chí Phèo chết ->
tương lai?

Thị Nở là người như thế nào?

+ Trực tiếp góp phần đánh thứ phần tốt đẹp,

phần người trong Chí Phèo.


Có cái gì xấu, cái gì tốt ở con người này?;
Tại sao Thị Nở lại khước từ tình yêu với Chí
Phèo?

Vai trò của Thị trong việc thể hiện chủ đề của
truyện?

=> Là một bệ đỡ thêm cho tác phẩm làm nổi
bật chủ đề của truyện: xã hội cự tuyệt khát
vọng sống lương thiện của con người.
III.Tổng kết:
- Nghệ thuật: Ngôn ngữ lạnh lùng; xây dựng
nhân vật điển hình: khái quát, cụ thể; hoàn
cảnh điển hình; xây dựng tâm lí nhân vật sâu
sắc đi sâu vào ngỏ ngách tâm hồn.
- Nội dung:
+ Hiện thực xã hội: đè nén áp bức -> tha hoá;
cự tuyệt quyền làm người.

Nêu nội dung và nghệ thuật của tác phẩm?
Làng Vũ Đại là hình ảnh thu nhỏ của nông
thôn VN trước CMT8 – Vì sao có nhận định
đó?

+ Nhân đạo: tôn trọng yêu thương con người
lương thiện.
Ghi nhớ: SGK.

GV: Không gian truyện, nhân vật sống xa phủ,
xa tỉnh, mâu thuẫn giai cấp gay gắt, quyết liệt
Quy luật: có áp bức, có đấu tranh-> bế tắc.
Chừng nào xã hội còn Bá Kiến thì chừng đó
còn có Chí Phèo ngự trị.( kết thúc tác phẩm)
Hướng dẫn học sinh đọc phần ghi nhớ SGK.
4. Củng cố: Qúa trình tha hoá của Chí? Bi kịch cự tuyệt quyền làm người? Xây dựng nhân vật
Thị Nở, Chí Phèo?
5. Dặn dò: Học bài cũ, soạn bài mới.