Giáo án Ngữ văn 12 tuần 21 bài: Nghị luận về một đoạn trích, một tác phẩm văn xuôi

TUẦN: 21 .
Tiết: 63.

GIÁO ÁN NGỮ VĂN LỚP 12
Làm văn: NGHỊ LUẬN VỀ MỘT TÁC PHẨM, MỘT
ĐOẠN TRÍCH VĂN XUÔI.

I. Mục tiêu bài học: Giúp HS:
- Có kĩ năng vận dụng các thao tác phân tích, bình luận, chứng minh, so sánh...để
làm bài văn nghị luận văn học.
- Biết cách làm bài văn nghị luận văn học về một tác phẩm, đoạn trích văn xuôi.
II. Phương tiện dạy học: Sách giáo khoa, sách giáo viên, giáo án.
III. Phương pháp: GV nêu câu hỏi gợi ý, HS trả lời. GV chỉnh sửa những phát
biểu sai, củng cố kiến thức cần thiết và tổng kết.
IV. Trọng tâm bài học: Rèn luyện cách phân tích, bình luận căn cứ vào đặc điểm
của tác phẩm, bám sát câu chữ, chi tiết, tránh nói chung chung, suy diễn vô căn cứ.
V. Tiến trình tổ chức:
1. Ổn định lớp
2. Kiểm tra bài cũ:
3. Bài mới:
- Ở lớp 11, các em đã được học: Đặc trưng của các thể loại VH
- Các em vừa biết cách vận dụng các đặc trưng của thể loại thơ để làm bài văn nghị
luận về một đoạn thơ, bài thơ.
- Yêu cầu HS nhắc lại những đặc điểm của thể loại truyện? (Cốt truyện, nhân vật,
những chi tiết, sự kiện, biến cố, cách kể, ngôn ngữ)
HOẠT ĐỘNG THẦY VÀ TRÒ

YÊU CẦU CẦN ĐẠT


GV yêu cầu HS đọc đề 1,2 SGK và nêu 1. Tìm hiểu đề, lập dàn ý:

đối tượng nghị luận ở các đề bài trên .

Đề 1: Phân tích truyện ngắn "Tinh
thần thể dục" của

Nguyễn Công

Yêu cầu HS xem gợi ý đã trình bày ở Hoan.
SGK , phần tìm hiểu đề

a. Tìm hiểu đề:

GV diễn giảng thêm để HS rõ.

- Nội dung: toàn bộ nội dung và nghệ
thuật của truyện ngắn.
- Thể loại: Phân tích là chính, có kết
hợp với giải thích, chứng minh, bình
luận...

* Cho HS làm việc theo nhóm: lập dàn ý
các đề bài trên

- Tư liệu dẫn chứng: truyện ngắn Tinh
thần thể dục.
b. Lập dàn ý:
A. Mở bài:
Giới thiệu truyện ngắn với những đặc

* GV bổ sung, hoàn chỉnh nội dung và sắc về nội dung và nghệ thuật.

nhận xét tinh thần học tập của các nhóm
B. Thân bài:
(GV trình bày bằng bảng phụ)
- Đặc sắc của kết cấu truyện: Truyện
gồm những cảnh khác nhau tưởng như
rời rạc nhưng đều tập trung biểu hiện
chủ đề: bọn quan lại cầm quyền
cưỡng bức dân chúng, thực hiện ý đồ
bịp bợm, đen tối.
- Mâu thuẫn và tính chất trào phúng


của truyện: mâu thuẫn giữa tinh thần
thể dục và cuộc sống khốn khổ, đói
rách của ND.
- Ngôn ngữ truyện:
+ Ngôn ngữ người kể chuyện: rất ít
lời...
+ Ngôn ngữ các nhân vật: tự nhiên,
sinh động, thể hiện đúng thân phận và
trình độ của họ (dẫn chứng:...)
- Giá trị hiện thực và ý nghĩa phê
phán:
GV thực hiện thao tác như với đề 1

+ ND truyện bắt nguồn từ hiện thực
xã hội => Giá trị HT sâu sắc
+ Châm biếm, phê phán bằng bút
pháp trào phúng.
* Kết bài: Đóng góp của tác phẩm đối

với VHHT phê phán, đối với nền VH:
Đề 2:
a. Tìm hiểu đề:
- Nội dung: sự khác nhau về từ ngữ và
giọng văn của hai tác phẩm Chữ
người tử tù và Hạnh phúc của một
tang gia.


- Thể loại: Phân tích, giải thích.
- Tư liệu dẫn chứng: hai tác phẩm.
b. Dàn ý:
A. Mở bài: SGK
B. Thân bài:
- Khác nhau về từ ngữ:
+ Nguyễn Tuân: sử dụng nhiều từ Hán
Việt, từ cổ để dựng lại một vẻ đẹp
xưa, một con người tài hoa, khí phách,
thiên lương. (dẫn chứng)
+ Vũ T Phụng: ngôn ngữ trào phúng:
?Xác định đối tượng, nội dung của bài nhiều từ khẩu ngữ, nhiều cách chơi
nghị luận về một tác phẩm, một đoạn chữ...(dẫn chứng)
trích văn xuôi.
Qua những bài thực hành trên, hãy nêu
đối tượng, nội dung của một bài nghị luận
về một tác phẩm, đoạn trích văn xuôi?

- Khác nhau về giọng văn:
+ “CNTT”: cổ kính, trang trọng-> ca
ngợi, tôn vinh.

+ “HPCMTG”: mỉa mai, giễu cợt->
phê phán tính chất giả dối, lố lăng đồi
baị của XH.
- Giải thích: Việc dùng từ, chọn giọng
văn phải phù hợp với chủ đề của
truyện và thể hiện đúng tư tưởng, tình
cảm của tác giả.


C. Kết bài: Đánh giá chung
2. Đối tượng, nội dung của bài nghị
luận về một tác phẩm, một đoạn
trích văn xuôi.
Ghi nhớ: SGK
3. Luyện tập:
a. Nhận thức đề
Yêu cầu nghị luận một tác phẩm: đòn
châm biếm đả kích trong truyện ngắn
Vi hành của Nguyễn Ái Quốc.
b. Các ý cần khai thác:
- Sáng tạo tình huống: nhầm lẫn
- Tác dụng của tình huống: miêu tả
chân dung Khải Định mà không cần y
xuất hiện, từ đó làm rõ thực chất
những ngày trên đất Pháp của vị vua
An Nam này, đồng thời tố cáo cái gọi
là “văn minh”, “khai hóa” của thực
dân Pháp.
Củng cố, dặn dò:
- Củng cố phần ghi nhớ.

- Hướng dẫn học ở nhà:
Tự đặt một số đề và phân tích, tìm ý cho bài viết.


- Soạn bài mới: “Rừng xà nu” theo câu hỏi SGK
RÚT KINH NGHIỆM: