Giáo án Ngữ văn 12 tuần 21 bài: Nghị luận về một đoạn trích, một tác phẩm văn xuôi

GIÁO ÁN NGỮ VĂN LỚP 12
NGHỊ LUẬN VỀ MỘT TÁC PHẨM, MỘT ĐOẠN TRÍCH VĂN XUÔI

I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT
Nắm được cách viết bài văn nghị luận về một tác phẩm, đoạn trích văn xuôi.
II. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG
1.Kiến thức:
- Đối tượng của bài làm văn nghị luận về một tác phẩm, đoạn trích văn xuôi: tìm
hiểu giá trị nội dung, nghệ thuật của một tác phẩm, đoạn trích văn xuôi.
- Cách thức triển khai bài nghị luận về một tác phẩm, đoạn trích văn xuôi: giới
thiệu khái quát về một tác phẩm, đoạn trích văn xuôi cần nghị luận; bàn về những
giá trị nội dung, nghệ thuật của một tác phẩm, đoạn trích văn xuôi theo định hướng
của đề bài đánh giá chung về một tác phẩm, đoạn trích văn xuôi đó.
2. Kĩ năng:
- Tìm hiểu đề, lập dàn ý cho bài nghị luận về một tác phẩm, đoạn trích văn xuôi.
- Huy động những kiến thức và cảm xúc, trải nghiệm của bản thân để viết bài nghị
luận về một tác phẩm, đoạn trích văn xuôi.
III. CHUẨN BỊ:
1.Giáo viên: Sách giáo khoa Ngữ văn, sách bài tập Ngữ văn, sách Chuẩn KTKN,
sách GV, phụ bảng...
2. Học sinh: Sách giáo khoa, trả lời câu hỏi thảo luận.
IV. PHƯƠNG PHÁP: Nêu vấn đề, thuyết minh, thảo luận…


V. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP:
1 Ổn định lớp.
2 Kiểm tra bài cũ.
3. Bài mới:
Tg

HĐ của Thầy

HĐ của Trò

Nội dung cần đạt

30 Hoạt động 1: Tìm

1. Tìm hiểu đề và lập dàn ý

ph hiểu cách viết bài

a- Đề 1:

văn nghị luận về
một
đoạn

tác

a1- Gợi ý tìm hiểu đề

phẩm,

trích

- Đặc sắc của kết cấu truyện: Truyện

văn

gồm những cảnh khác nhau tưởng như

xuôi
1. Yc HS đọc đề 1. - Đọc đề 1: Phân
GV tổ chức cho HS tích truyện ngắn
thực hiện các yêu Tinh thần thể dục
cầu (SGK)

của Nguyễn Công
Hoan.

rời rạc (cảnh van xin, đút lót, thuê
người đi thay, bị áp giải đi xem đá
bóng), nhưng thật ra đều tập trung
biểu hiện chủ đề: bọn quan lại cầm
quyền cưỡng bức dân chúng để thực
hiện một ý đồ bịp bợm đen tối.
- Mâu thuẫn và tính chất trào phúng
của truyện:

- Nêu yêu cầu và
gợi ý, hướng dẫn.

+ Việc xem đá bóng vốn mang tính
- Thảo luận về nội chất giải trí bỗng thành một tai hoạ
dung vấn đề nghị giáng xuống người dân.
luận.

+ Sự tận tụy, siêng năng thực thi lệnh
trên của lí trưởng đã gặp phải mọi

cách đối phó của người dân khốn khổ.
- Đặc điểm của ngôn ngữ truyện:
+ Ngôn ngữ người kể chuyện: rất ít
lời, mỗi cảnh có khoảng 2 dòng, như
muốn để người đọc thiểu lấy ý nghĩa.
+ Ngôn ngữ các nhân vật: lời đối thoại
rất tự nhiên, sinh động,... thể hiện
đúng thân phận và trình độ của họ.
Ngôn ngữ của lí trưởng không mang
kiểu cách hành chính nào cả... Qua
ngôn ngữ các nhân vật, người đọc có
thể hình dung đó là một xã hội hỗn
độn.
- Giá trị hiện thực và ý nghĩa phê phán
của truyện: Tác già dùng bút pháp trào
phúng để châm biếm trò lừa bịp của
chính quyền. Nội dung truyện không
phải hoàn toàn bịa đặt. Để tách người
dân khỏi ảnh hưởng của các phong
trào yêu nước, thực dân Pháp đã bày
ra các trò thể dục thể thao (đua xe đạp,
thi bơi lội, đấu bóng đá) để đánh lạc
hướng. Do đó truyện này có ý nghĩa
hiện thực, có giá trị châm biếm sâu
sắc.


b) Gợi ý xây dựng dàn bài
Mở bài : Giới thiệu ngắn gọn về

truyện ngắn Tinh thần thể dục của
- Phân công các

nhà văn Nguyễn Công Hoan.

nhóm trình bày dàn - Các nhóm nêu Thân bài : Nghệ thuật trào phúng
trong truyện ngắn Tinh thần thể dục:
ý đại cương
dàn ý đại cương.
kết cấu truyện độc đáo, mâu thuẫn
trong truyện nhiều dạng vẻ và ý nghĩa
của cái cười trong truyện ngắn Tinh
thần thể dục.
Kết bài: Qua tác phẩm, cần thấy được
mối quan hệ giữa văn học và thời sự ;
văn học và sự thức tỉnh xã hội.
a2- Đề 2
a) Gợi ý tìm hiểu đề
- Trong Chữ người tử tù, tác gia sử
dụng nhiều từ Hán Việt cổ, cách nói
1. Yc HS đọc đề 2.

cổ để dựng nên những cảnh tượng,

GV tổ chức cho HS

- Thảo luận về nội những con người thời phong kiến suy
thực hiện các yêu
dung vấn đề nghị tàn. Với giọng văn cổ kính trang
cầu (SGK)

trọng, tác giả nói đến những con người
luận.
tài hoa, trọng thiên lương nay chỉ còn
là vang bóng của một thời.
- Trong Hạnh phúc của một tang gia
tác giả dùng nhiều từ, nhiều cách chơi


- Nêu yêu cầu và

chữ để mỉa mai, giễu cợt tính chất già

gợi ý, hướng dẫn.

dối, lố lăng, đồi bại của một số người
tự nhận thuộc giới thượng lưu những
năm trước Cách mạng tháng Tám.
- Việc dùng từ, chọn giọng văn phải
hợp với chủ đề của truyện, và thể hiện
đúng tư tưởng tình cảm của tác giả.
b) Gợi xây dựng dàn bài
Có thể viết theo trình tự các câu hỏi
khi tìm hiểu đề để lập dàn bài cho
riêng mình.

- Phân công các
nhóm trình bày dàn
ý đại cương

- Các nhóm nêu

dàn ý đại cương.

5p Hoạt động 2.
h

2- Cách làm bài nghị luận về một

Qua việc nhận thức - HS thảo luận và tác phẩm, đoạn trích văn xuôi
đề và lập ý cho đề phát biểu.

Như Ghi nhớ (SGK)

trên, GV yêu cầu
HS rút ra kết luận
về cách làm nghị
luận một tác phẩm
văn học.
6p Hoạt

động

3:

3. Luyện tập


h

Luyện tập- Củng

a. Nhận thức đề

cố

Yêu cầu nghị luận một khía cạnh

1. Đề: Nghệ thuật

của tác phẩm: nghệ thuật châm biếm,

châm biếm, đả kích

đả kích trong truyện ngắn Vi hành của

trong truyện ngắn

Nguyễn Ái Quốc.

Vi

hành

của

b.Lập dàn ý:

Nguyễn Ái Quốc.

Mở bài: Truyện ngắn “Vi hành” châm

- Gợi ý, hướng dẫn. - Tham khảo các

biếm, đả kích vua bù nhìn Khải Định

bài tập trong phần

và bọn mật thám Pháp trong chuyến

trên và tiến hành

Khải Định công du sang Pháp dự đấu

tuần tự theo các

xảo Pa-ri.

bước.

Thân bài:
-Đòn châm biếm, đả kích tập trung
vào các mặt:
+ Biến Khải Định thành một tên hề
(màu da khác lạ, ăn mặc nhố nhăng).
+ Biến Khải Định thành một kẻ có
hành động lén lút đáng ngờ (vi hành

4. Củng cố: Nhận

vào xóm ăn chơi, vào hiệu cầm đồ,...).

xét về buổi luyện

+ Biến mật thám Pháp thành những

tập,

người “phục vụ tận tuỵ” (bám lấy đế

khẳng

định

những ưu điểm và

giày) với cái nhìn hồ đồ, lẫn lộn...

nói rõ hơn một vài

- Cần chú ý đến những từ ngữ, giọng

điếu cần lưu ý để

văn tác giả đã sử dụng (qua những


làm tốt văn nghị

đoạn đối thoại của đôi thanh niên

luận về một tác

Pháp).

phẩm

Kết bài: Nhận định về giá trị tư tưởng

hay

đoạn

trích văn xuôi.

và nghệ thuật của truyện ngắn “Vi
hành”

5. Dăn bài: học bài và chuẩn bị bài Rừng xà nu
=========================================