Giáo án Ngữ văn 12 tuần 21 bài: Nghị luận về một đoạn trích, một tác phẩm văn xuôi

GIÁO ÁN NGỮ VĂN LỚP 12
BÀI:

NGHỊ LUẬN VỀ MỘT TÁC PHẨM, MỘT ĐOẠN TRÍCH VĂN XUÔI

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC:

Giúp Học sinh:

1. Kiến thức: Có kĩ năng vận dụng các thao tác phân tích , bình luận, chứng minh, so
sánh ... để làm văn nghị luận văn học.
2. Kĩ năng: Biết cách làm bài văn nghị luận về một tác phẩm một trích đoạn văn xuôi .
3. Thái độ: Có ý thức nâng cao kĩ năng làm văn nghị luận về một TP/ĐT văn xuôi.
II. CHUẨN BỊ:
1. Chuẩn bị của giáo viên:
- Đọc SGK, SGV, TLTK, soạn giáo án .
- Phương án tổ chức lớp học, nhóm học: phát vấn, đàm thoại với cá nhân, tập thể, thảo
luận nhóm…
2. Chuẩn bị của học sinh: Đọc SGK, TLTK ( có cả SGK 11) để củng cố kiến thức cũ và
chuẩn bị bài học
III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC:
1. Ổn định tình hình lớp: (1 phút): Ổn định trật tự, kiểm tra sĩ số lớp
2. Kiểm tra bài cũ: (1ph) : Kiểm tra sự chuẩn bị của HS
3. Giảng bài mới: 41 phút
- Tạo tâm thế tiếp thu bài mới.
- Giới thiệu bài:

TIẾN TRÌNH TIẾT DẠY
Thời

HOẠT ĐỘNG

HOẠT ĐỘNG

NỘI DUNG


lượng
30ph

CỦA

CỦA

GIÁO VIÊN

HỌC SINH

Hoạt động 1: Tìm

1. Tìm hiểu đề và lập dàn ý

hiểu cách viết bài

a- Đề 1:

văn nghị luận về
một
đoạn

tác

a1- Gợi ý tìm hiểu đề

phẩm,

trích

- Đặc sắc của kết cấu truyện:

văn

Truyện gồm những cảnh khác nhau

xuôi
1. Yc HS đọc đề 1. - Đọc đề 1: Phân
GV tổ chức cho HS tích truyện ngắn
thực hiện các yêu Tinh thần thể dục
cầu (SGK)

của Nguyễn Công
Hoan.

tưởng như rời rạc (cảnh van xin, đút
lót, thuê người đi thay, bị áp giải đi
xem đá bóng), nhưng thật ra đều tập
trung biểu hiện chủ đề: bọn quan lại
cầm quyền cưỡng bức dân chúng để
thực hiện một ý đồ bịp bợm đen tối.
- Mâu thuẫn và tính chất trào phúng
của truyện:

- Nêu yêu cầu và
gợi ý, hướng dẫn.

+ Việc xem đá bóng vốn mang tính
- Thảo luận về nội chất giải trí bỗng thành một tai hoạ
dung vấn đề nghị giáng xuống người dân.
luận.

+ Sự tận tụy, siêng năng thực thi
lệnh trên của lí trưởng đã gặp phải
mọi cách đối phó của người dân
khốn khổ.
- Đặc điểm của ngôn ngữ truyện:
+ Ngôn ngữ người kể chuyện: rất ít
lời, mỗi cảnh có khoảng 2 dòng,
như muốn để người đọc thiểu lấy ý
nghĩa.


+ Ngôn ngữ các nhân vật: lời đối
thoại rất tự nhiên, sinh động,... thể
hiện đúng thân phận và trình độ của
họ. Ngôn ngữ của lí trưởng không
mang kiểu cách hành chính nào cả...
Qua ngôn ngữ các nhân vật, người
đọc có thể hình dung đó là một xã
hội hỗn độn.
- Giá trị hiện thực và ý nghĩa phê
phán của truyện: Tác già dùng bút

pháp trào phúng để châm biếm trò
lừa bịp của chính quyền. Nội dung
truyện không phải hoàn toàn bịa đặt.
Để tách người dân khỏi ảnh hưởng
của các phong trào yêu nước, thực
dân Pháp đã bày ra các trò thể dục
thể thao (đua xe đạp, thi bơi lội, đấu
bóng đá) để đánh lạc hướng. Do đó
truyện này có ý nghĩa hiện thực, có
giá trị châm biếm sâu sắc.
b) Gợi ý xây dựng dàn bài
Mở bài : Giới thiệu ngắn gọn về
truyện ngắn Tinh thần thể dục của
- Phân công các - Các nhóm nêu nhà văn Nguyễn Công Hoan.
nhóm trình bày dàn dàn ý đại cương.

Thân bài : Nghệ thuật trào phúng

ý đại cương

trong truyện ngắn Tinh thần thể dục:
kết cấu truyện độc đáo, mâu thuẫn
trong truyện nhiều dạng vẻ và ý


nghĩa của cái cười trong truyện ngắn
Tinh thần thể dục.
Kết bài: Qua tác phẩm, cần thấy
được mối quan hệ giữa văn học và
thời sự ; văn học và sự thức tỉnh xã

hội.
a2- Đề 2
a) Gợi ý tìm hiểu đề
1. Yc HS đọc đề 2. - Thảo luận về nội - Trong Chữ người tử tù, tác gia sử
GV tổ chức cho HS dung vấn đề nghị dụng nhiều từ Hán Việt cổ, cách nói
thực hiện các yêu luận.

cổ để dựng nên những cảnh tượng,

cầu (SGK)

những con người thời phong kiến
suy tàn. Với giọng

văn cổ kính

trang trọng, tác giả nói đến những
con người tài hoa, trọng thiên lương
nay chỉ còn là vang bóng của một
- Nêu yêu cầu và
gợi ý, hướng dẫn.

thời.
- Trong Hạnh phúc của một tang
gia tác giả dùng nhiều từ, nhiều
cách chơi chữ để mỉa mai, giễu cợt
tính chất già dối, lố lăng, đồi bại của
một số người tự nhận thuộc giới
thượng lưu những năm trước Cách
mạng tháng Tám.

- Việc dùng từ, chọn giọng văn phải
hợp với chủ đề của truyện, và thể
hiện đúng tư tưởng tình cảm của
tác giả.


- Phân công các - Các nhóm nêu b) Gợi xây dựng dàn bài
nhóm trình bày dàn dàn ý đại cương.

Có thể viết theo trình tự các câu hỏi

ý đại cương

khi tìm hiểu đề để lập dàn bài cho
riêng mình.

5ph

Hoạt động 2.

2- Cách làm bài nghị luận về một

Qua việc nhận thức - HS thảo luận và tác phẩm, đoạn trích văn xuôi
đề và lập ý cho đề phát biểu.

Như Ghi nhớ (SGK)

trên, GV yêu cầu
HS rút ra kết luận
về cách làm nghị

luận một tác phẩm
văn học.
6ph

Hoạt

động

3:

3. Luyện tập

Luyện tập- Củng

a. Nhận thức đề

cố

Yêu cầu nghị luận một khía cạnh

1. Đề: Nghệ thuật

của tác phẩm: nghệ thuật châm

châm biếm, đả kích

biếm, đả kích trong truyện ngắn Vi

trong truyện ngắn

hành của Nguyễn Ái Quốc.

Vi

hành

của

b.Lập dàn ý:

Nguyễn Ái Quốc.
- Gợi ý, hướng dẫn. - Tham khảo các

Mở bài: Truyện ngắn “Vi hành”
châm biếm, đả kích vua bù nhìn

bài tập trong phần

Khải Định và bọn mật thám Pháp

trên và tiến hành

trong chuyến Khải Định công du

tuần tự theo các

sang Pháp dự đấu xảo Pa-ri.

bước.

Thân bài:
-Đòn châm biếm, đả kích tập trung


vào các mặt:
+ Biến Khải Định thành một tên hề
(màu da khác lạ, ăn mặc nhố
nhăng).
+ Biến Khải Định thành một kẻ có
hành động lén lút đáng ngờ (vi hành
vào xóm ăn chơi, vào hiệu cầm
đồ,...).
+ Biến mật thám Pháp thành những
người “phục vụ tận tuỵ” (bám lấy đế
giày) với cái nhìn hồ đồ, lẫn lộn...
- Cần chú ý đến những từ ngữ,
giọng văn tác giả đã sử dụng (qua
- Củng cố: Nhận

những đoạn đối thoại của đôi thanh

xét về buổi luyện

niên Pháp).

tập,

khẳng

định

những ưu điểm và
nói rõ hơn một vài
điếu cần lưu ý để

Kết bài: Nhận định về giá trị tư
tưởng và nghệ thuật của truyện ngắn
“Vi hành”

làm tốt văn nghị
luận về một tác
phẩm

hay

đoạn

trích văn xuôi.

4. Dặn dò học sinh chuẩn bị cho tiết học tiếp theo: 2 phút
- Nhận xét chung tiết học


- Tiết sau: Ôn tập phần văn học

RÚT KINH NGHIỆM VÀ BỔ SUNG

………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………….